PRESTATIE-INDICATOREN Wmo Gemeente Brunssum

PRESTATIE-INDICATOREN Wmo 2009 Gemeente Brunssum Gemeente Heerlen Bureau Onderzoek & Statistiek Heerlen, Juni 2010

INHOUDSOPGAVE SAMENVATTING 1. Inleiding 1 1.1 Aanleiding en vraagstelling 1 1.2 Doel en probleemstelling 1 1.3 Onderzoeksopzet 1 1.4 Leeswijzer 2 2. Wmo-brede keuzes en prestaties 3 2.1 Kwaliteit 3 2.2 Uitgaven Wmo 4 2.3 Participatie 6 3. Keuzes en prestaties op de prestatievelden 9 3.1 Leefbaarheid en sociale samenhang (prestatieveld 1) 9 3.2 Preventie en ondersteuning van ouders en jeugdigen (prestatieveld 2) 10 3.3 Het geven van informatie, advies en cliëntondersteuning (prestatieveld 3) 12 3.4 Ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers (prestatieveld 4) 15 3.5 Bevorderen deelname kwetsbare groepen (prestatieveld 5) 18 3.6 Het verlenen van individuele voorzieningen (prestatieveld 6) 19 3.7 Het aanbieden van maatschappelijk opvang, waaronder vrouwenopvang (prestatieveld 7) 22 3.8 Het bevorderen van openbare geestelijke gezondheidszorg (prestatieveld 8) 25 3.9 Het bevorderen van verslavingsbeleid (prestatieveld 9) 27 Referenties 29 Bijlage: Vragenlijst i

SAMENVATTING Het doel van het huidige onderzoek prestatie-indicatoren Wmo 2009 is meer inzicht te verkrijgen in het gevoerde Wmo-beleid van de gemeenten Brunssum, Heerlen, Landgraaf, Onderbanken, Nuth, Simpelveld en Voerendaal in 2009. Hiertoe zijn per prestatieveld een aantal indicatoren gedefinieerd. Om deze indicatoren te verzamelen is aan alle Wmo-beleidsmedewekers (N=7) die deel uitmaken van de Wmo regiegroep middels een E- mail een digitale voorgestructureerde vragenlijst verstuurd. De vragen in deze vragenlijst hebben met name betrekking op de kosten en de 9 prestatievelden van de Wmo. Hieronder worden de belangrijkste bevindingen voor de gemeente Brunssum uiteengezet. Wmo-uitgaven De gemeente Brunssum heeft in 2009 in totaal 11.599.951uitgegeven aan de Wmo. Ruim de helft van dit bedrag werd uitgegeven aan huishoudelijke verzorging. Leefbaarheid en sociale samenhang De gemeente Brunssum heeft in 2009 de volgende activiteiten ingezet om het sociale klimaat en de leefbaarheid te bevorderen: bevorderen burgerparticipatie, stimuleren eigen initiatieven burgers, bevorderen burgerplatforms, bevorderen netwerkvorming specifieke groepen, zorgen voor (vrijwillig) buurtbemiddeling, zorgen voor goede buurtinformatie en buurtvoorlichting, bevorderen buurtbeheer en buurttoezicht en bevorderen buurtactiviteiten. Preventie en ondersteuning van ouders en jeugdigen De gemeente Brunssum heeft zowel op voorzieningenniveau als op cliëntniveau ketenafspraken gemaakt. Op het gebied van opvoedondersteuning zijn bijna alle - in aanmerking komende - voorzieningen (bijv. schoolmaatschappelijk werk, zorgcoördinatie en individuele begeleiding en ondersteuning) beschikbaar. Het geven van informatie, advies en cliëntondersteuning De volgende vormen van ondersteuning zijn in 2009 door de gemeente Brunssum via het Wmo- of zorgloket aangeboden: informatie, advies, cliëntondersteuning, bemiddeling, doorverwijzing, aanvragen van voorzieningen en besluitvorming over het al dan niet toekennen van aanvragen. Met betrekking tot cliëntondersteuning worden de volgende faciliteiten via het loket aangeboden: informatie en adviesverstrekking, vraagverheldering, bemiddeling, verwijzing naar een indicatieorgaan, verwijzing ondersteunde organisatie, hulp bij klachten, bezwaar en beroep, kortdurende ondersteuning en voorlichting, monitoring en evaluatie externe dienstverlening en cursussen in groepen. Ondersteuning bij crisis, faciliteren van lotgenotencontact en groepsgewijze ondersteuning worden in 2009 niet als faciliteiten cliëntondersteuning aangeboden. Ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers De gemeente Brunssum geeft de volgende vormen van ondersteuning aan mantelzorgers: een steunpunt mantelzorg, vrijstelling sollicitatieplicht, respijtzorg thuis en buitenshuis, kinderopvang, lotgenotencontact, cursussen, begeleiding/ondersteuning, nazorg en activiteiten gericht op ontspanning (niet zijnde respijtzorg). Daarnaast biedt zij ondersteuning aan vrijwilligers, waarbij onderscheid gemaakt wordt tussen vrijwilligers in de zorg en overige vrijwilligers. De gemeente Brunssum biedt in deze context deskundigheidsbevordering aan, voor zowel vrijwilligers in de zorg als overige vrijwilligers. Deze ondersteuning voor vrijwilligers heeft betrekking op: deskundigheidsbevordering, verzekering en het beschikbaar stellen van prijzen.

Bevorderen deelname kwetsbare groepen In haar beleid voor kwetsbare groepen betrekt de gemeente Brunssum ook andere beleidsterreinen, zoals werk en inkomen. De vraag naar collectieve voorzieningen vanuit kwetsbare groepen brengt zij niet in beeld. Het verlenen van individuele voorzieningen De gemeente Brunssum vraagt een eigen bijdrage voor hulp in het huishouden, roerende zaken niet zijnde een individuele vervoersvoorziening en onroerende woonvoorziening. Er wordt geen eigen bijdrage gevraagd voor een individuele vervoersvoorziening en andere voorzieningen. Voor het bepalen van de eigen bijdrage wordt de maximale eigen bijdrage vastgesteld op de hoogte van de bedragen zoals deze in het Besluit maatschappelijke ondersteuning vermeld zijn. De hulp bij het huishouden is afgestemd met het CIZ en de zorgaanbieders. De afstemming met het CIZ en de zorgaanbieders worden beide als goed gewaardeerd. Het aanbieden van maatschappelijke opvang, waaronder vrouwenopvang Gemeenten hebben een taak om huishoudelijk geweld zoveel mogelijk te voorkomen en te zorgen voor goede opvangmogelijkheden voor slachtoffers. In de gemeente Brunssum vindt op regioniveau ketensamenwerking en casusoverleg plaats. Ook is er op regioniveau een opvangvoorziening aanwezig. Voorzieningen zoals het steunpunt huiselijk geweld en voorlichting ter preventie worden allemaal op regionaal niveau aangeboden. Ook de inzet van casemanagers vindt op regionaal niveau plaats. Het aanbod voor maatschappelijke opvang is voldoende, doch van vrouwenopvang niet. Het bevorderen van openbare geestelijke gezondheidszorg Gemeenten hebben als taak om de openbare geestelijke gezondheidszorg (OGGz) te bevorderen en om dak- en thuisloosheid te voorkomen. Alle activiteiten die de gemeente Brunssum in deze context organiseert vinden op regioniveau plaats. Hierbij kan gedacht worden aan: vroegsignalering en preventie, meldpunt signalen crisis, opsporen kwetsbare personen, contact leggen en houden met opgespoorde personen, bij terugval mensen weer opnieuw opsporen, gebruik OGGz-platform of overleg, afspraken organisaties over uitvoering OGGz, afspraken woningbouwcorporaties over huisuitzettingen en individuele trajectplannen voor dak- en thuislozen. Een uitzondering hierop vormt bureau schuldhulpsanering dat ook op gemeenteniveau opereert. Het bevorderen van verslavingsbeleid De gemeente Brunssum voert activiteiten uit op het gebied van verslavingszorg. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen universele en selectieve verslavingspreventie. Alle activiteiten worden op regioniveau uitgevoerd, zoals: universele en selectieve verslavingspreventie, gebruikersruimte, opvanglocatie, activering, vangnet bemoeizorg en toeleiding naar zorg.

