De Torenspits Een uitgave van schaakvereniging De Oude Toren September 2017 Van onze voorzitter Rondkijkend op een willekeurige schaakdinsdagavond moet ik tot de conclusie komen dat we een gemeleerd gezelschap zijn. Zeker niet op alle fronten, als je nagaat hoe weinig variatie er is in gender of etniciteit, maar in de categorie kleurrijke persoonlijkheden scoren we naar mijn gevoel uitermate hoog. Dat uit zich in allerlei facetten waar ik tijdens of na de partijen uitgebreid van kan genieten: een bepaalde manier van doen, uitgelaten of juist ingetogen, vocaal of stil, soms zelfs instrumentaal, je kunt vanalles meemaken op zo n dinsdagavond. Ook de dynamiek tussen die verschillende persoonlijkheden kan heel interessant zijn. In hoeverre iemand zich laat beïnvloeden door de tegenstander en zich mee laat voeren in diens manier van doen, kan enorme gevolgen hebben voor de afloop van de partij. Het effect is niet te voorspellen; je laten afleiden van je eigen spel kan in recordtempo leiden tot een roemloze ondergang, maar kemphanen die elkaar opzwepen, kunnen van tijd tot tijd ook zeldzame hoogten bereiken in meeslepende spektakelstukken. Waarschijnlijk is er een soortgelijke variatie na afloop van de schaakpartijen, in de gesprekken aan de bar of de hangtafel, maar voor de observator zijn wat dat betreft natuurlijk de uitvoerige debatten interessanter dan de gesprekken die al bijna afgelopen zijn voor ze goed en wel op gang gekomen zijn. Natuurlijk zijn er uiteenlopende meningen, en samen met een gevarieerde discussiestijl is dat succes gegarandeerd. Aanwezig zijn kan op die momenten minstens zo vermakelijk zijn als deelnemen aan het debat. Ook als een partij of gesprek stilvalt, is er nog voldoende te observeren. Wat dat betreft is het maar goed dat er geen strikte regels zoals bijvoorbeeld een dresscode zijn binnen onze vereniging. Als we, net als FIDE, mensen gaan weigeren, schijnbaar vanwege het feit dat ze in korte broek achter het bord zitten, houden we waarschijnlijk niet veel leden meer over. Overigens levert ook dat een mooi gespreksonderwerp op, alhoewel Anton Kovalyov er waarschijnlijk niet om zal kunnen lachen, maar dat terzijde. Gezien de weersomslag van de laatste tijd hoeven we ons daar de komende maanden overigens ook geen zorgen over te maken. Kortom, het is niet allemaal op het bord te doen op de dinsdagavond. Ondanks dat we slechts met zwarte en witte stukken spelen, kan ik iedereen dus toch een kleurrijk seizoen toewensen! Thijs 1
Bekercompetitie Voor alle duidelijkheid volgen hier de belangrijkste regels voor de bekercompetitie. We schaken in vier poules waarbij de drie voorronden telkens gespeeld worden op de eerste dinsdag van de maand: 5 september, 3 oktober, 7 november en op 5 december is gelegenheid voor het spelen van inhaalpartijen. We spelen een enkelvoudige competitie tegen de andere poulespelers. Tijdens deze poulefase is remise van de partij mogelijk. Als twee of meer spelers gelijk zijn geëindigd, geldt eerst het SB resultaat. Degene met de hoogste SB-score gaat door. Zou deze SB-score gelijk zijn, geldt het onderlinge resultaat van de partij(en). Is (zijn) ook deze gelijk moeten rapidpartijen gespeeld worden