Beroepstypering Lasser Algemene informatie datum: 8 december 2003 versie: 1 Onder regie van kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven Ontwikkeld door: Brondocument(en) Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven Kenteq Kenteq, afdeling Kwalificatiestructuur in samenwerking met het Nederlands Instituut voor Lastechniek Beroepsprofiel lasser-a Uit handboek beroepsprofielen metaal Dijk12-Juni 2001 Legitimering beroepscompetentieprofiel door: - op format vereisten - op de inhoud Sociale partners in de metaal en werktuigbouw d.d. juni 2001. Legitimering van de daarvan afgeleide beroepscompetentieprofielen door resonansgroepen samengesteld op aanwijzing van de brancheorganisaties Koninklijke Metaalunie en de FME-CWM: Kenteq Metaal d.d. 4 december 2003 Resonansgroep Plaat en Constructie d.d. 4 december 2003 Mogelijke functiebenamingen Lasser Assistent lasser Basislasser Productiemedewerker Beroepsbeschrijving Beroepscontext/ werkzaam Rol en verantwoordelijk Typerende beroepshouding De lasser werkt in vijf deelsectoren, namelijk in de metaalproductenindustrie, machine-industrie, elektrotechnische industrie, overige transportmiddelenindustrie en de bouw. Zij dienen wel qua lasvaardigheid te voldoen aan de kwaliteitseisen die aan het laswerk worden gesteld. De lasser werkt zelfstandig. Hij staat onder toezicht van een meewerkende leidinggevende of lascoördinator. Hij is verantwoordelijk voor zijn eigen werk maar draagt geen verantwoordelijk buiten het eigen werk voor wat betreft de afgeleverde producten. Het werk van de lasser varieert in complexiteit. De lasser voert het laswerk conform de instructie uit, controleert wel zijn eigen werk en wordt tussentijds en na voltooiing gecontroleerd door zijn leidinggevende. De lasser combineert zijn lashandvaardigheid met het ontvangen van mondelinge en of schriftelijke instructies bij het uitvoeren van zijn werkzaam.
Trends/innovaties Marktontwikkelingen Wetgeving/ overheidsregulering Technologische ontwikkelingen Bedrijfsorganisatorische ontwikkelingen Internationale ontwikkelingen Loopbaanmogelijk In de laswereld doen zich enkele markttechnische ontwikkelingen voor die invloed kunnen hebben op de beroepspraktijk van de lasser: toename van complexe producten op specifieke markten, de toepassing van moderne materialen en het sneller en lichter produceren. hogere eisen aan de kwaliteitsborging en de kwaliteit van producten ontwikkelingen op het gebied van NEN en ISO lasnormen en de benodigde /vereiste certificeringen. Het belang van de kwaliteitseisen(ce, PED), veiligheidseisen(vva, VCA),milieueisen(MAC) en ARBO-eisen nemen verder toe in de laswereld. Als gevolg van deze ontwikkeling dient de opgeleide lasser vaak met certificaten de actuele vakbekwaamheid aan te tonen. De technologische ontwikkelingen in de laswereld op het gebied van nieuwe materialen en nieuwe verbindingstechnieken hebben indirecte invloed op de lasser. Kennis van moderne materialen, nieuwe lastechnieken en alternatieve verbindingstechnieken is onontbeerlijk om overeenkomstig lasprocedures deze materialen te kunnen lassen. Met technologische ontwikkelingen in nieuwe materialen en nieuwe verbindingstechnieken vindt ook mechanisering van de lasprocessen plaats. Daarnaast wordt steeds meer werk uitbesteed om kosten te drukken, ondercapaciteit te compenseren en productiesnelheid te vergroten. De internationale aanbesteding en de verwijzing naar internationale normen op het gebied van lassen hebben indirect invloed op werkzaam van de lasser. Zo kan de lasser te maken krijgen met laswerk dat vanwege de vereiste kwaliteit strikt volgens een lasmethode beschrijving moet worden uitgevoerd in verband met kwaliteitsborging van het product en daartoe vakbekwaam moet zijn. De doorstroommogelijk van de lasser zijn ruim. Hij kan zich verder ontwikkelen in specifieke lasprocessen al naar gelang zijn belangstelling en capaciteiten. Ook kan hij doorstromen in de richting constructie. Kerntaken van het beroep 1. Interpreteert mondelinge instructies en bereidt laswerkzaam voor. 2. Voert productielaswerk uit. 3. Voert allerhande werkzaam m.b.t. het samenstellen van constructies en de lasnaad voorbereiding. 4. Meet en beoordeelt eigen werk. 5.Verricht eenvoudig preventief onderhoud.
