Jaarverslag Stichting. Behoud. Kerkelijke. Gebouwen. in Gelderland

Transcriptie

1 Jaarverslag 2012 Stichting Behoud Kerkelijke Gebouwen in Gelderland

2 JAARVERSLAG 2012 JAARVERSLAG 2012 INLEIDING: Voor u ligt het jaarverslag over Er is weer veel werk door het bouwbureau in Voor ligt het jaarverslag over Er is weer veel werk door het bouwbureau in het verslagjaar uitgevoerd. het verslagjaar uitgevoerd. In het verslagjaar zijn meerdere onderhoudsplannen gemaakt waarmee de In kerkrentmeesters het verslagjaar naar zijn hun meerdere kerkelijke gemeente onderhoudsplannen kunnen aangeven gemaakt wat de te waarmee de kerkrentmeesters verwachten kosten voor naar de hun instandhouding kerkelijke van gemeente de kerkelijke kunnen gebouwen aangeven in de wat de te komende jaren zullen zijn. verwachten kosten voor de instandhouding van de kerkelijke gebouwen in de komende Zoals reeds jaren eerder zullen gemeld zijn. wij m.i.v als stichting belastingplichtig voor de BTW. Wanneer een subsidieregeling voor monumenten van toepassing is, is ook Zoals de berekende reeds eerder BTW subsidiabel. gemeld zijn wij m.i.v als stichting belastingplichtig voor de BTW. Wanneer een subsidieregeling voor monumenten van toepassing is, is ook Op bestuurlijk niveau wordt met de Provincie Gelderland overleg gevoerd over de de instandhouding berekende BTW van het subsidiabel. religieus cultureel erfgoed. Op Het bestuurlijk geheel van 2012 niveau overziende wordt voelen met de wij Provincie ons bevoorrecht Gelderland ons steentje overleg te hebben gevoerd over de instandhouding kunnen bijdragen aan van het het BEHOUD religieus van cultureel onze kerkelijke erfgoed. gebouwen. SAMENWERKING: Het geheel van 2012 overziende voelen wij ons bevoorrecht ons steentje te hebben kunnen Om duidelijkheid bijdragen te geven aan het in de BEHOUD contractuele van verplichtingen onze kerkelijke van de Stichting gebouwen. en een opdrachtgever, zijn er vaste regels en tarieven met een bijbehorend opdrachtformulier. Elk jaar wordt nagegaan of deze aanpassing behoeven. Het bestuur heeft SAMENWERKING: in haar laatste vergadering van 2012 besloten enkele aanpassingen te verwerken in de Regels die gelden per 1 januari In een veranderende maatschappij moet Om dit regelmatig duidelijkheid plaatsvinden; te geven de tarieven in de contractuele zijn wel gelijk verplichtingen gebleven. van de Stichting en een opdrachtgever, De samenwerking zijn met de er SBKG vaste Overijssel regels en en tarieven Flevoland met verloopt een bijbehorend tot wederzijdse opdrachtformulier. tevredenheid Elk en zal jaar ook wordt in 2013 nagegaan worden voortgezet. of deze aanpassing behoeven. Het bestuur heeft In 2012 was de inzetbaarheid van het bouwbureau voor onze stichting 49,6%; voor in het haar jaar laatste 2013 gaan vergadering wij uit van een van tijdsverdeling 2012 besloten van 50% enkele voor aanpassingen de SBKG te verwerken in de Gelderland Regels en die 50% gelden voor de per SBKG 1 januari in Overijssel en In Flevoland. een veranderende Wij hopen aan maatschappij de moet dit groeiende regelmatig vraag plaatsvinden; naar ondersteuning door tarieven het bouwbureau zijn wel te gelijk kunnen gebleven. voldoen. De Regelmatig samenwerking krijgen we met aanvragen de SBKG om een Overijssel bezoek te brengen Flevoland aan een verloopt College van tot wederzijdse Kerkrentmeesters; hierbij worden de gebouwen met hun inventaris bezichtigd, de tevredenheid en zal ook in 2013 worden voortgezet. bevindingen doorgesproken en wordt vrijblijvend advies gegeven. Het eerste In 2012 was de inzetbaarheid van het bouwbureau voor onze stichting 249,6%; voor het jaar 2013 gaan wij uit van een tijdsverdeling van 50% voor de SBKG Gelderland en 50% voor de SBKG in Overijssel en Flevoland. Wij hopen aan de groeiende vraag naar ondersteuning door het bouwbureau te kunnen voldoen. Regelmatig krijgen we aanvragen om een bezoek te brengen aan een College van Kerkrentmeesters; hierbij worden de gebouwen met hun inventaris bezichtigd, de bevindingen doorgesproken en wordt vrijblijvend advies gegeven. Het eerste 2 2 jaarverslag 2012