van 15 minuten per persoon. Mochten ook dan schakers gelijk eindigen, beslissen 5- minutenpartijen wie verder gaat(n). A-poule Dirk-Jan Gloudemans André Bergman Zjon v.d. Laar Frans v. Hoof B-poule Johnny v.d. Laarschot Thijs Knaapen Ferrie Sleegers Willy Constant C-poule Hans Claas Teun Jacobs Jef Verhagen Chris v. Laarhoven D-poule Harrie v.d. Laar Giel Jacobs Hein v. Bree Aloys Wijffelaars De winnaars en degenen die op de tweede plaats in hun poule zijn geëindigd gaan rechtstreeks door naar de kwartfinale. A1 speelt tegen B2, A2 speelt tegen B1, C1 tegen D2, en C2 tegen D1. De wedstrijden voor de halve finale halve finale zijn als volgt. De winnaar van A1- B2 speelt tegen de winnaar van C1-D2. De winnaar van A2-B1 speelt tegen de winnaar van C2-D1. De winnaars van de halve finale schaken voor de wisselbeker. Voor de partijen van de kwartfinale, halve finale en finale geldt dat geloot wordt wie welke kleur heeft. Alle wedstrijden worden gespeeld met één uur bedenktijd voor de hele partij. Voor de kwartfinale, halve finale en finale geldt dat na remise in de reguliere partij meteen hierna een rapidpartij van 15 minuten wordt gespeeld met verwisselde kleur. Is ook deze remise, worden, weer met verwisseling van kleur, snelschaakpartijtjes gespeeld met 5 minuten op de klok totdat een winnaar bekend wordt. 2
Opgaven A. D. Vind de beste zet voor wit. B. Wit geeft mat in twee zetten. E. Wit geeft mat in 5 zetten. C. Wit geeft mat in drie zetten. F. Wit geeft mat in twee zetten. Vind de beste zet voor wit. Zjon 3
Het einde van de zomer Op het moment dat ik dit stukje schrijf, 3 september, zitten we nog volop in de zomer en heb ik mijn vakantie nog tegoed, maar op het moment van uitkomen zijn inmiddels de eerste partijen voor de competitie en beker al weer gespeeld. Vooral voor de beker is het van belang dat je die eerste partij zeker niet mag verliezen, anders wordt plaatsing voor de kwartfinales wel heel erg lastig. Leuke bijkomstigheid is dat Teun, de zoon van Giel dit jaar meedoet voor de bekercompetitie. Als hij dezelfde aanvallende stijl heeft als zijn vader dan kunnen dat zeer interessante partijen worden. Misschien kan ik mijn zoon ook eens vragen of hij volgend seizoen niet voor de beker mee wil spelen. In de reguliere competitie is het natuurlijk niet zo n ramp mocht je de eerste partij verliezen omdat je dan nog genoeg rondes hebt om dat weer recht te trekken. Ik ben in elk geval blij dat we weer van start zijn gegaan, want tijdens de zomer was er niet veel te beleven op schaakgebied. Er waren op dinsdagavond altijd wel een paar schakers aanwezig, maar de borden bleven meestal achter slot en grendel, meestal werd er alleen maar een beetje gekeuveld. Vroeger schaakte ik tijdens de vakantie heel veel, omdat we altijd met de zus van mijn vrouw op vakantie gingen. Zij is getrouwd met Pascal, voormalig lid van onze vereniging; de meesten van jullie zullen hem nog wel kennen. Maar sinds onze kinderen niet meer meegaan gaan we met mijn zus en haar man buiten het seizoen op vakantie. Nu weet mijn zus wel hoe de stukken over het bord bewegen, maar verder reikt haar kennis niet. En mijn zwager kan om maar eens met Donner te spreken nog