Kwakbollen nummer 2 december 2008 Nieuwsbrief van RAVON Noord-Brabant Kwakbollen is de nazaat van Kwakbollen en Konthamers het afdelingsblad van de RAVONafdeling N-Brabant. Samenstelling: Kees Marijnissen en Arnold van Rijsewijk Kwakbollen wordt via email verzonden. Indien u kwakbollen nog niet via email ontvangt geef dan uw email-adres adres aan ons door middels een mailtje aan: k.m@xs4all.nl Kwakbollen wordt ook op de RAVON-site geplaatst. Leden die niet over email beschikken kunnen ons verzoeken de Kwakbollen via de post te blijven versturen. Het bestuur. Onze afdeling heeft momenteel een interim bestuur. Binnen dat bestuur zijn geen functies verdeeld. Peer Busink heeft zich aangemeld voor het bestuur. Het interim bestuur bestaat daarmee momenteel uit: Tiny Arts t.arts@zonnet.nl 06 28882951 Michel Cooijmans cooijmans_2@hotmail.com 06-52411969 Kees Marijnissen k.m@xs4all.nl 013-5340848 Inge Radstake ingeradstake@hotmail.com 013-5702506 Arnold v Rijsewijk acvanrijsewijk@home.nl 013-5420534 Peer Busink p.busink@gmail.com 013-5050325 Het interim bestuur heeft zich tot doel gesteld de afdeling nieuw leven in te blazen. Het is zeker niet de bedoeling dat het bestuur in deze samenstelling nog vele jaren blijft bestaan. Er is nog steeds behoefte aan nieuwe bestuursleden. Jaarprogramma 2009 17 januari, 10.00 uur: Opknapdag - De Brand 6 Februari, 19.00 uur: Ledenbijeenkomst met lezing - Visbemonstering. 14 februari, 10.00 uur: Opknapdag - De Leemkuilen. 18 april Inleiding + Excursie Kamsalamander - Oost-Brabant 13 juni Inventarisatie-excursie - Plateaux-Hageven 19 september Inleiding + Excursie Vissen - Langstraat 6 november ledenvergadering met lezing (nog te organiseren). 12 december opknapdag. Kwakbollen (Nieuwsbrief RAVON Noord-Brabant) Pagina 1
Terugblik - excursie Kalmthoutse Heide - 20 september 2008. Met 19 deelnemers werden wij in het Natuureducatiecentrum De Vroente ontvangen. Na een lezing over de gladde slang, door Hyla-voorzitter Bart Hellemans, zijn we het veld in gegaan. Het was zonnig weer maar jammer genoeg lieten de slangen zich niet zien, wel een paar levendbarende hagedissen. De Kalmthoutse Heide is onderdeel van een groot grensoverschrijdend natuurgebied: Zoom- Kalmthout. Natte en droge stukken heide, een mooie omgeving om van te genieten b.v. een gedeelte met veenpluis en snavelbies. Tijdens de wandeling door het gebied was er genoeg tijd om bij te kletsen. Leuk ook om van elkaar te horen welk onderzoek er gedaan wordt en wat de dingen zijn die men tegenkomt. Terreinbeheerder Karel Molenberg liep mee waardoor wij inzicht kregen in het beheer van het gebied. Fijn om te horen dat er veel aan gedaan wordt om de reptielen kansen te geven! Ook het afzakkertje/opkikkertje in het café na afloop mag natuurlijk niet vergeten worden. Kortom een geslaagde excursie! Tekst: Inge Radstake Foto s: Tiny Arts Kwakbollen (Nieuwsbrief RAVON Noord-Brabant) Pagina 2
Terugblik - excursie Plateaux/Hageven - 1 november 2008 Om 11.00 uur werden we ontvangen in Natuur Educatie Centrum De Wulp te Neerpelt. Onder het genot van koffie met een stuk vla hield Gaby Bollen (beheerteam Natuurmonumenten) een korte inleiding over het gebied. Daarna werden we door haar door het gebied geleid. Verassend blijkt dan op een relatief klein oppervlak de grote variatie aan landschapstypen en activiteiten: van het riviertje de Dommel, waarvoor plannen zijn tot herstel van oude beekarmen, tot het herstel van landduinen. Van de beemden tot aan galigaanmoerassen. Van voormalige maïsakkers, met de vraag of ze ingericht moeten worden als vogelweidegebied, tot broekbos en vennen. Van door een kudde Galloway s met imposante stier begraasde heide tot aan de vloeiweiden die via een ingenieus kanalenstelsel bevloeid worden met kalkrijk Maaswater. Het kan niet anders dan dat met zoveel gradiënten ook een grote variatie aan herpetofaunasoorten moet voorkomen, maar daarover is nog lang niet alles bekend. Onderweg gaf Gaby informatie over het landschap en de historie, maar ook over de soms moeilijke keuzes ten aanzien van de (her)inrichting en het beheer. Hierbij ging ze suggesties en discussies niet uit de weg. Verademend om te merken dat terreinbeheerders niet perse halsstarrig zijn en verweerde koppen met grijze baarden hebben. Tekst: Arnold van Rijsewijk Foto s: Tiny Arts Kwakbollen (Nieuwsbrief RAVON Noord-Brabant) Pagina 3
