Grond- Weg- en Waterbouw: Slibbehandeling Kennisvelden binnen de WaterDienst Opdrachtgever RIJKSWATERSTAAT AUTEUR : T.J. STOOP DATUM : 10 JULI 2008
2
Inhoudsopgave Inhoudsopgave 3 1. Inleiding 5 2. Internationale aanvragen 6 2.1 De resultaten 6 3. Nationale aanvragen 9 4. Conclsies 11 Bijlage 1. Overzichten octrooiaanvragers 12 Bijlage 2. IPC Classificatie 14 Bijlage 3. Begippen 15 Bijlage 4. Landcodes 18 Bijlage 5. Afkortingen 19 3
4
1. Inleiding Algemeen In november 2007 heeft Rijkswaterstaat het Convenant IE ondertekend. Doel van dit convenant: het intellectueel eigendom rond infrastructurele projecten regelen, zodat de Grond-, weg- en waterbouw (GWW) een meer innovatieve sector wordt. Rijkswaterstaat wenst inzicht te verkrijgen of dit convenant ook echt bijdraagt aan hogere innovativiteit. Daarvoor is een nulmeting nodig, die de huidige octrooisituatie in kaart brengt. Rijkswaterstaat heeft Octrooicentrum Nederland gevraagd dit octrooionderzoek uit te voeren. Bijlage 1 bevat een tabel met daarin IPC-groepen en codes van de kennisvelden waarop is geteld, met de daarbij behorende beschrijving van het betreffende technologiegebied. Voor het onderzoek is gebruik gemaakt van de EPODOC-database van het Europees Octrooi Bureau. Op het moment van onderzoek bevonden zich hierin de gegevens van ruim 60 miljoen octrooidocumenten. Dit betreft internationale octrooien waarvan de aanvragen zijn ingediend bij de World Intellectual Property Organisation (WIPO) of bij het Europees Octrooi Bureau (EOB). Maar ook nationale octrooien aangevraagd bij de nationale octrooibureaus vallen hieronder. Afbakening en opsplitsing De werkzaamheden van Rijkswaterstaat, zijn onder te verdelen in een aantal kennisvelden. Deze kennisvelden zijn vrij divers van aard. Om die reden wordt in één rapport, één kennisveld behandeld. Dit rapport bespreekt de resultaten op het gebied van slibverwerking. Methodiek Om octrooipublicaties te kunnen onderverdelen en tellen in bovengenoemde categorieën wordt gebruik gemaakt van het systeem van International Patent Classification (IPC). Hierbij wordt elke octrooiaanvrage die is ingediend, ingedeeld in één of meerdere klassen die het betreffende technologiegebied waar de uitvinding betrekking op heeft aangeven. In totaal omvat het IPC systeem zo n 70.000 codes die tezamen alle technologiegebieden beschrijven. Deze codes zijn in een hiërarchische structuur gegroepeerd. Hoe hoger in de structuur, des te breder het omschreven technologiegebied. Dit rapport In het onderzoek zal de focus liggen op Nederlandse octrooiaanvragers. Behalve het aantal octrooiaanvragen in Nederland, worden ook de aanvragen door Nederlandse organisaties besproken. Er worden ook vergelijkingen gemaakt tussen Nederland en het buitenland. Door de octrooien te tellen die zijn aangevraagd bij de WIPO of bij het EOB, wordt doorgaans een goed beeld gekregen van de internationale ontwikkelingen in een bepaald technologiegebied. Dit is gebruikt om de internationale positie van Nederland in kaart te brengen. De onderzoeksperiode is van 1990 tot 2006. Octrooien waarvan de aanvragen zijn ingediend binnen deze periode worden geteld. Aangezien nog niet alle in 2006 ingediende aanvragen op het moment van tellen zijn gepubliceerd, zijn de aantallen over dit laatste jaar nog onvolledig. Deze periode van geheimhouding duurt 18 of 30 maanden gerekend vanaf de indieningsdatum. Bijlage 2 bevat een uitleg van octrooigerelateerde begrippen en procedures. Bijlage 5 bevat de gebruikte afkortingen. 5