geen loper van een paard onderscheiden. Maar nu wordt je meestal tijdens je vakantie toch wel geconfronteerd met schaken omdat je vaak toch wel ergens een schaakbord in een winkel ziet liggen, of je ziet ergens twee mensen een partijtje spelen. Misschien komt dat wel omdat je er zelf als schaker zijnde meer op let, maar ik kan me eigenlijk niet voorstellen dat als ik bijvoorbeeld van mens erger je niet zou houden, ik dan tijdens mijn vakantie mensen mens erger je niet zou zien spelen. Het enige nieuwtje dat ik hoorde tijdens een van de dinsdagavonden was dat Willy ons na 15 jaar gaat verlaten als barkeeper! Ik kan natuurlijk niet voor iedereen oordelen, maar ik denk dat na deze competitie de dinsdagavonden nooit meer hetzelfde zullen zijn. Ik vond Willy altijd een voortreffelijke barman met ook nog eens een fantastische muziekkeuze. Johnny 4
Opening: Nimzo - Indisch De Nimzo-Indische opening komt in onze club nog wel eens tijdens een partij op het bord. Veel verder dan pak-em-beet de eerste drie zetten weten de meesten niet hoe het dan verder moet. De redactie helpt deze spelers op weg met n viertal partijen uit het verleden, gespeeld door echte schakers. De eerste partij is in 1948 in Den Haag gespeeld tussen Botvinnik en Keres. Het was n paertij om het wereldkampioenschap. d5 uit te lokken en vervolgens met 14. Lc8 en 15. Pbd7 voort te zetten. 14.e4! Hiermee wordt de opmars d6-d5 verhinderd, welke na bijvoorbeeld 14. ed4 zeer sterk was geweest. 14.. Le6 15.Tc1 Te7 16.Dxd4 Pas nu het antwoord 16. Pa4 niet meer gevaarlijk is voor wit, wordt deze pion door de dame geslagen. 16. Dc7? Een beter systeem van verdediging bestond in 16....Tc8 17. Tfd1 Dc7 en na 18. Dxd6 Dxd6 19. Txd6 kan zwart met 19. Tec7 voortzetten om van zijn kant de witte c-pion te veroveren. 17.c5! Opent alle lijnen en brengt een nieuw ztuk in de aanval. Voor degenen die het Russisch niet machtig zijn, rechts zit Botvinnik en links, je raadt het nooit, Keres. 1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pc3 Lb4 4.e3 De zogeheten Rubinsteinvariant, zo genoemd omdat hij gespeeld werd in het oudste bekende voorbeeld van het Nimzo -Indisch, de partij Rubinstein Aljechin in St Petersburg 1914. 4. 0 0 5.a3 Lxc3+ 6.bxc3 Te8 7.Pe2 e5 8.Pg3 d6 9.Le2 Pbd7 Beter was 9. c5 en 10. Pc6; de gekozen voortzetting is te passief. Wit heeft in de opening het loperpaar en het centrum gekregen. Zwart moet nu proberen gebruik te maken van zijn voorsprong in ontwikkeling en van wits dubbelpion. 10.0 0 c5 11.f3 cxd4 Deze zet heeft het bezwaar, dat wits dubbelpion wordt opgelost. Om dezelfde reden was 11. d5 niet aan te bevelen (12. cd5 Pxd5 13. Ld2), maar met 11. Pf8 had zwart in ieder geval een stevige stelling gehouden. Daarentegen was 11. b6 niet goed geweest wegens 12.e4 en 13. f4. 12.cxd4 Pb6 13.Lb2 exd4? Nu moest 13. Le6 geschieden om 14. 5 17. dxc5 18.Txc5 Df4 Op 18. Dd8 volgt 19. De3 eveneens een snelle beslissing. 19.Lc1 Db8 Of 19. Td7 20. Db4 Db8 21. Lb5 en zwart heeft geen goede verdediging meer. 20.Tg5 Pbd7 Op 20. Pe8 wint 21. Ph5 21.Txg7+! Een prachtige beslissing. 21. Kxg7 22.Ph5+ Kg6 23.De3 1 0
