JAARVERSLAG 2015 Aalten, kansel Oude Helenakerk
JAARVERSLAG 2015 INLEIDING: Gewoontegetrouw stellen wij elk jaar een verslag samen van de door onze Stichting Behoud Kerkelijke Gebouwen in Gelderland (SBKG) verrichtte werkzaamheden. Dit jaarverslag publiceren wij op onze website. Besparing op grondstoffen is een belangrijk item om groen bezig te zijn, waarbij uiteraard ook kostenbeheersing een belangrijke factor is. In het verslagjaar heeft ons bouwbureau veel werk verzet. Onderhoudsplannen zijn gemaakt waarin de te verwachten kosten voor de instandhouding van de kerkelijke gebouwen in de komende jaren zijn opgenomen. Bij de realisatie van de gemaakte plannen kunnen onze bouwkundigen de directievoering doen. Het geeft grote voordelen als één van onze ervaren bouwkundigen, zijnde de derde partij, met aannemers praat en de onderhoudsplannen of restauratieplannen goedkeurt, uiteraard in samenspraak met de opdrachtgever. Ook controleren en fiatteren zij de inkomende facturen, met betrekking tot het project. Elders in dit jaarverslag is een overzicht van de projecten waarbij het bouwbureau in 2015 betrokken was. Sommige projecten zijn nog niet afgerond en lopen in 2016 door. Ook in 2016 mag u weer op onze dienstverlening rekenen en staan wij klaar om een bijdrage te leveren aan het BEHOUD van onze kerkelijke gebouwen. Nijkerk, interieur Grote Kerk
DIVERSE ONDERWERPEN: Regels en tarieven : Om duidelijkheid te geven in de contractuele verplichtingen van onze Stichting en U als opdrachtgever, zijn er vaste Regels en Tarieven met een bijbehorend standaard Opdracht-formulier. Regelmatig wordt bekeken of dit formulier aangepast of verbeterd moet worden. In haar laatste vergadering van 2015 heeft ons bestuur besloten enkele aanpassingen aan te brengen in de Regels die gelden per 1 januari 2016. Deze documenten zijn op te vragen bij het bouwbureau. Samenwerkingsverbanden. Op het gebied van begeleiden van restauraties is de SBKG partner van de Provincie Gelderland. Deze samenwerking met de provincie betekent dat Provinciale subsidiegelden via onze stichting worden uitbetaald aan de kerkrentmeesters. De verantwoordelijkheid van een correcte uitvoering van het werk ligt dan bij onze stichting. In een ander verband is onze bestaande samenwerking met de SBKG Overijssel en Flevoland. Deze verloopt tot wederzijdse tevredenheid en zal ook in 2016 worden voortgezet. Voor het jaar 2016 gaan wij uit van een tijdsverdeling van 50% voor de SBKG Gelderland en 50% voor de SBKG Overijssel en Flevoland. De inzet van het bouwbureau voor onze stichting Gelderland in 2015 was 54,29%. Ons bestuur SBKG Gelderland heeft het vertrouwen aan de grote vraag naar ondersteuning door het bouwbureau te kunnen voldoen. Eerste contacten. Regelmatig krijgen we uitnodigingen van Colleges van Kerkrentmeesters voor een eerste gesprek in of bij hun kerk. Meestal worden hierbij de gebouwen en hun inventaris bezichtigd, de bevindingen doorgesproken en wordt vrijblijvend een eerste indruk en een globaal advies gegeven. Fiscale rechten en plichten. Om in aanmerking te komen voor de fiscale regeling aftrek van giften moeten de PKN-kerkbesturen een wettelijk voorgeschreven beleidsplan hebben. Een onderdeel daarvan is het onderhoudsplan voor de gebouwen. Hierbij kan ons bouwbureau het College van Kerkrentmeesters uitstekende diensten bewijzen. Daar onze stichting BTW-plichtig is moeten wij op onze facturen BTW in rekening brengen. Echter wanneer voor onderhoud of restauratie een goedgekeurde subsidieregeling voor monumenten is verkregen, dan komen de totale kosten inclusief BTW voor subsidie in aanmerking. Nog steeds geldt: Voor een puike kerk doen wij het werk. Heteren, Vloedschuurgemeente