2. Internationale aanvragen Inleiding Het onderzoek Het uitbaggeren van waterwegen, havens en andere wateren resulteert vaak in een grote hoeveelheid vervuilde baggerspecie. Vaak kan deze baggerspecie worden verwerkt en hergebruikt. Soms is de vervuiling zo zwaar dat hergebruik of verwerking (nog) niet mogelijk is en opslag plaatsvindt in speciaal daarvoor gebouwde depots. Onderzoek naar andere manieren van verwerking of hergebruik is nog in volle gang. Voor het kennisveld slibbehandeling/verwerking is gezocht naar octrooipublicaties die zijn ingedeeld in de IPC-klassegroep C02F11/.. Behandelen van slib; Inrichtingen daarvoor. Bijlage 2 bevat een volledig overzicht van de klassen binnen deze groep. 2.1 DE RESULTATEN Aantal aanvragen Het aantal unieke octrooiaanvragen dat in de periode 1990 tot 2006 is ingediend bij WIPO of EOB en betrekking heeft op het kennisgebied slibbehandeling is 1754. In Figuur 1 worden de aantallen aanvragen verdeeld over de jaren van indiening weergegeven Het aantal aanvragen is licht gestegen van zo n 80 in 1990 tot ongeveer 140 in 2006. De trendlijn in de figuur laat de stijging zien. De stijging is echter minder groot dan de stijging in aantallen octrooiaanvragen die voor alle technologiegebieden tezamen geldt. Figuur 2 toont dit. Hier is de groei index uitgezet, waarbij de index van het jaar 1990 op 100 is gezet. Daar waar het totaal aantal octrooiaanvragen begin jaren 90 is gaan stijgen, bleven de aantallen op het gebied van slibbehandeling aanvankelijk nog vrij constant. Pas in de tweede helft van de jaren negentig vond de groei plaats. Inmiddels is die groei weer gestopt, en zijn de aantallen per jaar weer redelijk constant geworden. Figuur 1. Ontwikkeling aantal octrooiaanvragen aantal octrooiaanvragen 150 100 50 0 1990 1995 2000 2005 Jaar indiening Figuur 2. Relatieve groei slibbehandeling Groei index (1990 = 100) 400 300 200 100 0 Totaal slibbehandeling 1990 1995 2000 2005 Jaar indiening 6
Figuur 3. Aanvragen verdeeld per land Aantal octrooiaanvragen 400 300 200 100 0 347 315 304 Aanvragen per land 117 92 50 46 45 43 42 40 40 39 US DE JP FR GB SE NL CA AU IT FI KR DK Figuur 4. Aandeel in aanvragen per land DK; 2% Overig; 15% Aandeel per land US; 20% DE; 18% In figuur 3 wordt de verdeling weergegeven van de octrooiaanvragen per land waar vandaan ze zijn ingediend. De Verenigde Staten is koploper met 347 aanvragen, gevolgd door Duitsland en Japan. Nederland staat met 46 aanvragen op een zevende plaats, wat ongeveer de positie is die Nederland over het algemeen inneemt in de werledranglijst van ingediende octrooiaanvragen. Figuur 4 toont het aandeel per land. Het aandeel van de VS in het geheel is 20%. Voor Nederland geldt een aandeel van ongeveer 3%, wat net als de positie op de ranglijst normaal genoemd kan worden. De aanvragers KR; 2% FI; 2% IT; 2% AU; 2% CA; 3% NL; 3% SE; 3% GB; 5% FR; 7% JP; 17% Tabel 1 geeft de bedrijven met het grootste aantal aanvragen (7 of meer), in de periode 1990 tot 2006 voor het technologiegebied slibbehandeling. Nederlandse bedrijven komen in deze lijst niet voor. Aan de top staat het Zwitserse chemieconcern Ciba, gevolgd door Ebara Corporation uit Japan. Hieronder volgt een kort profiel van de vier grootste aanvragers. Aanvrager Land Totaal Ciba (Geigy) CH 25 Ebara Corporation JP 23 Linde Group DE 16 Kurita Water Industries Ltd. JP 13 Rhone Poulenc FR 11 Degremont FR 10 Zimpro environmental US 10 Nalco Chemical US 9 Chematur Eng AB SE 8 Commw scient & ind res Org. AU 8 Fraunhofer ges forschung DE 8 Air prod & chem.. US 7 Bayer corp. DE 7 Kobelco eco solutions JP 7 Texaco development US 7 Toagosei Corporation JP 7 Tabel 1. Grootste aanvragers Internationaal