Bijlage Raadsinformatiebrief Motie onderwijsniveau Valkenswaard De tabellen geven een inzicht in de huidige situatie rondom 1) Het opleidingsniveau van de huidige leerlingen in Valkenswaard 2) Het opleidingsniveau van de beroepsbevolking in Valkenswaard Motie gemeenteraad Valkenswaard opleidingsniveau deel 1: huidige leerlingen Valkenswaard Stelling: Substantieel minder kinderen uit Valkenswaard bezoeken het Havo/VWO en meer kinderen bezoeken vmbo basis/kader dan in de rest van Zuid-Nederland Via het CBS zijn de volgende cijfers gegenereerd: Tabel 1 Leerlingen, onderwijssoort Perioden 2013/'14 2013/'14 2014/'15 2014/'15 2015/'16* 2015/'16* Zuid- Regio's Nederland Valkenswaard Zuid-Nederland Valkenswaard Zuid-Nederland Valkenswaard % % % % % % Vo algemene leerjaren 1-3 42 42 42 40 41 41 Vwo 3-6 17 16 17 16 17 15 Havo 3-5 17 16 17 16 17 17 Vmbo theoretisch-gemengd 3-4 12 12 12 13 13 13 Vmbo basis-kaderberoeps 3-4 10 12 10 12 10 11 Praktijkonderwijs 3 3 3 3 3 3 *voorlopige cijfers Veel lager dan gemiddeld 5% Lager dan gemiddeld 1-4 % Gemiddeld Hoger dan gemiddeld 1-4 % Veel hoger dan gemiddeld 5 % In bovenstaand overzicht is te zien dat er in het schooljaar 2015-2016 relatief weinig Valkenswaardse leerlingen op het VWO zaten (klas 3-6) het percentage ligt hier 2% lager dan in de rest van Zuid-Nederland. Daarnaast zitten 1% meer leerlingen op het vmbo-bb/kader dan in de rest van Zuid-Nederland. Voorgaande jaren waren de verschillen tussen Valkenswaard en rest van Zuid-Nederland iets groter.
GGD jeugdmonitor In het najaar van 2015 heeft de GGD een vragenlijst uitgezet bij alle jongeren tussen 12-18 jaar in de regio Zuidoost-Brabant. Hierin is o.a. gevraagd naar het opleidingsniveau van de leerlingen. Deze vragenlijst is eerder uitgezet in schooljaar 2011-2012 (A2 gemiddelde niet beschikbaar) Tabel 2a. 2011-2012 GGD jeugdmonitor 12-18 jaar Schooljaar 2011-2012 Soort onderwijs % Valkenswaard A2-gemeenten Zuidoost-Brabant Basisonderwijs 5 Nb 3 Brugklas vmbo/havo 3 Nb 6 vmbo/praktijkonderwijs 30 Nb 23 MBO 19 Nb 13 Havo/VWO/HBO/WO 39 Nb 51 Niet meer op school 2 Nb 2 Anders 3 Nb 1 Tabel 2b. 2015-2016 GGD jeugdmonitor 12-18 jaar Schooljaar 2015-2016 Soort onderwijs % Valkenswaard A2-gemeenten Zuidoost-Brabant Basisonderwijs 1 1 3 Brugklas vmbo/havo 4 4 5 vmbo/praktijkonderwijs 26 25 23 MBO 15 15 15 Havo/VWO/HBO/WO 51 52 52 Niet meer op school 2 2 1 Anders 0,6 1 1 veel lager dan referentie lager dan referentie nabij het gemiddelde hoger dan referentie veel hoger dan referentie In bovenstaande tabellen is te zien dat er in 2011-2012 meer 7% meer leerlingen naar het vmbo/pro gingen dan in de rest van de regio en 12% minder leerlingen naar het hoger onderwijs dan in de rest van de regio. In 2015-2016 zijn die verschillen sterk gedaald naar respectievelijk 3% en 1%.