1. Inleiding 1.1 Aanleiding en vraagstelling In 2007 is de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) ingevoerd. Dit is een wet die ervoor moet zorgen dat iedereen in de samenleving zo goed mogelijk mee kan doen, ook de mensen met een beperking. Gemeenten dienen elke vier jaar een beleidsplan te maken waarin staat wat ze gaan ondernemen op het terrein van (maatschappelijke) ondersteuning. Om een goed oordeel te kunnen vormen over de uitvoering van de Wmo in de gemeente, is jaarlijks informatie nodig over alle prestatievelden van de Wmo. Door middel van benchmarken worden prestaties van gemeenten zichtbaar. Deze prestaties kunnen afgeleid worden aan de hand van de indicatoren die geformuleerd zijn. In deze rapportage worden de resultaten van de gemeenten Brunssum, Heerlen, Landgraaf, Nuth, Onderbanken, Simpelveld en Voerendaal gepresenteerd. Hierbij wordt, indien relevant en mogelijk, telkens het gemiddelde van deze zeven gemeenten weergegeven (benchmark). De gemeente Kerkrade heeft in 2009 (net zoals in 2008) niet deelgenomen. Gemeenten moeten onderzoeksgegevens verstrekken aan het ministerie van VWS. Daarnaast is het de verplichting van de gemeente om deze gegevens ook te publiceren voor de burgers. In 2007 is voor het eerst gestart met het verzamelen van de prestatiegegevens door een extern onderzoeksbureau. In 2008 en 2009 zijn de Wmo benchmark prestatiegegevens, in opdracht van de afdeling Welzijn, uitgevoerd door bureau Onderzoek & Statistiek van de gemeente Heerlen. De vraagstelling die hierbij hoort luidt als volgt: Op welke wijze hebben de indicatoren zich tussen 2008 en 2009 ontwikkeld? 1.2 Doel en probleemstelling Het doel van het huidige onderzoek is meer inzicht te verkrijgen in het gevoerde WMO-beleid van de gemeenten. Doordat de gegevens jaarlijks verzameld worden ontstaat er zicht op het (door) ontwikkelen van beleid en de kwaliteit van dit beleid. Dit gebeurt aan de hand van een vergelijking tussen de afzonderlijke gemeenten (afzonderlijke score t.o.v. het gemiddelde) en een vergelijking ten opzichte van 2008. Hierdoor kunnen trends en ontwikkelingen gesignaleerd worden en kan beleid, indien nodig, bijgesteld worden. 1.3 Onderzoeksopzet De Wmo beleidsmedewerkers van de gemeenten Brunssum, Heerlen, Landgraaf, Nuth, Onderbanken, Simpelveld en Voerendaal zijn in oktober 2009 ingelicht over de aanpak, doelstelling en vragen behorende bij de benchmark. Per gemeente fungeert één beleidsmedewerker op het gebied van de Wmo als aanspreekpunt. Om de indicatoren te kunnen verzamelen, is aan alle Wmo beleidsmedewerkers c.q. respondenten (N = 7) middels een e-mail een digitale voorgestructureerde vragenlijst verstuurd. Deze personen nemen ook deel aan de regionale Regiegroep Wmo. Deze vragenlijst bestaat uit 24 gesloten vragen inclusief een toelichting en is identiek aan de vragenlijst uit 2007, 2008 en 2009 t.b.v. de vergelijkbaarheid (zie bijlage). De vragen hebben betrekking op de 9 prestatievelden van de Wmo, kwaliteit en participatie. Het enige verschil met 2008 is dat in 2009 een toelichting toegevoegd is over de wijze waarop de Wmo-kosten geïnterpreteerd en ingevuld dienen te worden. Nadat de gegevens geanalyseerd zijn is de conceptrapportage besproken met de leden van de Wmo Regiegroep waarin alle deelnemende gemeenten vertegenwoordigd zijn. Tijdens deze bijeenkomst is een kwalitatieve onderbouwing gegeven van de gevonden resultaten. Tevens zijn mogelijke interpretatieverschillen uitgebreid besproken. De conceptrapportage is ten slotte in de Stuurgroep Wmo besproken en akkoord bevonden. 1

Aangezien het onderzoek prestatie-indicatoren Wmo als doelstelling heeft om de situaties van de participerende gemeenten met elkaar te vergelijken, is het van belang om inzicht te hebben in bepaalde (demografische) achtergrondkenmerken van deze gemeenten, zoals inwoneraantallen en percentage 65+ (t.b.v. landelijke verdeling van Wmo gelden). Deze factoren kunnen van invloed zijn op de gerapporteerde antwoorden en verhoudingen tussen de gemeenten (bijv. beschikbaar Wmobudget). Dit overzicht is weergegeven in tabel 1.1. Tabel 1.1: Achtergrondkenmerken per 1-1-2009 Inwoners* (abs.) Aandeel 65+* (in % van het totale aantal inwoners) Brunssum 29.524 18% Heerlen 89.385 16% Landgraaf 38.710 17% Onderbanken 8.502 17% Simpelveld 11.086 17% Voerendaal 12.746 19% Nuth 15.720 19% * bron: Burgeronderzoek Parkstad Limburg 2009; GBA 1.4 Leeswijzer In de huidige rapportage wordt beknopt verslag gedaan van de resultaten betreffende het onderzoek Wmo prestatie-indicatoren van de gemeenten Brunssum, Heerlen, Landgraaf, Nuth, Onderbanken, Voerendaal en Simpelveld. Onderhavig onderzoek beperkt zich tot enkele kengetallen die behoren tot de negen prestatievelden van de Wmo: leefbaarheid en sociale samenhang (paragraaf 3.1), preventie en ondersteuning (paragraaf 3.2), het geven van informatie, advies en cliëntondersteuning (paragraaf 3.3), ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers (paragraaf 3.4), bevorderen deelname kwetsbare groepen (paragraaf 3.5), het verlenen van individuele voorzieningen (paragraaf 3.6), het aanbieden van maatschappelijke opvang, waaronder vrouwenopvang (paragraaf 3.7), het bevorderen van openbare geestelijke gezondheidszorg (paragraaf 3.8) en het bevorderen van verslavingsbeleid (paragraaf 3.9). De paragrafen 3.7 en 3.9 hebben betrekking op prestatievelden die primair een regionale component omvatten. De cijfers die hierop betrekking hebben zijn vanuit de bril van de regiofunctie van Heerlen ingevuld. Bij de interpretatie van de resultaten dient hiermee rekening gehouden te worden. Mogelijke oorzaken en verschillen tussen gemeenten van de weergegeven cijfers zijn niet onderzocht. Hierover worden dan ook geen uitspraken gedaan. Ook wordt opgemerkt dat er sprake kan zijn van interpretatieverschillen bij respondenten, ondanks de toelichting die alle gemeenten ontvangen hebben. Deze interpretatieverschillen kunnen bijdragen aan verschillen in gerapporteerde cijfers tussen gemeenten. Bij díe onderwerpen waar het aannemelijk is dat dit het geval is wordt dit extra benadrukt. 2