Ciba [CH] Chemieconcern met een zeer breed werkterrein, waaronder ook waterbehandeling. In 2006 werkten er zo n 14000 mensen, de omzet bedroeg in dat jaar 6,3 miljard Zwitserse Franc. Ebara corporation [JP] Levert technologie en diensten op het gebied van lucht, water en milieu. Ebara had in 2006 meer dan 15000 mensen in dienst en een omzet van ruim 4 miljard dollar. Linde Group [DE] Grootste producent in de wereld van industriële en medische gassen, tevens productie van procesinstallaties voor bedrijven in de petrochemische-, farmaceutische- en gasverwerkende industrie. Opereert in mer dan 70 landen, met 51000 medewerkers en een omzet in 2006 van ruim 8 miljard Euro. 7
Kuria Water Industries [JP] Werkterrein is water- en milieu management. Levert water aan zeer uiteenlopende doelgroepen zoals de farmaceutische industrie, maar ook bijvoorbeeld aan productie van halfgeleiders. Daarnaast wordt ook drinkwater geproduceerd door ontzilting van zeewater. Er werken zo n 4000 mensen en de omzet bedroeg in 2006 ruim 1 miljard dollar. De Nederlandse aanvragers Pelt & Hooykaas heeft in de periode 1990 tot 2006 vijf internationale octrooiaanvragen ingediend en is daarmee de grootste Nederlandse aanvrager. Tabel 2. toont de volledige lijst van Nederlandse aanvragers. Pelt & Hooykaas Actief in grond- weg- en waterbouw. Leverancier van bouwmaterialen aan bedrijfsleven en overheid waaronder Rijkswaterstaat, provincies en gemeenten. Aanvrager Aantal Pelt & Hooykaas 5 Akzo Nobel Nv 2 Biothane Systems Internat Bv 2 Dhv Bv 2 Koninklijke Cooperatie Cosun Ua 2 Kti Group Bv 2 Paques Bv 2 Shell Group 2 Stichting Wetsus Ct Of Excelle 2 Terra Ijssel Bv 2 Tno 2 Vartech Bv 2 Agrifirm Bv 1 Beesterzwaag Beheer Bv 1 Biomass Technology Group Bv 1 Bioone Holding Bv 1 Btg Biomass Technology Group 1 Cavo Latuco Ba 1 Corus Group 1 Delta Bio Mestbewerking Bv 1 Ecotechniek Bv 1 Energieonderzoek Centrum Nederland (Ecn) 1 Haaring Beheer Bv H 1 Kema Nv 1 Linde Ag 1 Memon Bv 1 Niro Process Technology Bv 1 Orgaworld Bv 1 Projectadvies Waalhof Bv 1 Recycling Nederland Bv 1 Smithuis Patrick George 1 Sparqle International Bv 1 Sr Technologie Bv 1 Tu Delft 1 Van Rijn Ind Projekten Bv 1 Waanders Beheer Bv 1 Wageningen Ur 1 Wolters Peter 1 Tabel 2. Nederlandse aanvragers internationaal 8
3. Nationale aanvragen Inleiding In dit hoofdstuk worden de resultaten van Nederland besproken. Daarbij worden 2 onderwerpen onderscheiden : Octrooiaanvragen in Nederland Octrooiaanvragen gedaan door Nederlandse aanvragers Octrooiaanvragen in Nederland In Nederland zijn 103 aanvragen ingediend in de periode 1990 tot 2006 op het gebied van slibbehandeling. Hiervan is 90% afkomstig van Nederlandse bedrijven. De aantallen aanvragen per jaar zijn vermeld in figuur 5. In tegenstelling tot de internationale aanvragen vertoont het beeld van de nationale aanvragen een dalende lijn. Van 14 in 1990 daalde het jaarlijks aantal (zelfs tot nul in 2003). Wel moet hierbij worden opgemerkt dat het maar om kleine aantallen gaat, gemiddeld 6 per jaar, en dat het om toevallige schommelingen kan gaan. Pelt & Hooykaas, ook al de grootste Nederlandse aanvrager internationaal, en Memon BV zijn de twee grootste aanvragers in Nederland, gevolgd door TNO en Paques BV. In tabel 3 staan alle aanvragers met twee of meer aanvragen in Nederland. Daarnaast zijn er nog een groot aantal aanvragers, waaronder ook buitenlandse, met 1 aanvraag. De volledige lijst is opgenomen in bijlage 2. Figuur 5. Aanvragen in Nederland per jaar aantal octrooiaanvragen 15 10 5 0 1990 1995 2000 2005 Jaar indiening Aanvrager Aantal Memon Bv 5 Pelt & Hooykaas 5 Tno 4 Paques Bv 3 Corus Group 2 Dhv Bv 2 Iwaco Bv 2 Klein Borculo Bv 2 Konijn Nicolaas G 2 Koninklijke Cooperatie Cosun Ua 2 Terra Ijssel Bv 2 Vugt Beheer Bv Van 2 Tabel 3. Grootste aanvragers in nederland 9