Tabel 3 Aantal studenten/deelnemers aan MBO, HBO en WO, woonachtig in Valkenswaard Aantal studenten per studiesoort, Valkenswaard Onderwerpen Leerlingen Leerlingen Leerlingen Perioden 2013/'14 2014/'15 2015/'16* Onderwijssoort aantal aantal aantal Totaal middelbaar beroepsonderwijs 870 808 786 Hoger beroepsonderwijs 579 580 577 Wetenschappelijk onderwijs 113 120 131 Bron: CBS Statline In tabel 3 is zichtbaar dat het aantal MBO studenten uit Valkenswaard de laatste jaren flink afneemt. Het aantal HBO-studenten blijft stabiel en het aantal WO-studenten stijgt. Als we kijken naar de cijfers van www.waarstaatjegemeente.nl en de uitsplitsing maken naar onderwijsniveau in Valkenswaard, krijgen we de volgende tabel: Tabel 4 Regio Zuid Valkenswaard % leerlingen VMBO -theoretische leerweg 11 0 % leerlingen VMBO -gemengde leerweg 4 12 % leerlingen VMBO -kader beroepsgerichte leerweg 6 11 % leerlingen VMBO -basis beroepsgerichte leerweg 4 5 % leerlingen praktijk onderwijs 2 0 % leerlingen HAVO 21 18 % leerlingen VWO 21 16 Bron: waarstaatjegemeente.nl, 2015 voorlopige cijfers veel lager dan referentie lager dan referentie nabij het gemiddelde hoger dan referentie veel hoger dan referentie In bovenstaande tabel zien we dat in Valkenswaard meer leerlingen de gemengde leerweg en kaderberoepsgerichte leerweg volgen dan in de rest van Zuid Nederland. Hierbij dient het volgende te worden opgemerkt:
In bovenstaande tabel zijn de cijfers opgenomen van kinderen die in Valkenswaard naar school gaan, en dus niet de leerlingen woonachtig in Valkenswaard. Omdat Valkenswaard 1 VO-school geeft, geeft deze tabel een inzicht in de leerlingen die onderwijs volgen op het Were Di. Zo wordt o.a. in de tabel aangegeven dat Valkenswaard 0% Praktijkschoolleerlingen heeft. Dit is onjuist. Er gaan wel degelijk leerlingen uit Valkenswaard naar het Praktijkonderwijs, maar deze praktijkscholen zitten in Bladel en Eindhoven. Deze gemeenten scoren dan ook erg hoog op praktijkonderwijsleerlingen. Het lage percentage theoretische leerweg en het hoge percentage gemengde leerweg valt als volgt te verklaren: SG Were Di heeft deze twee leerwegen samen gevoegd. DUO registreert de theoretisch/gemengde leerweg onder gemengde leerweg. Op Were di gaan relatief minder leerlingen naar Havo en VWO dan in geheel Zuid Nederland. Dit sluit op het eerste oog dus deels aan op de gegevens uit tabel 1 en 2. We hebben een vergelijking gemaakt tussen Were Di Valkenswaard en de 2 andere VO-scholen in de regio met een vergelijkbaar onderwijsaanbod naar onderverdeling in onderwijsniveau in het jaar 2014-2015 (bron: www.scholenopdekaart.nl) Tabel 5 Leerweg Were Di % Pius X % Sondervick % Vmbo-b 10,7 16,9 11,4 Vmbo-k 27,4 19,4 18,2 Vmbo-t 25,4 32,4 27,2 Havo 24 32,4 22,8 Vwo 12,5 12 19,9 veel lager dan referentie lager dan referentie nabij het gemiddelde hoger dan referentie veel hoger dan referentie Uit bovenstaande tabel blijkt dat er op Were Di in 2014-2015 minder VMBO-basisleerlingen ingeschreven stonden dan op de andere twee scholen. Tegelijkertijd stonden er meer kinderen ingeschreven op VMBO-kader. Net als in tabel 4 gaat het hier niet alleen om leerlingen woonachtig in Valkenswaard, maar ook om leerlingen van omringende gemeenten. Basisonderwijs Ten slotte nemen we ook het primair onderwijs mee. In het primair onderwijs wordt geen onderscheid gemaakt in opleidingsniveau. Wel kunnen we kijken naar de cito-scores van 2014-2015. Hierbij scoren 6 basisscholen uit Valkenswaard gemiddeld, 3 scholen onder het gemiddelde en 2 scholen boven het gemiddelde (t.o.v. rest van Nederland) Een lagere cito-score betekent overigens niet dat de kwaliteit van het onderwijs ook lager zou zijn. De onderwijsinspectie kwalificeert het onderwijs op alle scholen in onze gemeente als voldoende (bron: www.scholenopdekaart.nl)