3 gesprek is uiteraard gratis. De PKN-kerken moeten een beleidsplan hebben; onderdeel daarvan is een onderhoudsplan voor de gebouwen. Hierbij kan ons bouwbureau uitstekende diensten bewijzen. Nog steeds geldt: Voor een puike kerk doen wij het werk. Beekbergen: Beekbergen: Hervormde Kerk Beekbergen: toelichting op het ANWB-bord aan de kerk Beekbergen is van oorsprong een Esdorp. Het is ontstaan op de oostflank van de Veluwestuwwal. Eind 11 de eeuw werd hier een kerk gesticht. De Hervormde Kerk, oorspronkelijk gewijd aan St. Fabianus en St. Sebastianus, is een driebeukige kerk met driezijdig gesloten koor en een toren, voorzien van een korte, ingesnoerde spits. De vroeg-gotische kerktoren verrees in de 13 de eeuw, waarbij tufsteen van een laat-11 de -eeuwse romaanse voorganger opnieuw werd gebruikt. In de zijbeuken en koorsluiting bevinden zich smalle hoge ramen, deze zijn allen voorzien van glas-in-lood panelen. Deze panelen waren voorzien van een dubbel loodprofiel met aan de buitenzijde een kunststof ruitje. Veel panelen lekten waardoor deze volliepen met water, of ze waren constant beslagen door hardnekkige condens. Over het geheel was het loodnet sterk onderhevig aan slijtage en er waren verschillende ruitjes gebroken. Herstel van alle glas-in-lood panelen was aan de orde. Onder de bezielende leiding van de heren Bijkerk, Buitenhuis en De Groot is een voorbereidingsgroep opgestart om de restauratie van de vensters in het jaar 2012 mogelijk te maken. Voor herstel is uitgegaan van de traditionele situatie, dus alle panelen zijn opnieuw verlood, waarna de panelen zonder toevoeging van een kunstsof beschermlaag herplaatst zijn. De drie hoge ramen aan de koorsluiting worden nog voorzien van een beeltenis. Hier zal i.v.m. de duurdere herstelkosten een voorzetbeglazing geplaatst worden om het geheel te beschermen tegen vandalisme. Voor het overige is met name herstel van voegwerk verricht aan de koorsluiting en enkele kleine herstellingen aan het dak. De gehele kerk in nu weer in een zodanige staat van onderhoud dat met het indienen van de nieuwe SIM 2013 (onderdeel van de BRIM-regeling) door de SBKG de toekomst weer zonnig tegemoet kan worden gezien. 3 jaarverslag

