ENDOSCOPIE Endoscopische resectie BEHANDELING
Endoscopische resectie Binnenkort wordt bij u een deel van de meest oppervlakkige laag van de maag of de slokdarm via een endoscoop verwijderd. Een endoscoop is een kijkbuis waarmee de arts in (bijvoorbeeld) uw maag en slokdarm kan kijken. Hij kan er ook ingrepen mee uitvoeren, zoals deze. De wand van de slokdarm en de maag bestaat uit meerdere lagen. De slijmvlieslaag aan de oppervlakte heet de mucosa. Bij u zijn hierin onrustige cellen of de vroege vorm van kanker gevonden. De term resectie betekent verwijderen. Daarom wordt het via een kijkbuis verwijderen van stukjes van de mucosa endoscopische resectie genoemd. Wat houdt deze behandeling in? Het onderzoek gebeurt met behulp van een speciale, flexibele slang die een dikte heeft van ongeveer 1 cm. Deze speciale slang wordt een scoop of endoscoop genoemd. De scoop wordt door de endoscopist (maag-darm-leverarts, internist of arts in opleiding tot maag-darm-leverarts) via de mond en keel naar de slokdarm en de maag gebracht. Via de scoop kan de arts het slijmvlies van deze organen bekijken. In deze slang zit behalve een camera ook een werkkanaal waar kleine instrumenten doorheen kunnen. Bij wie wordt endoscopische resectie toegepast? Endoscopische resectie wordt gedaan bij patiënten met dysplasie (onrustige cellen) of een vroege vorm van kanker in de slokdarm, de maag of in het eerste deel van de dunne darm, ook wel twaalfvingerige darm genoemd. Afwijkingen die zich beperken tot de bovenste slijmvlieslaag (ook wel mucosa genoemd) van de wand van de slokdarm, maag of twaalfvingerige darm kunnen goed behandeld worden met endoscopische resectie. In het verleden werden mensen met vroege vormen van dysplasie en/of kanker behan- 1
deld door middel van een operatie, waarbij de slokdarm, de maag en/of de twaalfvingerige darm (grotendeels) werden verwijderd. Maar deze operaties geven regelmatig complicaties, zeker bij patiënten met hartof longaandoeningen en oudere patiënten. Bovendien heeft een dergelijk grote ingreep grote invloed op het dagelijks leven van de patiënt. Endoscopische resectie is een minder ingrijpende behandeling, maar is alleen geschikt voor de mensen waarbij de afwijking zich tot de bovenste laag van de wand beperkt. Voor afwijkingen die dieper groeien is een endoscopische resectie meestal geen goede behandeling. Voorbereiding thuis Als de behandeling in de morgen is Voor de behandeling is het van belang dat u nuchter bent. Dit betekent dat u de avond vóór de behandeling vanaf middernacht niet meer mag eten. U mag nog wel drinken (alleen water en thee), tot twee uur voor de behandeling. Als de behandeling in de middag is Bent u om 12.00 uur of later aan de beurt, dan mag u s morgens om 7.00 uur nog een licht ontbijt. Dit houdt in: 1 of 2 beschuiten met zoet beleg en thee of zwarte koffie. Eventuele medicijnen kunt u gewoon innemen bij uw ontbijt. Daarna mag u niets meer eten. Drinken mag nog wel (alleen water en thee), tot twee uur voor de behandeling. Wij raden u aan tijdens het onderzoek gemakkelijke kleding te dragen, bijvoorbeeld geen nauwe kraag of stropdas. Medicijnen Bloedverdunners Gebruikt u bloedverdunnende middelen, al dan niet via de trombosedienst? Neem dan uiterlijk vijf dagen voor het onderzoek contact op met de arts die het onderzoek heeft aangevraagd. Meld uw medicijngebruik ook bij de arts die het onderzoek uitvoert. Uw arts bespreekt met u of u de bloedverdunners enkele dagen voor het onderzoek moet stoppen. Uw arts overlegt daarvoor eventueel met de maag-darm-leverarts. Bekende bloedverdunnende middelen zijn Acenocoumarol, Sintrom, Fenprocoumon, Marcoumar en Clopidogrel (Plavix ). Diabetes Als u diabetespatiënt bent, moeten uw medicijnen mogelijk aangepast worden tijdens de voorbereiding van dit onderzoek. Misschien kunt u uw medicijnen later nemen of overslaan. Overleg hierover met de arts die het onderzoek voor u heeft aangevraagd, met uw internist of met uw huisarts. 2