Samenvatting Als we kijken naar de stelling: Substantieel minder kinderen uit Valkenswaard bezoeken het Havo/VWO en meer kinderen bezoeken vmbo basis/kader dan in de rest van Zuid Nederland kunnen we concluderen dat er in schooljaar 2015-2016 2% minder kinderen uit Valkenswaard naar het VWO (bovenbouw) zijn gegaan dan in de rest van Zuid-Nederland (resp. 15 en 17%, tabel 1). Daarnaast zit 1% meer leerlingen op het vmbo-bb/kader dan in de rest van Zuid-Nederland. Uit de gegevens van de jongeren zelf (tabel 2b) blijkt dat er 1% minder leerlingen naar het hoger onderwijs gaat dan in de rest van Zuidoost-Brabant en dat er 3% meer leerlingen op het vmbo of praktijkonderwijs zitten dan in de rest van Zuidoost-Brabant. Uit beide tabellen 1 en 2a/2b blijkt dat de verschillen met de regio de afgelopen jaren (fors) zijn afgenomen. Er lijkt dus sprake te zijn van een verschil dat kleiner wordt. Wanneer we kijken naar de plaatsing van leerlingen op het Were Di, lijken er meer leerlingen geplaatst te worden op Vmbo-kader dan op andere vergelijkbare scholen in de regio. Op andere leerniveaus zijn geen afwijkingen zichtbaar. Deze cijfers zijn echter gebaseerd op de complete leerlingenpopulaties en zijn niet woonplaatsgebonden. Het is in de beschikbare databestanden vooralsnog niet te achterhalen hoeveel Valkenswaardse leerlingen er per onderwijsniveau staan ingeschreven per school. Op het basisonderwijs scoren 6 scholen een gemiddelde cito, 3 scholen beneden het gemiddelde en 2 scholen boven het gemiddelde. De scholen scoren allen voldoende volgens de onderwijsinspectie. Het opleidingsniveau van Valkenswaardse studenten die het VO verlaten hebben, laat zien dat het aantal MBO-studenten de laatste jaren daalt. Het aantal WO-studenten stijgt en het aantal HBO-ers blijft gelijk. Conclusie Concluderend kan worden gesteld dat op basis van de meest recente cijfers de verschillen in opleidingsniveau van de eerste groep -de huidige leerlingen in Valkenswaard- dermate klein zijn en in positieve zin zijn bijgetrokken de afgelopen jaren, dat nader onderzoek op dit moment niet aan de orde is. Wel blijven we de resultaten van de scholen uiteraard monitoren en daarnaast zijn en blijven we in gesprek met de scholen in Valkenswaard. Geadviseerd wordt op dit moment dus geen nader onderzoek uit te (laten) voeren.
Motie gemeenteraad Valkenswaard opleidingsniveau Deel 2: opleidingsniveau beroepsbevolking Stelling: Het opleidingsniveau van de inwoners van Valkenswaard is al lange tijd laag ten opzichte van Nederland, en dit verschil wordt de laatste jaren alleen maar groter Bovenstaande stelling is (o.a.) gebaseerd op informatie die gepubliceerd wordt op www.waarstaatjegemeente.nl Op deze website is tabel 1 zichtbaar: Tabel 1: Beroepsbevolking opleiding laag (per 1000 inwoners 15-65 jaar) Jaar Valkenswaard Nederland 2008 245 210 2009 197 207 2010 200 198 2011 253 202 2012 255 200 2013 207 185 2014 262 182 2015 265 181 Hierin is duidelijk te zien dat het aantal laag opgeleiden in Valkenswaard hoger is dan het landelijk gemiddelde én dat dit aantal sinds 2013 ook weer stijgt, terwijl er landelijk een dalende trend zichtbaar is. Een uitgebreider regionaal overzicht laat het volgende beeld zien: Tabel 2. Beroepsbevolking opleidingsniveau per 1000 inwoners 15-65 jaar, 2015 Opleidingsniveau laag middelbaar hoog Asten 282 377 282 Bergeijk 260 433 173 Best 160 319 319 Bladel 236 393 236 Cranendonck 153 383 230 Deurne 193 386 241 Eersel 170 426 255 Eindhoven 164 275 340 Geldrop-Mierlo 162 365 284 Gemert-Bakel 206 411 154