4 In het afgelopen verslagjaar zijn met de navolgende beheerders van kerkelijke gebouwen plannen gemaakt, gesprekken gevoerd en adviezen verstrekt: Aalst HK Angerlo HK Beekbergen HK Bemmel HK Borculo HK Brakel HK Bruchem Buurmalsen HK Deil HK Dinxperlo HK Eerbeek HK Epe HK Elburg HK Elburg Feithenhof Enspijk HK Gameren HK Geldermalsen HK Gendringen HK Gendringen HK interieur/ orgel Hattem HK Andreaskerk Hedel HK Hedel HK Heelsum HK Heerewaarden HK Heesselt HK Hoenderloo HK Hoevelaken HK Horssen HK Lichtenvoorde HK Loenen HK Loenen HK Megchelen HK Meteren HK Nederhemert Noord HHK Nederhemert Zuid HHK Nijkerk HK Nijmegen HK Petruskerk Oene HK Oldebroek HK Oldebroek HK Toren Ommeren HK uitvoeren BROM / Glas-in-lood Advies subsidiering kerkhofmuur begeleiding torenherstel begeleiding glas-in-loodherstel Begeleiding opstellen BRIM Advies subsidiering Opstellen restauratieplan Opstellen meerjarenplannen gebouwen BRIM uitvoering kerkrestauratie BRIM voorbereiding interieurherstel begeleiding schilderwerken Begeleiden herstel dakvoet en goten Voorbereiding herstel kerkhofmuur uitvoering BRIM uitvoering/ advies orgel 4 4 jaarverslag 2012

5 Ophemert HK Opijnen HK Otterlo HK Poederoijen HK Rumpt HK Ruurlo HK Staverden Kapel HK Steenderen HK Steenderen HK Toren Terborg HK Terborg HK Toren Terwolde HK Vaassen HK Toren Varik HK Veessen HK Voorst HK Warnsveld HK Wilp HK Winterswijk DG Winterswijk Synagoge IJzendoorn HK Zoelen HK Zoelen HK Voorbereiden uitvoering BRIM BRIM Begeleiding uitvoering Uitvoering BRIM BRIM begeleiden schilderwerken Bemmel: Hervormde Kerk Otterlo: Hervormde Kerk In totaal zijn 23 herhaalde, hiervoor aangepaste, BRIM-aanvragen gehonoreerd. Deze hebben vorig jaar wegens een grote overvraag geen beschikking ontvangen. Wij wijzen de eigenaren van niet-monumentale kerkelijke gebouwen erop dat zij volledig gebruik kunnen maken van onze bouwkundige en financiële advisering. Werkzaamheden aan deze gebouwen komen in sommige gevallen ook in aanmerking voor subsidie van de Solidariteitskas, alsook van andere fondsen. De reden dat wij veel met beheerders van monumentale gebouwen werken is hierin gelegen dat de regelgeving vanuit de burgerlijke overheid vaak gecompliceerd is, 5 jaarverslag

6 zeker voor iemand die niet dagelijks met deze materie werkt. Verder zijn er mogelijke subsidieregelingen waardoor vanuit Rijksgelden voor onze advisering wordt meebetaald, zodat de beheerders voordeliger uit zijn. Voor Gemeentelijke Monumenten is er een regeling van de burgerlijke overheid. Meestal is dit een potje waar weinig geld in zit. In 2012 werd het subsidiebedrag van de burgerlijke gemeente vaak met eenzelfde bedrag aangevuld door de Provincie Gelderland. Poederoijen: Grafzerk van Johan Kirkpatrik Het voorgestoelte van na de grote brand in 1897 Het dorp is ontstaan in de vroege middeleeuwen op een stroomrug. Een groot deel van de verbouwing van dit dijkdorp is als gevolg van branden en een overstroming in 1861 verloren gegaan. Ten oosten van het dorp lag vroeger het kasteel Huis Poederoijen. De kerk van Poederoijen was oorspronkelijk gewijd aan de H. Johannes Evangelist. Ten tijde van de kerkvisitatie van 1571 had de kerk een altaar gewijd aan de H. Antonius. Volgens Van der Aa werd de kerk in 1836 vernieuwd en was in het oude koor de school gevestigd, In juli 1897 brandde het schip geheel af; de toren brandde uit en verloor zijn spits. Tegen de bewaard gebleven toren is daarna een nieuw kerkgebouw opgetrokken. Bij de brand van 1897 zijn de buitenmuren van de toren behouden. Na de brand werd een nieuw gebouw opgetrokken op de funderingen van het oude kerkgebouw. Het bezit een aantrekkelijk kerkinterieur uit de bouwtijd voorzien van preekstoel, diakenbanken en banken. Het kerkinterieur is overwegend van houtimitaties voorzien en met name het bankenblok was onderhevig aan beschadigingen. Binnen de reeds afgegeven BRIM-beschikking is hier partieel herstel verricht onder begeleiding van de SBKG en door een restauratieschilder van De Jongh Schildersbedrijf uit Waardenburg. Door het op tijd bijhouden en het op een juiste manier plegen van onderhoud is hier de instandhouding van het interieur weer voor de komende jaren gewaarborgd. Tevens is herstel van stucwerk verricht aan de plint van de buitenzijde van de kerk. Deze zal in het voorjaar van 2013 als afwerklaag van een lichtgrijze kleur worden voorzien. 6 jaarverslag