Kerntaak 1 Interpreteert mondelinge instructies en bereidt laswerkzaam voor. Ter voorbereiding op het uitvoeren van de werkzaam ontvangt de lasser mondelinge instructies, leest en interpreteert hij de aangeleverde werktekeningen en de lasmethode beschrijvingen voor zo ver die van toepassing zijn. Hij haalt hieruit de noodzakelijke informatie met betrekking tot de door hem uit te voeren werkzaam. Indien nodig maakt de lasser schetsen. Hij onderscheidt en controleert de te lassen onderdelen. Hij bereidt de lasnaden voor. Hij kiest gereedschappen, lastoevoegmaterialen en stelt de te gebruiken lasmachines en handgereedschappen in en af. Hij hecht de onderdelen in de juiste posities aan elkaar. De lasser is verantwoordelijk voor de voorbereiding van zijn eigen werk. Hij bereidt zijn werkzaam voor al of niet in samenwerking met een ijzerwerker / pijpfitter, die door zijn leidinggevende worden gecontroleerd. De complexiteit van het interpreteren van informatie en het voorbereidenden van de laswerkzaam wordt bepaald door de volgende factoren: lasnaadvorm, lasvolgorde en materiaalkrimp; de keuze van het lastoevoegmateriaal; de vereiste kwaliteit en laspositie. De lasser voert de voorbereiding zelfstandig uit. Hij werkt onder toezicht van zijn leidinggevende of een lascoördinator. Indien nodig pleegt hij overlegt met zijn leidinggevende of de ijzerwerker /fitter en/of lascoördinator over de voorbereidende werkzaam. Dit kan in de vorm van zowel formeel als informeel werkoverleg worden gedaan. Alle gangbare relevante lasmachines, manipulatoren, gereedschappen en beschermingsmiddelen. De kwaliteit van de uit te voeren laswerkzaam is afhankelijk van het instellen van de juiste lasnaadvoorbereiding, de lasparameters en keuze van het lastoevoegmateriaal. De lasser moet zorgvuldig en nauwkeurig te werk gaan om te voorkomen dat lasonvolkomen ontstaan die onacceptabel zijn. Fouten in deze fase leiden tot dure reparatiekosten en vertraging in de productie. Eventuele fouten of afwijkingen moeten direct door de lasser worden gesignaleerd. De lasser staat voor de opgave om mondelinge instructies en aangeleverde informatie interpreteren om de laswerkzaam te kunnen voorbereiden en uitvoeren. Daarbij kan hij worden geconfronteerd met: ontbrekende, onduidelijke of onjuiste informatie; complexe lasposities en lasuitvoeringen; afwijkende materialen en lasvoorschriften; voorschriften m.b.t. arbeidsomstandig, veiligheid en milieu waaraan voldaan moet worden. Hij is genoodzaakt hierop actie te ondernemen en zonodig te overleggen met de ijzerwerker / pijpfitter. Daarbij is de lasser genoodzaakt de situatie tijdig te signaleren en te melden aan zijn leidinggevende. Daarbij moet hij zijn signalerend vermogen, sociale, communicatieve en lastechnische vaardig aanwenden
Kerntaak 2 Voert productielaswerk uit. De lasser voert productielaswerk uit die toegepast worden in zowel de lichte als de zware metaal en in de overige metaalproductenindustrie. De producten worden vervaardigd in ferro- en non ferro materialen. De lasser vervaardigt producten door middel van hechten en aflassen. Na het instellen van lasmachines en de keuze van de lastoevoegmaterialen, lasvolgorde en hulpgereedschappen voert de lasser de laswerkzaam uit. Hij haalt relevante gegevens die betrekking hebben op de lasuitvoering uit de werktekening en de lasmethode beschrijving en/of de van toepassing zijnde lasnorm. Hij last de verbinding volgens de kwaliteitseisen. Tijdens het lassen controleert hij de kwaliteit van de las en past zonodig de lasparameters aan zodat de las na uitvoering aan de vereiste criteria voldoet. De lasser vervaardigt zelfstandig productielaswerk. Hij is verantwoordelijk dat de productielaswerk voldoet aan de gestelde kwaliteitseisen. Het werk