Huisartsensymposium anno 2013 1
Vaccinaties en zwangerschap 2
Aanpak van frequent voorkomende pre- en postnatale problemen 3 Coördinator dr. Ilse Vleminckx Vaccinaties en zwangerschap Dr. Els Van de Poel, dienst gynaecologieverloskunde AZ Monica
4 Vaccins en zwangerschap: algemene principes Vaccins op basis van levend afgezwakt virus worden in principe niet gegeven tijdens de zwangerschap Vaccins op basis van niet-levend virus zijn in principe veilig tijdens de zwangerschap en kunnen toegediend worden indien nodig/nuttig
Vaccinaties en zwangerschap: De W-vragen: Wie? Waarvoor? Waarom? Wanneer? 5
6 Wie? Basisvaccinatieschema: voltooid op 16j Niet altijd volledig Bescherming soms niet levenslang Wat met immigranten?
Basisvaccinatieschema 7
8 Wie? Bij alle zwangeren immuunstatus navragen/nakijken Liefst al preconceptioneel: optimaal moment om achterstallige vaccinaties nog in te halen Anders bij eerste zwangerschapscontrole: anamnese naar doorgemaakte infecties en labo voor serologie
9 Waarvoor? Influenza Pertussis Rubella Varicella Andere
10 Influenza
11 Influenza Wie? Alle zwangeren vaccineren! Wanneer? Vanaf 12weken in griepseizoen; kan evt ook al preconceptioneel; vaccin is ook veilig in 1 e trimester, wordt in sommige landen ook dan aangeraden
12 Influenza-vaccin voor zwangeren: waarom? Vemindering maternele morbiditeit/mortaliteit Vermindering fœtale morbiditeit/mortaliteit: minder miskramen, minder mors in utero, minder prematuriteit (opm: koorts agressief behandelen bij influenza!) Vaccin is veilig Passieve immunisatie van de neonatus: bescherming tot 6 mnd postnataal
13 Kinkhoest of pertussis
14 Pertussis Wie? Alle zwangeren en hun partners, evt de grootouders; alle medisch en paramedisch personeel en personeel van kinderdagverblijven Wanneer? Recentste aanbeveling VVOG (23/1/2013): bij voorkeur preconceptioneel; anders tijdens de zwangerschap tussen 24 30 weken. Postnataal komt te laat; toch nog te doen zo 2 vorige momenten gemist werden. Aanbeveling CDC USA: alle zwangeren in elke zwangerschap op 20 weken
Pertussis-vaccin: waarom? Ter bescherming van de neonatus 15 Volwassenen niet meer voldoende beschermd door vaccin uit hun kinderjaren Pertussis kan zeer ernstig, mogelijk lethaal verlopen bij neonati Cocoon-strategie: zorgen dat omgeving geen pertussis kan doorgeven door contactpersonen een rappel vaccin te geven Passieve immunisatie: rappel-vaccin toedienen aan moeder zorgt voor boost in antistoffen die transplacentair doorgegeven worden
16 Pertussis: waarom? Veiligheid van Boostrix bij zwangere vrouwen is voldoende aangetoond Vrees dat babies bij hun latere vaccinatie onvoldoende antistoffen zouden aanmaken blijkt ongegrond
17 Pertussis: toekomst? Invoering rappel vaccin op 14-16jaar: binnen enkele jaren mogelijk geen vaccinatie van zwangeren meer nodig Neonati vaccineren onmiddellijk postpartaal? Studies lopen Beter vaccin met langere immuniteit?