2. Wmo-BREDE KEUZES EN PRESTATIES In dit hoofdstuk worden díe indicatoren besproken die Wmo-breed van toepassing zijn. Deze kunnen dus niet sec aan één bepaald prestatieveld gekoppeld worden. Het betreft: kwaliteit, begrote uitgaven en de organisatie van participatie. 2.1 Kwaliteit Tabel 2.1 geeft weer op welke wijze de gemeenten aan de kwaliteit van de (in het kader van de Wmo) geleverde producten en diensten werken. Het betreft hierbij: - hanteren van servicenormen met betrekking tot het aanvraagproces (bijv. doorlooptijden) - opnemen van kwaliteitseisen in contracten met aanbieders - aanbieders verplichten periodiek klanttevredenheid te meten - andere manier Tabel 2.1: Kwaliteit Wmo geleverde producten en diensten Verplichting meten Servicenorm Kwaliteitseisen klanttevredenheid Anders 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 TOTAAL 86% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 29% 57% 100% Brunssum ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee ja Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee ja ja Landgraaf ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee ja ja Onderbanke ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee ja ja Simpelveld nee ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Voerendaal ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee ja Nuth ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee ja Uit tabel 2.1 blijkt dat de gemeten producten en diensten (d.w.z. servicenormen, kwaliteitseisen en de verplichting om de klanttevredenheid te meten) door alle gemeenten gebruikt worden. Het aandeel gemeenten dat anders als antwoordmogelijkheid noemt, is gemiddeld toegenomen met 43 procentpunten. In dit kader wordt genoemd: monitoren contracten, inzet ouderenadviseurs, controles. 3

2.2 Uitgaven Wmo In deze paragraaf wordt beschreven hoeveel uitgaven de gemeenten in 2009 naar schatting hebben uitgegeven, verdeeld naar de IV3-functies maatschappelijke begeleiding en advies (620), huishoudelijke verzorging (622), sociaal-cultureel werk (630) en voorzieningen gehandicapten (652). Hiervoor is gekozen omdat de uitgaven die hieronder vallen grotendeels Wmo-gerelateerd zijn. Hierbij moet echter benadrukt worden dat dit slechts een deel van de Wmo uitgaven betreft. In deze paragraaf worden alleen de cijfers voor de gemeente Brunssum en het gemiddelde van de participerende gemeenten weergegeven. Hiervoor is gekozen omdat de gemeenten onderling moeilijk vergelijkbaar zijn, zodat een onjuist en vertekend beeld zou kunnen ontstaan. Ondanks de vooraf verstrekte richtlijnen over de IV3-indelingen om meer uniformiteit te bereiken inzake de budgetindelingen, kunnen interpretatieverschillen niet helemaal voorkomen worden. De vraag over de totale begrote Wmo uitgaven kan bijv. beantwoord worden met het oog op de totale groep cliënten (Wmo breed) of met het oog op een specifieke doelgroep (bijv. WVG&Welzijnswet). Tabel 2.2 geeft de Wmo uitgaven voor 2009 weer, uitgesplitst naar de IV3-functies. De bedragen die gerapporteerd zijn, hebben betrekking over de meest actuele bedragen over 2009. Indien deze nog niet beschikbaar waren, is uitgegaan van begrotingscijfers (bijv. najaarsnota). Tabel 2.2: Totale Wmo uitgaven voor 2009, uitgesplitst naar IV3-functies, in Euro s Maatschap- Totaal* pelijke begeleiding en Huishoudelijke verzorging Sociaal-cultureel werk Voorzieningen gehandicapten advies Brunssum 11.599.951 1.490.976 5.472.647 914.799 2.039.905 GEMIDDELD 9.250.139 1.317.144 3.725.271 1.046.926 1.794.010 * Het totale bedrag is niet per definitie een sommatie van de vier IV3-functies, vanwege het feit dat de totale Wmo uitgaven niet alleen bestaan uit de voornoemde IV3-functies maar ook nog andere functies kunnen omvatten. Uit tabel 2.2 blijkt dat de gemeente Brunssum relatief het grootste aandeel van de Wmo-uitgaven besteedt aan huishoudelijke verzorging. De gemeente Brunssum geeft ten opzichte van het gemiddelde van de participerende gemeenten in totaal meer geld uit aan de Wmo. 4

De Wmo-uitgaven van de gemeente Brunssum zijn ook per inwoner berekend. Tabel 2.3 laat dit zien. Tabel 2.3:Totale Wmo uitgaven voor 2009, in Euro per inwoner Maatschap- Totaal* pelijke begeleiding en Huishoudelijke verzorging Sociaal-cultureel werk Voorzieningen gehandicapten advies Brunssum 293 51 185 31 69 GEMIDDELD 315 45 127 36 61 * Het totale bedrag is niet per definitie een sommatie van de vier IV-3 functies, vanwege het feit dat de totale Wmo uitgaven niet alleen bestaan uit de voornoemde IV3-functies maar ook nog andere functies kunnen omvatten. Uit bovenstaande tabel blijkt dat de gemeente Brunssum in 2009 ten opzichte van het gemiddelde relatief meer geld per inwoner uitgegeven heeft aan maatschappelijke begeleiding en advies, huishoudelijke verzorging en voorzieningen gehandicapten. 5

2.3 Participatie Eén van de maatschappelijk doelen van de Wmo is burgerparticipatie (in beleid). Participatie is een breed begrip en heeft in dit geval ook betrekking op de beleidskeuzen en Wmo-uitvoering. Tabel 2.4 geeft weer of de gemeenten de betreffende doelgroepen (afhankelijk van het betreffende prestatieveld) betrekken bij de totstandkoming van de Wmo. Deze betrokkenheid hangt af van de wijze waarop gemeenten invulling geven aan het begrip burgerparticipatie. De gegevens van 2007 zijn niet weergegeven, aangezien deze niet vergelijkbaar zijn met die van 2008 en 2009 (vanwege de antwoordcategorieën). Naast de vraag of gemeenten de betreffende doelgroepen betrekken bij het Wmo beleid, is ook de vraag gesteld over de wijze waarop dit contact verloopt. Hiertoe had men de mogelijkheid om te kiezen uit de methoden: overleg met Wmo-raad/Wmo-platform, overleg met raden en platforms op deelterreinen van de Wmo, overleg met wijkplatforms en consultering van panels. Tabel 2.4: Participatie Wmo-beleid Prestatieveld 1 Prestatieveld 2 Prestatieveld 3 Prestatieveld 4 Prestatieveld 5 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 TOTAAL 86% 86% 71% 86% 100% 100% 100% 100% 100% 100% Brunssum ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Landgraaf ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Onderbanken ja ja ja nee ja ja ja ja ja ja Simpelveld ja ja nee ja ja ja ja ja ja ja Voerendaal ja ja nee ja ja ja ja ja ja ja Nuth nee nee ja ja ja ja ja ja ja ja Prestatieveld 6 Prestatieveld 7 Prestatieveld 8 Prestatieveld 9 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 TOTAAL 100% 100% 14% 14% 14% 14% 14% 14% Brunssum ja ja nee nee nee nee nee nee Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja Landgraaf ja ja nee nee nee nee nee nee Onderbanken ja ja nee nee nee nee nee nee Simpelveld ja ja nee nee nee nee nee nee Voerendaal ja ja nee nee nee nee nee nee Nuth ja ja nee nee nee nee nee nee 6

