Regels voor de goede uitvoering van beton ir. Bram Dooms 1
Context Normen betreffende Betonconstructies NBN EN 1990 (Eurocode) Ontwerp Grondslagen van het constructief ontwerp NBN EN 1992 (Eurocode 2) Ontwerp en berekening van betonconstructies Uitvoering NBN EN 13670 + NBN B 15-400 2010 2015 Uitvoering van betonconstructies Producten Beton NBN EN 206 NBN B15-001 Voorspanstaal en naspankits CWA 14646 + ETAG 013 NBN I 10-001/002/003/008 Betonstaal NBN A 24-301 à 304 PTV 301 à 304 Geprefabriceerde betonproducten NBN EN 13369 NBN B 21-600 2
Context Toepassingsgebied Van toepassing op zowel de werken ter plaatse als op constructies met prefabelementen in beton. Dekt niet de specificatie en de productie noch de conformiteit van het beton Niet van toepassing op de productie van prefabelementen 3
Context Inhoud van de normen NBN EN 13670 1. Toepassingsgebied 2. Normatieve verwijzingen 3. Termen en definities 4. Beheer van de uitvoering 5. Schoringen en bekistingen 6. Betonwapening 7. Voorspanning 8. Betonstorten 9. Plaatsing van prefabelementen 10. Geometrische toleranties Bijlage A (informatief) Richtlijnen betreffende de documentatie Bijlage B (informatief) Richtlijnen betreffende het kwaliteitsmanagement Bijlage C (informatief) Richtlijnen betreffende schoringen en bekistingen Bijlage D (informatief) Richtlijnen betreffende betonwapening Bijlage E (informatief) Richtlijnen betreffende het voorspannen Bijlage F (informatief) Richtlijnen betreffende het betonstorten Bijlage G (informatief) Richtlijnen betreffende geometrische toleranties Bijlage H (informatief) Richtlijnen betreffende de nationale bijlage Bibliografie NBN B15-400 1. Toepassingsgebied 2. Normatieve verwijzingen 3. Termen en definities 4. Beheer van de uitvoering 5. Schoringen en bekistingen 6. Betonwapening 7. Voorspanning 8. Betonstorten 9. Plaatsing van prefabelementen 10. Geometrische toleranties Bijlage B (informatief) Richtlijnen betreffende het kwaliteitsmanagement Bijlage E (normatief) Richtlijnen betreffende het voorspannen Bijlage F (informatief) Richtlijnen betreffende het betonstorten Bijlage G (informatief) Richtlijnen betreffende geometrische toleranties Bijlage I (normatief) Opspannen door naspanning 4
Context Technische Voorlichting (in voorbereiding) 1. Inleiding 2. Kwaliteitsmanagement 3. Betonspecificatie 4. Planning en rendement 5. Bekistingen 6. Betonwapening 7. Het betonstorten 8. Ontkisten 9. Nabehandeling en bescherming 10. Montage van prefabelementen 11. Toleranties 12. Controles 5
Beheer van de uitvoering Bekistingen Betonstorten Nabehandeling en bescherming Toleranties 6
Beheer van de uitvoering Documentatie Uitvoeringsspecificaties Bouwplannen, technische gegevens en voorschriften, nodig voor de uitvoering van een specifiek project 7
Beheer van de uitvoering Documentatie Uitvoeringsspecificaties 8
Beheer van de uitvoering Kwaliteitsmanagement 3 uitvoeringsklassen 1 (minst veeleisende) 2 3 te specificeren in de uitvoeringsspecificaties lijst met te controleren punten (materialen, producten en uitvoering) in functie van de klasse: type controle (zelfcontrole, interne controle, externe controle) verplichting van een controleverslag uitvoeringsdocumentatie 9
Beheer van de uitvoering Kwaliteitsmanagement Bv. uitvoeringsklassen 2 en 3: controleverslagen zijn verplicht uitvoeringsdocumentatie: non-conformiteiten en correctieve acties weersomstandigheden tijdens het betonstorten en de nabehandeling Keuze in functie van het draagvermogen, de duurzaamheid, esthetische eisen standaard: uitvoeringsklasse 1 elementen in voor- of nagespannen beton: uitvoeringsklasse 2 ANB 10
Beheer van de uitvoering Bekistingen Betonstorten Nabehandeling en bescherming Toleranties 11
Bekistingen Ontkistingstermijn Ontkisten wanneer het beton voldoende sterkte heeft ontwikkeld: om losrukken bij het ontkisten te voorkomen om te weerstaan aan de in dit stadium toegepaste krachten om overmatige doorbuiging te vermijden om beschadigingen aan het oppervlak, als gevolg van de weersomstandigheden, te voorkomen 12
Losrukken van het oppervlak bij het ontkisten 13 13
Bekistingen Ontkistingstermijn NBN EN 13670 (informatieve bijlage): R c = 5 MPa om losrukken bij het ontkisten te voorkomen NBN B15-400 (afwezigheid van gedetailleerde gegevens): Ontkistingstermijn bij gemiddelde temperatuur T van het beton > 20 C ANB Snelle ontwikkeling van de betonsterkte Gemiddelde ontwikkeling van de betonsterkte Trage ontwikkeling van de betonsterkte Beschouwde bekistingselementen 2 dagen 2 dagen 4 dagen 4 dagen 5 dagen 8 dagen 9 dagen 10 dagen 14 dagen Verticale bekistingen (kolommen, pijlers, wanden, zijvlakken van balken) Horizontale bekistingen met behoud van de stutten Alle stutten op voorwaarde dat de enige last het eigengewicht is van het ontkiste element 14