18 Rubella
19 Rubella Immuunstatus nakijken: bloedname IgG; liefst preconceptioneel, anders bij eerste zwangerschapsconsult; 2-5% patienten is niet immuun Vaccinatie preconceptioneel; nadien 1mnd wachten om zwanger te worden Seronegatieve zwangeren counseling geven en serologie hercontroleren rond 18 weken (IgM + IgG)
20 Rubella Levend afgezwakt virus dus geen vaccinatie tijdens de zwangerschap. Accidentele vaccinatie is geen reden voor terminatie. Andere kinderen van een zwangere mogen gevaccineerd worden op normale tijdstip Vaccinatie postpartaal
21 Varicella
Varicella 22 Frekwente vraag tijdens zwangerschap: ik ben in contact gekomen met varicella, wat nu? Creëert zeer veel ongerustheid 90% volwassenen heeft infectie doorgemaakt als kind en is beschermd Andere 10%: risico op ernstige maternele vorm van varicella en risico op congenitaal varicellasyndroom bij foetus Aanpak: dringend bepalen van serologie en zo niet-immuun VZIG toedienen? Bij ontstaan varicella evt acyclovir toedienen HAS AZ Monic
23 Varicella: preventie? Navragen of infectie doorgemaakt werd: preconceptioneel of bij eerste zwangerschapscontrole. Bij twijfel evt immuunstatus controleren bij bloedname (geen officiële aanbeveling) Mogelijkheid om preconceptioneel te vaccineren; nadien 3 mnd wachten om zwanger te worden Geen vaccinatie tijdens zwangerschap (levend virus); wel aanraden contact proberen te vermijden en onmiddellijk arts verwittigen zo toch contact met varicella optreedt
24 Vaccineren en zwangerschap Wanneer? 3 kansen 1. Preconceptioneel!!! 2. Tijdens de zwangerschap: enkel vaccins met niet-levend virus; toch vaak ongerustheid en argwaan bij zwangeren 3. Postnataal: beter laat dan nooit
25 Belang van het preconceptioneel consult!!! Nog veel te weinig gekend bij patiëntes én artsen Huisarts goed geplaatst om patiëntes hierop attent te maken, vb navragen kinderwens bij pilvoorschrift Unieke kans om patiëntes voor te lichten, na te kijken, risico-profiel te bepalen
Het preconceptioneel consult 26 Algemene anamnese: doorgemaakte ziekten en infecties, psychosociale context Familiale anamnese: genetisch onderzoek nodig? Klinisch onderzoek: gewicht, lengte, bloeddruk Bloedname: antistoffen voor rubella, toxoplasma, (cmv), hepatitis B, syfilis, hiv, (varicella); daarnaast ook bloedgroep + rhesus en irreguliere antistoffen en nuchtere glycemie Leefstijladvies: roken, alcohol, voeding, foliumzuur
27 Vaccinaties preconceptioneel Rubella: zo geen immuniteit Pertussis: Boostrix voor patiënte en haar partner Evt varicella indien geen immuniteit Evt influenza in griepseizoen
Vaccineren tijdens de zwangerschap 28 Immuunrespons bij een zwangere is even goed als bij een niet-zwangere patiënte Niet-levende vaccins zijn veilig tijdens de ganse periode van de zwangerschap Bescherming van de moeder: een zwangere heeft meer risico op een ernstigere vorm van infectieziekten Bescherming van de fœtus: minder risico op zwangerschapscomplicaties Bescherming van de neonatus door placentair transport van antistoffen: begint vanaf 16 weken en neemt sterk toe na 35weken (extra risico voor prematuren)
29 Vaccinaties tijdens de zwangerschap Griepvaccin: vanaf 12 weken in griepseizoen Boostrix: tussen 24 en 30 weken; voor zwangere en haar partner; zo nog niet preconceptioneel gegeven werd; evt ook grootouders
30 Vaccinaties postnataal Rubella: alle seronegatieve vrouwen Pertussis: alle zwangeren en hun partners die nog niet eerder hun Boostrix kregen HepatitisB: neonati van hepatitisb-draagsters Alle vaccins mogen gegeven worden tijdens borstvoeding
Vaccineren en zwangerschap: Toekomstperspectieven? 31 Dringend nood aan vaccin tegen CMV: belangrijk gezondheidsprobleem, 0.5-2% neonati met perinatale infectie! Verschillende vaccins in ontwikkeling. Nog niet voor morgen Vaccin tegen groepb streptokokken: eveneens in ontwikkeling
32 Doelstellingen Vlaamse overheid na Europese vaccinatieweek (april 2012) Tegen 2015: Vaccinnet toegankelijk maken voor alle zorgverstrekkers Tegen 2020: een vaccinatiegraad van 50% bereiken tegen influenza bij zwangeren; een vaccinatiegraad tegen influenza én pertussis van 80% bereiken bij het gezondheidspersoneel Gezien de toegang tot Vaccinnet is de huisarts momenteel het best geplaatst om de vaccinaties preconceptioneel en tijdens de zwangerschap toe te dienen
33 Neem-mee-naar-huis boodschappen 1. Promoot het preconceptioneel consult 2. Vaccineer alle vrouwen en hun partners tegen pertussis: liefst preconceptioneel, anders tussen 24 en 30 weken zwangerschap 3. Vaccineer alle zwangere vrouwen na 12w in het griepseizoen tegen influenza
02.03.2012 Bedankt 34