De tweede partij is die tussen v.d. Berg en Kramer, Amsterdam 1950. 1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pc3 Lb4 4.Dc2 Pc6 5.Pf3 d6 6.a3 Een andere methode is eerst 6. Ld2 om na ruil op c3 met de loper terug te slaan, zodat de loper gericht wordt op veld e5 en de witte dame veld e4 kan blijven controleren. 6. Lxc3+ 7.Dxc3 a5 8.b3 Scherper is 8. d5 Pb8 9. de6! (Donner Rossolimo, Venetië 1950) 8. 0 0 9.Lb2 Pe4 Sterker is 9. Te8 om e6-e5 door te zetten. een zeer actief loperpaar 23.b5 Ld7 Niet 23. Le8 wegens 24. La3 en wit wint de kwaliteit, daarom had de zwarte toren tijdig veld f5 moeten verlaten 24.Td5 Pd3 25.T5xd3 Op 25. ed3 volgt nu 26. Ld5. Zwart geeft het op. Partij drie is Bronstein met de witte stukken tegen Najdorf, gespeeld in Boedapest 1950. 10.Dc2 f5 11.g3 De8 Zwart wil veld e7 voor het paard openhouden, maar vermoedelijk was 11. De7 toch beter geweest. 12.Lg2 e5 13.dxe5 Veel beter dan 13. d5, want de bezitter van het loperpaar moet de stelling zoveel mogelijk openen. 13. dxe5 14.Td1 Pf6 15.Dc3 Dwingt de e-pion tot oprukken, zodat wit de belangrijke diagonaal b2-g7 in handen krijgt. 15. e4 16.Pd4 Pxd4 17.Txd4 Ld7 18.0 0 Lc6 19.e3 Df7 20.Tfd1 Pd7? Beter was 20. Ta7 21. b4 ab4 22. ab4 Taf8 23. b5 Le8 21.b4 axb4 22.axb4 Pe5? 1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pc3 Lb4 4.a3 De Sämischvariant 4. Lxc3+ 5.bxc3 c5 6.e3 Pc6 7.Ld3 0 0 8.Pe2 d6 9.e4 Pe8 Een manoeuvre, die met veel succes door zwart werd toegepast in de partij Botvinnik Reshevsky, Moskou 1948 10.0 0 b6 11.f4 La6? Hier had zwart consequent moeten voortzetten met 11. f5 (de eigenlijke bedoeling van 9. Pe8). 12.f5! De inleiding tot een onweerstaanbare koningsaanval. 12. e5 13.f6 Kh8 Of 13. Pxd6 Lg5 spoedig gevolgd door Lxf6 14.d5 Pa5 15.Pg3 gxf6 Met 15. g6 had zwart meer tegenstand kunnen bieden. 16.Pf5 Lc8 17.Dh5 Lxf5 18.exf5 Tg8 19.Tf3 Tg7 20.Lh6 Tg8 21.Th3 Noodzakelijk was 22. Pf6 waarop echter had kunnen volgen 23. Lh3 Ld7 24. Txd7 Pxd7 25. Lxf5 Pf6 26. g4 Td8 27. Txd8+ Txd8 28. g5 Pe8 29. Lxe4 met Zie eindstelling volgende pagina 6
Pxc3 12. bc3 Lxc3+ 13. Ke2 Lxa1 14. Dxa1 (14. d5? 15. Dxe5+) 11.Pge2 Pxd5 12.0 0 Pd7? Leidt vrijwel geforceerd tot verlies, omdat d6 ongedekt komt te staan. Beter was 12. Pxc3 13. bc3 La5. 13.Le4 Lxc3 Of 13. Pxc3 14. Pxc3 met groot voordeel voor wit. Er is nu geen parade tegen de aanval op h7; 21. Pg7 wordt beantwoord met 22. Dh4 e4 23. Lc1 h5 24.vDxh5+ Pxh5 25. Txh5+ Kg7 26. Lh6+ Kh7 27. Lf8# Zwart geeft op. 14.Lxd5 Lxd5 15.Dxd5 Lxb2 16.Tad1 Dit wint in vergelijking met 16. Tab1 een belangrijk tempo. De zwarte loper dreigt namelijk met 17. Db3 te worden veroverd en moet dus in ieder geval spelen. 16. La3 17.Dxd6 Zie stelling De laatste partij is in Boekarest 1953 gespeeld tussen Spasski en Golombek. 1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pc3 Lb4 4.Lg5 Deze voortzetting is vooral door Spasski met succes in praktijk gebracht 4. c5 In combinatie met het op de volgende zet gespeelde h6 de gebruikelijkste methode. De zet h7-h6 is in ieder geval nodig om de witte loper naar h4 te drijven en zodoende aan dit stuk de mogelijke terugtocht naar d2 te ontnemen. Maar in plaats van c7-c5 zou zwart ook c7-c6 kunnen spelen met het idee om de loper eventueel van b4 via a5 naar c7 terug te trekken: 4. h6 5. Lh4 0-0 6. e3 d6 7. Pge2 c6 8. a3 La5. 