EUROPESE COMMISSIE Brussel, 29.9.2016 COM(2016) 631 final 2016/0308 (COD) Voorstel voor een VERORDENING VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD betreffende de invoering van tijdelijke autonome handelsmaatregelen voor Oekraïne ter aanvulling van de handelsconcessies uit hoofde van de Associatieovereenkomst NL NL
TOELICHTING 1. ACHTERGROND VAN HET VOORSTEL Motivering en doel van het voorstel De Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie en hun lidstaten, enerzijds, en Oekraïne, anderzijds, (hierna "de Overeenkomst" genoemd), is door de partijen in twee delen ondertekend in maart en juni 2014. Sommige delen van de Associatieovereenkomst worden sinds 1 november 2014 voorlopig toegepast. De diepe en brede vrijhandelsruimte (DCFTA) wordt sinds 1 januari 2016 voorlopig toegepast. Een van de doelstellingen van de Overeenkomst bestaat erin de voorwaarden voor versterkte economische en handelsrelaties te creëren met het oog op de geleidelijke integratie van Oekraïne in de interne markt van de EU onder meer door een diepe en brede vrijhandelsruimte tot stand te brengen overeenkomstig titel IV (Handel en daarmee verband houdende aangelegenheden) van de Overeenkomst en de inspanningen van Oekraïne te ondersteunen om de overgang naar een goed functionerende markteconomie te voltooien door onder meer de Oekraïense wetgeving geleidelijk op de wetgeving van de Unie af te stemmen. Om de bestaande handelsstromen met betrekking tot de invoer van bepaalde landbouwproducten uit Oekraïne in de Unie te vergroten en de bilaterale handel en de economische samenwerking met de Unie te bevorderen moeten bijkomende autonome handelspreferenties aan Oekraïne worden verleend. De nieuwe autonome maatregelen zullen dezelfde grondbeginselen respecteren als de in de Associatieovereenkomst tussen de EU en Oekraïne opgenomen grondbeginselen. Artikel 2 van de Associatieovereenkomst met Oekraïne bepaalt met name dat de eerbiediging van de democratische beginselen, de mensenrechten en de fundamentele vrijheden, evenals het respect voor de rechtsstaat een essentieel onderdeel van die Overeenkomst vormen. De in deze verordening vastgestelde autonome handelsmaatregelen zijn afhankelijk van de naleving van die beginselen door Oekraïne. De normale vrijwaringsprocedures zijn van toepassing. Samenhang met bestaande bepalingen op het beleidsgebied De nieuwe autonome handelsmaatregelen zijn in overeenstemming met de uitvoering van de Associatieovereenkomst tussen de EU en Oekraïne, en met name met de voorlopige toepassing van titel IV van de DCFTA vanaf 1 januari 2016. Bovendien voorzien recente vrijhandelsovereenkomsten van de Europese Unie (met name met Peru en Colombia, Midden-Amerika, Vietnam en Canada) al in een onbeperkte rechtenvrije toegang voor sommige landbouwproducten die onder deze verordening vallen. Samenhang met andere beleidsgebieden van de Unie De Europese Unie heeft tot nu toe de politieke en economische stabilisatie in Oekraïne en de consolidatie van de hervormingen ondersteund, met name op het gebied van justitie, corruptiebestrijding, capaciteitsopbouw van het openbaar bestuur en decentralisatie. Een uitgebreid steunpakket van 12,8 miljard EUR omvat macrofinanciële bijstand, talrijke projecten voor technische en financiële bijstand via jaarlijkse bijzondere maatregelen en NL 2 NL
bijstand van de EIB en andere internationale financiële instellingen bij de uitvoering van de diepe en brede vrijhandelsruimte. 2. RECHTSGRONDSLAG, SUBSIDIARITEIT EN EVENREDIGHEID Rechtsgrondslag De rechtsgrondslag van dit voorstel is artikel 207, lid 2, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie. Subsidiariteit (voor niet-exclusieve bevoegdheden) De gemeenschappelijke handelspolitiek is krachtens artikel 3 VWEU een exclusieve bevoegdheid van de Unie. Het subsidiariteitsbeginsel is daarom niet van toepassing. Evenredigheid Dit voorstel is nodig om de gemeenschappelijke handelspolitiek uit te voeren. Keuze van het instrument Dit voorstel strookt met artikel 207, lid 2, VWEU, over maatregelen voor de uitvoering van de gemeenschappelijke handelspolitiek. Er bestaat geen ander rechtsinstrument om de doelstellingen van dit voorstel te verwezenlijken. 