Uit tabel 2.4 blijkt dat de (vertegenwoordigers van de) burger vooral betrokken wordt bij prestatievelden 3 (het geven van informatie, advies en cliëntondersteuning), 4 (ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers), 5 (bevorderen deelname kwetsbare groepen) en 6 (verlenen van individuele voorzieningen). Veel minder betrokkenheid is er bij de prestatievelden 7, 8 en 9 (doelgroepen zijn respectievelijk daken thuislozen, personen die in aanmerking komen voor de OGGZ en verslaafden). Deze bevinding kan verklaard worden doordat de prestatievelden 7, 8 en 9 regionaal ingezet worden (zie ook de leeswijzer op pagina 2). Tabel 2.5 geeft weer van welke methoden de gemeenten in 2008 en 2009 gebruik maken om ingezetenen actief te betrekken bij het Wmo beleid. Ook hier is geen vergelijking mogelijk met 2007 vanwege dezelfde reden als hierboven reeds vermeld. Tabel 2.5: Methode Wmo participatie Overleg Wmo Raad/Wmo platform Overleg raden op Wmo deelterreinen Overleg wijkplatforms, wijkraden, buurtraden, dorpsraden Consultering van panels 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 TOTAAL 100% 100% 86% 86% 57% 71% 86% 14% Brunssum ja ja ja ja ja ja nee nee Heerlen ja ja ja ja ja ja ja nee Landgraaf ja ja ja ja ja ja nee nee Onderbanken ja ja nee nee nee ja nee ja Simpelveld ja ja ja ja nee nee nee nee Voerendaal ja ja ja ja ja ja nee nee Nuth ja ja ja ja nee nee nee nee Uit bovenstaande tabel blijkt dat overleg met Wmo Raad/Wmo platform in zowel 2008 als 2009 door alle gemeenten gebruikt wordt om de ingezetenen actief te betrekken bij het Wmo beleid. 7

3. KEUZES EN PRESTATIES OP DE PRESTATIEVELDEN In dit hoofdstuk wordt per prestatieveld inzichtelijk gemaakt hoe de gemeenten op de betreffende prestatie-indicatoren scoren. 3.1 LEEFBAARHEID EN SOCIALE SAMENHANG (PRESTATIEVELD 1) Aangezien het prestatieveld bevorderen leefbaarheid en sociale samenhang zeer breed geformuleerd is, hebben gemeenten een grote mate van flexibiliteit bij de concrete invulling hiervan. Zij kunnen dit dus op heel diverse wijzen vormgeven. In onderstaande tabel (3.1.) wordt weergegeven welke activiteiten de gemeenten in 2008 en 2009 inzetten om het sociale klimaat en de leefbaarheid te bevorderen. Een vergelijking met 2007 is niet gemaakt, aangezien de antwoordmogelijkheden van enerzijds 2007 en anderzijds 2008 en 2009 verschillen. Tabel 3.1: Activiteiten sociale klimaat en leefbaarheid Bevorderen burgerparticipatie Stimuleren eigen initiatieven burgers Bevorderen burgerplatforms Bevorderen netwerkvorming specifieke groepen Zorgen voor goede buurtinformatie en buurtvoorlichting 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 TOTAAL 100% 100% 100% 100% 71% 57% 71% 86% 100% 71% Brunssum ja ja ja ja ja ja nee ja ja ja Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Landgraaf ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee Onderbanken ja ja ja ja nee nee ja ja ja ja Simpelveld ja ja ja ja ja nee ja ja ja nee Voerendaal ja ja ja ja ja ja nee nee ja ja Nuth ja ja ja ja nee nee ja ja ja ja Vervolg Zorgen voor (vrijwillig) buurtbemiddeling Bevorderen buurtbeheer en buurttoezicht Bevorderen wijkgedragscode s bewoners Bevorderen buurt activiteiten anders 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 TOTAAL 57% 57% 57% 71% 14% 29% 57% 29% 29% 29% Brunssum nee ja ja ja nee nee ja ja nee nee Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee Landgraaf ja ja nee ja nee nee ja nee ja* ja* Onderbanken ja ja ja ja nee nee nee nee ja** ja** Simpelveld nee nee ja ja nee nee ja ja nee nee Voerendaal nee nee nee nee nee nee nee ja nee nee Nuth ja nee nee nee nee ja ja nee nee nee * Voorzieningenniveau gericht op ontmoetingsfunctie (2008); Beleidsparticipatie middels interactief beleid (2009) ** inzet Stichting Welzijnswerk Onderbanken (SWO) 8

Uit tabel 3.1 blijkt dat bevorderen burgerparticipatie en stimuleren eigen initiatieven burgers door alle gemeenten genoemd zijn als activiteiten om het sociale klimaat en de leefbaarheid te beïnvloeden. 3.2 PREVENTIEVE ONDERSTEUNING AAN OUDERS EN JEUGDIGEN (PRESTATIEVELD 2) Het prestatieveld op preventie gerichte ondersteuning van jeugdigen met problemen van opgroeien en van ouders met problemen met opvoeden heeft betrekking op de jeugdigen die in de gemeente woonachtig zijn en in voorkomende gevallen hun ouders bij wie sprake is van een verhoogd risico als het gaat om ontwikkelingsachterstand of uitval wegens schooluitval of criminaliteit. Hierbij is het van belang dat gemeenten en instellingen samenwerken en dat ketenafspraken gemaakt worden. Dit kan zowel op voorzieningenniveau (voor alle schakels binnen een keten zijn voorzieningen) als op cliëntniveau (doorlopen van alle schakels binnen de voorzieningenketen waarvan cliënt gebruik moet maken). Tabel 3.2. geeft weer welke gemeenten ketenafspraken gemaakt hebben op voorzieningen- en cliëntniveau. Tabel 3.2: Ketenafspraken preventie ondersteuning jeugd Voorzieningenniveau Cliëntniveau 2007 2008 2009 2007 2008 2009 TOTAAL 57% 100% 100% 86% 100% 100% Brunssum nee ja ja ja ja ja Heerlen ja ja ja ja ja ja Landgraaf ja ja ja ja ja ja Onderbanken nee ja ja ja ja ja Simpelveld ja ja ja ja ja ja Voerendaal nee ja ja ja ja ja Nuth ja ja ja nee ja ja Zoals uit tabel 3.2 blijkt, hebben alle gemeenten in 2009 ketenafspraken gemaakt op voorzieningenniveau. Dit is een vooruitgang t.o.v. 2007. Ook hebben in 2009 alle gemeenten afspraken op cliëntniveau gemaakt. Faciliteiten opvoedondersteuning Tabel 3.3 (volgende pagina) laat zien welke faciliteiten in de gemeente beschikbaar zijn op het gebied van opvoedondersteuning. 9