Octrooiaanvragen in Nederland Waar vragen Nederlandse organisaties aan? Om daar antwoord op te krijgen kijken we in welke landen de octrooiaanvragen gepubliceerd zijn. In totaal zijn er in de onderzoeksperiode door Nederlandse organisaties op 121 unieke vindingen, octrooi aangevraagd. Voor deze vindingen wordt gemiddeld bij 4 instanties octrooi aangevraagd. Voor driekwart van de vindingen wordt in Nederland octrooi aangevraagd. Voor ongeveer de helft van de vindingen wordt een Europees octrooi aangevraagd. In Tabel 4 is opgenomen waar door Nederlanders octrooi wordt aangevraagd. Land n Land n 1 Nederland 93 15 Hongarije 6 2 EOB 1 59 16 Rusland 16 3 WIPO 1 39 17 Zuid Afrika 6 4 VS 37 18 Finland 5 5 Duitsland 35 19 België 4 6 Canada 32 20 Tsjechië 4 Japan 32 21 Mexico 4 8 Australië 30 22 Noorwegen 4 9 Oostenrijk 22 23 Portugal 4 10 Spanje 15 24 Slowakije 4 11 China 12 25 Griekenland 3 12 Denemarken 12 26 Nieuw Zeeland 3 13 Polen 9 27 Slovenië 3 14 Brazilië 7 Tabel 4: Waar vragen Nederlanders octrooi aan? 1 Aanvragen die gedaan worden bij EOB en de WIPO gelden voor verschillende landen. Een aanvraag bij de WIPO die ook in Europa geldig wordt, wordt ook als EOB-document gepubliceerd. In deze tabel is niet ontdubbeld voor dit soort documenten. 10
4. Conclsies Op basis van de onderzoeksresultaten kunnen de volgende conclusies worden getrokken : De VS, Duitsland en Japan domineren wat betreft aantal aanvragen. Het aantal octrooiaanvragen met betrekking tot slibbehandeling bij het EOB en WIPO stijgt iets, maar minder dan het totaal van alle aanvragen. In internationaal perspectief staat Nederland op een zevende posities met 3% van de aanvragen, wat gelijk is aan de positie over alle technologiegebieden heen. Het aantal aanvragen in Nederland lijkt iets te dalen. De aantallen zijn klein, gemiddeld 6 per jaar. 90% wordt ingediend door Nederlandse aanvragers. Driekwart van de Nederlandse aanvragers dient voor een vinding in ieder geval een aanvraag in Nederland in. Daarnaast nog gemiddeld bij 3 andere instanties. 11
Bijlage 1. Overzichten octrooiaanvragers Onderstaande tabel geeft alle aanvragers van octrooien op het gebied van slibbehandeling die meer dan 5 aanvragen hebben ingediend bij WIPO of EOB in de periode 1990 tot 2006. Aanvrager Land Totaal 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 Ciba Geigy CH, GB 25 1 2 1 4 2 2 2 1 1 5 4 Ebara Corp JP 23 1 1 4 1 1 1 2 3 3 2 4 Linde Group DE, NL 16 6 1 1 2 2 4 Kurita Water Ind Ltd JP 13 1 1 1 1 2 1 2 1 3 Rhone Poulenc FR 11 1 2 2 3 3 Degremont FR 10 1 1 1 2 3 1 1 Zimpro Environmental Inc US 10 1 2 4 2 1 Nalco Chemical Co US 9 2 1 1 4 1 Chematur Eng Ab SE 8 1 2 1 1 1 2 Commw Scient & Ind Res Organis AU 8 1 1 1 1 3 1 Fraunhofer Ges Forschung DE 8 1 2 1 1 3 Air Prod & Chem US 7 1 1 1 2 2 Bayer Corp DE 7 1 1 1 2 1 1 Kobelco Eco Solutions Co JP 7 4 1 2 Texaco Development Corp US 7 3 2 1 1 Toagosei Co Ltd JP 7 1 1 1 1 1 2 Allied Colloids Ltd GB 6 1 1 1 1 1 1 Basf Corp DE 6 1 1 2 1 1 Commissariat Energie Atomique FR 6 1 1 1 1 1 1 Cytec Tech Corp US 6 2 1 1 1 1 Mitsubishi Corp JP 6 1 1 1 1 2 Omnium Traitement Valorisa FR 6 1 2 2 1 Otv S A FR 6 1 2 1 2 Sanyo Co Ltd JP 6 1 1 1 2 1 Stockhausen Chem Fab Gmbh DE 6 2 1 3 12