3. RESULTATEN VAN EX-POSTEVALUATIES, RAADPLEGINGEN VAN BELANGHEBBENDEN EN EFFECTBEOORDELINGEN Ex-postevaluaties/geschiktheidscontroles van bestaande wetgeving Niet van toepassing. Raadpleging van belanghebbenden De belanghebbenden werden geraadpleegd in het kader van de duurzaamheidseffectbeoordeling, die in 2007 door DG Handel in opdracht is gegeven en waarvan bij de DCFTA-onderhandelingen is gebruikgemaakt. Bovendien moet de maatregel volgens de medebeslissingsprocedure worden vastgesteld. Daarom zullen de Raad van de EU en het Europees Parlement de maatregel grondig analyseren. Bijeenbrengen en benutten van deskundigheid Niet van toepassing. Effectbeoordeling Gezien de moeilijke economische situatie in Oekraïne is het belangrijk dat de verordening zo snel mogelijk in werking treedt. Daarom is de maatregel niet aan een effectbeoordeling onderworpen. De handels- en handelsgerelateerde bepalingen van de Overeenkomst zijn echter onderworpen geweest aan de bovenvermelde duurzaamheidseffectbeoordeling. Uit die beoordeling is gebleken dat de uitvoering van handels- en handelsgerelateerde bepalingen een positief economisch effect zou hebben voor zowel de EU als Oekraïne. Gezonde regelgeving en vereenvoudiging De maatregel leidt niet tot meer administratieve lasten voor bedrijven. NL 3 NL
Grondrechten De nieuwe autonome maatregelen zullen dezelfde grondbeginselen respecteren als de in de Associatieovereenkomst tussen de EU en Oekraïne opgenomen grondbeginselen. Artikel 2 van de Associatieovereenkomst met Oekraïne bepaalt met name dat de eerbiediging van de democratische beginselen, de mensenrechten en de fundamentele vrijheden, evenals het respect voor de rechtsstaat een essentieel onderdeel van die Overeenkomst vormen. 3. GEVOLGEN VOOR DE BEGROTING De Europese Unie zal een verlies aan inkomsten uit douanerechten lijden van minder dan 50 miljoen EUR per jaar met een zeer beperkt effect op de eigen middelen van de Unie. De waarde van de gederfde rechten op de invoer van industriële producten zal goed zijn voor ongeveer 20 % van het totaalbedrag. 4. OVERIGE ELEMENTEN Uitvoeringsplannen en monitoring, evaluatie en rapportage Onlineverslagen over de toepassing van landbouwgerelateerde tariefcontingenten zijn beschikbaar op specifieke websites van de Europese Commissie. Toelichtende stukken (voor richtlijnen) Niet van toepassing. Toelichting bij de specifieke bepalingen van het voorstel Gezien de moeilijke economische situatie en de economische hervormingsinspanningen van Oekraïne en ter ondersteuning van de ontwikkeling van nauwere economische betrekkingen met de Europese Unie beoogt de maatregel de handelsstromen met betrekking tot de invoer van bepaalde landbouwproducten te vergroten en concessies in de vorm van autonome handelsmaatregelen ten aanzien van geselecteerde industriële producten te verlenen in overeenstemming met de versnelde afschaffing van de douanerechten op de handel tussen de Europese Unie en Oekraïne. De autonome handelsmaatregelen zullen worden verleend in de vorm van contingenten tegen nultarief voor bepaalde landbouwproducten naast de contingenten tegen een preferentieel tarief in de Overeenkomst en de volledige of gedeeltelijke afschaffing van invoerrechten op verscheidene industriële producten. NL 4 NL
Voorstel voor een 2016/0308 (COD) VERORDENING VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD betreffende de invoering van tijdelijke autonome handelsmaatregelen voor Oekraïne ter aanvulling van de handelsconcessies uit hoofde van de Associatieovereenkomst HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE, Gezien het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, en met name artikel 207, lid 2, Gezien het voorstel van de Europese Commissie, Na toezending van het ontwerp van wetgevingshandeling aan de nationale parlementen, Handelend volgens de gewone wetgevingsprocedure, Overwegende hetgeen volgt: (1) De Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie en hun lidstaten, enerzijds, en Oekraïne, anderzijds, 1 vormt de basis voor de betrekkingen tussen de Unie en Oekraïne. Titel IV betreffende handel en daarmee verband houdende aangelegenheden wordt sinds 1 januari 2016 voorlopig toegepast 2. In de preambule hebben de partijen bij de Associatieovereenkomst hun wens te kennen gegeven om de betrekkingen nog uit te breiden en te versterken op ambitieuze en innoverende wijze. (2) Gezien de economische hervormingsinspanningen van Oekraïne en ter ondersteuning van de ontwikkeling van nauwere economische betrekkingen met de Europese Unie moeten de handelsstromen met betrekking tot de invoer van bepaalde landbouwproducten worden vergroot en concessies in de vorm van autonome handelsmaatregelen ten aanzien van geselecteerde industriële producten worden verleend in overeenstemming met de versnelde afschaffing van de douanerechten op de handel tussen de Europese Unie en Oekraïne. (3) De autonome handelsmaatregelen zullen worden verleend in de vorm van contingenten tegen nultarief voor producten in de bijlagen I en II naast de contingenten tegen een preferentieel tarief in de overeenkomst en de volledige of gedeeltelijke afschaffing van invoerrechten op industriële producten in bijlage III. (4) Om fraude te voorkomen moet aan het recht op bijkomende contingenten tegen nultarief de voorwaarde worden verbonden dat Oekraïne overeenkomstig de Overeenkomst voldoet aan de regels inzake de oorsprong van de betrokken producten en de daarmee samenhangende procedures en zich ertoe verbindt administratief nauw met de Europese Unie samen te werken. (5) Oekraïne mag geen nieuwe douanerechten of heffingen van gelijke werking dan wel nieuwe kwantitatieve beperkingen of maatregelen van gelijke werking vaststellen, de 1 2 PB L 161 van 29.5.2014, blz. 3. Besluit 2014/668/EU van de Raad van 23 juni 2014 (PB L 278 van 20.9.2014, blz. 1). NL 5 NL
bestaande douanerechten of heffingen niet verhogen en geen andere beperkingen invoeren. De Europese Commissie moet de bevoegdheid krijgen om alle of een deel van de autonome handelsmaatregelen tijdelijk op te schorten indien aan een of meer van deze voorwaarden niet wordt voldaan. (6) Wanneer na onderzoek van de Europese Commissie blijkt dat een product ernstige moeilijkheden veroorzaakt of dreigt te veroorzaken voor producenten van soortgelijke of rechtstreeks concurrerende producten in de Europese Unie, moeten de normale invoerrechten van het gemeenschappelijk douanetarief opnieuw ingesteld worden. (7) Om een eenvormige uitvoering van deze verordening te waarborgen moeten uitvoeringsbevoegdheden aan de Commissie worden verleend die haar in staat stellen om wanneer de markt van de Unie door deze verordening negatief wordt beïnvloed de bij deze verordening vastgestelde preferentiële regelingen tijdelijk op te schorten en corrigerende maatregelen te nemen. Die bevoegdheden moeten worden uitgeoefend in overeenstemming met Verordening (EU) nr. 182/2011 van het Europees Parlement en de Raad 3. (8) De tariefcontingenten moeten door de Commissie worden beheerd overeenkomstig de artikelen 49 tot en met 54 van Uitvoeringsverordening (EU) nr. 2015/2447 van de Commissie 4, met uitzondering van die voor specifieke landbouwproducten, die door de Commissie overeenkomstig artikel 184 van Verordening (EU) nr. 1308/2013 van het Europees Parlement en de Raad 5 moeten worden beheerd. (9) Artikel 2 van de Associatieovereenkomst bepaalt dat de eerbiediging van de democratische beginselen, de mensenrechten en de fundamentele vrijheden, evenals het respect voor de rechtsstaat een essentieel onderdeel van die Overeenkomst vormen. Er moet in de mogelijkheid worden voorzien de preferenties tijdelijk op te schorten als Oekraïne de grondbeginselen van de mensenrechten, de democratie en de rechtsstaat niet eerbiedigt. (10) Gezien de moeilijke economische situatie in Oekraïne is het belangrijk dat de verordening in werking treedt op de dag na die van de bekendmaking ervan in het Publicatieblad van de Europese Unie, HEBBEN DE VOLGENDE