1 HAM-NIEUWS Info VERON-afdeling A01 Alkmaar Opgericht 11 juni 1948 JAARGANG 34: november 2012... _.. _............. _. _...... _....
2 Colofon Bestuur: Voorzitter: Fred van Welij PDoNQD 072-5625917 a01@veron.nl Secretaris: Carel Frumau PA3HIE 072-5091895 a01@veron.nl 2e Secr.: Ruud Vogel PA3EQC 072-5120730 a01@veron.nl Penningm: Rob Derlagen PA1EMT 06-51618538 a01@veron.nl Lid: Vacature a01@veron.nl Lid: Meeuwes Schulting PD5MES 072-5611415 a01@veron.nl Financiën: ING-bank Rek.nummer: 2813417 t.n.v. VERON afdeling Alkmaar Redactie HAM-Nieuws: redactie@veronalkmaar.nl Homepage Afdeling Alkmaar: www.veronalkmaar.nl First Operator PI4ALK: PA3HIE a01@veron.nl Lighthouse Award/Contesten: www.dutchlighthouseaward.nl QSL-manager: Wim Bilars, PA3GRE tel:072-5619255 / 06-20257027 pa3gre@veron.nl Materiaalbeheerder: Henk van Stigt, PAoPQ tel: 072-5052337 * Bijeenkomsten in principe op de 2e vrijdag van de maand (juli / augustus geen bijeenkomst) * Let op het HAM-Nieuws en Elektron voor eventuele wijzigingen of bezoek onze homepage! * Overname van artikelen en/of schema s is met bronvermelding toegestaan
3 UITNODIGING VOOR DE BIJEENKOMST OP VRIJDAG 09 november 2012 IN DE KANTINE VAN KO HARTOG ELECTROTECHNIEK DE OUDE WERF 18 1851 PW HEILOO AANVANG: 20:00 UUR (HEK OPEN OM 19:45 UUR) Komt u ook bieden!! Verkoopavond van hobby gerichte artikelen Zoekt u wat of biedt u wat aan?
4 Mededelingen Verkoop/Inkoop!! Zoals in de uitnodiging al staat we houden een verkoping, de regels vind u nogmaals in dit HAM-Nieuws. Loop nog eens kritisch door uw shack. Wie weet mist u iets of wil wat kwijt!!! PAØPOS Op de laatste verenigingsavond hadden we Piet van der Post op bezoek en het werd een volle avond. Het onderwerp was storingen uit de praktijk en de voorbeelden die werden aangehaald klonken als een klok, alhoewel je er versteld van stond waar de storingen al wel niet door werden veroorzaakt. Door jaren gewerkt te hebben voor de RCD tot AT doe je heel veel ervaring op en soms waren de oplossingen eenvoudig maar konden ook behoorlijk gecompliceerd zijn en je moest af en toe een lange adem hebben om je gelijk te krijgen. Zendamateurs werden of worden daar steeds nog mee geconfronteerd. Velen zijn illegaal gestart zonder licentie en dat was ook een taak van Piet om die lieden op te sporen, daar werd natuurlijk een beetje cynisch op gereageerd. Storingen kunnen door een scala van apparaten worden veroorzaakt. CV-ketels, thermostaten, TL verlichting, de inverters van zonnepanelen, hoogspanningsmasten enz. en hoewel heel veel apparatuur een CE keurmerk moeten dragen is dit nog geen garantie van storingvrij. Maar door de intrede van het digitale tijdperk, zijn heel veel storingen terug gedrongen. Een leuke anekdote: Een oudere mevrouw hoorde allerlei geluiden in huis, de familie hoorde natuurlijk niets en dachten uiteindelijk dat er wat aan haar markeerde, vooral in de bovenkamer, maar gelukkig werd het probleem opgelost en kreeg zij gelijk. Voordat je het weet zit je ergens waar je niet op zit te wachten. Piet besloot met de nodige opties van filters waar een storing evt. mee kon worden verholpen. PD5MES
