TXT: Zandwinning Kattemeer Samenvatting stand van zaken november 1959 met 2 bijlagen - november 1959 Ministerie van Verkeer en Waterstaat Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat Directie Oost-Nederland Bibliotheek SV BOR224 O N
Ministerie van Verkeer en Waterstaat Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat Directie Oost-Nederland Postbus 9070 6800 ED Arnhem Tel. 026-3688355 Bibliotheek naam afd. retour paraaf S.V.P. TIJDIG VERLENGEN
RWS Dir. Oost-Nederland Bibiiotheeknr. «=>v eon 2QM OIN Rijkswaterstaat Nota nr 59<>2. Directie Bovenrivieren Bijlagen: 2 Arrondissement Rijn en IJsselo Zandwinning Kattenmeer. Samenvatting stand van zaken november 1959<> Arnhem, november'59
Inhoud: par. 1 Plaats. biz. 1 " 2 Nader gegevens van het Kattenmeer " 1 " 3 Normen voor het zand " 1 " h Eerste indruk " 1/2 " 5 Het maken van een geul in het " 2 Kattenmeer in het verlengde van het Kattendiep. 6 Boringen 1959. " 2/3 7 Exploitatie. " 3 '» 8 Belangstelling zandhandel. 3 Bijlagen: 1. Situatie Kattenmeer en overzicht boringen. 2. Werken ten behoeve van de geul voor het Kattendiep en de zandwinning.
Plaats; Onder Kattenmeer wordt in het volgende verstaan, dat gedeelte van het Usselmeer, dat ligt tussen het Ramsdiep en het Keteldiep, aan de westzijde begrensd door een l i j n gaande ongeveer van Schokkerhaven naar Ketelhaven en aan de oostzijde begrensd door de kust van Overijsselo Het Kattenmeer, waarin erg ondiepe gedeelten voorkomen, is niet bestemd voor de scheepvaart. Aan de zuidoostzijde mondt het Kattendiep erin uit, een in 19^0 gegraven nieuwe uitmonding van de IJssel. De situatie ten opzichte van het noord-westen, het noorden, het oosten en het midden van ons land ie zeer gunstig, de vaarafatand tot Amsterdam bijvoorbeeld bedraagt 70 km. Op het Usselmeer en in de randmeren is steeds voldoende vaarwaterdiepte aanwezig. Nadere gegevens van het Kattenmeer; De lengte van het meer is ten naaete bij 5 km en de breedte 3 km. Een eventuele zandwinning zou voldoende ver verwijderd moeten blijven van de bestaande oevers en kunstwerken. De grijs geverfde oppervlakte groot 2.5 x 3 km 2 (zie bijlage 1) is derhalve ter beschikking. Boven de zandlagen bevindt zich een ongeveer 5 o dikke deklaag, die bestaat uit sterk slibhoudend zand, slib, klei en veen. Stelt men de gemiddelde bodemhoogte van het meer op N.A.P. -2m en neemt men aan, dat het mogelijk i6 zand weg te halen met moderne zandzuigers tot een diepte van N.A.P. - 30 m dan is over de gehele oppervlakte van het meer een laag zand ter dikte van 30-5 - 2 23 m beschikbaar. Dat betekent een totale hoeveelheid van globaal 285 millioen m3 zand. In de zandlagen komen nog wel kleilenzen voor<, Het laatste cijfer is dus aan de optimistische kant. Normen voor het zand}* In het volgende wordt onder industriezand verstaan metsel-en betonzand, onder ophoogzand, zand dat fijner is dan industriezand en onder grindzand, zand dat grover is dan industriezand. De onderscheiding van de verschillende zandsoorten gebeurt aan de hand van zeefanalyses. Met behulp van de cijfers van de zeefanalyses worden de fijnheidsmodulus en het U-cijfer van het betreffende zand bepaald. Voor de bovengenoemde zanden gelden de volgende cijfers: benaming U-cijfer ophoogzand < 1.5 > ko metselzand 1.5-2.0 30-40 betonzand 2.0-3o0 20-30 industriezand 1.5-3.0 20 -ko grindzand > 3.0 < 20 Als beide cijfers bekend zijn, bepaalt het U-cijfer de benaming. oeerste indruk: In 19^8 en 1950 zijn respectievelijk door de dienst der Zuiderzeewerken en door de.studiedienst een aantal boringen verricht in hot Kattenmeer 9 De meeste boringen reiken niet fijnheidsmodulus -dieper-
-2- dieper dan 10 & 15 n. Door iedere boring representatief te stellen voor het haar omringende gebied kon een eerste indruk worden verkregen over de hoeveelheden van de verschillende soorten zando Daar meestentijds de diepere lagen niet zijn aangeboord en de boringen daar derhalve geen informatie over verstrekken en bovendien het aantal boringen voor een dergelijk groot gebied erg gering is, kon de eerste indruk niet meer zijn dan een vage. Aan het volgende staatje moet dan ook niet te veel waarde worden gehecht. ^ ophoogzand 135 x 10g m3 metselzand 10 x 10g m3 betonzand 8 x 10g m3 grindzand 1 x 10g m3 onbekend 131 x 10 m3 285 x 10 6 m3 5«Het maken van een geul in het Kattenmeer in het verlengde van het Kattendiepo Opdat de functie van het Kattendiep als afvoermond van water, ijs en vaste stoffen volledig tot haar recht zou komen, was het noodzakelijk het Kattendiep door middel van een geul te verbinden met de diepere gedeelten van het Kattenmeer. Dit jaar bleek het mogelijk een dergelijk vrij