In het verslagjaar zijn met de volgende beheerders van kerkelijke gebouwen plannen gemaakt, gesprekken gevoerd en adviezen verstrekt: Aalst Angerlo Apeldoorn ELK Beekbergen Bruchem Buurmalsen Deil Dinxperlo Gendringen Hedel Heesselt Hoenderloo Horssen Loenen Megchelen Meteren Nederhemert Noord Nederhemert Zuid Nijkerk Opijnen Poederoijen Ruurlo Staverden Terborg Vorchten Wilp Poederoijen toren Zevenaar Zoelen Zuilichem Restauratie kerkexterieur en -interieur Drainage rond kerk Assistentie Herinrichting Opstellen BRIM-plan Restauratie Heerenbanken Restauratie Kerkhofmuur Restauratie kerk afwikkeling Restauratie kerk in voorbereiding Restauratie kerk afwikkeling Opstellen BRIM-plan Restauratie kerk afwikkeling Restauratie toren Opstellen meerjarenbegroting Graag wijzen wij de eigenaren van niet-monumentale kerkelijke gebouwen erop dat ook zij volledig gebruik kunnen maken van onze bouwkundige en financiële advisering en expertise. Werkzaamheden aan deze gebouwen komen in sommige gevallen ook in aanmerking voor subsidie van de Solidariteitskas, het vangnet van de PKN-kerken, en wellicht ook van andere fondsen. De reden dat wij veel beheerders van monumentale gebouwen adviseren is hierin gelegen dat de regelgeving vanuit de burgerlijke overheid vaak zeer gecompliceerd is, zeker voor iemand die niet dagelijks met deze materie werkt. De SBKG Gelderland kan u als deskundig partner in dezen terzijde staan. Voorts zijn er bepaalde regelingen voor (mede)subsidiëring van de kosten voor onze advisering en/of andere werkzaamheden, waardoor U, als eigenaar van het monument voordeliger uit bent. Ook voor onderhoud of restauratie aan Gemeentelijke Monumenten zijn er mogelijkheden om subsidie aan te vragen bij de gemeentelijke overheid. In 2015 werd het subsidiebedrag van de burgerlijke gemeente vaak met eenzelfde bedrag aangevuld door de Provincie Gelderland.
WERKWIJZE NIEUWE AANMELDINGEN: Aanvragen voor een gesprek lopen in principe via het bouwbureau. Van daaruit wordt beoordeeld hoe de verdere aanpak het beste kan plaatsvinden. Ook bij het secretariaat van onze stichting komen regelmatig vragen binnen die dan worden doorgegeven aan en besproken met de bouwkundigen waarna - indien gewenst- een afspraak wordt gemaakt. Vorchten, hervormde kerk DIENSTVERLENING SBKG GELDERLAND: De te verlenen diensten bestaan uit: - Het opmaken van een bouwkundig onderhoudsplan voor één of meerdere jaren. - Het begeleiden van de uitvoering van onderhoudsplannen. - De projectbegeleiding van nieuwbouw, verbouw- en restauratieplannen, inclusief inventaris, waaronder orgels. - Het aanvragen van subsidies en werven van fondsen voor bovengenoemde plannen. - Het verstrekken van incidentele adviezen. - Advisering bij het aanvragen van vergunningen. Wilt u voor uw kerkelijke gebouwen een rapport van de huidige bouwkundige staat, een zogenaamde nulmeting, dan kunnen wij dat voor u opstellen. Een dergelijk rapport is nuttig om gestructureerd en planmatig onderhoud van de gebouwen te presenteren naar uw achterban (meestal de kerkelijke gemeente als eigenaar). Deze rapportage is ook een instrument dat bij fusie van kerkelijke gemeenten behulpzaam kan zijn bij het besluit welke gebouwen dienen te worden behouden, dan wel afgestoten. Kortom, een dergelijk rapport geeft meer transparantie en is waardevol voor de besluitvorming. LANDELIJK EN PROVINCIAAL OVERLEG: Ook in 2015 zijn de Provinciale Stichtingen twee maal bijeen geweest in het 'Overlegorgaan' (OVO) voor het uitwisselen van wederzijdse informatie en bespreking van actuele ontwikkelingen; onze Stichting was hierbij telkens vertegenwoordigd, waardoor wij de colleges van kerkrentmeesters nog beter van dienst kunnen zijn. Met de SBKG Zuid-Nederland is nog steeds de afspraak van kracht dat zij in geval van nood tijdelijk door het bouwbureau van onze SBKG Gelderland zullen worden bijgestaan. Zoals eerder vermeld werken wij nauw samen met de SBKG Overijssel en Flevoland. In het verslagjaar is besloten een onderzoek in te stellen naar de wenselijkheid van een fusie van onze beide stichtingen. De Provincie Gelderland heeft sinds 2013 een nieuwe regeling voor het samenwerken met organisaties in het monumentenveld: de Partnerregeling. Vanuit dit Partnerschap zijn enkele projecten in uitvoering genomen.