Onderstaande tabel geeft alle aanvragers van octrooien op het gebied van slibbehandeling die 2 of meer aanvragen hebben ingediend in Nederland in de periode 1990 tot 2006. Aanvrager Land Totaal 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 Memon Bv NL 5 5 Pelt & Hooykaas NL 5 2 2 1 Tno NL 4 1 1 1 1 Paques Bv NL 3 1 1 1 Corus Group NL 2 1 1 Dhv Bv NL 2 1 1 Iwaco Bv NL 2 1 1 Klein Borculo Bv NL 2 1 1 Konijn Nicolaas G NL 2 2 Koninklijke Cooperatie Cosun Ua NL 2 1 1 Terra Ijssel Bv NL 2 2 Vugt Beheer Bv Van NL 2 2 13
Bijlage 2. IPC Classificatie Onderstaande tabellen tonen voor de verschillende kennisvelden de omschrijving van de technologiegebieden met de bijbehorende klasse of klassegroepen uit het International Patent Classification systeem (IPC). Het volledige bestand van de IPC classificatie is beschikbaar op de website van Octrooicentrum Nederland onder het hoofdstuk Databanken. De IPC-classificatie is beschikbaar in het Nederlands, maar hiervandaan zijn ook links beschikbaar naar een Engels- en Franstalige versie. (www.octrooicentrum.nl) Behandelingen van slib; Inrichtingen daarvoor C 02 F 11/00 Biologisch behandelen C 02 F 11/02. Anaeroob behandelen; Produceren van methaan door dergelijke processen C 02 F 11/04 door oxideren C 02 F 11/06. Natteluchtoxydatie C 02 F 11/08 door pyrolyse C 02 F 11/10 door ontwateren, drogen of indikken C 02 F 11/12. met toevoeging van chemische middelen C 02 F 11/14. gebruikmakend van droogbedden of composteerbedden C 02 F 11/16 door het thermisch conditioneren C 02 F 11/18. door bevriezen C 02 F 11/20 14
Bijlage 3. Begippen Octrooi Een octrooi, of met een ander woord een patent, is een volgens de wet verleend monopolie op de exploitatie van een uitvinding. De maximale wettelijke duur van een octrooi is in bijna alle landen 20 jaar. Octrooiwetgeving beoogt de (technologische) vooruitgang te stimuleren. Deze stimulatie is tweeërlei. Enerzijds beschermt een octrooi de uitvinders en aanvragers (particulieren, bedrijven, instellingen) tegen concurrentie, waardoor investeringen in innovatief onderzoek terug verdiend kunnen worden. Anderzijds worden octrooien en aanvragen gepubliceerd en vormen de octrooipublicaties een inspiratiebron voor verdere innovatie. Een mogelijke maat voor het innovatievermogen van een bepaald land is het aantal octrooiaanvragen per jaar op naam van aanvragers of uitvinders met overeenkomstige nationaliteit. Octrooiaanvragen / -verleningen / -publicaties Een octrooi wordt volgens nationale wet- en regelgeving aangevraagd, beoordeeld, verleend en in stand gehouden. Een octrooiaanvrage wordt na een periode van doorgaans 18 maanden geheimhouding gepubliceerd, terwijl verlening en publicatie van het eventuele uiteindelijke octrooi nog jaren op zich kunnen laten wachten. Een octrooi dat niet wordt verleend wordt niet gepubliceerd, maar de publicatie van de aanvrage blijft bestaan. Er zijn daarom meer octrooiaanvragen dan octrooien in de databases van octrooi-publicaties beschikbaar. Bij statistisch octrooionderzoek gaat men voor het samenstellen van indicatoren bij voorkeur uit van octrooiaanvragen in plaats van van verleende octrooien. Er zijn er meer en ook al wordt een aanvrage geen octrooi, er ligt toch een innovatieve actie aan ten grondslag. Bovendien zijn aanvragen van recenter datum beschikbaar en ligt de indieningsdatum van een aanvrage dichter bij het 'tijdstip van uitvinding' dan de verleningsdatum van een octrooi. Door uit te gaan van aanvragen wordt daarom een reeëler beeld gekregen van de mate waarin innovatie plaats heeft. Internationale procedures Om een octrooi in meerdere landen te verkrijgen moet in elk land afzonderlijk een octrooiprocedure worden gestart. Omwille van de harmonisatie van wetgeving en voor het gemak van