kostbaar werk te combineren met een leverantie van 500.000 m3 zand aan de gemeente Kampen voor ophogingswerken. Het werk, dat wordt uitgevoerd door het aannemersbedrijf Zanen Verstoep N.V, bestaat uit het volgende:(zie bijlage 2) 1e. volledig verwijderen van de deklaag over een oppervlakte van 150 x 300 m.2, welke oppervlakte deel van vorenbedoelde geul uitmaakt, zodat een zandwinplaats ontstaat; 2e. ontlening van 5OO0OOO m3 zand ten behoeve van de gemeente Kampen aan de zandwinplaats, stroomopwaarts van de zandwinplaats in vorenbedoelde geul; 3e. het verwijderen van de deklaag tot een diepte van N.A.P, - 3.50 m over oen breedte van voorlopig 110 m en een lengte van 1950 m stroomafwaarts van de zandwinplaats, de uitkomende onbrulkbare specie wordt geborgen in het gedeelte van de geul genoemd onder 2e. Door voornoemd werk wordt een geul verkregen met een breedte, waarmede in eerste aanleg kan worden volstaan, hoewel uiteindelijk een bredere geul noodzakelijk wordt geachto Tevens wordt een eerste begin van een zandwinning in het Kattenmeer verkregen, die op de duur tot een voldoend brede geul kan l e i den. 60 Boringen 1959: Omdat het aantal beschikbare boringen onvoldoende werd geacht zijn in 1959 aanvullende boringen uitgevoerd. Allereerst werden door de dienst der Zuiderzeewerken in de nieuw te maken geul een vijftal boringen verricht. Haderhand zijn door de Studiedienst nog een negentiental boringen verricht aan de zuidzijde van de nieuwe geul, omdat daar op grond van de onder k genoemde boringen het beste zand werd verwacht. Alle boringen reikten tot een diepte van omstreeks N.A.P. - 30 Oo Op bijlage ~L is het gebied waarvan thans een voldoend aantal en diep genoeg reikende boringen bekend zijn met een donker grijze kleur aangegeven. Het gebied heeft een oppervlakte van ongeveer 1^0 ha. ^e in dit gebied beschikbare hoeveelheden zand van verschillende soort volgen uit het onderstaande-
onderstaande -3- staatjo: ophoogzand : 6.000.000 m3 metselzand : 13.000.000 m3 betonzand : 9»600.000 m3 grindzand : 100 0 000 m3 totaal : 28 700 0 000 ra3 Van de beschikbare hoeveelheid zand in het 140 ha grote gebied blijkt bijna 80% industriezand te zijn. Deze cijfers gaven een heel wat gunstiger beeld van de ontzanding dan die genoemd onder 4 e Er moet echter wel wo'rden verondersteld, dat het nu beschouwde gebied een groter percentage industriezand bevat dan de rest van het Kattenmeer. Om hierover meer aan de weet te komen zal het boren in de komende jaren met kracht moeten worden voortgezet< 7. Exploitatie: Uitgaande van de zandput, de zandwinplaats genoemd onder 5, kan de exploitatie ter hand worden genomen. Als de zandput leeg is, hierin bevindt zich 620,000 m3 zand,dient de zandhandel eerst te beginnen met het winnen van het zand gelegen onder de geul ter breedte van 110 m. Onder deze geul bevindt zich 2.150.000 m3 zand. De boven het zand aanwezige onbruikbare specie kan worden geborgen in de zandput. Op een zeker ogenblik kan dan het volgende bedrijf ontstaan. Voorop gaat een baggermolen, die de deklaag verwijderd, op zekere afstand hierachter wordt het zand gezogen over een breedte van 110 ra en op zekere afstand achter de zuiger wordt de opgebaggerde onbruikbare specie gestort. Nadat de geul is leeggezogen, kan men beginnen met een strook daarnaast; in de leeggezogen geul is een overmaat aan ruimte aanwezig voor het bermen van de onbruikbare specie. Een voorzlchtige schatting leert, dat de baggerkosten orageslagen over het gewonnen zand ongeveer f 0.15 per ton, d.i. ongeveer f 0.25 per m3,zullen bedragen. Daarnaast moet nog een Domeinvergoeding worden betaald. Deze bedraagt op het ogenblik voor in het Kattendiep gewonnen zand f 0 o 15 per ton of f 0.24 perm3<> 3 0 Belangstelling zandhandel: Tijdens de uitvoering van het onder 5 genoemde werk kon een betere beoordeling van het beschikbare zand worden verkregen dan uit een incidentele boring mogelijk is. Deze beoordeling was dermate gunstig, dat verschillende zandexploitanten o.a. N.V. Merwede, N.V. A. de Qroot Czn. en CV, van de Kamp een vergunningsaanvraag hebben ingediend. Naar het zich laat aanzien, zullen in 1960 de eerste vergunningen kunnen worden verstrekto In het eerste begin zullen slechts enkele vergunninghouders tegelijk toegelaten kunnen worden, doch al tamelijk gauw zal dit aantal kunnen worden opgevoerde In de vergunning kunnen voorwaarden over de afmetingen van het baggervak en een minimaal af te voeren hoeveelheid zand per jaar e.v. per kwartaal worden opgenomen, waardoor wordt bevorderd dat er spoedig ruimte voor andere gegadigden komto De ingenieur 1e klasse, Gezien, de arrondissementsingenieur,
I t-l <» i