Zelfzorg bij mensen met nierziekten. Prof. dr. A.A. Kaptein Medische Psychologie LUMC Leiden

Vergelijkbare documenten
Behandeleffecten. in Forensisch Psychiatrisch Center de Rooyse Wissel. Treatment effects in. Forensic Psychiatric Centre de Rooyse Wissel

Het meten van de kwaliteit van leven bij kinderen met JIA

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn

Kwaliteit van Leven en Depressieve Symptomen van Mensen met Multiple Sclerose: De Modererende Invloed van Coping en Doelaanpassing

Zelfmanagement bij hart-en vaatpatiënten. Heleen Westland, RN, MSc

PrOP Tussen Je Oren. gebaseerd op het PrOP-model. the PrOP-model. Mariëtte J.C.P. van der Stappen

Innovaties in de chronische ziekenzorg 3e voorbeeld van zorginnovatie. Dr. J.J.W. (Hanneke) Molema, Prof. Dr. H.J.M.

Implementatie PersoonsGebondenDossier

Het verband tussen alledaagse stress en negatief affect bij mensen met een depressie en de rol van zelfwaardering daarbij

Bent u gemotiveerd? L.E.J. Gerretsen Studentnummer: Eerste begeleider: prof. dr. L. Lechner Tweede begeleider: Dr. A.

Opleiding PECB ISO 9001 Quality Manager.

Invloed van Coping en Ziektepercepties op Depressie- en Angstsymptomen. bij Voormalige Borstkankerpatiënten

De relatie tussen depressie- en angstsymptomen, diabetesdistress, diabetesregulatie en. proactieve copingvaardigheden bij type 2 diabetespatiënten

De Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een. Vaste Relatie

De Invloed van Familie op

Disclosure belofte. Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen. Doel van de patient staat centraal

Running head: BREAKFAST, CONSCIENTIOUSNESS AND MENTAL HEALTH 1. The Role of Breakfast Diversity and Conscientiousness in Depression and Anxiety

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and

Fysieke Activiteit bij 50-plussers. The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and. Physical Activity among Adults Aged over 50

POH-GGZ, Jim van Os

De Invloed van Persoonlijke Doelen en Financiële Toekomst perspectieven op Desistance van. Criminaliteit.

INVLOED VAN CHRONISCHE PIJN OP ERVAREN SOCIALE STEUN. De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren

De Relatie tussen Mindfulness en Psychopathologie: de Mediërende. Rol van Globale en Contingente Zelfwaardering

Ondersteuning van astma zelfmanagement in de huisartsenpraktijk via internet: Karakteristieken van patiënten en het PatiëntCoach webportaal

Intercultural Mediation through the Internet Hans Verrept Intercultural mediation and policy support unit

The relationship between social support and loneliness and depressive symptoms in Turkish elderly: the mediating role of the ability to cope

Begeleiding van HIV-patiënten

De Rol van Zelfregulatie, Motivatie en Eigen Effectiviteitsverwachting op het Volhouden

Karen J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon

(SOCIALE) ANGST, GEPEST WORDEN EN PSYCHOLOGISCHE INFLEXIBILITEIT 1

Determinanten en Barrières van Seksuele Patiëntenvoorlichting. aan Kankerpatiënten door Oncologieverpleegkundigen

De Relatie tussen Dagelijkse Stress en Stemming met Modererende Invloed van Coping stijl

Het Effect van Voortgangsfeedback aan Behandelaars op de Uitkomsten van Psychologische Behandelingen; een Pilot Onderzoek

Verklaring van het beweeggedrag van ouderen door determinanten van. The explanation of the physical activity of elderly by determinants of

Evaluatiestudie naar de Beweegprogramma s in Gezondheidscentrum. Gein, Determinanten van Beweeggedrag. Evaluation Study on Exercise Programs in

De Relatie tussen Angst en Psychologische Inflexibiliteit. The Relationship between Anxiety and Psychological Inflexibility.

