De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 7 juli 2015 Beste natuurliefhebber/- ster, De dag begon mooi en tot de middag bleef dat ook zo. Maar de koffie / thee, waar we de excursie gewoonlijk mee beëindigen, moest toch binnen worden opgedronken. Na dit koffie- /theeritueel ging ik weer alleen verder met mijn zoektocht naar fotogenieke onderwerpen. Het bleef lange tijd bewolkt. Later klaarde het nog weer op, maar het bleef een beetje dreigend. Omdat er aan het eind van de middag kans op regen en onweer was, ging ik iets eerder naar huis dan gebruikelijk. Boorvliegen trekken de aandacht door hun fraai getekende vleugels. Uit Nederland zijn 83 soorten boorvliegen bekend. Ze vallen op door de vaak mooie tekeningen van vlekken, banden of zigzagstrepen op de vleugels. De boorvliegen danken hun naam aan het feit dat de vrouwtjes de eitjes in een plant leggen met behulp van hun puntige legboor, die vaak langer is dan de rest van het lichaam. De lichaamslengte bedraagt maximaal 1,5 cm. De boorvlieg op de foto is ongeveer 6-7 mm groot. Een aantal soorten, maar lang niet allemaal, is als larve een bladmineerder en graaft gangen in bladeren die ook wel mijnen worden genoemd. Andere soorten leven parasitair op andere insecten. Volwassen vliegen voeden zich met plantensappen en vocht uit rottend materiaal. De larven zijn herbivoor. De eieren worden apart of groepsgewijs afgezet onder de schil van vruchten. Het rode stipje op de rug is ongetwijfeld een mijt. Bijen die stuifmeel verzamelen hebben daarvoor een verzamelapparaat. Bij hommels en honingbijen is dit het korfje aan de achterpoten. De solitaire bijen missen deze korfjes. De vrouwtjes verzamelen het stuifmeel met hun buikschuier. Een buikschuier of scopa is het verzamelapparaat voor stuifmeel bij metsel- en behangersbijen aan de buikzijde van het achterlijf. Het stuifmeel wordt behulp van de poten naar de buikschuier verplaatst. Bij de verschillende soorten heeft deze scopa verschillende kleuren. Het is een belangrijk determinatiekenmerk voor vrouwelijke bijen. Broedparasitaire bijen (koekoeksbijen) verzamelen geen stuifmeel en hebben geen buikschuier.
Het vrouwtje van de grote wolfspin (of kraamwebspin) kent een soort broedzorg waarbij een web wordt gemaakt dat dient als een soort kraamkamer. In tegenstelling tot o.a. de kleinere tuinwolfspinnen dragen grote wolfspinnen hun eicocon met hun kaken in plaats van ze aan hun spintepels te bevestigen. Vlak voordat de eieren uitkomen, weeft de moeder een tent van zijde om de eicocon. De eicocon wordt dan voor een gedeelte geopend en de moeder blijft waken bij de tent. De jongen blijven in de tent tot ze voor de eerste keer gaan vervellen. Achter de jonge spinnetjes is de witte eicocon nog vaag zichtbaar. De heiligenbloem is een 30 tot 50 cm hoge vaste plant die meer genomen wordt omwille van zijn bladeren dan omwille van zijn bloemen. Eigenlijk is het een lage struik die je mits voldoende snoeiwerk een mooie compacte bolvorm kan geven. De stengels zijn sterk vertakt en op de houterige voeten na, bedekte met een mooie witgrijze viltlaag. De smalle, dikke bladeren zijn sterk geveerd en variëren mooi van een frisse groengrijze kleur in de lente naar witviltig in de zomer. Als je de bladeren of de stengels tussen de vingers wrijft, geven ze een frisse kamferachtige geur vrij. Tussen deze witgrijze massa groeien aan lange, bladloze stelen kleine, gele, halfbolvormige bloempjes.
