Chirurgie T.E.M. Transanale Endoscopische Microchirurgie
Wat is Transanale Endoscopische Microchirurgie (T.E.M.) Transanale endoscopische microchirurgie is een vrij nieuwe operatietechniek waarbij afwijkingen in de endeldarm (het laatste gedeelte van de darm) via de anus verwijderd kunnen worden. Tijdens deze operatie wordt een buis via de anus ingebracht en wordt met speciale instrumenten, geholpen door een driedimensionaal en iets vergroot beeld, de afwijking verwijderd. Bij welke soort afwijkingen van de endeldarm past men deze operatietechniek toe Deze operatietechniek wordt vooral toegepast bij goedaardige gezwellen van de endeldarm. Slechts bij uitzondering wordt ook de operatie bij een kwaadaardig gezwel van de endeldarm uitgevoerd, maar in principe alleen als het een kwaadaardig gezwel in een zeer vroeg stadium betreft. Wanneer is TEM mogelijk en wanneer is een andere techniek nodig of mogelijk Zoals gezegd wordt TEM toegepast bij goedaardige gezwellen, of kwaadaardige gezwellen in een vroeg stadium. Daarnaast moet de afwijking een paar centimeter binnenwaarts van de anus gelegen zijn, maar ook weer niet te ver binnenwaarts. Wanneer de afwijking pal binnen de anus is gelegen, kan middels een gewone operatie via de anus de afwijking verwijderd worden. Wanneer de afwijking meer dan zo n 15 á 20 cm binnenwaarts van de anus is gelegen, kan deze met de TEM techniek niet meer bereikt worden. Dan moet vaak via de buik geopereerd worden. Wanneer de afwijking echter goedaardig is en erg klein, kan deze door middel van een endoscopie (inwendig onderzoek van de darm met een buigzame slang via de anus) verwijderd worden. Wanneer het gaat over een groter kwaadaardig gezwel dan moet een grotere operatie uitgevoerd worden, meestal via de buik, om ook lymfklieren mee te kunnen verwijderen. 2
Waarom wordt bij u de TEM operatie verricht U bent naar de afdeling chirurgie verwezen, omdat uw behandelend internist, maagdarm-arts of chirurg bij u een gezwel in de endeldarm heeft vastgesteld. Gezien de aard en de omvang van het gezwel vindt uw behandelend specialist de TEM techniek de aangewezen weg om het gezwel te verwijderen. Wanneer u vanuit een ander ziekenhuis dan het Reinier de Graaf Gasthuis naar onze afdeling bent verwezen, komt dit omdat de operatietechniek slechts in een beperkt aantal ziekenhuizen in Nederland wordt toegepast. Voorbereiding Voordat de operatie plaats kan vinden worden een aantal onderzoeken verricht: Een rectoscopie en een sigmoïdoscopie worden meestal verricht. Deze zijn meestal nodig om te kijken of de operatie technisch uitvoerbaar is. Bij een rectoscopie wordt met een starre buis en bij een sigmoïdoscopie met een flexibele slang via de anus in uw endeldarm gekeken. Voor een goed resultaat van dit onderzoek is het nodig dat een deel van uw darmen schoongemaakt worden. Daarom krijgt u 2 klysma s voorgeschreven. We verzoeken u deze 4 uur en 2uur voor het onderzoek bij uzelf toe te dienen. Wanneer u ver van het ziekenhuis woont, is het mogelijk de klysma s op de afdeling dagopname of op de scopie-afdeling toegediend te krijgen. De rectoscopie zelf duurt ongeveer een kwartier. Vaak is ook een endorectale echografie nodig. Hiermee wordt gekeken naar de precieze omvang van de afwijking en ook naar de intaktheid van de kringspier. Dit onderzoek vindt via de anus plaats. Anorectale manometrie vindt plaats om de kracht van de kringspier voor de operatie te beoordelen. 3
Verder vindt een aantal routine-onderzoeken plaats, die ofwel te maken hebben met het feit dat er narcose moet plaatsvinden ofwel met het feit dat er bij u al een kern van kwaadaardigheid in de afwijking was vastgesteld. Dit wordt met u besproken. Verder zullen u een aantal gerichte vragen worden gesteld. U dient hierbij in ieder geval te vermelden of u de ontlasting goed kunt ophouden of dat u wel eens per ongeluk wat ontlasting verliest. Tevens zal de chirurg u vragen of u ooit een operatie aan de anus of in de buik heeft ondergaan. De voorbereiding Eén tot twee dagen voorafgaand aan de operatie wordt u op de afdeling chirurgie opgenomen. Voor de operatie is het noodzakelijk dat uw darmen worden schoongemaakt. Dit gebeurt door middel van het drinken van een bepaalde vloeistof. Ook kan de dag voor de operatie een klysma toegediend worden. Op de operatiedag gelden de volgende regels ten aanzien van eten en drinken voor operaties: Tot 6 uur voor de operatie mag u eten Tot 2 uur voor de operatie mag u heldere vloeistoffen drinken. - Heldere vloeistoffen zijn thee (met of zonder suiker), AA drink, Extran, Isostar, heldere appelsap zonder vruchtvlees en water (zonder koolzuur). - NOOIT melk, ook niet in de thee. - Gebruik normale hoeveelheden (1 glas per 2 uur) Geen alcohol houdende dranken op de dag van operatie Het tijdstip voor de operatie wordt u meegedeeld. Algemene informatie over een operatie vindt u in de folder Operatie in Reinier de Graaf die u ontvangt op de polikliniek. 4
