GERECYCLEERDE GRANULATEN & BETON CONCRETE DAY 2013 Ir. Jeroen Vrijders Labo Duurzame Ontwikkeling Normen-Antenne Beton-Mortel-Granulaten ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-1
DOEL VAN DE PRESENTATIE FAQ s Veelgestelde vragen over het gebruik van secundaire materialen in beton Normen-Antenne NIB-ondersteuning Stortklaar beton voor de Toekomst Groen beton in de praktijk? De Brabandere ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-2
FAQ S Mijn product voldoet aan NBN EN 12620, dus mag ik het in beton toepassen? Waarom zijn de normen in België voorzichtig? Hoe kan ik de specifieke gebruiksgeschiktheid aantonen? Hoe zit het met BENOR-certificatie? Is gebruik van gerecycleerde granulaten beter voor het milieu? ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-3
NORMENKADER Normalisatie (NBN) Proces waarbij afspraken worden gemaakt tussen belanghebbende partijen over de specifieke kenmerken van een product, dienst of werkwijze. Dit proces is open, transparant en gericht op consensus. Het document waarin de afspraken worden vastgelegd, wordt een norm genoemd. DUS: Norm = voor iedereen, altijd geldig ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-4
Andere documenten NORMEN NORMENKADER Beton NBN EN 206-1, NBN B15-001 NBN EN 13369 NBN-B 21-600 Product en test normen EN 12620 Technische voorschriften SB 250, Certificatie COPRO BENOR TRA 10-11, CertiPro- Lastenboek, TRA 550, ATR 21-600 ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-5
NORMENKADER NBN EN 12620:2013 Granulaten voor beton - Update juli 2013 Tabellen & accentverschuivingen nieuwe proeven NBN EN 16236 Evaluation of conformity of aggregates Annex A Source materials considered & their status Gerecycleerde granulaten = algemeen geschikt ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-6
NORMENKADER NBN EN 12620:2013 FAQ 1 Granulaat dat voldoet aan EN12620 mag altijd in beton worden gebruikt Antwoord Algemene geschiktheid specifieke geschiktheid NBN EN 12620 = productnorm Categorieën en basiseisen Niet de afspraken zelf Annex A - Niet op lijst: Milieu-wetgeving Vlaanderen! ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-7
NORMENKADER NBN B15-001:2012 Gebruik van gerecycleerd & kunstmatig granulaat kan 20% grof granulaat BINNEN Tot en met C25/30 20% grof granulaat DROOG Tot en met C25/30 ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-8
NORMENKADER NBN B15-001:2012 Welke granulaten? 5.1.3 Hoogwaardig betongranulaat - Geen fijnen of zand - Geen verontreiniging (fys, che) - Goede mechanische eigenschappen Herkomst Productieproces ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-9
NORMENKADER NBN B15-001:2012 Welke granulaten? 5.1.3 Kunstmatig granulaat: - Herkomst - Samenstelling - Geschiktheidsbewijs umicore ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-10
NORMENKADER Andere toepassingsdomeinen Betonproducten NBN EN 13369:2013 en NBN B 21-600 Reclaimed crushed & recycled coarse aggregates : 10% interne recycling Annex Q : % afhankelijk van herkomst ATR 21-600 : eigen productie 10-20% externe herkomst: 5% (10%) E0-EE2 Wegenisbeton SB250 Hoogwaardig betongranulaat Beton voor (onderlaag) wegverhardingen & lineaire elementen: 20% holcim ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-11
NORMENKADER FAQ 2 Waarom zijn de normen in België voorzichtig? Dui: tot 45% in droge omgeving, gekende afkomst Nl: + 50% betongranulaat, geen XD/XS, rekenregels Antwoord Normen = op basis van kennis & ervaring Belgische praktijk? ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-12
NORMENKADER EN 206 Waar gaan we naartoe? Betongranulaat (Type A) in ongewapend beton: 50% in E0, EI, EE1 30% in EE2, EE3, ES, EA1 Betongranulaat (Type A) in gewapend beton : 30% in EI, EE1, EE2, EE3, XA1 OPM: - Geen expliciete beperking sterkteklasse - Ook mengpuingranulaat kan ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-13
NORMENKADER NBN B15-001:2012 FAQ3 - Specifieke gebruiksgeschiktheid aantonen Sterkte Duurzaamheid 20% = Fix Hoe? NBN B15-100 : Voor cementen en toevoegsels type 2 Geen document voor geschiktheid granulaten : Dus? ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-14
CERTIFICATIE Normen FAQ 4 - Certificatie Gewaarborgd vertrouwen dat product in overeenstemming is met eisenstellend document Derde partij verklaring Kwaliteitssysteem Gebaseerd op norm, ptv Vrijwillig Interne & externe controle ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-15
CERTIFICATIE VAN (STORT)BETON TRA 550 BENOR-reglement (CRIC-OCCN) Conformiteit NBN B15-001 en NBN EN 206-1 Nu 20%v in EI C25/30, Maar : Certificatie hoogwaardig betongranulaat -> Reglement is er Specifieke geschiktheid: sterkte, duurzaamheid, Maar: Hoe aantonen? Toekomst (?) Werkgroep BENOR Certificatie van beton met gerecycleerde granulaten Invloed van EN 206, BREEAM-certificatie, ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-16
VOOR- EN NADELEN Milieu-impact FAQ 5 Levert het milieu-winst op? In principe een kleinere impact Primaire granulaten: ontginnen, (breken), transport naar betoncentrale Puingranulaten: enkel transport van de breker naar de betoncentrale/werf (30km) of transport van de breker naar de werf Levenscyclus 1: beton dat puingranulaten genereert Sorteren productie werf Gebruik Sloop /breken 95% 5 % Stort Levenscyclus 2: puingranulaten worden gebruikt als grondstof betoncentrale/ of werf ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-17