In ons land komen vier soorten klokjesbijen voor: kleine klokjesbij, zuidelijke klokjesbij, ranonkelbij en de grote klokjesbij. De bijen op de foto zijn waarschijnlijk grote klokjesbijen. Deze bijen zijn 6-10 mm groot. Het zijn dunbehaarde zwarte bijen. De vrouwtjes hebben een (bleekgele) buikschuier. Ze vliegen van half mei tot half augustus. Klokjesbijen nestelen over het algemeen in hout of rietstengels. Nestblokken worden ook geaccepteerd. Behalve de ranonkelbij zijn de andere drie gespecialiseerd op de klokjesfamilie (campanulacea). Klokjes komen in de vrije natuur nog maar spaarzaam voor. Klokjesbijen doen het goed in tuinen en parken. Voldoende nestmogelijkheid is tegenwoordig vaak het grotere probleem. De ranonkelbij houdt meer van boterbloemen (Ranunculaceae) en komt dus juist wel meer in de vrije natuur voor. Dat drie van de vier klokjesbijen op de Rode Lijst staan is niet verrassend. Direct na de verpopping hebben lieveheersbeestjes nog geen stippen. De dekschilden moeten nog uitkleuren.
De pyjamazweefvlieg komt in bijna alle biotopen zeer algemeen voor. Dit mannetje (geen ruimte tussen de ogen) doet zich tegoed aan het stuifmeel van de bloem. Zijn naam dankt hij aan de weinig opvallende maar wel kenmerkende grijze lengtestrepen op de bovenkant van zijn glanzend koperkleurige borststuk. De pyjamazweefvlieg is ook bekend als dubbelbandzweefvlieg, snorzweefvlieg en cocacolazweefvlieg. Al vrij snel nadat het vrouwtje rozenbladwesp (zwarte wesp met geel- oranje achterlijf) eitjes heeft gelegd komen de larven uit. Jonge larven blijven gezellig bij elkaar. Ze kunnen nieuwe loten geheel kaal vreten. Oudere larven leven meer op zichzelf en eten ook van oudere blaadjes. De sterk op een rups lijkende larve (bastaardrups) lijkt sterk op heel veel andere bladwesplarven: groen met zwarte veegjes en stippen. Als ze zich bedreigd voelen nemen ze een houding aan waarbij ze lijken op de letter S.
De museumkever of tapijtkever is een kleine tot zeer kleine kever. De dekschilden zijn met grijze, gele en bruine vlekken bedekt. De kever wordt zo'n vijf millimeter lang. De larven zijn wat groter en kunnen twaalf millimeter lang worden. De museumkever heeft zijn naam te danken aan zijn voedingspatroon als larve. Van nature zijn de larven van deze kever gespecialiseerde aaseters, die zich voeden met haar en veren. Dierlijke producten zoals wol, leer, veren, textiel en bont zijn dan ook niet veilig voor de larve. In de natuur wordt de larve vooral in vogelnesten aangetroffen. Maar ze zijn ook de belangrijkste en gevaarlijkste bedreiging voor insectencollecties en opgezette dieren. De volwassen kevers zijn minder gevaarlijk. Zij voeden zich vooral met stuifmeel en nectar van bloemen. De museumkever heeft als alle kevers een volledige gedaanteverwisseling, dat wil zeggen ei- larve- pop- imago. De tijdsduur van elk stadium hangt af van de temperatuur en de luchtvochtigheid van de omgeving. De stadia duren respectievelijk ongeveer 6-35 dagen, 2-12 maanden, 5-19 dagen en 7-41 dagen. Gewoonlijk wordt er één generatie per jaar geboren. Echter tijdens een warme en vochtige zomer kan het aantal generaties oplopen tot drie. Om ongeveer kwart over tien zag ik deze vlinder op de muur van de boerderij (foto links). Ik heb hem toen rustig laten zitten, maar toen hij er om kwart over drie nog zat, heb ik hem (voor een uitgebreide fotosessie) heel voorzichtig laten overstappen op een blad. Daarna heb ik de vlinder teruggezet op een rustige en veilige plek. De vlinder is een wapendrager, hij behoort tot de familie van de tandvlinders. Deze familie omvat wereldwijd meer dan 3800 soorten, waarvan er 32 in Nederland zijn waargenomen. Ze kunnen geen voedsel opnemen, ze leven dus niet lang. Hun enige taak is het zorgen voor een volgende generatie. De wapendrager lijkt in rust op afgebroken berkentakje. De soort kent weinig variatie in uiterlijk en komt in het hele land algemeen voor. De vlinder vliegt van eind april tot begin augustus in één generatie. De vlinders kunnen overdag rustend worden waargenomen op een takje of op de grond (of zoals in dit geval op een muur). Ze vliegen s nachts en worden aangetrokken door licht, meestal na middernacht. De soort overwintert als pop in een holte in de grond. Omdat ik woensdag toch in de buurt was heb ik nog even weer gekeken op De Wiershoeck. Tot mijn verrassing zat de vlinder op slechts korte afstand van waar ik hem de vorige dag had teruggezet. Blijkbaar vond hij (het kan ook een zij zijn) de door mij gekozen plek een goede keuze.