Tabel 3.3: Faciliteiten opvoedondersteuning Fysieke plek Opvoedtelefoon/ Voorlichting opvoedonder- Digitale opvoed- Opvoedcursussen steuningsvragen ondersteuning 2007 2009 2008 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 TOTAAL 100% 71% 100% 100% 86% 100% 29% 29% 43% 71% 86% 86% Brunssum ja nee ja ja ja ja nee nee nee nee ja ja Heerlen ja ja ja ja ja ja nee ja ja ja ja ja Landgraaf ja ja ja ja ja ja nee nee nee ja ja ja Onderbanken ja ja ja ja ja ja nee nee ja nee ja ja Simpelveld ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Voerendaal ja ja ja ja ja ja nee nee nee ja ja ja Nuth ja nee ja ja nee ja ja nee nee ja nee nee Vervolg Individuele begeleiding/ ondersteuning School/jeugd/ Gezinsmaat-schappelijk werk Kinderen- en jongerenwerk Zorg advies teams 2007 2009 2008 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 TOTAAL 100% 100% 86% 100% 100% 100% 86% 100% 86% 86% 86% 100% Brunssum ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Landgraaf ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Onderbanken ja ja ja ja ja ja nee ja ja nee ja ja Simpelveld ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Voerendaal ja ja ja ja ja ja ja ja nee ja ja ja Nuth ja ja nee ja ja ja ja ja ja ja nee ja Vervolg tabel 3.3: Faciliteiten opvoedondersteuning Zorgcoördinatie Anders 2007 2009 2008 2007 2008 2009 TOTAAL 100% 86% 86% 29% 0% 14% Brunssum ja ja ja nee nee nee Heerlen ja ja ja ja nee nee Landgraaf ja ja ja - nee ja Onderbanken ja ja ja ja nee nee Simpelveld ja ja ja nee nee nee Voerendaal ja ja nee - nee nee Nuth ja nee ja - nee nee 10

Uit tabel 3.3. blijkt dat voorlichting, fysieke plek opvoedondersteuningsvragen, school/jeugd/gezinsmaatschappelijk werk en zorg advies teams in alle gemeenten beschikbaar zijn als opvoedondersteuning. Opvoedtelefoon/digitale opvoedondersteuning is het minst beschikbaar. 3.3 HET GEVEN VAN INFORMATIE, ADVIES EN CLIËNTONDERSTEUNING (PRESTATIEVELD 3) Het prestatieveld geven van informatie, advies en cliëntondersteuning heeft betrekking op de activiteiten die de burger de weg wijzen in het veld van maatschappelijke ondersteuning. Het kan hierbij gaan om zowel algemene voorzieningen zoals (voldoende) informatiepunten, als om meer specifieke voorzieningen zoals een individueel advies, of hulp bij de verheldering van een ondersteuningsvraag. Cliëntondersteuning betekent hierbij de ondersteuning van een cliënt bij het maken van een keuze of het oplossen van een probleem. Uiteindelijk is het doel de zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie te bevorderen. Aanbod diensten aan loket Gemeenten hebben de verplichting om informatie, advies en cliëntondersteuning te bieden. Dit gebeurt meestal via het Wmo- of zorgloket. Gemeenten hebben echter de vrijheid om ook andere diensten via dit loket aan te bieden, zoals informatie van ketenpartners. Tabel 3.4 geeft weer welke Wmo-diensten gemeenten bij het gemeentelijk loket/informatiepunt aanbieden. Tabel 3.4: Aanbod Wmo-diensten bij gemeentelijk loket/informatiepunt Informatie Advies Cliëntondersteuning Bemiddeling 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 TOTAAL 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 71% 100% 100% Brunssum ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee ja ja Landgraaf ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee ja ja Onderbanken ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Simpelveld ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Voerendaal ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Nuth ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja 11

Vervolg tabel 3.4: Aanbod Wmo-diensten bij gemeentelijk loket/informatiepunt Doorverwijzing Aanvragen (van voorzieningen) Besluitvorming (over al dan niet toekennen van aanvragen) Andere diensten 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 TOTAAL 100% 100% 100% 100% 100% 100% 71% 86% 100% 0% 14% 29% Brunssum ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee nee Heerlen ja ja ja ja ja ja nee ja ja nee nee ja Landgraaf ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee nee Onderbanken ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee ja ja Simpelveld ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee nee Voerendaal ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee nee Nuth ja ja ja ja ja ja nee nee ja nee nee nee Uit bovenstaande tabel blijkt dat de genoemde Wmo-diensten door alle gemeenten bij het Wmo-loket aangeboden worden. Faciliteiten in cliëntondersteuning Tabel 3.5 geeft de faciliteiten in cliëntondersteuning weer die via het loket beschikbaar zijn voor de burgers. Tabel 3.5: Faciliteiten cliëntondersteuning Informatie en adviesverstrekking Vraagverheldering Bemiddeling Verwijzing naar een indicatieorgaan 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 TOTAAL 100% 100% 100% 100% 100% 100% 43% 71% 86% 100% 100% 100% Brunssum ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Heerlen ja ja ja ja ja ja nee ja ja ja ja ja Landgraaf ja ja ja ja ja ja nee ja ja ja ja ja Onderbanken ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Simpelveld ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Voerendaal ja ja ja ja ja ja nee nee ja ja ja ja Nuth ja ja ja ja ja ja nee nee nee ja ja ja Vervolg Verwijzing Kortdurende/ Ondersteuning Monitoring en evaluatie ondersteunende kortcyclische bij crisis externe dienstverlening organisatie ondersteuning 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 TOTAAL 100% 100% 100% 29% 57% 86% 14% 57% 57% 29% 57% 57% Brunssum ja ja ja ja ja ja nee ja nee ja ja ja Heerlen ja ja ja nee nee ja nee nee ja nee nee nee Landgraaf ja ja ja nee ja ja nee ja ja nee ja ja Onderbanken ja ja ja nee ja ja nee ja ja nee ja ja Simpelveld ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Voerendaal ja ja ja nee nee ja nee nee nee nee nee nee Nuth ja ja ja nee nee nee nee nee nee nee nee nee 12

Vervolg tabel 3.5: Faciliteiten cliëntondersteuning Hulp bij klachten, Faciliteren van Voorlichting en Groepsgewijze bezwaar en beroep lotgenotencontact cursussen in groepen ondersteuning 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 TOTAAL 57% 71% 57% 14% 29% 43% 14% 43% 71% 0% 14% 0% Brunssum ja ja ja nee nee nee nee ja ja nee nee nee Heerlen ja ja ja nee nee ja nee nee ja nee nee nee Landgraaf ja ja ja nee ja ja nee nee nee nee nee nee Onderbanken nee ja ja nee nee nee nee ja ja nee ja nee Simpelveld ja ja nee ja ja ja ja ja ja nee nee nee Voerendaal nee nee nee nee nee nee nee nee ja nee nee nee Nuth nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee Vervolg Andere faciliteiten 2007 2008 2009 TOTAAL 0% 0% 0% Brunssum nee nee nee Heerlen nee nee nee Landgraaf nee nee nee Onderbanken nee nee nee Simpelveld nee nee nee Voerendaal nee nee nee Nuth nee nee nee Uit tabel 3.5 blijkt dat de meerderheid van de genoemde diensten in 2009 door alle gemeenten aangeboden wordt. In het algemeen zien we een relatief sterke groei in het aanbod van faciliteiten in cliëntondersteuning ten opzichte van 2007. Opvallend is dat bemiddeling als cliëntenondersteuning in 2008 relatief sterk toegenomen is. Ten opzichte van 2008 zien we met name een toename van kortdurende cyclische ondersteuning en voorlichting in cursussen en groepen. 13