VERORDENING VASTGESTELD: Artikel 1 Preferentiële regelingen en toegang tot tariefcontingenten 1. De producten in de bijlagen I en II mogen in de Europese Unie worden ingevoerd binnen de grenzen van de in die bijlagen vastgestelde tariefcontingenten van de Unie. 3 4 5 Verordening (EU) nr. 182/2011 van het Europees Parlement en de Raad van 16 februari 2011 tot vaststelling van de algemene voorschriften en beginselen die van toepassing zijn op de wijze waarop de lidstaten de uitoefening van de uitvoeringsbevoegdheden door de Commissie controleren (PB L 55 van 28.2.2011, blz. 13). Uitvoeringsverordening (EU) 2015/2447 van de Commissie van 24 november 2015 houdende nadere uitvoeringsvoorschriften voor enkele bepalingen van Verordening (EU) nr. 952/2013 van het Europees Parlement en de Raad tot vaststelling van het douanewetboek van de Unie (PB L 343 van 29.12.2015, blz. 558). Verordening (EU) nr. 1308/2013 van het Europees Parlement en de Raad van 17 december 2013 tot vaststelling van een gemeenschappelijke marktordening voor landbouwproducten en tot intrekking van de Verordeningen (EEG) nr. 922/72, (EEG) nr. 234/79, (EG) nr. 1037/2001 en (EG) nr. 1234/2007 van de Raad (PB L 347 van 20.12.2013, blz. 671). NL 6 NL
2. De tariefcontingenten voor de producten in bijlage I worden door de Commissie beheerd overeenkomstig de artikelen 49 tot en met 54 van Uitvoeringsverordening (EU) 2015/2447 van de Commissie van 24 november 2015. 3. De tariefcontingenten voor de specifieke landbouwproducten in bijlage II worden door de Commissie beheerd overeenkomstig artikel 184 van Verordening (EU) nr. 1308/2013. 4. De preferentiële douanerechten op de invoer van bepaalde industriële producten van oorsprong uit Oekraïne worden toegepast overeenkomstig bijlage III. Artikel 2 Voorwaarden voor het recht op preferentiële regelingen Het recht op de tariefcontingenten van artikel 1 is afhankelijk van de volgende voorwaarden: a) overeenkomstig de Associatieovereenkomst en met name protocol I betreffende de definitie van het begrip "producten van oorsprong" en regelingen voor administratieve samenwerking en protocol II inzake wederzijdse administratieve bijstand in douanezaken worden de regels inzake de oorsprong van producten en de daarmee samenhangende procedures nageleefd; b) Oekraïne stelt na de datum van inwerkingtreding van deze verordening geen nieuwe douanerechten of heffingen van gelijke werking dan wel nieuwe kwantitatieve beperkingen of maatregelen van gelijke werking vast voor de invoer van producten van oorsprong uit de Unie, verhoogt de bestaande douanerechten of heffingen niet en voert geen andere beperkingen in. c) de democratische beginselen, de mensenrechten, de fundamentele vrijheden en de rechtsstaat worden overeenkomstig artikel 2 van de Associatieovereenkomst gerespecteerd. Artikel 3 Tijdelijke opschorting Als de Commissie oordeelt dat er voldoende bewijs is dat de voorwaarden van artikel 2 niet worden nageleefd, kan zij de bij deze verordening vastgestelde preferentiële regelingen geheel of gedeeltelijk opschorten overeenkomstig de onderzoeksprocedure van artikel 5, lid 2. Artikel 4 Vrijwaringsclausule 1. Wanneer de invoer van een product van oorsprong uit Oekraïne ernstige moeilijkheden veroorzaakt of dreigt te veroorzaken voor een communautaire producent van soortgelijke of rechtstreeks concurrerende producten, kan de Raad te allen tijde op voorstel van de Commissie en met gekwalificeerde meerderheid van stemmen de rechten van het gemeenschappelijk douanetarief op dat product opnieuw instellen. 2. Op verzoek van een lidstaat of op eigen initiatief neemt de Commissie binnen een redelijke termijn een formeel besluit tot het openen van een onderzoek. Wanneer de Commissie besluit een onderzoek te openen, publiceert zij een bericht van opening van een onderzoek in het Publicatieblad van de Europese Unie. In het bericht wordt NL 7 NL