Heeze-Leende 207 413 310 Helmond 237 339 203 Laarbeek 216 359 216 Nuenen, Gerwen en Nederwetten 145 289 361 Oirschot 171 427 256 Reusel-De Mierden 235 353 235 Someren 242 403 161 Son en Breugel 204 306 306 Valkenswaard 265 371 212 Veldhoven 176 352 282 Waalre 198 298 397 < 200 200 < 240 240 < 280 280 < 320 >= 320 Bron CBS Arb.deelname Ook in tabel 2 wordt duidelijk dat in Valkenswaard relatief veel lager en middelbaar opgeleiden wonen en relatief weinig hoogopgeleiden. Als we kijken naar de jaren 2013 en 2014 blijkt dat Valkenswaard samen met Helmond en Laarbeek de gemeente is waar het aantal laagopgeleiden de laatste jaren stijgt in plaats van daalt. Kijken we nóg verder terug, naar 2008, dan zien we dat er meer gemeenten zijn waarbij het aantal laagopgeleiden tussen 2008 en 2015 gestegen is in plaats van gedaald. Echter, de stijging (2008-2015) is in Valkenswaard het grootst. GGD monitor In het najaar van 2015 heeft de GGD een vragenlijst uitgezet bij alle jongeren tussen 12-18 jaar in de regio Zuidoost-Brabant. Hierin is o.a. gevraagd naar het opleidingsniveau van de ouders van de leerlingen. Ook in 2012 is dit onderzoek uitgevoerd, echter de A2 gegevens ontbreken. Tabel 3a 2011-2012 Schooljaar 2011-2012 Opleiding ouders % Valkenswaard A2-gemeenten Zuidoost-Brabant Ten hoogste basisonderwijs 1 nb 2 Ten hoogste mbo 17 nb 19
Tabel 3b 2015-2016 Schooljaar 2015-2016 Opleiding ouders % Valkenswaard A2-gemeenten Zuidoost-Brabant Ten hoogste basisonderwijs 2 1 2 Ten hoogste mbo 18 16 16 Uit bovenstaande tabellen kunnen we opmaken dat in 2011-2012 er in Valkenswaard relatief minder laag opgeleide ouders waren dan in de rest van de regio. In 2015-2016 is het omgekeerde het geval, dan blijkt dat er meer ouders laag opgeleid zijn dan in de regio. Wanneer we tabel 3a/3b uitbreiden naar de regio ontstaat het volgende beeld. Ook dit keer is de GGD monitor als uitgangspunt genomen (2015). Omdat er niet gevraagd werd naar het aantal hoog- opgeleide ouders, zijn de gegevens hiervan uit de meest recente volwassenenmonitor (2012) gehaald (eerste kolom) Het is helaas niet mogelijk om een regiovergelijking te maken met oudere cijfers, de GGD heeft deze namelijk niet gepubliceerd. Tabel 4 GGD-Monitor Opleidingsniveau ouders Opleiding hoog (HBO / Ouders laag opgeleid WO) [%] [2012] (geen/basisonderwijs) [%] [2015] Ouders ten hoogste MBO-kort [%] [2015] Geen werkende ouder / verzorger [%] [2015] Eén of beide ouders werkloos, arbeidsongeschikt en/of langdurig ziek [%] [2015] Asten 31 0 12 2,1 10 Bergeijk 28 1,1 15 2 12 Best 35 0,6 11 2,5 9 Bladel 25 2 18 1,4 8 Cranendonck 30 0,4 16 0,7 7 Deurne 25 1,3 20 2,8 13 Eersel 32 0 9 0 5 Eindhoven 47 2,7 16 3,7 17 Geldrop-Mierlo 37 1,7 16 2,5 12 Gemert-Bakel 26 0,3 21 1,6 7 Heeze-Leende 40 0,4 12 0,4 6 Helmond 28 4,6 24 4,6 17 Laarbeek 27 0 14 0,6 9 Nuenen c.a. 44 0,9 7 2,8 13 Oirschot 27 0,9 19 1,2 7 Reusel-De Mierden 21 1,9 19 1,9 10 Someren 24 1 23 2,1 8
Son en Breugel 38 0,4 8 0,8 8 Valkenswaard 30 1,9 18 2,5 9 Veldhoven 36 0,4 10 1,3 7 Waalre 48 1,7 10 0,3 9 Veel lager dan gemiddeld Lager dan gemiddeld Gemiddeld Hoger dan gemiddeld Veel hoger dan gemiddeld In tabel 4 wordt zichtbaar dat het aantal hoogopgeleide ouders in Valkenswaard op het gemiddelde ligt. Het aantal laag en middelbaar opgeleide ouders ligt boven het regionale gemiddelde, evenals het aantal niet-werkende ouders. Er is uitvraag gedaan bij het Stercollege/Summa naar het aantal Valkenswaardse studenten dat een opleiding volgt aan het VAVO (Voortgezet Algemeen Volwassenen Onderwijs), bijvoorbeeld om alsnog een vmbo-t, havo of vwo diploma te halen. Momenteel volgen er 20 Valkenswaardse studenten (18+) een opleidingstraject. Samenvatting: Uit alle geraadpleegde bronnen blijkt dat de stelling Het opleidingsniveau van de inwoners van Valkenswaard is al lange tijd laag ten opzichte van Nederland, en dit verschil wordt de laatste jaren alleen maar groter op de meeste punten onderschreven kan worden. Conclusie: Er zijn inderdaad (grote) verschillen tussen het opleidingsniveau van de Valkenswaardse beroepsbevolking en de beroepsbevolking in andere gemeenten in Zuid-Nederland. De mogelijke oorzaken zijn op basis van de huidige gegevens niet te achterhalen en op dit moment dan ook te omvangrijk om hier gedegen onderzoek naar te kunnen uitvoeren binnen het huidige budgettaire kader. Geadviseerd wordt op dit moment dus geen nader onderzoek uit te (laten) voeren.