7 WERKWIJZE: Aanvragen voor een gesprek lopen in principe via het bouwbureau. Van daaruit wordt beoordeeld hoe de verdere aanpak het beste kan plaatsvinden. Ook bij het secretariaat komen regelmatig vragen binnen die dan worden doorgegeven aan en besproken met de bouwkundigen; indien nodig wordt een vervolgafspraak gemaakt. DIENSTVERLENING SBKG GELDERLAND: De te verlenen diensten bestaan uit: - het opmaken van een bouwkundig onderhoudsplan voor één of meerdere jaren; - het begeleiden van de uitvoering van onderhoudsplannen; - de projectbegeleiding van nieuwbouw, verbouw- en restauratieplannen, inclusief inventaris, waaronder orgels; - het aanvragen van subsidies en werven van fondsen voor bovengenoemde plannen; - het verstrekken van incidentele adviezen; - advisering bij het aanvragen van vergunningen. Wilt u voor uw kerkelijke gebouwen een rapport als nul-situatie, dan kunnen wij dat voor u opstellen. Een dergelijk plan is nuttig om gestructureerd en planmatig onderhoud van de gebouwen op te voeren naar de achterban (kerkelijke gemeente). Het is ook een instrument dat bij fusie van gemeenten behulpzaam kan zijn bij het besluit welke gebouwen dienen te worden afgestoten. Kortom, een dergelijk rapport geeft meer transparantie en is waardevol voor de besluitvorming. LANDELIJK OVERLEG: Ook in 2012 zijn de provinciale Stichtingen 2 maal bijeen geweest in het 'Overlegorgaan' (OVO) voor het uitwisselen van wederzijdse informatie en bespreking van actuele ontwikkelingen; onze Stichting was hierbij telkens vertegenwoordigd, waardoor wij de colleges van kerkrentmeesters nog adequater van dienst kunnen zijn. Hieruit voortkomend is er ook afzonderlijk overleg gevoerd met de SBKG-en in Noord-Oost-Nederland om tot meer samenwerking te komen; Informatie is ook te vinden op onze internetsite: hier kan worden doorgelinkt naar andere partijen op het kerkelijk erf. 7 jaarverslag