de aanvrager van een octrooi in meerdere landen zijn een aantal internationale overeenkomsten gesloten. De belangrijkste zijn het Patent Cooperation Treaty (PCT), dat door praktisch alle landen van de wereld is ondertekend en het Europees Octrooi Verdrag (EOV) waarbij momenteel 31 landen uit Europa zijn aangesloten. Het PCT-verdrag wordt uitgevoerd door de World Intellectual Property Organisation (WIPO) en het EOV door het Europees Octrooi Bureau (EOB). Met één aanvraag kan nu in meerdere landen tegelijk een octrooi worden aangevraagd. De desbetreffende instantie beoordeelt de aanvrage en stuurt deze dan door naar de aangewezen landen (of regio's) voor de vervolgprocedure. Ter onderscheiding van de verschillende soorten aanvragen en octrooien worden verschillende voorvoegsels bij de registratienummers gebruikt. Een aanvrage ingediend bij de WIPO ontvangt de aanduiding WO, een aanvraag bij het EOB krijgt EP als voorvoegsel en een nationale aanvraag in bijvoorbeeld de Verenigde Staten krijgt US toegevoegd aan zijn unieke nummer. Al naar gelang de gevolgde weg spreekt men van de PCT-route, de EP-route of een nationale route. Een aanvraag die via de WIPO bij het EOB wordt ingediend wordt ook Euro-PCT genoemd. 15
Oudste prioriteit Bij verlening van internationale aanvragen voor de aangewezen landen ontstaan meerdere octrooien voor dezelfde uitvinding in verschillende landen. Deze octrooien behoren dan tot één zogenaamde octrooifamilie. Aan al deze octrooien ligt een en dezelfde aanvrage ten grondslag. Deze aanvrage is het oudste lid van de familie en wordt aangeduid met de term oudste prioriteit. De indieningsdatum van deze aanvrage staat bekend als de oudste prioriteitsdatum. De oudste prioriteitsdatum is van belang op het moment dat een uitvinding op nieuwheid moet worden getoetst aangezien zij het tijdstip waarop de uitvinding is gedaan het dichtst benaderd. Ook het land van indiening van de oudste prioriteit is van belang. Meestal is dat het land van vestiging of herkomst van de uitvinder of de aanvrager. In dit onderzoek wordt voor de datum van indiening de oudste prioriteitsdatum gebruikt en niet de datum waarop de aanvraag bij de WIPO, het EOB of (bijv.) het United States Patent and Trademark Office (USPTO) is ingediend. De allereerste aanvraag (: degene met de oudste prioriteitsdatum) ligt in de tijd gezien het dichts bij de oorspronkelijke uitvinding. Periode van onderzoek Wegens de gehanteerde geheimhoudingsperiodes (tot maximaal 18 maanden vanaf indiening en zelfs 30 maanden bij de PCT-route) zijn gegevens over aantallen octrooiaanvragen voor de meest recente jaren onvolledig. Dit geldt in nog sterkere mate voor verleningen. Technologiegebied De (nationale) octrooibureaus hanteren een classificatiesysteem om een uitvinding onder te brengen in een technologiegebied. Dit vergemakkelijkt het zoeken naar soortgelijke octrooien bij het beoordelen van de nieuwheid van een octrooiaanvraag. Dit classificatiesysteem is de zogenaamde International Patent Classification (IPC), die momenteel uit ongeveer 70.000 ingangen bestaat. In dit onderzoek is bij het zoeken in de databases gebruik gemaakt van de IPC en van de European Classification (ECLA), de wat meer gedetailleerde Europese pendant van de IPC. Nationaliteit van de aanvrager De aanvrager van een octrooi is degene die het octrooi kan gaan exploiteren. De aanvrager is niet noodzakelijkerwijs ook de uitvinder en kan ook een andere nationaliteit dan de uitvinder hebben. Een octrooiaanvrage kan op naam staan van meerdere uitvinders en meerdere aanvragers van uiteenlopende nationaliteiten. De