VOOR- EN NADELEN Milieu-impact: Winst? Impact op lca beton is gering Zelfde transportafstanden! 100% primaire granulaten 20% gerecycleerde granulaten 100% gerecycleerde granulaten ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-18
VOOR- EN NADELEN Milieu-impact: Winst? LCA - Cradle-to-gate impact van beton (300kg CEM I 42.5) primaire granulaten ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-19
VOOR- EN NADELEN Milieu-impact: Winst? Ondanks «gering» effect op globale milieuscore, toch interessant Landgebruik en transformatie Besparing van natuurlijke grondstoffen (grind) Lokale uitputting van grondstoffen (grind): niet vervat in lca Minder inert afval moet gestort worden - Verzadiging wegenbouw? Transport & hinder Landgebruik and transformatie ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-20
broeikaseffect VOOR- EN NADELEN Milieu-impact: Winst? Verbeteropties om de milieu-impact te verminderen PRODUCTIE (CRADLE-TO-GATE) VAN 1M 3 BETON (300KG CEM I) Grootste impact: cement, vnl. CO 2 eq ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-21
VOOR- EN NADELEN Milieu-impact: Winst? Verbeteropties om de milieu-impact te verminderen PRODUCTIE VERSCHILLENDE TYPES CEMENT ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-22
VOOR- EN NADELEN Milieu-impact: Winst? Verbeteropties om de milieu-impact te verminderen Staal optimaliseren van de hoeveelheid staal/m3 LCA VAN GEWAPEND BETON (1M 2 VLOER OP VOLLE GROND) Wapening (2 netten van 150x150x8) Beton (0.15m3) ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-23
FAQ S BETON & GRANULATEN Normen-Antenne Beton-Mortel-Granulaten www.normen.be Verspreiden van info Technische bijstand bij gebruik van normen ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-24
DOEL VAN DE PRESENTATIE FAQ s Veelgestelde vragen over het gebruik van secundaire materialen in beton Normen-Antenne NIB-ondersteuning Stortklaar beton voor de Toekomst Groen beton in de praktijk? De Brabandere ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-25
- Plaatsing minder arbeidsintensief - Sneller geplaatst - Minder vlechtwerk - Sneller geplaatst - - Duurzame grondstoffen - Milieu-impact -... 26 ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-26
45 werven ondersteunen 15 per betonsoort tot begin 2016 Alle bouwpartners Bouwheer, architect, Aannemer, betoncentrale Projectteam ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-27
GROEN BETON - PLAN VAN AANPAK Wat? Handleiding Waarom? Ambitie <-> haalbaarheid Prestaties en kwaliteit Overtuigen betrokken partijen Kostprijs ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-28
Opdrachtgever STAPPENPLAN Stap 1 Keuze toepassingen Voorschrijver Stap 2 Voorbereiding Betonproductie Stap 3 Uitvoering Aannemer ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-29
STAP 1 KEUZE TOEPASSINGEN Stap 1 Keuze toepassingen Toepassing Type granulaat % vervanging Stand der techniek & wetenschap 20(-30)% grof betongranulaat, EE3: invloed beperkt Andere combinaties: meer onderbouwing nodig Beton Voorschrijven A B1/B2 C D E Andere param Druksterk te klasse Gebruiksdom ein & Omgevingskl asse Consistent ie-klasse Maximale nominale diameter Aanvullende eisen Sterkteklasse Typisch C25/30 of C30/37 GB Omgevingskl asse: EI, EE1, S3, S4, Functie van de toepassing Het grof granulaat mag voor max. 20%v worden vervangen door gerecycleerd betongranulaat dat voldoet aan 5.1.3 van NBN B15-001:2012 ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-30
STAP 2 - VOORBEREIDING Basis-set Onafhankelijk van de toepassing Initiële proeven/kennisopbouw/controle Granulaatkenmerken Basiskenmerken beton (ITT) Stap 2 - Voorbereiding BASIS EXTRA Uitbreiding In functie van toepassing & ambitieniveau Hogere vervangingspercentages, agressievere omgeving Controle duurzaamheid, mechanische eigenschappen, ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-31
STAP 3 - UITVOERING Verificatie eigenschappen beton In de betoncentrale & Op de werf Stap 3 - Uitvoering Eigenschappen Vers beton Verhard beton Frequentie: Verdeling werf/centrale Uit: CRIC-OCCN TRA 550 ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-32
STAP 3 - UITVOERING Aandachtspunten bij realisatie Productie Granulaten Herkomst, productieproces, Gips, argex, Opslag, vochtgehalte Mengen correcte W/C, hulpstoffen Gebruik Analoog gewoon beton Aandacht voor waterhuishouding verwerkingstijd Uitzicht ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-33
Beton met gerecycleerde granulaten of ander groen beton op uw werf? Contacteer de projectpartners voor vragen en begeleiding! Bekijk ook onze publicaties www.betonica.be/stortbeton ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-34
ENKELE CONCLUSIES Beton met gerecycleerde granulaten Normen laten het toe Evolutie (EU, C2C, BREEAM, ) In de praktijk: certificatie moeilijk, maar: Kwaliteitsvol werken -> stappenplan Doordachte toepassingen Goede kwaliteit granulaten ITT betoneigenschappen Opvolging & uitvoering En uw werf? Vraag begeleiding! ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-35
BEDANKT VOOR UW AANDACHT! VRAGEN? JEROEN.VRIJDERS@BBRI.BE Ir. Jeroen Vrijders Labo Duurzame Ontwikkeling Normen-Antenne Beton-Mortel-Granulaten ConcreteDay2013 Beton & gerecycleerde granulaten 17/10/2013-36