De Relatie tussen Hechting en Welbevinden bij Ouderen: De mediërende Invloed van Mindfulness en Zingeving

Denken is Doen? De cognitieve representatie van ziekte als determinant van. zelfmanagementgedrag bij Nederlandse, Turkse en Marokkaanse patiënten

Fidelity of a Strengths-based method for Homeless Youth

SYMPOSIUM ERGOTHERAPEUTEN

MASTER SCRIPTIE GEZONDHEIDSPSYCHOLOGIE CEES KOSTER OPEN UNIVERSITEIT

Cognitieve Bias Modificatie van Interpretatiebias bij Faalangstige Studenten

Psychologische verwikkelingen

Stable Love, Stable Life? The role of support and acceptance in relationship satisfaction of couples living with Menière s disease.

De Rol van Sense of Coherence bij de Glucoseregulatie bij Mensen met Diabetes Type 1

Patient Empowerment. Prof. dr. W.H. van Harten, mei 2009

Opleiding PECB IT Governance.

Multidisciplinaire interventie voor patiënten met systemische sclerose

Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag. Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer?

GOAL-STRIVING REASONS, PERSOONLIJKHEID EN BURN-OUT 1. Het effect van Goal-striving Reasons en Persoonlijkheid op facetten van Burn-out

Rouw bij mensen met het chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS)

Functioneren van een Kind met Autisme. M.I. Willems. Open Universiteit

STIGMATISERING VAN PATIENTEN MET LONGKANKER 1. Stigmatisering van Patiënten met Longkanker: De Rol van Persoonlijke Relevantie voor de Waarnemer

Invloed van Bewegen op Depressieve Klachten in de. Fysiotherapie Praktijk. Influence of Movement on Depression in the. Physiotherapy Practice

E-learning maturity model. Hilde Van Laer

Verschil in Perceptie over Opvoeding tussen Ouders en Adolescenten en Alcoholgebruik van Adolescenten

Master thesis. Naam student: S. Friederichs Studentnummer: Afstudeerrichting: Klinische Psychologie

Differences in stress and stress reactivity between highly educated stay-at-home and working. mothers with spouse and young children

Verbanden tussen Coping-Strategieën en. Psychologische en Somatische Klachten. binnen de Algemene Bevolking

Cognitive self-therapy A contribution to long-term treatment of depression and anxiety

Ouderlijke Controle en Angst bij Kinderen, de Invloed van Psychologische Flexibiliteit

Verbeteren van gezondheidsvaardigheden van ouderen in Europa EU-FP7-IROHLA. NCVGZ April 2013 Andrea de Winter. Jaap Koot & Menno Reijneveld

Appendix A: List of variables with corresponding questionnaire items (in English) used in chapter 2

SLACHTOFFER CYBERPESTEN, COPING, GEZONDHEIDSKLACHTEN, DEPRESSIE. Cyberpesten: de implicaties voor gezondheid en welbevinden van slachtoffers en het

Summary 124

Peer feedback on complex tasks by tutors trained in content knowledge or tutoring skills

GEDRAGSVERANDERING. Wilma Otten, Hilde van Keulen, Pepijn van Empelen TNO. SHINE North Sea Region Program

Effecten van een op MBSR gebaseerde training van. hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en

Disclosure belangen spreker

Als je hoofd je tegenwerkt

Het effect van een verkorte mindfulness training bij ouderen op mindfulness, experiëntiële vermijding, self-efficacy in het omgaan met emoties,

Running head: WERKZAAMHEID CLIËNTGERICHTE SPELTHERAPIE 1. Werkzaamheid van Cliëntgerichte Speltherapie bij Kinderen met Internaliserende

Running head: EFFECT VAN IB-CGT OP SEKSUELE DISFUNCTIES BIJ VROUWEN

Running head: EMPOWERMENT OUDERS BIJ ASS MET AANPAK GEEF ME DE 5 1. Empowerment Ouders van Kinderen met een Autisme Spectrum Stoornis

Ons vak in beweging. Dr. Hans Hobbelen, Lector healthy Lifestyle, Ageing and Health Care

De Invloed van Cognitieve Stimulatie in de Vorm van Actief Leren op de Geestelijke Gezondheid van Vijftigplussers

Pesten op het werk en de invloed van Sociale Steun op Gezondheid en Verzuim.