Meer informatie is te vinden op de website: www.sbkg.nl. Op deze site kan worden doorgelinkt naar andere partijen op het kerkelijk erf. Regelmatig ontvangen wij van bij voorbeeld een zuster-sbkg in meer of mindere mate interessante artikelen. Ons bestuur heeft met ingang van 2016 besloten om sporadisch een hyperlink naar deze artikelen op onze website te plaatsen wanneer het externe artikel is gerelateerd aan het werk en de doelstelling van de SBKG Gelderland. Buurmalsen, interieur hervormde kerk DONATEURS: Als donateur kunt u onze stichting benaderen voor advies en inlichtingen. Graag verwelkomen wij nieuwe donateurs voor de SBKG Gelderland. Het donateurschap kost 50,00 per jaar per kerkelijke gemeente, ongeacht het aantal kerkelijke gebouwen. Per 31 december 2015 bedroeg het aantal donateurs 56. Het zijn de kerkbesturen van de volgende gemeenten: Aalst Acqouy Almen Angerlo-Doesburg Asperen Barneveld Bemmel Beusichem - Zoelmond Brakel Bredevoort Bruchem Deil en Enspijk Echteld Eerbeek Elst Geldermalsen Hall Harderwijk (Protestantse Gemeente) Hedel Heerde s-heerenberg-zeddam Heerewaarden Herwijnen Hierden Hoevelaken Hoevelaken De Eshof Horssen Kerkwijk-Delwijnen-Nederhemert Kesteren Lent-Oosterhout-Ressen Nederhemert Nieuwaal Nijmegen Oene Ommeren Oosterbeek-Wolfheze Ophemert-Zennewijnen Opijnen Putten Rhenoy-Gellicum Rozendaal Ruurlo-Barchem Spankeren/Laag Soeren/Dieren N.O. Steenderen en Bronkhorst Tiel Tricht Tuil Varik en Heesselt Velp Vorden Waardenburg-Neerijnen Wageningen Warnsveld-Leesten West Maas en Waal Wilp Zoelen
Enspijk, maquette hervormde kerk NIEUWSBRIEF: In de maanden mei en november 2015 zijn naar de donateurs onze Nieuwsbrieven uitgegaan met actuele onderwerpen en enige verslaggeving en uiteraard zo veel mogelijk relevante informatie voor bestuurders en beheerders van (al of niet monumentale) kerkelijke gebouwen. Evangelisch Lutherse Kerk in Apeldoorn De Evangelisch Lutherse Gemeente prijst zich gelukkig met een markant Kerkgebouw in een fraai ensemble met de Gemeenschapszaal en de voormalige Kosterswoning. De erediensten werden in het verleden geregeld bijgewoond door leden van het koninklijk huis, waarnaar de hofstoelen in de kerk nog verwijzen. Maar ook bouwhistorisch is dit complex belangwekkend als uiting van religieuze bouwkunst aan het eind van de 19e eeuw. Het is dan ook een Gemeentelijk Monument. Na de restauratie in 2008 van de toren met de voorgevel van de kerk, is nu de gelegenheid aangegrepen om de rest van het Kerkgebouw en de daarbij behorende ruimten te restaureren. De plannen hebben de Provincie Gelderland overtuigd zodat zij het ondersteunen in het kader van de Robuuste Investeringsimpuls Cultuur en Erfgoed. Het kerkdak en de linker zijgevel zijn volledig hersteld en het interieur heeft een ware metamorfose ondergaan. Inmiddels zijn de werkzaamheden voltooid en beschikt de Evangelisch Lutherse Gemeente weer over een optimale accommodatie. Overigens zijn er diverse noodzakelijke aanpassingen doorgevoerd en is het voorzieningenniveau fors verhoogd, waarmee ook in de komende decennia een gewaardeerde inbreng gegeven kan worden aan tal van activiteiten. Het gaat dan met name om maatschappelijke functies zoals een ontmoetingsplek voor buurtbewoners, educatie in de vorm van seminars en een podium voor kunst en cultuur.