van de lasser wordt na afloop door de direct leidinggevende gecontroleerd. De complexiteit van het vervaardigen van productielaswerk varieert in complexiteit van laag tot hoog. De lasser hecht en last zowel enkelvoudig producten met eenvoudige lasnaadvormen als meervoudige producten met complexere lasposities. De lasser werkt vaak in een koppel met een ijzerwerker/pijpfitter of installateur. Hij heeft contact binnen de afdeling. Alle gangbare relevante lasmachines, lasmanipulatoren, gereedschappen en beschermingsmiddelen. De lasser moet bij het hechten en lassen van constructiedelen de instructies nauwgezet en zorgvuldig opvolgen, om te voorkomen dat er onacceptabele lasonvolkomen en krimpvervormingen ontstaan. Dit leidt tot onnodige reparatiekosten, afkeur en productievertraging. Tevens moet de lassen aan de gestelde eisen van kwaliteit en functionaliteit voldoen. De lasser staat voor de opgave om lasproducten in elkaar te hechten en af te lassen. Hierbij kan hij worden geconfronteerd met een situatie waardoor het werk niet meer optimaal kan worden uitgevoerd. Daarbij kan hij worden geconfronteerd met de volgende situaties: de constatering dat de lasnaadvoor bewerkingen van de constructiedelen niet volgens de instructie zijn uitgevoerd; lasposities niet uitvoerbaar of bereikbaar; fouten en afwijkingen in de voorgeschreven lasmethode; ongewenste krimpvervorming. Daarbij is de lasser genoodzaakt de situatie tijdig te signaleren te bespreken met en te melden aan zijn leidinggevende. Daarbij moet hij zijn technisch inzicht, signalerend vermogen, kwaliteitsbewustzijn en communicatieve vaardig aanwenden.
Kerntaak 3 Voert allerhande werkzaam uit m.b.t. het samenstellen van constructies en de lasnaad voorbereiding. De lasser voert ook allerhande werkzaam uit met betrekking tot het samenstellen van constructies en de lasnaad voorbereiding. Hij hecht in samenwerking met een ijzerwerker/pijpfitter volgens werktekeningen, schetsen en afteken markeringen op materialen de onderdelen die gelast moeten worden in elkaar. Hij verleent hulp bij het samenstellen van de werkstukonderdelen. Hij bewerkt de laskanten voor door middel van thermisch snijden, gutsen en slijpen. De verantwoordelijkheid van de lasser is beperkt. Hij werkt routinematig en of samen met een ijzerwerker /pijpfitter. Inzake de lastechniek wordt hij ondersteund door lascoördinator of zijn leidinggevende. De complexiteit van allerhande werkzaam is beperkt. Het wordt bepaald door de factoren: variatie en verscheidenheid van taken; het benodigde overzicht. De lasser werkt in een koppel. Hij heeft contact binnen de afdeling met collega s en leidinggevenden. Alle gangbare relevante machines, gereedschappen en beschermingsmiddelen. De lasser moet bij het uitvoeren van allerhande werkzaam de instructies nauwgezet en zorgvuldig opvolgen, opdat het voorbereide product conform tekening en lasvoorschriften gehecht en afgelast kan worden. Allerhande werkzaam zijn vaak kleine opdrachtjes die sterk wisselend van karakter kunnen zijn, zoals het stellen en het op maat maken van onderdelen door middel van snijbranden, slijpen, zagen. De lasser staat voor de opgave om allerhande werkzaam uit te voeren. Hierbij kan hij worden geconfronteerd met een situatie waardoor hij prioriteit moet stellen t.a.v. de uit te voeren werkzaam. Daarbij kan hij worden geconfronteerd met: het moeten bepalen van zijn werk- en lasvolgorde, maar meerder taken hebben hoge prioriteit; werkzaam die hij nooit eerder heeft gedaan; de constructie bij tussentijdse controle kwalitatief niet aan gestelde eisen voldoet. Hij is in dat geval genoodzaakt te overleggen met de leidinggevende. Hiervoor moet hij zijn technisch inzicht, signalerend vermogen, sociale en communicatieve vaardig aanwenden.