Validatie van de Depressie lijst (DL) en de Geriatric Depression Scale (GDS-30) bij Verpleeghuisbewoners

Multi-disciplinary workshop on Ageing and Wellbeing

Relatie tussen Cyberpesten en Opvoeding. Relation between Cyberbullying and Parenting. D.J.A. Steggink. Eerste begeleider: Dr. F.

Stigmatisering van Mensen met Keelkanker: de Rol van Mindfulness van de Waarnemer

De Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag. The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior

COGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS

Kinderen met Internaliserende Problemen. The Effectiveness of Psychodynamic Play Group Therapy for Children. with Internalizing Problems.

Adherence aan HWO en meer bewegen

BISEKSUALITEIT: DE ONZICHTBARE SOCIALE IDENTITEIT. Biseksualiteit: de Onzichtbare Sociale Identiteit met Zichtbare Gezondheidsgevolgen

Determinantenonderzoek naar Factoren waarmee een Actief Stoppen-met-Roken Beleid op Cardiologieverpleegafdelingen kan worden bevorderd

Angstcommunicatie bij Kinderen: Pilotstudie naar (In)effectiviteit van een Interventie op Attitude, Intentie en. Consumptie van (On)Gezonde voeding

Het Effect van Assertive Community Treatment (ACT) op het. Sociaal Functioneren van Langdurig Psychiatrische Patiënten met. een Psychotische Stoornis.

Kanker en naasten: 'Vergeet ons niet te lezen'

OPEN TRAINING. Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers. Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt.

3/13/17. Adolescente jongens met autisme over hun seksualiteit. sex is not for the majority of autistic people

Denken en Doen Doen of Denken Het verband tussen seksueel risicovol gedrag en de impulsieve en reflectieve cognitie.

De invloed van veerkracht op de relatie tussen pijn en psychische klachten bij revalidatiecliënten in een verpleeghuis.

ehealth en zelfmanagement Hoe worden we daar beter van?

HET ONDERSTEUNEN VAN PATIËNTEN TOT ZELFMANAGEMENT: NIET ZO EENVOUDIG?

SUPPLEMENT 1 DANKWOORD

OMGAAN MET ONGEWENSTE KINDERLOOSHEID. Door Ditta van Dijk en Vivian Kraaij NLEIDING

Modererende Rol van Seksuele Gedachten. Moderating Role of Sexual Thoughts. C. Iftekaralikhan-Raghubardayal

Transcriptie:

Zelfzorg bij mensen met nierziekten Prof. dr. A.A. Kaptein Medische Psychologie LUMC Leiden

Opbouw betoog geneeskunde en psychologie quality of life (QOL) = kwaliteit van leven zelfzorg implicaties voor onderzoek en zorg zie : View / Header and footer? 2

Drie benaderingen van patiënten met nierziekten psychoanalytisch/ psychotherapeutisch [< 1970] patiënt educatie [1960 nu] self management [1990 nu] zie : View / Header and footer? 3

Subdisciplines in psychologie en geneeskunde Geestelijke problemen Klinische Psychologie Psychiatrie Psychologie Geneeskunde Gezondheidspsychologie Medische Psychologie Lichamelijke problemen zie : View / Header and footer? 4

Wat is medische psychologie? Medische psychologie: het bestuderen van de mens in de medische situatie beschrijven, verklaren en veranderen van ziektegedrag geen psychopathologie, maar de meestal gezonde reactie op een moeilijke medische situatie versterken van wat patiënten zelf kunnen, samen met het sociale systeem, inclusief zusters en dokters zie : View / Header and footer? 5