BESTUURSVERGADERINGEN: In de verslagperiode kwam het bestuur vijf keer bijeen. De belangrijkste onderwerpen waren: - Het door de provincie geïnitieerd Partnerschap met de Provincie Gelderland. - Coördinerend en sturend toezicht op de schriftelijke rapportage van de bouwkundigen. - Beheersmatige bespreking m.b.t. de actuele financiële stand van zaken. - Besturenoverleg tussen SBKG Gelderland en SBKG Overijssel en Flevoland. - Plannen aangaande meer intensieve samenwerking met SBKG Overijssel en Flevoland. - Contacten met de Stichting Oude Gelderse Kerken. - Erkenningsregeling monumentenadviesbureaus c.q. ERM-certificering. - Assurantie en algemene veiligheid. - Hoe om te gaan met asbest in de kerkelijke gebouwen, alsmede asbestinventarisatie. - Ons standpunt aan de (in-)formateur n.a.v. de Statenverkiezingen in Gelderland. - Brief met ons standpunt aan de Raad voor Cultuur in s-gravenhage inzake het door hen uitgebrachte advies over de professionalisering van het monumentenbehoud. Zoals u ziet zijn er, naast de bouwkundige advisering, meerdere onderwerpen waarover dient te worden nagedacht en besproken, vaak anticiperend op de (nabije) toekomst. Voor onderwerpen die niet worden genoemd, maar wel in de vergaderingen van een kerkbestuur vragen oproepen en betrekking hebben op uw gebouwen, kunt u uiteraard contact met ons opnemen. Wij kunnen u dan adviseren of doorverwijzen naar de juiste persoon of instantie. Hierbij is te denken aan ornamenten aan of in kerkgebouwen, gemeentelijke bemoeienis met het kerkgebouw, e.d. Onze vergaderlocatie is de Bethlehemkerk van de PKN-gemeente in Arnhem (wijk Presikhaaf). Wij danken hen voor de gunstige voorwaarden en hun gastvrijheid bij het ter beschikking stellen van de vergaderruimte. In het verslagjaar is de laatste vergadering voor het zomerreces gehouden in de Dorpskerk (Lebuïnuskerk) van de Protestantse Gemeente te Wilp. Wij spreken onze dank uit voor de gastvrije ontvangst en rondleiding. Verder is de SBKG op diverse bijeenkomsten vertegenwoordigd geweest, zoals: - Jaarvergadering afd. Gelderland van de VKB. - Jaarvergadering en congres van de landelijke VKB in Ede. - Regiobijeenkomsten VKB afd. Gelderland. Op het congres van de landelijke VKB in Ede heeft de SBKG Gelderland, samen met de SBKG Overijssel en Flevoland en de SBKG Zuid-Nederland, een stand ingericht. De bouwkundigen van de drie stichtingen waren daar aanwezig om informatie aan de bezoekers te verstrekken. Tijdens de gesprekken is gebleken dat niet ieder College van Kerkrentmeesters op de hoogte is van de activiteiten van de Stichtingen Behoud Kerkelijke Gebouwen. Zelhem, Lambertikerk Meteren, interieur hervormde kerk
Toren Hervormde Kerk te Poederoijen De toren in Poederoijen is geheel in baksteen opgetrokken en van oorsprong uit de 15 e eeuw. Na de verwoestende brand in 1897 is de kerk herbouwd en de toren, waarvan alleen de buitenmuren nog restten, geheel voorzien van een nieuwe spits. In samenwerking met de Gemeente Zaltbommel, opdrachtgever, is door de SBKG Gelderland, directievoerder, het afgelopen jaar de toren van de Hervormde Kerk te Poederoijen gerestaureerd. Bij de huidige restauratie hebben ingrijpende werkzaamheden plaatsgevonden. Met name voegwerk, herstel van de klokken en de leibedekking waren aan een intensieve restauratie toe. Recentelijk zijn enkele uurwijzerborden, die aan rotting onderhevig waren, van de toren gehaald; ook vielen regelmatig delen van de leibedekking naar beneden. Om ongevallen te voorkomen was de omgeving van de toren al geruime tijd met hekken afgezet. Voor de restauratie zijn uitvoerende partijen geselecteerd die moesten voldoen aan het criterium overeenkomende met de uitvoeringsrichtlijnen die vastgesteld zijn door de Stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM). Dit om de kwaliteit van het onderhouden en restaureren van monumenten op peil te brengen en te houden. Met name waren van toepassing de uitvoeringsrichtlijnen voor historisch timmerwerk, voegwerk en leibedekking. In verband met de complexiteit van de aan te brengen leibedekking, genaamd Rijndekking Oud-Duits, is hiervoor een specialistisch bedrijf benaderd. De afsluiting vond plaats op 17 december 2015. Terwijl de kinderen van de lokale basisschool toekeken werd de haan op de toren teruggeplaatst. Naar Middeleeuws gebruik overhandigde wethouder Bragt van de Gemeente Zaltbommel de leidekker (omgerekend) 25,00 gevarengeld om de haan weer op de torenspits terug te plaatsen. Mede dankzij de gastvrijheid en medewerking van het kerkbestuur mag dit als een geslaagd restauratieproject gezien worden. Voorlopig kan de kerktoren er weer decennia lang tegen. BESTUURSSAMENSTELLING: Per 31 december 2015 bestond het bestuur uit de volgende, onbezoldigde, leden: B. Vries voorzitter P.A. van den Bogerd secretaris M. van Galen penningmeester J. van Delft lid J. Poldervaart lid en 2 e voorzitter H. Nijland lid R.B. Vrieselaar lid en 2 e secretaris Het bouwbureau is gevestigd in Vaassen. Bouwkundigen zijn de heren H. Bron en G.F. Tutert. FINANCIËN: De financiële verantwoording over 2015 is in het bestuur besproken en zal, na goedkeuring door de afd. Gelderland van de Vereniging voor Kerkrentemeesterlijk Beheer in de PKN, worden gepubliceerd op de website. Hiermee zijn onze verplichtingen op dit gebied vervuld.