3.4 ONDERSTEUNING VAN MANTELZORGERS EN VRIJWILLIGERS (PRESTATIEVELD 4) Bij de ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers gaat het normaliter om algemene beleidsmaatregelen. Ondersteuning mantelzorg Tabel 3.6 geeft weer of de gemeente een steunpunt mantelzorg heeft (zie eerste kolom) en welke ondersteuning of faciliteiten in de gemeente beschikbaar zijn voor mantelzorgers. In 2008 en 2009 heeft de aankoop regionaal plaatsgevonden. Bij de beantwoording hebben sommige gemeenten de vraag eng geïnterpreteerd (voorziening speciaal voor mantelzorgers en vrijwilligers) en anderen breed (algemene voorziening, óók voor mantelzorgers en vrijwilligers). Tabel 3.6: Aanbod ondersteuning/faciliteiten voor mantelzorgers Steunpunt mantelzorg Respijtzorg thuis Respijtzorg buitenshuis Kinderopvang 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 TOTAAL 100% 100% 100% 100% 100% 100% 86% 71% 71% 43% 43% 28% Brunssum ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Heerlen ja ja ja ja ja ja ja nee* Nee* nee nee nee Landgraaf ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee ja nee Onderbanken ja ja ja ja ja ja nee ja ja nee ja ja Simpelveld ja ja ja ja ja ja ja ja Nee* nee nee nee Voerendaal ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee Nuth ja ja ja ja ja ja ja nee* ja ja nee nee * het antwoord wel of geen respijtzorg buitenshuis hangt af van de interpretatie hiervan (enge of ruime zin). Vervolg Cursussen Faciliteiten Vrijstelling sollicitatieplicht Lotgenotencontact 200 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 TOTAAL 71% 86% 100% 14% 14% 100% 86% 57% 57% 71% 100% 100% Brunssum ja ja ja ja nee ja ja ja ja ja ja ja Heerlen ja ja ja nee nee ja ja ja ja ja ja ja Landgraaf ja ja ja nee nee ja ja ja ja ja ja ja Onderbanken nee ja ja nee ja ja ja ja ja nee ja ja Simpelveld nee nee ja nee nee ja nee nee nee ja ja ja Voerendaal ja ja ja nee nee ja ja nee nee nee ja ja Nuth ja ja ja nee nee ja ja nee nee ja ja ja 14

Vervolg tabel 3.6: Aanbod ondersteuning/faciliteiten voor mantelzorgers Nazorg Begeleiding/ ondersteuning Activiteiten gericht op ontspanning (niet zijnde respijtzorg) Anders 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 TOTAAL 71% 86% 100% 86% 100% 100% 57% 86% 100% 14% 14% 14% Brunssum ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee Ja* Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee Ja* nee Landgraaf ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee nee Onderbanke nee ja ja nee ja ja nee ja ja nee nee nee Simpelveld nee nee ja ja ja ja nee nee ja nee nee nee Voerendaal ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee nee Nuth ja ja ja ja ja ja nee ja ja nee nee nee * inkoop van diensten bij steunpunt (2008); inloopmiddagen (2009) Tabel 3.6 laat zien dat in 2009 alle gemeenten beschikken over een steunpunt mantelzorg, respijtzorg thuis, cursussen, faciliteiten, lotgenotencontact, nazorg, begeleiding/ondersteuning en activiteiten gericht op ontspanning. Tussen 2008 en 2009 valt met name op dat het aanbod van faciliteiten toegenomen is: alle gemeenten bieden deze nu aan (100%) in tegenstelling tot 2008 (14%). Vrijwilligers Tabel 3.7 laat zien welke vormen van ondersteuning de gemeente aan vrijwilligers biedt. Hierbij is onderscheid gemaakt tussen vrijwilligers in de zorg en overige vrijwilligers. Tabel 3.7: Ondersteuning vrijwilligers Kinderopvang voor vrijwilligers In de zorg Kinderopvang voor overige vrijwilligers Deskundigheidsbevordering voor vrijwilligers zorg Deskundigheidsbevordering voor overige vrijwilligers 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 TOTAAL 29% 14% 0% 14% 14% 0% 86% 71% 57% 71% 57% 57% Brunssum ja nee nee nee nee nee ja ja ja ja ja ja Heerlen nee nee nee nee nee nee ja ja ja ja ja ja Landgraaf nee ja nee nee ja nee ja ja ja ja ja ja Onderbanken nee nee nee nee nee nee ja nee nee ja ja ja Simpelveld nee nee nee nee nee nee ja ja ja nee nee ja Voerendaal nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee Nuth ja nee nee ja nee nee ja ja nee ja nee nee 15

Vervolg tabel 3.7: Ondersteuning vrijwilligers Faciliteiten voor Vrijstelling Vrijstelling Faciliteiten voor overige vrijwilligers in sollicitatieplicht sollicitatieplicht overige vrijwilligers de zorg vrijwilligers zorg vrijwilligers 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 TOTAAL 0% 0% 0% 0% 0% 0% 29% 14% 14% 14% 14% 14% Brunssum nee nee nee nee nee nee ja nee nee nee nee nee Heerlen nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee Landgraaf nee nee nee nee nee nee ja ja ja ja ja ja Onderbanken nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee Simpelveld nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee Voerendaal nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee Nuth nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee Vervolg Verzekering voor Verzekering voor overige Prijzen vrijwilligers in de Prijzen overige vrijwilligers in vrijwilligers zorg vrijwilligers de zorg 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 TOTAAL 29% 57% 100% 29% 57% 100% 43% 29% 29% 29% 57% 43% Brunssum nee ja ja ja ja ja ja ja ja nee ja ja Heerlen nee nee ja nee nee ja ja nee nee ja nee ja Landgraaf ja ja ja ja ja ja nee nee nee nee ja nee Onderbanken nee ja ja nee ja ja ja ja ja ja ja nee Simpelveld ja ja ja nee ja ja nee nee nee nee nee nee Voerendaal nee nee ja nee nee ja nee nee nee nee ja ja Nuth nee nee ja nee nee ja nee nee nee nee nee nee Vervolg Anders voor vrijwilligers in de zorg Anders voor overige vrijwilligers 2007 2008 2009 2007 2008 2009 TOTAAL 43% 0% 0% 29% 14% 0% Brunssum nee nee nee nee nee nee Heerlen nee nee nee nee nee nee Landgraaf ja nee nee ja ja* nee Onderbanken ja nee nee ja nee nee Simpelveld ja nee nee nee nee nee Voerendaal nee nee nee nee nee nee Nuth nee nee nee nee nee nee * kinderopvang beschikbaar voor alle burgers die voldoen aan eisen Uit bovenstaande tabel valt op dat in 2009 kinderopvang en vrijstelling sollicitatieplicht het minst frequent aangeboden wordt voor vrijwilligers in alle gemeenten. Er zijn geen grote verschillen geconstateerd in faciliteiten tussen vrijwilligers in de zorg en vrijwilligers in overige sectoren. Opvallend is dat tussen 2008 en 2009 alle gemeenten aangeven een verzekering voor vrijwilligers te hebben. 16