Psychosocial aspects of chronic disease: ESRD as a paradigmatic illness stress psychopathology social support family issues dialysis unit culture SES depression anxiety marital satisfaction Cukor et al., JASN 2007, 18, 3042-3055 zie : View / Header and footer? 6

The prediction of self-care behaviors in ESRD patients Voorspellen van zelfzorggedrag (drinken, eten) met coping, ziektepercepties, kennis en stress O Connor et al., J Psychosom Res, 2008, 65, 191-200 zie : View / Header and footer? 7

Cognitief-gedragsmatige therapie: compliance Groepsbenadering bij HD om compliance met vochtbeperking te verhogen 1 x per week, 1 uur, 4 weken Self regulation: gedachten, gevoelens, gedrag IWG verbeterde, cognities veranderden in gewenste richting Sharp et al., Am J Kidney Dis 2005, 45, 1046-57 zie : View / Header and footer? 8

Quality of Life De functionele gevolgen van een ziekte en de behandeling ervan, zoals door de patiënt ervaren Schipper et al., 1996 zie : View / Header and footer? 9

Quality of Life QOL functionele gevolgen psychologische gevolgen sociale gevolgen zie : View / Header and footer? 10

Combinatie van het medisch model met kwaliteit van leven complicaties bij geboorte ziekte veroudering genetische predispositie ongevallen weefsel-/orgaanpathologie symptomen medische interventie afname pathologie Quality of life zie : View / Header and footer? 11

zie : View / Header and footer? 12

Behandeling Newman S, Steed L, Mulligan K Lancet, 2004, 364, 1523-1537 Self-management interventions for chronic illness zie : View / Header and footer? 13

Selfmanagement Selfmanagement [zelfzorg]: the individual s ability to manage the symptoms, treatment, physical and psychosocial consequences and life style changes inherent in living with a chronic condition to monitor one s condition and to effect the cognitive, behavioural and emotional responses necessary to maintain a satisfactory quality of life Barlow et al., Pt Educ Counsel, 2002, 48, 177-187 zie : View / Header and footer? 14

Zelfzorg Componenten van zelfzorg (Barlow et al., 2002) informatie vergaren medicatie gebruiken symptoommanagement managen psychologische gevolgen leefstijl afstemmen op ziekte sociale steun gebruiken effectief communiceren zie : View / Header and footer? 15

Effect of a Behavioral Self-Regulation Intervention on Patient Adherence in Hemodialysis. Christensen et al. Health Psychology, 2002, 21, 393-397 zie : View / Header and footer? 16

Summary of Self-Regulation Protocol -1-1. Introduction and rationale for the self-regulation approach and its relation to the dialysis treatment regimen (Session1). 2. Brief review of how and why fluid-intake guidelines are established and the immediate and long-term effects of nonadherence (Session 1) 3. An overview of the association between self-regulatory processes (i.e. self-monitoring, self-evaluation, self-reinforcement) and behavior. Examples of this overview include the effect of self-monitoring on enhancing awareness and perceived control over behavior and the association between reinforcement contingencies and the likelihood of repeating a behavior in the future (Session 2) 4. Instruction in self-monitoring skills and began homework self-monitoring of daily fluid intake, mood, behavior, setting, and the antecedents. A daily diary method was used with entries made each time fluid was ingested (Session 3) zie : View / Header and footer? 17