Stop uw medicijnen nooit op eigen initiatief! Overleg altijd met uw arts. Voorbereiding op de behandeling Op de afgesproken tijd meldt u zich bij de balie van de Endoscopie. De assistente begeleidt u en zal u ook voorbereiden op de behandeling. U krijgt een smakeloos drankje tegen het schuimen van de maaginhoud. De keel wordt verdoofd met een spray om de eventuele kokhalsreflex te onderdrukken. Tijdens de behandeling krijgt u een beschermring/bijtring in de mond, waardoor de tanden en de endoscoop niet kunnen beschadigen. Met de eerste techniek wordt met behulp van een dunne naald vloeistof gespoten onder de plaats waar zich de afwijking bevindt. Hierdoor ontstaat een bolletje. Dit bolletje wordt opgezogen in een doorzichtig kapje aan het uiteinde van de endoscoop. Vervolgens wordt een lus gelegd om het bolletje en zachtjes aangetrokken. 1: Vloeistof inspuiten Sedatie Dit onderzoek gebeurt met sedatie, ook wel een roesje genoemd. U hebt dan ook de folder Sedatie gekregen. Lees die folder goed door. 2: Bolletje weefsel opzuigen De behandeling (wat gebeurt er?) Endoscopische resectie is een verzamelnaam van verschillende technieken, waarmee de oppervlakkige laag van de wand van de slokdarm, maag of twaalfvingerige darm kan worden verwijderd. We zullen de meest gebruikte technieken bespreken. 3: Bolletje weefsel afsnijden 3
Door de draad wordt stroom geleid, waardoor het bolletje wordt afgesneden van de onderlaag. De kapjes zijn in verschillende maten, afhankelijk van de grootte van het kapje kunnen stukjes weefsel worden verwijderd variërend van een 1 tot een 2 euro muntstuk. Bij de tweede techniek is ook een kapje op het uiteinde van de endoscoop bevestigd. Om het kapje zitten elastiekjes gespannen. De afwijking wordt in het kapje gezogen en vervolgens wordt er een elastiekje omheen geschoten. Daarna wordt een lus gelegd om het ontstane bolletje. Door de lus wordt stroom geleid, waardoor het bolletje wordt afgesneden van de onderlaag. Bij de derde techniek wordt ook vocht onder de afwijking gespoten. Vervolgens wordt de afwijking met een elektrisch mesje van de bodem afgesneden. Met deze techniek kunnen grotere afwijkingen in één stuk worden verwijderd. Deze ingreep is technisch moeilijker en heeft een langere tijdsduur dan bovenstaande behandelingen. Met deze techniek worden kleinere stukjes weefsel weggehaald dan met de eerste techniek. En er hoeft geen vocht onder de afwijking gespoten te worden. 1: Bolletje weefsel opzuigen 2: Elastiekje afschieten Welke techniek gebruikt wordt, hangt af van de grootte van de afwijking, maar ook van hoe de afwijking eruit ziet. Met de verschillende technieken kunnen ook meerdere stukjes weefsel aansluitend aan elkaar worden weggehaald. Soms worden de verschillende technieken gecombineerd. Alle stukjes weefsel worden aan het eind van de behandeling mee naar buiten genomen, om vervolgens onderzocht te kunnen worden door de patholoog. 3: Bolletje weefsel afsnijden 4
Risico s en complicaties Bij de endoscopische resectie ontstaat een wond en kunnen de volgende complicaties optreden. Bloeding Tijdens de behandeling kan een bloedvaatje geraakt worden, waardoor een bloeding kan ontstaan. Dit gebeurt bij ongeveer een op de tien patiënten. De bloeding kan ontstaan: Tijdens de behandeling. De arts grijpt direct in, waardoor het bloedverlies beperkt blijft. Enige tijd na de behandeling. U moet na de behandeling enkele uren in het ziekenhuis blijven, zodat een eventuele bloeding direct gestopt kan worden. Tot enkele dagen na de behandeling. Dit gebeurt heel zelden. U merkt de bloeding op doordat u bloed opbraakt en/ of zwarte, teerachtige ontlasting hebt. Neem in dat geval direct contact met ons op (zie Wanneer moet u contact met ons opnemen? ). Perforatie Een complicatie die zeer incidenteel (een op de honderd gevallen) voorkomt, is een perforatie. Dit betekent dat een gaatje in de wand van de slokdarm of de maag is ontstaan. Als dit gebeurt, wordt u opgenomen in het ziekenhuis. In het meest ongunstige geval volgt dan een operatieve ingreep, maar de meeste gevallen kunnen zonder een operatie worden opgelost. Stenose of vernauwing Een vernauwing kan ontstaan als meerdere stukjes weefsel worden weggehaald in de slokdarm. Deze complicatie komt niet voor bij endoscopische resecties van de maag of de twaalfvingerige darm. De slokdarm kunt u zien als een dunne pijp. Als de wond die door de endoscopische resectie is ontstaan gaat genezen ontstaat er littekenweefsel. Dit littekenweefsel is wat stugger dan normaal slokdarmweefsel, waardoor de slokdarm