GENEESMIDDELEN nemen ZONDER ZORGEN Voor mensen die meerdere geneesmiddelen nemen Tips rond correct gebruik van geneesmiddelen Info omtrent bijwerkingen Uitleg over generieken of witte producten
INLEIDING Geneesmiddelen kunnen uw levenskwaliteit sterk verbeteren. Ze kunnen ook nadelen hebben. Hoe meer geneesmiddelen u gebruikt, hoe groter de kans is dat u te maken krijgt met die nadelen en hoe moeilijker het is om de geneesmiddelen op een juiste manier te gebruiken. Veel ouderen gebruiken vijf of meer verschillende geneesmiddelen. In deze patiëntfolder leest u risico s van geneesmiddelen en wat u zelf kunt doen om deze te voorkomen. Geneesmiddelen en generieken Een geneesmiddel is een chemische stof die een invloed heeft op onze gezondheid. Het helpt om gezond te blijven, een ziekte te genezen of een ziekte onder controle te houden. Sommige geneesmiddelen verbeteren ook het comfort bvb. pijnstillers. Generieken, ook wel witte producten genoemd komen vaak voor. Ze hebben dezelfde werkzame stof als het originele product, bvb. de generiek paracetamol en het origineel Dafalgan. Ze hebben dus een gelijkaardige werking en bijwerking als het origineel. De hulpstoffen kunnen wel anders zijn. De generische bedrijven moeten ook de kwaliteit en de hoeveelheid werkzame stof kunnen bewijzen. Ze moeten daarentegen geen onderzoek meer doen naar de ontwikkeling van het geneesmiddel. Dit bespaart kosten en daarom zijn generieken goedkoper zowel voor u als voor de maatschappij. Generieken zijn gemakkelijk te herkennen: werkzame stof + naam van de fabrikant vb. Paracetamol + EG, Sandoz, Teva, Mylan, Apotex 2 GENEESMIDDELEN nemen ZONDER ZORGEN
BIJWERKINGEN Hebben alle geneesmiddelen bijwerkingen? Alle geneesmiddelen hebben bijwerkingen. Hoe meer geneesmiddelen u neemt, hoe groter de kans op een bijwerking. Ook naarmate u ouder wordt, heeft u meer kans op bijwerkingen. Dit komt omdat door veroudering uw lichaam verandert (bvb. uw nieren, lever, vetmassa). Bijwerkingen treden vaak op aan het begin van een behandeling. Eens uw lichaam het geneesmiddel gewoon is, verdwijnt de bijwerking vanzelf. Als bijwerkingen ernstig zijn, of langer aanhouden dan verwacht, is het verstandig om uw arts of apotheker te raadplegen. Soms kan het nodig zijn om de dosering van uw geneesmiddel te verlagen. Ook kan uw arts een ander geneesmiddel voorschrijven dat ongeveer hetzelfde werkt, maar bij u misschien geen bijwerkingen veroorzaakt. Helaas zijn bijwerkingen niet altijd te vermijden en zult u ze soms moeten accepteren. Zijn bijwerkingen gevaarlijk? Bijwerkingen zijn meestal onschuldig maar wel vervelend. Heel veel geneesmiddelen veroorzaken bijvoorbeeld constipatie. Duizeligheid is ook een vaak voorkomende bijwerking en dit kan gevaarlijk zijn om te vallen. Sommige minder voorkomende bijwerkingen kunnen wel gevaarlijk zijn. Praat daarom over uw bijwerkingen. Vooral als u verschillende geneesmiddelen gebruikt. Er moet af en toe gecontroleerd worden hoe het daarmee gaat. GENEESMIDDELEN nemen ZONDER ZORGEN 3
I N T E R AC T I E S TUSSEN GENEESMIDDELEN Wat is een interactie? Een interactie ontstaat als het ene geneesmiddel het andere beïnvloedt. De werking kan hierdoor verminderen of versterken. Dit kan aanleiding geven tot vervelende bijwerkingen of een geneesmiddel die niet meer werkt. De apotheker houdt interacties nauwgezet bij. Vraag altijd raad als u geneesmiddelen gebruikt of wil gebruiken. Ook kruiden, plantenextracten en vitamines kunnen de werking van geneesmiddelen vermeerderen of verminderen (vb. Sint-Janskruid). Let dus op met homeopatische en plantaardige- of kruidenmiddelen die u buiten de apotheek koopt. Bespreek het gebruik met uw apotheker of uw arts. Voorbeeld Antizuursiroop of kauwtablet + schildklierhormoon Schildklierhormonen moeten nuchter (30 minuten voor ontbijt) worden ingenomen. In combinatie met antizuurgeneesmiddelen (maar ook met sommige vitamines en ijzer) wordt als het ware een complex gevormd. Hierdoor kan de maag het geneesmiddel niet meer goed opnemen en kan het zijn werking niet uitoefenen. 4 GENEESMIDDELEN nemen ZONDER ZORGEN