Ook hier moet de opmerking geplaatst worden dat de antwoorden die gemeenten gegeven hebben voor een deel afhangen van de wijze waarop ondersteuning aan vrijwilligers lokaal ingevuld is. Dat wil zeggen: het kan ingebed zijn binnen specifiek beleid of ingebed zijn binnen regulier vrijwilligerswerk. E.e.a. heeft invloed op de wijze waarop de vragen door gemeenten beantwoord zijn. 3.5 BEVORDEREN DEELNAME KWETSBARE GROEPEN (PRESTATIEVELD 5) In het vijfde prestatieveld bevorderen deelname kwetsbare groepen wordt gedoeld op algemene maatregelen die, zonder dat men zich tot de gemeente behoeft te wenden, ten goede kunnen komen aan een ieder die daaraan behoefte of die het nodig heeft. In die zin behoeft de maatregel dus niet bij uitsluiting gericht te zijn op mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem of een psychosociaal probleem. Dit prestatieveld heeft een duidelijke relatie met prestatieveld 1: leefbaarheid en sociale samenhang (vgl. collectieve voorzieningen). Integraal beleid en vraag collectieve voorzieningen kwetsbare groepen Tabel 3.8 geeft weer of de gemeente in haar beleid voor kwetsbare groepen ook andere onderdelen zoals werk, inkomen en ruimtelijke ordening betrekt. Daarnaast is weergegeven of gemeenten de vraag naar collectieve voorzieningen vanuit kwetsbare groepen in beeld gebracht hebben. Tabel 3.8: Integraal beleid en vraaggericht Betrekken andere beleidsterreinen In beeld brengen vraag naar collectieve voorzieningen vanuit kwetsbare groepen 2007 2008 2009 2007 2008 2009 TOTAAL 86% 100% 100% 14% 29% 29% Brunssum ja ja ja nee nee nee Heerlen ja ja ja nee ja ja Landgraaf ja ja ja nee ja ja Onderbanken nee ja ja nee ja nee Simpelveld ja ja ja ja nee nee Voerendaal ja ja ja nee nee nee Nuth ja ja ja nee nee nee Uit tabel 3.8 blijkt dat in 2009 alle gemeenten andere beleidsterreinen in hun beleid voor kwetsbare groepen betrokken hebben. 17

3.6 HET VERLENEN VAN INDIVIDUELE VOORZIENINGEN (PRESTATIEVELD 6) Het zesde prestatieveld betreft de verstrekking van specifieke, op de persoon toegesneden voorzieningen. Voor de hand liggende vormen zijn woonvoorzieningen, sportrolstoelen, begeleiding bij zelfstandig wonen, dagbesteding voor ouderen, maaltijdvoorziening, sociale alarmering, vervoersvoorzieningen, klussendiensten, algemeen maatschappelijk werk of vormen van psychosociale hulpverlening. Eigen bijdrageregeling In tabel 3.9 is weergegeven hoe het eigen bijdragebeleid in de participerende gemeenten eruit ziet. In het Besluit maatschappelijke ondersteuning is een maximum aangegeven dat als eigen bijdrage aan de burger gevraagd mag worden. Hierin is rekening gehouden met verschillen in leeftijd en inkomen. De gemeente kan de eigen bijdrage onder de maxima vaststellen. Een besparingsbijdrage geldt niet als eigen bijdrage. In de drie wijzen van berekening kan de gemeente telkens kiezen voor het maximum zoals dat in het Besluit maatschappelijke ondersteuning is vermeld. Maar de gemeente kan er ook voor kiezen om een lagere eigen bijdrage te vragen. Tabel 3.9: Eigen bijdragebeleid Roerende zaken, niet Hulp bij het huishouden Onroerende Individuele vervoersvoorziening zijnde een woonvoorziening indiv.vervoersvoorz. 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 TOTAAL 100% 100% 100% 71% 43% 57% 100% 100% 100% 43% 29% 43% Brunssum ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee nee Heerlen ja ja ja nee nee nee ja ja ja nee nee nee Landgraaf ja ja ja ja nee nee ja ja ja nee nee ja Onderbanken ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee Simpelveld ja ja ja ja nee ja ja ja ja ja nee ja Voerendaal ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Nuth ja ja ja nee nee nee ja ja ja nee nee nee Vervolg Andere voorziening 2007 2008 2009 TOTAAL 14% 0% 43% Brunssum nee nee ja* Heerlen nee nee nee Landgraaf nee nee ja* Onderbanken ja nee ja* Simpelveld nee nee nee Voerendaal nee nee nee Nuth nee nee nee * individuele begeleiding (Brunssum, Landgraaf), individuele vervoervoorziening scootmobiel (Onderbanken) 18

Uit de tabel blijkt dat in 2009 in alle gemeenten een eigen bijdrage gevraagd wordt voor hulp bij het huishouden en onroerende woonvoorziening. Tussen 2008 en 2009 zijn relatief meer gemeenten een eigen bijdrage gaan vragen voor een andere voorziening. Tabel 3.10 geeft weer op welke wijze de participerende gemeenten in 2009 het bedrag dat als eigen bijdrage per persoon gevraagd wordt bepalen. Een vergelijking met 2007 is niet mogelijk, aangezien deze cijfers niet voorhanden waren. Tabel 3.10: Wijze waarop gemeente bedrag bepaalt voor eigen bijdrage Vaststellen maximale eigen bijdrage conform Besluit maatschappelijke ondersteuning Vaststellen lager inkomen vanaf welke eigen bijdrage afhankelijk van inkomen wordt verhoogd Eigen bijdrage verhoogd met maximum conform Besluit maatschappelijke ondersteuning Maximum Lagere eigen Lagere eigen Lagere eigen Maximum Maximum bijdrage bijdrage bijdrage 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 TOTAAL 100% 100% 0% 0% 100% 100% 0% 0% 100% 100% 0% 0% Brunssum ja ja nee nee ja ja nee nee ja ja nee nee Heerlen ja ja nee nee ja ja nee nee ja ja nee nee Landgraaf ja ja nee nee ja ja nee nee ja ja nee nee Onderbanken ja ja nee nee ja ja nee nee ja ja nee nee Simpelveld ja ja nee nee ja ja nee nee ja ja nee nee Voerendaal ja ja nee nee ja ja nee nee ja ja nee nee Nuth ja ja nee nee ja ja nee nee ja ja nee nee Uit bovenstaande tabel blijkt dat alle gemeenten in 2009 de maximale eigen bijdrage hanteren bij de drie genoemde opties. Afstemming en intake De mate van afstemming tussen de verschillende vormen van dienstverlening is belangrijk voor een kwalitatief goed aanbod van zorg voor de zorgvrager. Het is dientengevolge met name voor de zorgontvangers van de Wmo-dienst hulp bij het huishouden, die daarnaast gebruik maken van AWBZdiensten, belangrijk om te weten of de gemeente de afstemming tussen de diverse vormen van dienstverlening bevordert. Goede afstemming betekent dat er duidelijke afspraken gemaakt zijn die door alle partijen goed worden nageleefd en waardoor cliënten geen hinder ondervinden van de wijze waarop de huishoudelijke verzorging in relatie tot de AWBZ-dienstverlening georganiseerd is. In tabel 3.11 wordt weergegeven in hoeverre de gemeente de hulp bij het huishouden heeft afgestemd met zorgfuncties in het kader van de AWBZ. De mate van afstemming kan goed, redelijk, matig of geen zijn. 19