5.d5 h6 6.Lh4 e5 In een partij Spasski Timman 1973, geschiedde 6. Lxc3+ 7. bc3 e5 8. d6 Pc6 9. e3 g5 10. Lg3 Pe4 11. f3 Pxg3 12. hg3 met een klein voordeel voor zwart. Nog een andere mogelijkheid is de gambietvoortzetting 6. b5 (Spasski Tal, 1973). 7.e3 d6 8.Ld3 b5 Zwart kiest nu alsnog deze gambietvoortzetting, maar op dit moment onder minder gunstige omstandigheden. 9.cxb5 g5 10.Lg3 Lb7 10. Pxd5 ging niet vanwege 11. Le4 Men ziet de consequenties van de door zwart gevolgde strategie: koning in het midden, e5 zwak, de koningsvleugel opengereten en zonder dat wit er zelfs maar een pion voor heeft moeten geven. 17. De7 18.Dc6 Td8 19.Pc3 0 0 20.Pd5 Dit is veel sterker dan 20. Dxh6 dat slechts tot winst van een of twee pionnen leidt. 20. De6 Na 20. De8 heeft wit de keus tussen verschillende sterke voortzettingen: 21. Pf6+ Pxf6 22. Dxf6 Txd1 23. Lxe5 enz.; of 21. Dxd7 Txd7 22. Pf6+ Kh8 23. Pxe8 Txd1 24. Lxe5+ f6 25. Lxf6+ Txf6 26. Txd1 enz.; of 21.Td3 Lb4 22. Tfd1 enz. 21.Dxe6 fxe6 22.Pe7+ Kf7 23.Pc6 Ke8 24.Td3 Lb2 25.Tfd1 1 0 Zjon 7
Geen gen, geen discussie Het is bijna weer zover, de bladeren vallen van de boom. Quasi-intellectueel Nederland maakt zich dan weer op om de zwartepietendiscussie op te rakelen. Het ene deel wil zwart als enige kleur en slaat figuurlijk de hersenpan in bij het andere deel dat een gemêleerd gezicht wil. Kleur de plaat zoals het je goeddunkt Voor het zover is heeft ons verwend verveelde volkje n andere hype ontdekt waarover volop discussies gehouden kunnen worden: genderneutraliteit. De tv staat roodgloeiend van de debatten over dit pas ontdekte fenomeen. Ik heb mij als zelfverklaarde intellectueel voorgenomen mij niet te mengen in deze nondiscussie. Maar als secretaris en wedstrijdleider van deze club heb ik in deze toch een rol te vervullen. Ik moet namelijk in mijn correspondentie respectvol omgaan met iedereen die bij onze club contributie betaalt. Bewust gebruik ik hier niet het woord lid of leden, zodat men mij niet van seksistisch gedrag kan beschuldigen. hoe zit het eigenlijk met onze houten s c h a a k s t u k k e n? Zijn deze mannelijk, vrouwelijk of onzijdi g? Trouwens, uit deze laatste zin zou een kwaaddenkend persoon al kunnen afleiden dat schrijver dezes een niet gefeminiseerde man is, doordat ik begin met mannelijk en vrouwelijk op de tweede plaats zet. Moeten we geslagen stukken genderneutraal naast het onzijdige plaatsen? Laten we het probleem taalkundig oplossen. De pion, toren, loper en koning zijn mannelijke zelfstandige naamwoorden. Gelukkig biedt de vrouwelijke dame voldoende feministisch tegenwicht tegen dit masculine geweld. En dan hebben we ook nog het onzijdige paard dat dwars door alle discussiestellingen heen springt. Gelet moet worden tijdens de partij -vrouwelijk- op de tijd, af te lezen op de schaakklok. Deze laatste is dan weer keurig genderneutraal: de klok is een mannelijk én vrouwelijk zelfstandig naamwoord. Uiteindelijk belanden alle schaakstukken in het onzijdige schaakdoosje. Tsja, wat doen we met deze info? Niks, nada. Met de laatste alinea heb ik geprobeerd de discussie te vertroebelen, want het heeft volstrekt niets met het genderdebat (onzijdig) te maken. Het waren louter cynische zinnetjes om aan te geven dat andere zaken de moeite van debat wel meer dan waard zijn. Hoewel onze contribuanten bij ons allen man zijn (toch?) weet ik niet hoe ieder aangesproken wil worden. Vandaar dat ik beste leden voortaan achterwege zal laten en de term beste schakers m/v/o of beste mensen boven de informatie zal tikken. Nu ik het er toch over heb, 8