IS GEBRUIK VAN V E E L G E N E E S M I D D E L E N ONGEZOND? Een combinatie van meerdere geneesmiddelen is dikwijls nodig om één enkel effect te bekomen. Voorbeeld: bij de behandeling van een hoge bloeddruk werkt het ene middel op het hart, het andere op de hoeveelheid vocht in uw lichaam en een derde verwijdt de bloedvaten. Elk middel werkt op een ander systeem zodat gezamenlijk het beoogde effect wordt bereikt. Soms is ook een combinatie van geneesmiddelen nodig om geen bijwerkingen te hebben. Voorbeeld: Mensen die pijnstillers gebruiken met een morfineachtige werking, krijgen daarbij meestal ook een laxeermiddel. Niet alle combinaties zijn even goed. Het komt voor dat mensen te veel geneesmiddelen gebruiken. Soms komt dat omdat uw arts niet weet welke geneesmiddelen u al gebruikt van een andere arts. Het kan ook zijn dat de arts u een nieuw geneesmiddel voorschrijft en u niet weet dat u met het oude middel moet stoppen. U gebruikt dan onbedoeld twee geneesmiddelen voor dezelfde klacht. Of u gebruikt geneesmiddelen voor klachten die u niet meer heeft. Dit noemt men overgebruik van geneesmiddelen. Het komt ook voor dat mensen die al veel geneesmiddelen gebruiken, eigenlijk toch nog te weinig gebruiken om een goede levenskwaliteit te hebben of om een verminderd risico te hebben op andere ziektes. Dit noemt met ondergebruik. Het gebruik van veel geneesmiddelen hoeft dus niet verkeerd te zijn. Het gaat er om dat u juist die middelen gebruikt die u nodig heeft, niet meer en niet minder. En dat u uw geneesmiddelen op de juiste manier gebruikt. GENEESMIDDELEN nemen ZONDER ZORGEN 5
H O E G E N E E S M I D D E L E N C O R R E C T GEBRUIKEN? Als u uw geneesmiddelen op de juiste manier gebruikt verkleint u de kans op bijwerkingen. De apotheker en de arts kunnen voor u een medicatieschema maken indien u dat wenst. Gebruik uw geneesmiddel steeds met een groot glas water Gebruik uw geneesmiddel op het juiste tijdstip Gebruik uw geneesmiddel op het juiste moment t.o.v. de voeding Breek niet zomaar een tablet omwille van een slikprobleem. Hierdoor kan de werking verloren gaan of kunnen zelfs bijwerkingen ontstaan. Als u een slikprobleem ervaart, praat er dan over met uw arts of apotheker. Smelttabletten, bruistabletten, oplosbaar poeder in zakjes of zetpillen kunnen een mogelijke oplossing zijn. Vergeet u ook eens een geneesmiddel in te nemen? Dat is heel normaal als u meerdere geneesmiddelen moet gebruiken. Vraag uw apotheker wat u in zo n situatie best doet. Dit is voor elk geneesmiddel anders. Een weekdoos kan u eventueel helpen uw geneesmiddelen niet te vergeten. Hierbij kan u per week de geneesmiddelen voor elke dag en voor elk moment klaarzetten. 6 GENEESMIDDELEN nemen ZONDER ZORGEN
MEDICATIENAZICHT Als u 65 jaar of ouder bent u 5 of meer geneesmiddelen langdurig gebruikt, kan een jaarlijks medicatienazicht aangewezen zijn. In zo n medicatienazicht overlopen we al uw geneesmiddelen. We controleren dosissen, mogelijke interacties en bijwerkingen. Ook wordt gekeken of alle geneesmiddelen nog nodig zijn of als er geneesmiddelen te weinig gebruikt worden voor de klachten die u ervaart. Het is een gesprek met de apotheker -uw geneesmiddelenspecialist- waarbij u terecht kan met vragen of opmerkingen omtrent uw geneesmiddelen. In overleg met de arts wordt dan een analyse gemaakt. Medicatienazicht leidt tot minder bijwerkingen, meer levenskwaliteit, minder ziekenhuisopnames en minder risico op vallen. Vraag uw apotheker om een medicatienazicht en breng hiervoor zeker uw laboratoriumwaarden mee. GENEESMIDDELEN nemen ZONDER ZORGEN 7
OPMERKINGEN 5520-440 BR001-01-17 Deze folder werd met de grootste zorg samengesteld en wordt u aangeboden door uw apotheker. De info in deze folder vervangt geenszins het persoonlijk en individueel advies van de arts noch apotheker. Stop of start nooit een geneesmiddel zonder inwinnen van persoonlijk advies van uw ars en apotheker. Medicine Plus kan bijgevolg niet verantwoordelijk gesteld worden voor gezondheids- en medisch gerelateerde events die hieruit zouden voortvloeien.