Dit is waarschijnlijk een mannetje pluimvoetbij. Deze bijen danken hun naam aan de bijzondere lange haarpluimen die het vrouwtje aan de achterpoten heeft. Daardoor is ze in staat enorme hoeveelheden stuifmeel te vervoeren. Het mannetje is flink behaard, vooral op de kop en het borststuk. Deze wilde bijensoort vliegt van juni tot augustus/september. Dit is een cicade, maar of het een schuimcicade (spuugbeestje) is? Ik weet het niet. Cicaden zijn een groep van insecten die vertegenwoordigd wordt door ongeveer 40.000 verschillende soorten. Ze vormen een onderorde die behoort tot de orde van de halfvleugeligen (Hemiptera). Veel soorten blijven erg klein en de cicaden zijn niet zo bekend als andere halfvleugeligen, zoals de bladluizen en de wantsen. Toch zijn de cicaden bij het grote publiek bekend door de op spuug gelijkende schuimnesten waarin de larvale stadia van een aantal soorten cicaden zich ontwikkelt. Dergelijke nesten worden wel koekoeksspuug genoemd en kunnen worden aangetroffen op verschillende wilde en gecultiveerde planten. Andere cicaden eten als larve van plantenwortels en leven ondergronds, ze zijn hierdoor moeilijk zichtbaar. Cicaden leven allemaal van plantensappen.
In ons land komen 9 soorten kommazweefvliegen voor. Dit is waarschijnlijk een mannetje terrasjeskommazweefvlieg (er zit geen ruimte tussen de ogen). De terrasjeskommazweefvlieg, ook wel terrasjeszwever, is een van de meest algemene zweefvliegen in Europa. Hij bereikt een lichaamslengte van zeven tot tien millimeter. Het mannetje heeft een overwegend bruine lichaamskleur met drie paar gele vlekken tot banden op het achterlijf, bij vrouwtjes zijn dit altijd drie paar komma- vormige vlekken. De vlekken lopen altijd tot over de zijnaad van het lijf, wat een onderscheid is met gelijkende soorten. Het borststuk is donkerder tot zwart, de clypeus (de voorzijde van de kop) is vrijwel geheel geel. Voor een aardige site met foto s van 7 soorten kommazweefvliegen klik op: http://www.natuurlijkalblasserwaardenvijfheerenlanden.nl/laatste- waarnemingen/481- kommazweefvliegen.html Dit zal een knoopwesp zijn. In ons land komen 8 soorten voor waaronder de grote knoopwesp, de gewone graafbijendoder, de gewone vliegendoder, de grote zeefwesp en de gewone vlinderdoder. Knoopwespen hebben een karakteristieke bouw van het achterlijf, elk segment is aan de voor- en achterkant versmald, het achterlijf lijkt daardoor op regelmatige afstanden ingesnoerd. Knoopwespen richten bij verstoring hun vleugels op, bij gevaar kunnen ze daardoor sneller wegvliegen. Groetjes, Luit