aanvrager kan echter ook een landcode (= domicilie) voeren die niet noodzakelijkerwijs overeenkomt met het land waarin een uitvinding is gedaan. Dit is vooral het geval bij grote Internationals, waarbij het hoofdkantoor de registratie van de octrooiaanvragen centraliseert in speciaal opgezette units (Voorbeelden hiervan zijn IP Holdings als: DSM IP Assets BV en Philips Intellectual Property and Standards (IP&S)). Indicatoren Octrooien worden wereldwijd al lange tijd nauwkeurig geregistreerd en zijn momenteel grotendeels via computerbestanden toegankelijk. Dit heeft er toe bijgedragen dat de belangstelling voor innovatie gerelateerde indicatoren op basis van octrooien is toegenomen. De nationaliteit van aanvragers van octrooien geeft bijvoorbeeld een beeld van de innovatieve capaciteit van het bedrijfsleven van het betreffende land, terwijl de nationaliteit van de uitvinder als indicator voor (de innovativiteit van) het onderzoeksklimaat in een bepaald land wordt beschouwd. Om landen onderling met elkaar te vergelijken kunnen aantallen aanvragen/octrooien per land genormeerd worden naar bijvoorbeeld het aantal inwoners, het bruto nationaal product, de nationale onderzoeksbestedingen enzovoort. Niettemin blijft het lastig om landen onderling te vergelijken vanwege verschillen in gewoonten, wetgeving en procedures. In dit onderzoek wordt onder andere gerefereerd aan de octrooipositie van verschillende landen op grond van het aandeel dat (aanvragers uit) verschillende landen hebben in het 16
totaal aantal aanvragen in de periode van onderzoek. Consistentie van de octrooidatabases De informatie die gebruikt wordt ten behoeve van de analyses is voor het octrooiproces secundair. Het gevolg is dat met name op het gebied van naamgeving van aanvragers en uitvinders er vele spellingsvarianten gevonden worden in de databases. Zonder meer tellen zou een uiterst vertekend beeld geven van de actieve partijen. Ook overnames en afsplitsing van ondernemingen leidt tot over- of onderschatting van actieve partijen. Bij de analyses probeert OCNL zo goed als mogelijk is informatie bij de juiste aanvrager of uitvinder te plaatsen. De afspraak is dat het domicilie van zowel de aanvrager(s) als van de uitvinder(s) op de octrooiaanvrage worden vermeld. Niet in alle gevallen wordt deze (correct) vermeld. Deze onvolkomenheden zijn niet (eenvoudig) te verhelpen. Door het kiezen van doorgaans consistente documentverzamelingen worden de problemen geminimaliseerd. Ook zijn er (zij het beperkt) inconsistenties en fouten bij het toewijzen van de classificatiesymbolen aan de octrooiaanvragen. Door zoveel mogelijk gebruik te maken van de publicaties van het EOB (: EP-documenten) en die van de WIPO (: WO-documenten) worden de problemen geminimaliseerd. 17
18 Bijlage 4. Landcodes Landcode Land AR Argentinië AT Oostenrijk AU Australië BE België BR Brazilië CA Canada CH Zwitserland CN China CZ Tsjechië DE Duitsland DK Denemarken ES Spanje FI Finland FR Frankrijk GB Engeland GR Griekenland HK Hong Kong HU Hongarije IE Ierland IL Israël IN India IT Italië JP Japan KE Kenia KR Zuid-Korea LT Litouwen LU Luxemburg MC Monaco MX Mexico NL Nederland NO Noorwegen NZ Nieuw Zeeland PL Polen PT Portugal RU Rusland SE Zweden SG Singapore SI Slovenië SK Slowakije TR Turkije US Verenigde Staten ZA Zuid Afrika
Bijlage 5. Afkortingen Afkorting EOB EP EPO EPODOC KOB Verklaring Europees Octrooi Bureau European Patent (Europese octrooi(aanvrage) European Paten Office (Engelse naam voor EOB) EPO Documentation Cluster Kennisontsluiting en Beleidsinteractie van Octrooicentrum Nederland 19
20