8 DONATEURS: U kunt onze stichting benaderen voor advies en inlichtingen. Het donateurschap kost 50,00 per kerkelijke gemeente, ongeacht het aantal kerkelijke gebouwen. Per 31 december 2012 bedroeg het aantal donateurs 62. Het zijn de kerkbesturen van de gemeenten: Aalst Acqouy Almen Angerlo-Doesburg Asperen Barneveld Bemmel Beusichem-Zoelmond Brakel Bredevoort Bruchem Deil en Enspijk Echteld Eerbeek Elst Epe 'Grote Kerk' Geldermalsen Hall Harderwijk (Protestantse Gemeente) Hattem Hedel Heerde s-heerenberg-zeddam Heerewaarden Hengelo Herwijnen Hierden Hoevelaken Hoevelaken De Eshof Horssen Kerkdriel Kerkwijk-Delwijnen Kesteren Lent-Oosterhout-Ressen Nederhemert Nieuwaal Nijmegen Oene Ommeren Oosterbeek-Wolfheze Ophemert-Zennewijnen Opijnen Putten Rhenoy-Gellicum Rozendaal Ruurlo-Barchem Scherpenzeel Spankeren/Laag Soeren/Dieren N.O. Steenderen en Bronkhorst Tiel Tricht Tuil Varik en Heesselt Velp Vorden Waardenburg-Neerijnen Wageningen Warnsveld-Leesten Well-Ammerzoden West Maas en Waal Wilp Zoelen Door fusie en samenwerking van plaatselijke gemeenten is het aantal gebouwen dat in beheer is bij de donateurs groter dan 1 op jaarverslag 2012

9 NIEUWSBRIEF: In mei en in november is een nieuwsbrief uitgegaan met relevante informatie. Wij hopen dat u met de gegeven informatie uw voordeel hebt kunnen doen. Ten dienste van de kerkelijke gebouwen. VERGADERINGEN: In de verslagperiode kwam het bestuur 5 keer bijeen. De belangrijkste onderwerpen waren: - BRIM 2012 en Brim 2013; - BRIM-inventarisatie, en de daaruit voortvloeiende werkzaamheden; - coördinerend en sturend toezicht op de schriftelijke rapportage van de bouwkundigen; - beheersmatige bespreking m.b.t. de actuele financiële stand van zaken; - besturenoverleg tussen SBKG Gelderland en SBKG Overijssel en Flevoland; - certificering; - normalisatie van formulieren bij beide Stichtingen in gebruik. Voor onderwerpen die niet worden genoemd, maar wel in de vergaderingen van een kerkbestuur als probleem aan de orde komen, kunt u gerust met ons contact opnemen. Wij kunnen u dan van advies dienen of doorverwijzen naar de juiste persoon of instantie. Hierbij is te denken aan ornamenten aan kerkgebouwen, gemeentelijke bemoeienis met het kerkgebouw, e.d. De vergaderlocatie is de Bethlehemkerk van de PKN-gemeente in Arnhem (wijk Presikhaaf). Wij danken hen voor het ter beschikking stellen van hun vergaderruimte. In het verslagjaar is de laatste vergadering van het jaar gehouden in Aalten. Onder de bezielende leiding van de heer B. Post is de Oude Helenakerk bezichtigd. Indrukwekkend is om te zien hoe onze voorouders in staat waren een kerk te bouwen die eeuwen stand houdt! De fresco s geven een mooi beeld van hoe men in de tijd van dat ze werden geschilderd dacht over het hiernamaals. 9 jaarverslag

10 Meteren: de hervormde kerk heeft een Van Puffelen orgel Loenen: Grafzerk bij de Hervormde Kerk Verder is de SBKG op diverse bijeenkomsten vertegenwoordigd geweest, zoals: - jaarvergadering afd. Gelderland van de VKB; - jaarvergadering landelijke VKB; - regiobijeenkomsten VKB afd. Gelderland; - bijeenkomst Rijksdienst Cultureel Erfgoed (RCE) over het BRIM; - heringebruikname van de St. Maartenskerk te Gendringen. BESTUURSSAMENSTELLING: Per 31 december 2012 bestond het bestuur uit de volgende, onbezoldigde, leden: B. Vries voorzitter P.A. van den Bogerd secretaris M. van Galen penningmeester J. van Delft lid J. Poldervaart lid en 2 e voorzitter H. Nijland lid R.B. Vrieselaar lid en 2 e secretaris In de vacature van lid hebben we kunnen voorzien in de persoon van de heer H. Nijland. Wij vertrouwen erop dat hij met zijn bouwkundige achtergrond en belangstelling voor monumenten een positieve inbreng zal hebben binnen het bestuur. Het bouwbureau is gevestigd in Vaassen. Bouwkundigen zijn de heren H. Bron en G.F. Tutert. Indien nodig vanwege de grote werkdruk worden zij bijgestaan door een extern bouwkundig bureau. FINANCIËN: De financiële verantwoording over 2012 is inmiddels in het bestuur besproken. Na aanmelding van het financieel verslag aan de Afdeling Gelderland van de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer in de PKN zijn alle verplichtingen vervuld. 10 jaarverslag