wat nauwer en minder flexibel kan worden. Hierdoor kan soms het eten minder goed de slokdarm passeren. Het niet goed passeren van eten langs de slokdarm, begint meestal pas ongeveer twee tot drie weken na de behandeling, dan is slokdarm al grotendeels genezen en ontstaat het littekenweefsel. Als het eten niet goed de slokdarm wil passeren, moet u contact opnemen (zie contact opnemen), dan kunnen we de slokdarm wat oprekken. Na de behandeling Na afloop van de behandeling gaat u naar de uitslaapkamer waar u enkele uren verblijft. De meeste patiënten gaan daarna naar huis. De eerste dagen na de endoscopische resectie kunt u last hebben van pijn achter uw borstbeen of in uw bovenbuik. De eerste twee weken na de behandeling kunt u pijn hebben bij het eten en drinken. Overnachting Soms beslist de arts dat u een nacht moet blijven, bijvoorbeeld als u een hoge leeftijd hebt of als u een minder goede gezondheid hebt. We raden u dan ook aan om rekening te houden met een eventuele overnachting. 5
Medicatie Om ervoor te zorgen dat de ontstane wond goed geneest, krijgt u voor twee weken extra medicijnen voorgeschreven. Deze medicijnen zorgen ervoor dat inwerking van het maagzuur op de wond zoveel mogelijk vermeden wordt. Het is van groot belang dat u deze medicatie nauwgezet inneemt. Het recept en de instructies krijgt u na de behandeling mee. Voor pijnmedicatie zie het kopje Pijnklachten. Dieet Na de behandeling moet u de rest van de dag een dieet volgen van water, limonade en thee (niet te warm). De dag na de behandeling mag u in principe weer alles eten en drinken. Pijnklachten De eerste uren na de behandeling kunt u last hebben van een opgeblazen gevoel en pijn in de buik. Dit komt doordat tijdens de behandeling lucht in de slokdarm, maag en de darmen wordt geblazen. Daarnaast kan door de ontstane wond een stekende pijn ontstaan in de bovenbuik of achter het borstbeen. Meestal zakt deze pijn een aantal dagen na de behandeling af, maar soms kan de pijn een week tot twee weken aanhouden. Bij pijn mag u paracetamol innemen, maar los de medicijnen wel op in water. U mag maximaal 6 tabletten van 500 mg per dag innemen. Mocht de paracetamol niet afdoende helpen, dan kunt u contact met ons opnemen. Vervolgafspraak Het stukje weefsel dat uit de slokdarm of uit de maag is weggehaald, wordt in het laboratorium onderzocht. Ongeveer twee weken na de behandeling bespreekt de arts de uitkomsten van dit onderzoek met u en hoort u hoe de behandeling verder zal verlopen. Als de afwijkende cellen niet alleen in de mucosa zitten maar ook in de lagen eronder, moet u alsnog geopereerd worden. Als de afwijking alleen in de mucosa zit, maar nog niet alle afwijkende cellen weg zijn, kunt u endoscopisch nabehandeld worden. Hier zijn verschillende mogelijkheden voor die de arts met u zal bespreken. Als uit het onderzoek blijkt dat de afwijking volledig is weggehaald, hoeft u alleen nog regelmatig voor controle te komen. We kijken dan of de afwijkende cellen weg blijven. 6
Wanneer moet u contact met ons opnemen? Deze folder Mist u iets in deze folder? Dan horen we dat graag van u. Vragen Neem direct contact met ons op als u: bloed opbraakt of zwarte, teerachtige ontlasting hebt; aanhoudende, heftige pijn achter het borstbeen of in de bovenbuik hebt; hoge koorts hebt. Tijdens kantooruren kunt u contact opnemen met de Endoscopie of poli MDL en vragen naar de onderzoeksverpleegkundige. U vindt de contactgegevens in het grijze adreskader achter in deze folder. Tijdens kantooruren kunt u contact opnemen met de Endoscopie of poli MDL en vragen naar de onderzoeksverpleegkundige. U vindt de contactgegevens in het grijze adreskader achter in deze folder. Afspraak Meldt u op de afgesproken datum en tijd bij de Endoscopie. Verhinderd? Mocht u uw afspraak willen veranderen of afzeggen, dan dient u dit zo spoedig mogelijk door te geven, maar in elk geval minstens 24 uur van tevoren. U vindt het telefoonnummer in het adreskader achter in deze folder. Er kan dan iemand anders in uw plaats worden geholpen. 7
St. Antonius Ziekenhuis T 088-320 30 00 E patienteninformatie@antoniusziekenhuis.nl www.antoniusziekenhuis.nl Notities:
Meer weten? Ga naar www.antoniusziekenhuis.nl Dit is een uitgave van St. Antonius Ziekenhuis END 25/05-15