Bekistingen Ontkistingstermijn f cm2 /f cm28 * van het beton of R c2 /R c28 ** van het cement 0,5 0,3 en <0,5 0,15 en <0,3 Evolutie van de betonsterkte Snel Gemiddeld Traag ANB <0,15 Zeer traag *f cm : druksterkte volgens NBN EN 12390-3 **R c : druksterkte volgens NBN EN 196-1 Bij gebruik van toevoegsels: trage/zeer trage sterkteontwikkeling 15
Bekistingen Ontkistingstermijn ANB 16
Bekistingen Ontkistingstermijn ANB Betontemperatuur > 5 C tijdens de eerste 72 u 17
Wand, CEM III/A 42,5 N, zonder vliegas, 5 C 2/0,45 = 4,4 dagen 18 18
Beheer van de uitvoering Bekistingen Betonstorten Nabehandeling en bescherming Toleranties 19
Betonstorten Plaatsing Vóór het storten en na toevoeging van eventuele hulpstoffen, hermengen gedurende niet minder dan 5 min of 1 min/m³ ANB 20
Betonstorten Plaatsing Storthoogte beperken tot 1 m Goten, bakken of kubels voorzien van een rubberen buis ANB Segregatie Verplaatsing wapening Vervorming bekisting 21
Betonstorten Plaatsing Aanvulling en verdichting in lagen van 30 tot 50 cm dik ANB 22
Betonstorten Verdichting De trilnaald dringt minstens 10 cm in de vorige laag door ANB 6-8 x diam. TV 23
Betonstorten Verdichting Beperkingen Niet voor zelfverdichtend en colloïdaal beton Metaalvezel versterkt beton: aangepaste middelen en duur om preferentiële oriëntatie van vezels te vermijden Bedrijfsvloer S4 en S5: trillat of aftreklat ANB 24
Beheer van de uitvoering Bekistingen Betonstorten Nabehandeling en bescherming Toleranties 25
Nabehandeling en bescherming Uitdroging Stoppen van de hydratatie Plastische krimp Sterkte Duurzaamheid Uitzicht 26
Nabehandeling en bescherming Uitdroging Nabehandelingsmethoden Bekisting laten staan Bedekken met zeilen Vochtige doeken Bevochtigen Curing compound 27
Nabehandeling en bescherming Uitdroging Minimale nabehandelingsduur: Omgevingsklasse EI = 12 u Behalve voor bedrijfsvloeren en beton met hoge eisen voor de oppervlaktekwaliteit Andere: ANB ANB 28
Nabehandeling en bescherming Vorst NBN EN 13670: T omgeving laag Beschermingsmaatregelen treffen T oppervlak beton > 0 C tot f c > 5 MPa Koud weer: ANB T omgeving < 5 C tijdens het storten of binnen 72 uur na het storten Storten tegen wand T < 3 C Thermisch isoleren Een geschikte betonsamenstelling kiezen Transporttijd beperken 29
Nabehandeling en bescherming Thermische scheuren T [ C] Tijd ANB Massieve structuren (>50 cm) - Cementgehalte beperken - LH- of VLH-cement - Late ontkisting 30
Beheer van de uitvoering Bekistingen Betonstorten Nabehandeling en bescherming Toleranties 31
Toleranties Tolerantieklassen Tolerantieklasse 1 = normale tolerantie Grenswaarden voor geometrische afwijkingen die garanderen dat de constructie: beantwoordt aan de ontwerphypothesen van EC2 voldoet aan de andere functionele eisen van het bouwwerk Tolerantieklasse 2 kan worden vereist (in de uitvoeringspecificaties) Voor sommige toepassingen (bv. zichtbeton, betonvloeren) Voor bepaalde afwerkingen (bv. pleisterwerk, schrijnwerk) ANB 32
Toleranties Tolerantieklassen NBN EN 13670 Stabiliteit en functionaliteit NBN B15-400 Geschikt voor verdere afwerking en gebruik Strengere eisen prnbn B15-007 Uitzicht 33
Toleranties Vlakheid ANB Type afwijking Beschrijving Toegestane afwijking Tolerantieklasse 1 Toegestane afwijking Tolerantieklasse 2 Bekist of glad oppervlak Vlakheid met een liniaal Voorschriften voor bedrijfsvloeren: TV 204 Niet-bekist oppervlak Globaal Lokaal Globaal Lokaal l = 2,0 m l = 0,2 m l = 2,0 m l = 0,2 m 9 mm 4 mm 15 mm 6 mm Voorschriften voor ondergrond van dekvloeren: TV189 Voorschriften voor ondergrond van binnenpleister: TV 199 Voorschriften voor ondergrond van buitenpleister: TV 209 Voorschriften voor zichtbeton: norm in voorbereiding 34
Toleranties Vlakheid prnbn B 15-007 (sept. 2016) Zichtbeton Classificaties en specificaties Maximale afwijking op de vlakheid van een bekist oppervlak Tolerantieklasse Lat van 2 m Lat van 20 cm VF1 9 mm 4 mm VF2 7 mm 3 mm VF3 5 mm 2 mm 35
Referenties www.normen.be «beton-mortel-granulaten»: Fiches, artikels, www.nbn.be www.wtcb.be : Publicaties (TV, artikels, normen, ) www.febelcem.be : ABC van cement en beton, Dossier Cement www.betonica.be : webinar, 36