Summary of Self-Regulation Protocol - 2-5. Goal-setting discussion and patient goal setting for fluid intake between treatments. Homework assignment included each patient discussing goals with their renal care providers (Session 4) 6. Establishing self-administered reinforcement strategies. Both covert reinforcers (e.g. positive self-evaluation) and overt reinforcers ( e.g. engaging in pleasurable activities) were discussed. Homework assignment included identifying realistic and adaptive reinforcers (Session 5) 7. Teaching stimulus control, self-instruction, and related behavioral coping skills to promote regulation of fluid intake (Session 6) 8. Daily recording and evaluation of target behavior (i.e. fluid intake). Selfmonitoring was reviewed and discussed during weekly group meetings (Session 3-7) 9. Weekly self-evaluation of target behavior performance and interdialytic weight gain relative to goals. Patients use of behavioral self-regulatory coping skills also reviewed and discussed weekly group meetings. Any problems in meeting goals were discussed (Session 3-7) zie : View / Header and footer? 18

zie : View / Header and footer? 19

Fosfaatbinders Ziektecognities en behandelcognities sturen zelfmanagement [cognities = opvattingen] Behandelgroep controlegroep; voor, 1 mnd en 4 mnd na Glazen maag, ptn vertellen wat ze zien Kennis, begrip Karamanidou et al., 2008, 13, 205-214 zie : View / Header and footer? 20

Foto mail The plastic stomach container, Phosphate Binding solution and the Phosphate solution The plastic stomach container is filled with Phosphate solution. The Phosphate Binding solution is contained in the glass bottle. zie : View / Header and footer? 21

The Binding process! zie : View / Header and footer? 22

A systematic review of psychological interventions for the treatment of nonadherence to fluid-intake restrictions in people receiving hemodialysis Sharp et al. Am J Kidney Dis 2005, 45, 15-27 zie : View / Header and footer? 23

some success in decreasing IWG however: bias larger number of participants within controlled designs clearer description of intervention protocols Sharp et al. Am J Kidney Dis 2005, 45, 15-27 zie : View / Header and footer? 24

QOL in gezinsleden die zorg geven aan HD/PD ptn 124 zorggevers Emotionaliteit en vitaliteit sterkst aangetast Een derde van de zorggevers was depressief voorlichting, sociale steun en psychologische steun moeten worden bestudeerd om te kunnen bijdragen aan methoden om QOL van zorggevers te verbeteren Belasco et al., 2006 zie : View / Header and footer? 25

p partner physician public zie : View / Header and footer? 26

Zelfzorg onderzoek bij mensen met ESDR in LUMC Van Dijk et al. Ziektecognities en overleving (submitted) Symptomen en QOL (in preparation) Thong et al. Sociale steun en overleving (NDT 2007) Timmers et al. Berkhout-Byrne et al. Daleboudt et al. Dekker F.W. Symptomen en QOL (NDT 2008) Self perceived health en overleving (Am J Kidney Dis 2008) Ziektecognities en QOL (Psychol Health 2008) Ziektecognities en zelfzorg (in preparation) Ziektecognities, tekeningen en SLE (submitted) NECOSAD zie : View / Header and footer? 27

Who s afraid of the empowered patient? A truly empowered patient is the ideal patient. Empowered patients will challenge us, yes, but they will also take their medicine and go for their tests. They will ask when they don t understand our instructions rather than simply ignoring them. And, most important, they will be more likely to get well, which will make us feel successful (p.1393). Who s afraid of the empowered patient? Chiaramonte, JAMA 2008, 300, 1393-4 zie : View / Header and footer? 28

Research-agenda: Beschrijven Verklaren Beïnvloeden QOL Zelfzorg Patiënt Partner Dokter Publiek zie : View / Header and footer? 29

Zorgagenda: Beschrijven Verklaren Beïnvloeden QOL Zelfzorg Patiënt Partner Dokter Publiek zie : View / Header and footer? 30

Drie benaderingen van patiënten met nierziekten psychoanalytisch/ psychotherapeutisch [< 1970] patiënt educatie [1960 nu] self management [1990 nu] zie : View / Header and footer? 31

Dank u! Reacties, overleg, onderzoek, klachten: a.a.kaptein@lumc.nl zie : View / Header and footer? 32