Tabel 3.11: Mate van afstemming hulp bij het huishouden met zorgfuncties AWBZ CIZ Aanbieders Transferpunt ziekenhuis 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 Brunssum redelijk goed goed goed goed goed redelijk redelijk geen Heerlen redelijk redelijk redelijk redelijk goed goed matig geen geen Landgraaf matig matig matig redelijk goed goed matig redelijk redelijk Onderbanken matig geen geen redelijk redelijk redelijk matig redelijk matig Simpelveld redelijk redelijk geen redelijk goed redelijk redelijk redelijk matig Voerendaal matig geen redelijk redelijk redelijk goed geen geen goed Nuth redelijk geen geen redelijk goed redelijk matig matig geen Vervolg Zorgkantoor* anders 2007 2008 2009 2007 2008 2009 Brunssum redelijk redelijk geen - geen geen Heerlen matig matig geen - geen geen Landgraaf matig redelijk redelijk goed matig goed Onderbanken goed redelijk matig goed geen geen Simpelveld redelijk redelijk redelijk geen geen geen Voerendaal geen geen redelijk geen geen geen Nuth redelijk matig geen geen goed geen * één van de mogelijke verklaringen voor de gevonden verschillen tussen gemeenten is dat respondenten het zorgkantoor ook kunnen interpreteren als Wmo-kantoor. Uit bovenstaande tabel blijkt dat de afstemming met de aanbieders gemiddeld genomen het beste verloopt: 57% van de deelnemende gemeenten geeft aan dat deze afstemming goed verloopt. In bijna de helft van de deelnemende gemeenten (43%) is er geen afstemming met het CIZ. In de gemeente Landgraaf waar de hulp bij het huishouden tevens afgestemd wordt met een andere zorgaanbieder, wordt als aanbieder respectievelijk genoemd: Mee Zuid-Limburg en GGD. Verder valt op dat meer gemeenten tussen 2008 en 2009 aangeven dat er geen afstemming is met het regiokantoor. 20

3.7 HET AANBIEDEN VAN MAATSCHAPPELIJKE OPVANG, WAARONDER VROUWENOPVANG (PRESTATIEVELD 7) Met het aanbieden van maatschappelijke opvang wordt bedoeld: de dag- en nachtopvang bij dak- en thuisloosheid, crisisopvang, opvang voor slachtoffers van huislijke geweld, begeleiding bij zelfstandig wonen en het melden van en advies geven bij geweld achter de voordeur. Vrouwenopvang houdt in het tijdelijk bieden van onderdak, begeleiding, informatie en advies aan vrouwen die, al dan niet gedwongen, de thuissituatie hebben verlaten in verband met problemen van relationele aard of geweld. Zoals in de leeswijzer reeds aangegeven, is maatschappelijke opvang per definitie regionaal georganiseerd. In de onderstaande tabellen is waarneembaar dat alleen voor alle gemeenten op regioniveau activiteiten aangeboden worden (uiteraard m.u.v. Heerlen, die in dit kader een regiofunctie vervult). Preventie-activiteiten huiselijk geweld Alle gemeenten hebben de taak om huiselijk geweld zoveel mogelijk te voorkomen en te zorgen voor goede opvangmogelijkheden voor slachtoffers. In tabel 3.12 is weergegeven welke activiteiten gemeenten hiertoe ondernemen. Tabel 3.12: Activiteiten gemeenten ter bevordering van vrouwenopvang/voorkomen huiselijk geweld Gemeente stelt opvangvoorziening beschikbaar Regio stelt opvangvoorziening beschikbaar Ketensamenwerking op gemeenteniveau 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 TOTAAL 71% 29% 14% 86% 100% 100% 71% 57% 14% Brunssum nee nee nee ja ja ja nee ja nee Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja Landgraaf ja nee nee ja ja ja ja ja nee Onderbanken nee ja nee ja ja ja nee ja nee Simpelveld ja nee nee ja ja ja ja ja nee Voerendaal ja nee nee ja ja ja ja nee nee Nuth ja nee nee nee ja ja ja nee nee Vervolg Ketensamenwerking op regioniveau Casusoverleg op gemeenteniveau Casusoverleg op regioniveau 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 TOTAAL 86% 100% 100% 57% 57% 14% 86% 100% 100% Brunssum ja ja ja nee ja nee ja ja ja Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja Landgraaf ja ja ja ja nee nee ja ja ja Onderbanken ja ja ja nee ja nee ja ja ja Simpelveld ja ja ja ja ja nee ja ja ja Voerendaal ja ja ja nee nee nee ja ja ja Nuth nee ja ja ja nee nee nee ja ja 21

Spreiding voorzieningen Spreiding van voorzieningen is van belang, aangezien de maatschappelijke opvang en vrouwenopvang dan niet sec in de centrumgemeente plaatsvindt (SGBO 2007). Op deze manier kan een goede ondersteuning van bepaalde doelgroepen gewaarborgd worden. Tabel 3.13 geeft de spreiding van voorzieningen en preventie van huiselijk geweld weer. Tabel 3.13: Spreiding voorzieningen en preventie huiselijk geweld Inzet casemanagers gemeente Inzet casemanagers regio Steunpunt huiselijk geweld gemeente Steunpunt huiselijk geweld regio 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 TOTAAL 0% 29% 14% 14% 71% 100% 43% 57% 14% 100% 100% 100% Brunssum nee nee nee nee nee ja nee ja nee ja ja ja Heerlen nee ja ja nee nee ja ja ja ja ja ja ja Landgraaf nee nee nee nee ja ja nee nee nee ja ja ja Onderbanken nee nee nee nee ja ja nee ja nee ja ja ja Simpelveld nee ja nee ja ja ja ja ja nee ja ja ja Voerendaal nee nee nee nee ja ja nee nee nee ja ja ja Nuth nee nee nee nee ja ja ja nee nee ja ja ja Vervolg Voorlichting ter preventie gemeente Voorlichting ter preventie regio Andere activiteiten gemeenten 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 TOTAAL 57% 43% 14% 100% 100% 100% 29% 0% 14% Brunssum nee ja nee ja ja ja nee nee nee Heerlen ja ja ja ja ja ja ja nee ja Landgraaf ja nee nee ja ja ja nee nee nee Onderbanken nee nee nee ja ja ja nee nee nee Simpelveld ja ja nee ja ja ja nee nee nee Voerendaal nee nee nee ja ja ja nee nee nee Nuth ja nee nee ja ja ja ja nee nee Andere activiteiten regio Andere activiteiten - anders 2007 2008 2009 2007 2008 2009 TOTAAL 100% 57% 100% 100% 29% 43% Brunssum ja ja ja ja nee ja Heerlen ja nee ja ja nee nee Landgraaf ja ja ja ja nee ja Onderbanken ja nee ja ja nee nee Simpelveld ja ja ja ja ja nee Voerendaal ja nee ja ja nee ja Nuth ja ja ja ja ja nee 22