Monitoorders gezocht Tussen Ulicoten en Baarle-Nassau ligt tussen de weilanden en akkers een bosgebied. Het gebied heet Hollandsche Bosschen, is een particulier bezit, niet vrij toegankelijk en naar schatting 75 hectaren groot. Het grootste deel bestaat uit bos met verspreid ook akkers (o.a. mais en aardappelen). Verder zijn er wat kleine open plekken, enkele poelen en een vergraven ven. In de noordwestelijke hoek ligt een militair munitiedepot. Dit hoort niet bij het gebied en is niet toegankelijk. De Hollandsche Bosschen worden beheerd door Dhr. Geert Adams uit Ulicoten. Recent is het terrein geïnventariseerd op vooral amfibieën (info Jeroen Stoutjesdijk) en momenteel worden er ook mossen en hogere planten geïnventariseerd (KNNV Tilburg). In het terrein komt de levendbarende hagedis voor, maar in welke mate is niet bekend. Volgens de beheerder worden er sinds jaar en dag wel eens gladde slangen gezien, maar ondergetekende denkt dat het terrein meer geschikt is voor hazelworm. Kortom hier valt nog het een en ander te ontdekken. Naast een monitoringroute voor de levendbarende hagedis, zou het interessant zijn om door het uitleggen van een aantal plaatjes (golfplaat, plankjes, dakpan of tapijttegels) te onderzoeken of er hazelworm en/of gladde slangen voorkomen. Dhr. Adams wil hier graag aan mee werken. Meer info: Arnold van Rijsewijk e-mail: acvanrijsewijk@home.nl tel: 013-5420534 Gebied de Hollandsche Bosschen Bron: Google Earth Kwakbollen (Nieuwsbrief RAVON Noord-Brabant) Pagina 4
Boekbespreking - Het verborgen bestaan van de Gladde slang Sinds eind jaren negentig wordt door de provinciale afdeling van RAVON in Noord-Brabant geprobeerd de verspreiding van de gladde slang beter in beeld te krijgen. Naast zijn werk bij RAVON, werkt Arnold van Rijsewijk nog steeds met enkele andere afdelingsleden aan dit onderzoek. Wat aanvankelijk een verspreidingsonderzoek was, is de afgelopen vijf jaren een observatie- en populatieonderzoek geworden. Met de opgedane kennis en de ervaringen in projecten bij RAVON- heeft de auteur voldoende informatie verzameld om een ecologisch verantwoord verhaal te kunnen schrijven over de gladde slang. Dit verhaal vormt de basis van het boek Het verborgen bestaan van de gladde slang. Het is leuk spannend en geeft tegelijkertijd veel informatie over de leefwijze van de soort. De belevenissen worden zoveel mogelijk beschreven vanuit het dier zelf. Zonder het dier helemaal een broek aan te trekken en hem daarmee menselijke eigenschappen te geven. De verhalende informatie over de gladde slang zal veel lezers aanspreken. Naast het verhaal worden op aparte pagina s wetenswaardigheden beschreven over gedrag, jaarritmiek, voortplanting, prooien, predatoren, hoe de soort gevonden kan worden en over het beheer van leefgebieden. Het boek bevat veel foto s. Van dezelfde auteur verschenen reeds eerder soortgelijke boeken over de levendbarende hagedis: De tocht van een jonge hagedis (2005) en over de rugstreeppad: Een rugstreeppad in de polder (2006). Auteur: Arnold van Rijsewijk Uitgave: Stichting RAVON (Reptielen Amfibieën Vissen Onderzoek Nederland), 2008, 80 pagina s, full colour Prijs: 11,00 (+ 3,50 verzendkosten) Te bestellen bij: RAVON Publicatiebureau www.ravon.nl, e-mail: kantoor@ravon.nl Kwakbollen (Nieuwsbrief RAVON Noord-Brabant) Pagina 5