GIFTEN EN LEGATEN: Bij beschikking van 7 december 2007 is onze Stichting Behoud Kerkelijke Gebouwen in Gelderland door de Belastingdienst aangemerkt als 'Algemeen Nut Beogende Instelling' in de zin van de Wet Inkomstenbelasting 2001. Per 1 januari 2012 is de Geefwet in werking getreden. Vanaf die datum is de SBKG Gelderland gekwalificeerd als een Culturele ANBI-instelling. Dit betekent dat giften en schenkingen door particulieren en bedrijven aan de SBKG Gelderland, volgens de daarvoor geldende regels, voor hen met een opslag fiscaal aftrekbaar zijn. Ook brengt de vrijstelling mee dat de SBKG Gelderland in de toekomst geen schenkings- of successierecht verschuldigd is over ontvangen giften, legaten en erfenissen. ANBI: Per 1 januari 2014 zijn de eisen die aan een ANBI worden gesteld aangescherpt. De plaatselijke kerkelijke gemeenten hebben wel een groepsbeschikking vanuit hun landelijk kerkverband, maar moeten inmiddels aan meer voorwaarden voldoen dan voorheen willen zij van de groepsbeschikking gebruik kunnen blijven maken. DOELSTELLING: De 'Stichting Behoud Kerkelijke Gebouwen in Gelderland' is in 1995 opgericht op initiatief van de Commissie Gebouwen en Monumenten van de (toenmalige) Vereniging van Kerkvoogdijen in de Nederlandse Hervormde Kerk. Volgens artikel 2 van de Statuten stelt de Stichting zich ten doel: 1. de leden van de Afdeling Gelderland van de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer in de Protestantse Kerk in Nederland behulpzaam te zijn en bij te staan in zaken van restauratie, herstel en onderhoud van gebouwen en tot die gebouwen behorende orgels, meubilair en verdere zaken; 2. andere eigenaren, zonodig bezitters van daarvoor in aanmerking komende gebouwen met bijbehorende zaken (zulks ter beoordeling van het bestuur der stichting), behulpzaam te zijn en bij te staan in zaken als onder 1 van dit artikel vermeld; 3. faciliteiten aan burgerlijke gemeenten te verstrekken ten behoeve van de Monumentenzorg. De stichting heeft geen winstoogmerk en dient, onverminderd het vorenstaande, het algemeen belang. Als bestuurslid van de Afdeling Gelderland van de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer (VKB) is de heer Poldervaart contactpersoon tussen hen en de 'Stichting Behoud'. Zodoende is de Stichting steeds aanwezig op bijeenkomsten die worden georganiseerd door de Afdeling Gelderland van de VKB. s-heerenberg, protestantse kerk
De Stichting staat ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer 410.52934. Het BTW-nummer is NL8160.48.472B01. Het IBAN-nummer is: NL53RABO03877534 00. NADERE INFORMATIE IS TE VERKRIJGEN BIJ: Bouwbureau SBKG Gelderland Dhr. Ing. H. Bron en Dhr. G.F. Tutert Vossenhoek 16 telefoon : 06 2112 4310 8172 AB Vaassen e-mail : g.tutert@sbkg.nl telefoon : 0578 570157 mobiel : 06 5068 8957 e-mail : info@sbkg.nl : h.bron@sbkg.nl internet : www.sbkg.nl of bij: Secretariaat SBKG Gelderland Dhr. P.A. van den Bogerd Meidijk 2 5305 VJ Zuilichem telefoon : 0418 672556 mobiel : 06 5134 0888 e-mail : peter.vanden.bogerd@hetnet.nl Zuilichem, mei 2016 Zuilichem, hervormde kerk