Is herstel hoogvenen succesvol? Bart van Tooren. Bjørn van den Boom, Senior beleidsmedewerker Natuurbeheer

Transcriptie

1 Is herstel hoogvenen succesvol? Bart van Tooren Bjørn van den Boom, Senior beleidsmedewerker Natuurbeheer

2 Agenda Inleiding Wat is hoogveen Degradatie van hoogveen in Nederland Herstel van hoogveen Resultaten van herstel Conclusies en aanbevelingen

3 Inleiding Landelijke evaluatie 13 hoogveenreservaten, 4 van NM Centrale vraag: huidige kwaliteit en rendement van herstelmaatregelen? Focus op feitelijke hoogveen, zijdelings omringende natuur. Kleinere hoogveenkernen in vennen e.d. slechts beknopt.

4 Wat is hoogveen?

5 Wat is hoogveen veenmossen Waterveenmos Fraai veenmos Wrattig veenmos Hoogveenveenmos

6 Wat is hoogveen overige kensoorten Lavendelhei Eenarig wollegras Witte snavelbies Kleine veenbes Veenhooibeestje Hoogveenglanslibel Levendbarende hagedis Gladde slang

7 Degradatie hoogvenen Hoogveen begin 1000 van voor de 2000 jaartelling Chr.

8 Degradatie van hoogveen Vervening Boekweitbrandcultuur Ontwatering Verdroging, vergrassing en verbossing

9 Degradatie hoogvenen Hoogveenrestanten worden verworven Vervening gaat door Restanten verdroogden verder Zure regen en stikstofdepositie

10 Herstel van hoogvenen Herstelbeheer verandert in de tijd: 1. actief beheer beperkt 2. kleinschalige ingrepen 3. grootschalige vernatting 4. maatregelen op landschapsniveau

11 Grootschalige vernatting dammen en compartimenten niet afgegraven veen water dammen en compartimenten

12 Grootschalige vernatting Fochteloërveen

13 Ontwikkelingen na herstel (1) Vrijwel alle gebieden grootschalige vernatting Peilstabilisatie in kern redelijk, onvoldoende in randen Nivellering kleinschalige standplaatsvariatie en harde grenzen door (grote) compartimenten Invloed gebiedsvreemd water sterk teruggedrongen Atmosferische stikstofdeposities nog ver boven KDW Eerste stappen herstel landschapsecologische relaties Verdere degradatie gestopt

14 Ontwikkelingen na herstel (2) Overzicht flora Aamsveen De Witten Bargerveen Engbertsdijksvenen Fochteloërveen Groote Peel Haaksbergerveen Korenburgerveen Mariapeel en Deurnse Peel Wierdense Veld Witte Veen Witterveld Wooldse Veen Waterveenmos / Fraaiveenmos /+ + Hoogveenveenmos / (+) + Wrattig veenmos Rood veenmos Lavendelhei + + +/++ + +/ Eenarig wollegras / Kleine veenbes /

15 Ontwikkelingen na herstel (3) Fauna op gebiedsniveau Aamsveen De Witten Bargerveen Engbertsdijksvenen Fochteloërveen Groote Peel Haaksbergerveen Korenburgerveen Mariapeel en Deurnse Peel Wierdense Veld Witte Veen Witterveld Wooldse Veen Veenhooibeestje* ++ +/ Hoogveenglanslibel Noordse glazenmaker ( ) + + Speerwaterjuffer Levendbarende hagedis Adder + + Gladde slang Poelkikker Heikikker

16 Ontwikkelingen na herstel (3) ++ ++/+ +/++ + +/ ++ +/++ + /+ /+ -/? /+

17 Conclusies Fors geïnvesteerd. Herstel vooral gericht op hoogveenvegetaties. Goede veenvormende processen in meeste gebieden. Prille hoogveensuccessie naar bultvormers. Nauwelijks vorming bulten en slenken. De grote hoogveenrestanten ook meerwaarde in schaal. Hydrologisch herstel omgeving nog beperkende factor Kennis over succes- en faalfactoren: initiële hoogveen processen snelst bij plasdras of ondiepe inundatie bij diepe inundatie alleen Waterveenmos bij hoge CO 2 spanning onvoldoende druk regionaal grondwater drukt gebufferde kwel randen weg harde grenzen door compartimentering leidt ook tot standplaatsnivellering NL hoogvenen belangrijk in EU perspectief.

18 Aanbevelingen (1) Met fine tuning veel winst te boeken. Verdere verwerving bufferzones. Bufferzones ook als refugium. Meer aandacht voor landschapsecologische context.

19 De landschapsecologische context Overgangen waren soortenrijk Uit een botanische excursie in de Peel (Vuijck, 1895):.. in de golvende veenmoslaag naast de gewone veenvormende planten soorten als Veenbies, Veenmosorchis, Moerasviooltje, Veelstengelige waterbies, Beenbreek e.a. Aantal hoogvenen nog fragmentarisch verbonden met beekdal, schrale zandgronden en/of natte heide Landschapsecologische gradiënten ook voor fauna Belangrijke aanbeveling: kijken hoe overgangen hersteld kunnen worden. Veenbloembies (Scheuchzeria palustris) Veenmosorchis Klokjesgentiaan (Gentiana (Hammarbya pneumonanthe) paludosa) Vetblad (Pinguicula vulgaris) Parnassia (Parnassia palustris)

20 Aanbevelingen (2) Verdere reductie stikstofdepositie randvoorwaarde. Doorgaan met dempen van watergangen, weren van gebiedsvreemd water, ganzen bestrijden, verwijderen opslag, Monitoring essentieel: vegetatie en hydrologie. Kennisuitwisseling beheerders hoogvenen Klimaatverandering maakt urgentie verder herstel groter.

21 Natuurmonumenten. Als je van Nederland houdt.