een samenvatting van de ontvangen informatie gegeven en meegedeeld dat alle relevante informatie aan de Commissie moet worden toegezonden. In het bericht wordt de termijn vermeld die niet meer dan vier maanden mag bedragen te rekenen vanaf de bekendmaking van het bericht waarbinnen belanghebbenden hun standpunt schriftelijk kenbaar kunnen maken. 3. De Commissie verzamelt alle informatie die zij noodzakelijk acht en kan deze informatie bij Oekraïne en eventuele andere bronnen verifiëren. Zij kan worden bijgestaan door ambtenaren van de lidstaat waar de verificatie plaatsvindt, als die lidstaat daarom verzoekt. 4. Wanneer de Commissie onderzoekt of er ernstige moeilijkheden zijn, houdt zij als er informatie beschikbaar is onder meer rekening met de volgende factoren met betrekking tot de producenten in de Gemeenschap: marktaandeel, productie, voorraden, productiecapaciteit, bezettingsgraad, werkgelegenheid, invoer, prijzen. 5. Het onderzoek wordt uiterlijk zes maanden na de bekendmaking van het in lid 2 bedoelde bericht afgerond. De Commissie mag deze periode in uitzonderlijke omstandigheden verlengen overeenkomstig de procedure van artikel 5. 6. De Commissie neemt binnen drie maanden een besluit overeenkomstig de procedure van artikel 5. Dat besluit treedt uiterlijk één maand na de bekendmaking ervan in werking. 7. Als geen onderzoek mogelijk is als gevolg van uitzonderlijke omstandigheden die onmiddellijke maatregelen vereisen, mag de Commissie, nadat zij het comité daarvan in kennis heeft gesteld, alle strikt noodzakelijke preventieve maatregelen nemen. Artikel 5 Comitéprocedure 1. Voor de toepassing van artikel 1, lid 2, en artikel 4 van deze verordening wordt de Commissie bijgestaan door het Comité douanewetboek, dat is opgericht bij artikel 248 bis van Verordening (EEG) nr. 2913/92. Het Comité is een comité in de zin van Verordening (EU) nr. 182/2011. 2. Wanneer naar dit lid wordt verwezen, is artikel 5 van Verordening (EU) nr. 182/2011 van toepassing. NL 8 NL
Artikel 6 Inwerkingtreding en toepassing Deze verordening treedt in werking op de dag na die van de bekendmaking ervan in het Publicatieblad van de Europese Unie. Zij is gedurende drie jaar van toepassing. Deze verordening is verbindend in al haar onderdelen en is rechtstreeks toepasselijk in elke lidstaat. Gedaan te Brussel, Voor het Europees Parlement De voorzitter Voor de Raad De voorzitter NL 9 NL
FINANCIEEL MEMORANDUM VOOR VOORSTELLEN DIE UITSLUITEND GEVOLGEN HEBBEN VOOR DE ONTVANGSTENZIJDE VAN DE BEGROTING 1. BENAMING VAN HET VOORSTEL: Voorstel voor een VERORDENING VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD betreffende de invoering van tijdelijke autonome handelsmaatregelen voor Oekraïne ter aanvulling van de handelsconcessies uit hoofde van de Associatieovereenkomst 2. BEGROTINGSONDERDELEN Hoofdstuk en artikel: Hoofdstuk 12, artikel 120 (douanerechten) Begroot bedrag voor 2016: 18 465,30 miljoen EUR 3. FINANCIËLE GEVOLGEN Het voorstel heeft geen financiële gevolgen Het voorstel heeft geen financiële gevolgen voor de uitgaven maar wel voor de ontvangsten, namelijk: (in miljoen EUR, tot op één decimaal) Onderdeel 2016 2017 ontvangsten 6 Artikel 120 0 35,3 Situatie na de actie Onderdeel ontvangsten 2016 2017 2018 2019 2020 Artikel 120 18 465,30 18 430 18 430 18 430 4. FRAUDEBESTRIJDINGSMAATREGELEN De douanewetgeving van de EU is ontworpen om een correcte toepassing van alle EU-maatregelen op douanegebied te waarborgen, met inbegrip van de in deze verordening vastgestelde tariefpreferenties. Deze verordening voorziet voorts in de toepassing van de nodige bepalingen van de Associatieovereenkomst tussen de EU en Oekraïne, de toepassing van protocol I (de definitie van het begrip "producten van oorsprong" en regelingen voor administratieve samenwerking) en de bijlagen ervan, en de mogelijkheid om, na overleg, in geval van fraude en onregelmatigheden met betrekking tot de preferentiële behandeling de tariefpreferenties tijdelijk te schorsen. 6 Voor traditionele eigen middelen (landbouwrechten, suikerheffingen en douanerechten) moeten nettobedragen worden vermeld, d.w.z. na aftrek van 25 % aan inningskosten. NL 10 NL
5. ANDERE OPMERKINGEN Deze schatting is gebaseerd op interne berekeningen. NL 11 NL