Zou het niet beter zijn het sinterklaasfeest af te schaffen en in de plaats daarvan 6 december te bombarderen tot Kinderdag? De ouders zijn dan van het probleem af hun opgroeiende ukkies voor te liegen omtrent een niet bestaande ouwe man die op zijn paard over daken rijdt, ondertussen zijn al-dan-niet gekleurde medewerker vriendelijk verzoekend door de niet bestaande schoorsteen te kruipen om cadeautjes op tafels te leggen. De kinderen krijgen op die dag toch hun presentjes, of ze nu islamietje, joodje, gristelukje, kristelukje of atheïstje zijn. Probleem opgelost. Zou het niet beter zijn ons bezig te houden met de vraag: hoe komen we zo snel mogelijk af van de levensgevaarlijk roeptoeterende krankjoreme twitteraar die met de ene hand in damesslipjes en met de andere aan de atoomknop friemelt. Toch? Zjon Minipartijtje Nurnberg Staudte, 1951 1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pc3 d5 4.Pf3 Le7 5.Dc2 0 0 6.e3 c5 7.dxc5 Lxc5 8.cxd5 exd5 9.Le2 Pc6 10.0 0 De7 11.a3 Lg4 12.b4 Lb6 13.Pa4 Lc7 14.Lb2 Tac8 15.Db3 Pe5 16.Lxe5 Lxe5 17.Tae1 Lb8 18.Pc3 Lxf3 0-1 Er kon nog volgen: 19.Lxf3 De5 20.g3 Txc3 Oplossingen Opgaven A. 1. Txf5 ef5 2. Pxc6 B. 1 Lf6 Txe1+ 2. Txe1 Dxe1+ 3. Lf1 Dxf2+ 4. Kxf2 Pc6 5. Dg7 # C. 1. De5+ Txe5 2. Lf6 # D. 1 Tb8+ Lxb8 2. Dd7# E. 1. Dc5+ Kb7 2. Dc8+ Kxc8 3. Pd6 # F. 1.Pxd4 ed4 2. La3 Dc7 3. Pd6+ Kd8 4. Pxf7 1-0 ook andere winstzetten zijn mogelijk. 9
Verenigingsinformatie Schaakvereniging De Oude Toren -DOT-, is opgericht op 24 oktober 1957. De leden spelen iedere dinsdag vanaf 20.30 uur in café Thuis, voorheen Naast t Raedthuys, Heuvelplein 6; tel. 0492-464884. Bestuur Voorzitter Thijs Knaapen tel. 06-29392558 Secretaris Zjon v.d. Laar tel. 06-57683862 Penningmeester André Bergman tel. 0492-462037 Wedstrijdreglement en statuten zijn verkrijgbaar bij de secretaris van de vereniging. Wedstrijdleider is Zjon v.d.laar, tel. 06-57683862 Financiële zaken rechtstreeks bij de penningmeester Rekeningnummer NL97RABO0105095869 t.n.v. APC Bergman, Dokter Timmerslaan 6 o.v.v. Schaakvereniging DOT De Torenspits De Torenspits is een uitgave van Schaakvereniging DOT. Het ledenblad verschijnt vier keer per jaar. Kopij kan worden ingeleverd bij de redactieleden, liefst in Word op usbstick of via e-mail. Kopij wordt onder verantwoordelijkheid van de redactie gepubliceerd; deze kan een artikel weigeren, indien het aanstootgevend of kwetsend van aard is. De redactie behoudt zich het recht voor kleine tekstuele veranderingen aan te brengen met het oog op de lay-out. Redactie Zjon v.d. Laar Thijs Knaapen Johnny v.d. Laarschot Internet Sinds juni 2003 is onze vereniging ook te vinden op het internet via www.dotschaak.nl Sponsor Onze vereniging wordt financieel gesteund door café THUIS, Heuvelplein 6. 10