Kerntaak 4 Meet en beoordeelt eigen werk. Tijdens het samenstellen en lassen van de producten, controleert de lasser de producten op maatvoering /vervorming en de lasparameters. Hij meet controleert zijn eigen werk op maatvoering en visuele aspecten aan de hand van lasvoorschriften en lasnormen. Daarna laat hij zijn werk controleren door de leidinggevende. Het meten en controleren van het eigenwerk vindt plaats binnen het bedrijf. De lasser is verantwoordelijk voor zijn eigen werkt maar werkt onder toezicht van zijn leidinggevende (lascoördinator) die de eindverantwoording heeft. De complexiteit van het meten en controleren van het werk wordt met name bepaald door de eisen en keuren waaraan de producten moeten voldoen. De lasser werkt in een koppel. Hij heeft contact binnen de afdeling met collega s en leidinggevenden. Alle relevante normen, las meetgereedschappen en lasmethode beschrijvingen. De lasser moet bij het meten en controleren van het eigen laswerk zorgvuldig en nauwkeurig te werk gaan, zodat de producten, voldoen aan de gestelde eisen en keuren. Hierbij is het van belang dat de lasser kwaliteitsbewust is en de eisen kent. De lasser staat voor de opgave om zijn eigen werk te meten en te controleren. Hierbij kan hij worden geconfronteerd met een situatie waardoor het werk niet meer optimaal kan worden uitgevoerd. Daarbij kan hij worden geconfronteerd met de volgende situaties: de constatering dat de maat- en lasuitvoering niet goed is; de constatering dat de vervaardigde producten kwalitatief niet aan gestelde eisen en keuren voldoen; de afkeur van product door de leidinggevende of opdrachtgever. Daarbij is de lasser genoodzaakt de situatie tijdig te signaleren en adequate maatregelen te nemen om de situatie op te verbeteren. Daarbij moet hij zijn technisch inzicht, flexibiliteit, kwaliteitsbewustzijn, signalerend vermogen, sociale en communicatieve vaardig aanwenden.
Kerntaak 5 Verricht eenvoudig preventief onderhoud. De lasser stelt de lasapparatuur buiten bedrijf ten behoeve van eenvoudig preventief onderhoud. Hij reinigt de lasapparatuur en voert controles en metingen uit aan slangen en drukregelapparatuur om onregelmatig en onveilige situaties te kunnen constateren en na overleg met zijn leidinggevende te verhelpen. Hij vult, indien vereist, controlerapporten in en houdt de onderhoudsstaat van de lasapparatuur bij. De lasser voert periodiek het eenvoudig preventief onderhoud aan de lasapparatuur zelfstandig uit. Hij is verantwoordelijk voor een juiste uitvoering van het eenvoudige preventief onderhoud, volgens voorschriften met betrekking tot veiligheid en milieu. De complexiteit van de preventieve onderhoudswerkzaam die de rond lasser verricht worden bepaald door: Afwijkingen in de lasapparatuur, die bij het lassen tot onnauwkeurigheid, schade, storingen of gevaarlijke /onveilige situaties(gasexplosie en brandgevaar) kunnen leiden; van de hulpapparatuur/manipulatoren. De lasser voert de werkzaam alleen uit. Indien nodig dient de lasser met zijn leidinggevende te overleggen of bijvoorbeeld een specialist of de technische dienst, dient te worden ingeschakeld. Alle gangbare relevante lasmachines, lasmanipulatoren, lasrook afzuiging, slijpgereedschappen en persoonlijke beschermingsmiddelen. De conditie van de lasapparatuur is mede van invloed op de laskwaliteit en het beoogde product. Preventief onderhoud levert daartoe een belangrijke bijdrage. Tijdens het verrichten van eenvoudig preventief onderhoud aan de lasapparatuur kan inzicht worden verkregen in de conditie van de productiemiddelen. De lasapparatuur moet worden gereinigd, gecontroleerd en opnieuw gebruiksklaar worden gemaakt. Bij het reinigen van de lasapparatuur moeten milieunormen in acht worden genomen. De lasser staat voor de opgave om de lasapparatuur preventief te onderhouden. Hierbij kan hij worden geconfronteerd met schade, afwijkingen of slijtage aan de apparatuur, die mogelijk tot afwijkingen of onveilige situaties kunnen leiden. Daarbij is hij genoodzaakt te overleggen met zijn leidinggevende of hij deze onregelmatig zelf kan oplossen, dan wel een specialist of de technische dienst moet inschakelen. Hierbij moet hij zijn kwaliteitsbewustzijn, technisch inzicht en communicatieve vaardig inschakelen.