11 GIFTEN EN LEGATEN: Bij beschikking van 7 december 2007 is onze Stichting Behoud Kerkelijke Gebouwen in Gelderland door de Belastingdienst aangemerkt als 'Algemeen Nut Beogende Instelling' in de zin van de Wet Inkomstenbelasting Per 1 januari 2012 is de Geefwet in werking getreden. Vanaf die datum is de SBKG Gelderland gekwalificeerd als een Culturele ANBI-instelling. Dit betekent dat giften en schenkingen door particulieren en bedrijven aan de SBKG Gelderland, volgens de daarvoor zeer gunstig geldende regels, voor hen fiscaal aftrekbaar zijn. Ook brengt de vrijstelling mee dat de SBKG Gelderland in de toekomst geen schenkings- of successierecht verschuldigd is over ontvangen giften, legaten en erfenissen. DOELSTELLING: De 'Stichting Behoud Kerkelijke Gebouwen in Gelderland' is in 1995 opgericht op initiatief van de Commissie Gebouwen en Monumenten van de (toenmalige) Vereniging van Kerkvoogdijen in de Nederlandse Hervormde Kerk. Volgens artikel 2 van de Statuten stelt de Stichting zich ten doel: 1. de leden van de Afdeling Gelderland van de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer in de Protestantse Kerk in Nederland behulpzaam te zijn en bij te staan in zaken van restauratie, herstel en onderhoud van gebouwen en tot die gebouwen behorende orgels, meubilair en verdere zaken; 2. andere eigenaren, zonodig bezitters van daarvoor in aanmerking komende gebouwen met bijbehorende zaken (zulks ter beoordeling van het bestuur der stichting), behulpzaam te zijn en bij te staan in zaken als onder 1 van dit artikel vermeld; 3. faciliteiten aan burgerlijke gemeenten te verstrekken ten behoeve van de Monumentenzorg. De stichting heeft geen winstoogmerk en dient, onverminderd het vorenstaande, het algemeen belang. Als bestuurslid van de Afdeling Gelderland van de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer (VKB) is de heer Poldervaart contactpersoon tussen hen en de 'Stichting Behoud'. Zodoende is de Stichting op die wijze steeds aanwezig op bijeenkomsten die worden georganiseerd door de Afdeling Gelderland van de VKB. De Stichting staat ingeschreven bij de Kamer van Koophandel Centraal Gelderland te Arnhem onder nummer De bankrelatie is de RABOBANK te Putten, banknummer jaarverslag

12 Horssen: Pentekening van de Hervormde Kerk NADERE INFORMATIE IS TE VERKRIJGEN BIJ: Bouwbureau SBKG Gelderland de heer Ing. H. Bron en de heer G.F. Tutert Vossenhoek 16 telefoon : AB Vaassen g.tutert@sbkg.nl telefoon : mobiel : info@sbkg.nl : h.bron@sbkg.nl internet : of bij: Secretariaat SBKG Gelderland de heer P.A. van den Bogerd Meidijk VJ Zuilichem telefoon : Elburg: Kerkzegel Hervormde Gemeente Vaassen: gedenkteken aan de kerk mobiel : peter.vanden.bogerd@hetnet.nl Zuilichem, februari 2013 Omslagfoto: -Helenakerk te Aalten -Fresco in de Helenakerk 12 jaarverslag