De operatie De operatie vindt plaats onder algehele narcose. De operatieduur is afhankelijk van de grootte van de afwijking en kan variëren tussen de 30 minuten en de 3uur. Voor de operatie krijgt u via een infuus antibiotica toegediend. Een enkele maal blijkt tijdens de operatie dat het toch niet mogelijk is om de TEM techniek bij u toe te passen. Op dat moment moet alsnog tot een buikoperatie worden overgegaan. Dit is zeldzaam en gebeurt alleen wanneer dit echt nodig is. Na de operatie Tijdens de operatie wordt een katheter in de urineblaas ingebracht, omdat deze leeg moet zijn tijdens de operatie. Meestal wordt deze de ochtend na de operatie al verwijderd. De eerste dag na de operatie mag u over het algemeen weer alles eten en drinken. Indien er zich geen complicaties voordoen en uw algehele conditie dit toelaat mag u binnen een paar dagen naar huis. Het is niet nodig dat u al ontlasting heeft gehad voordat u naar huis gaat. Wanneer is overgegaan tot een buikoperatie duurt het verblijf in het ziekenhuis langer. Dit bedraagt meestal 7 tot 10 dagen. Complicaties In verhouding tot een grote buikoperatie zijn er weinig complicaties. Toch kunnen net als na iedere darmoperatie zich een aantal complicaties voordoen. Dit kan een nabloeding zijn of een ontsteking, of het niet goed genezen van de inwendige hechting van de darm. Hoewel het zeer zeldzaam is, kan zo n ontsteking of slechte genezing het aanleggen van een stoma (kunstmatige uitgang) nodig maken. Deze is dan meestal van tijdelijke aard. Dit is de reden dat de meeste patiënten voor de TEM operatie toch de stomapolikliniek moeten bezoeken. Verder kunt u kort na de operatie wat pijnklachten aan de anus ervaren en meestal verliest u de eerste 1 á 2 weken bloed bij de ontlasting. 5
Daarnaast kunt u de ontlasting de eerste tijd na de operatie wat minder makkelijk ophouden. Over het algemeen gaat dit voorbij en na enkele weken tot maanden normaliseert dit. Door sterke bindweefselvorming op het inwendige litteken kan soms op langere termijn vernauwing van de darm optreden. Dit wordt meestal opgelost door middel van een endoscopie (het onderzoek met de flexibele slang via de anus) het litteken op te rekken. Weefselonderzoek Alle weefsel dat middels de operatie wordt verwijderd wordt op het laboratorium onder de microscoop onderzocht. Hierbij gaat het er om of de afwijking volledig is verwijderd en of toch niet onverwacht een kern van kwaadaardigheid aanwezig is. Als er sprake is van kwaadaardigheid en het blijkt dat het niet gaat om een heel vroeg stadium van kwaadaardigheid kan er alsnog besloten worden tot een grote operatie, waarbij ook de lymfklieren rondom de darm kunnen worden verwijderd. De uitslag van het weefselonderzoek is meestal 5 tot 7 dagen na de operatie bekend. Er wordt dan met u een afspraak gemaakt om de uitslag te bespreken. Gezien de korte opnameduur na de operatie vindt dit gesprek meestal poliklinisch plaats Let op Wanneer u thuis koorts krijgt of wanneer de pijn bij het zitten niet verdwijnt of zelfs toeneemt dient u contact op te nemen met het ziekenhuis. Zie telefoonnummers bij Vragen. Nacontrole Na de operatie wordt regelmatig een endoscopie uitgevoerd om te controleren of de verwijderde poliep wegblijft, maar ook of er geen andere poliepen in de darm ontstaan. 6
Wanneer bij u sprake is van een kleine kwaadaardigheid die middels een TEM is verwijderd, wordt de nacontrole uitgebreid met regelmatig bloedonderzoek en soms ook röntgenonderzoek. Verder worden na de operatie een endorectale echografie en anorectale manometrie herhaald om de kringspier te beoordelen. Vragen Wanneer u na het lezen van deze folder nog vragen hebt, kunt u deze stellen aan uw behandelend arts op de polikliniek of door overdag telefonisch contact op te nemen. Reinier de Graaf Gasthuis Delft, B-gebouw polikliniek chirurgie 015-260 3834 secretariaat chirurgie 015-260 40 26/40 25 Diaconessenhuis Voorburg Polikliniek chirurgie 070-340 13 72 Voor andere vragen kunt u terecht bij de Informatiecentra van Reinier de Graaf 015-260 40 17/40 18 7
foldernr. 000 versie september 2013 8