5 CW EXAMEN Beste radiovrienden, Tijdens de recent gehouden VR is voorstel 7 van de Afd. Amersfoort aangenomen waarin het HB wordt gevraagd om een onderzoek in te stellen naar de mogelijkheid om een andere examen route te organiseren dan de huidige België Route, waarbij de voorkeur wordt geuit om in Nederland een cw examen af te leggen. In dit kader heeft overleg plaatsgevonden tussen het bestuur van de VERON, de verantwoordelijke persoon voor cw examens binnen het BIPT en het bestuur van de UBA. Uit dit overleg is het volgende naar voren gekomen: Het BIPT accepteert alleen examenuitslagen van examens die op Belgisch grondgebied zijn afgenomen. De UBA is bereid om een CW examen te organiseren echter zij stelt een minimum eis van 5 Nederlandse kandidaten. De UBA zal daar naar alle waarschijnlijkheid nog enkele kandidaten aan toe voegen. Remy F.G. Denker, PA3AGF Email: PA3AGF@VERON.NL Het hoofdbestuur van de VERON is bereid om samen met de UBA een CW examen te organiseren. Gelet op de eis van het BIPT kan dit examen niet in Nederland worden afgenomen worden; echter er wordt aan gewerkt om dit dicht bij de Nederlandse grens te laten plaats vinden. Plaats en datum zijn op het moment van schrijven nog niet bekend. Kandidaten voor dit examen kunnen zich tot uiterlijk 1 januari 2013 opgeven bij ondergetekende: Interessante Websites 'Straling mobiele telefonie onschadelijk' http://www.nu.nl/wetenschap/ 2912527/straling-mobiele-telefonie-onschadelijk.html VERON Contest Log Programma http://www.veron.nl/activiteiten/details/ activiteiten_contest-log.html http://www.rsars.org.uk/elibrary/edocs.htm
6 Rubriek "Interessante Boeken". Zoals de titel van dit boek al aangeeft gaat het hierin over de geschiedenis van de omroepzenders en wel in de periode 1919 tot 1989. Kwam dit boekje onlangs tegen op een rommelmarkt Pagina en 4 kon het niet laten liggen. Het boek geeft een mooi beeld van het Nederlandse LG en MG zenderpark in die periode. Voor de mensen met interesse in de radio een leuk boek. Mijn boek is gedrukt in 1991 en zal wel niet meer nieuw te koop zijn. Maar zoekend op internet zag ik dat het bij BOL.COM nog te koop is, weliswaar 2e hands, maar niet te duur, ongeveer 10 EURO. Marktplaats gaf geen resultaat bij mij. 73 Age, PA0XAW ======================================================= Amateursatelliet gaat morsesporen schrijven met licht nespoel geleverde stroom ligt tussen 0,5 A en 0,6 A. langs de nachtelijke hemel De binnenkort door Japanse studenten in een baan om de aarde gebrachte CubeSat FITSAT-1 zal worden voorzien van een optisch communicatieexperiment dat tot doel heeft met lichtsporen morsecode te schrij- ven over de nachtelijke hemel door middel van hoge intensiteit LED s. Het experiment wordt op 21 juli gelanceerd tember. met bestemming het ISS, vanwaar het in een baan om de aarde gebracht zal worden in sep- tember. Deze innovatieve satelliet is zal daarnaast o.a. met 115,2 kbps digitale gegevens in de 5,8 GHz- amateurband gaan uitzenden met behulp van een zender die 4 watt zendvermogen kan leveren. FITSAT-1 (oftewel NIWAKA) is een 1U CubeSat (10 * 10 * 10cm) ontwikkeld door studenten van de Fukuoka Institute of Tech- nology (FIT). Bron: Amsat UK Nieuwsbrief 237 Nieuwsbrief 237 (Vervolg van pagina 3) Om 22:00 uur waren we weer terug bij de uitleen en konden we terug zien op een geslaag SOMA-Actief. Wat echter wel wat tegen viel was dat er aan het einde van de dag een enkele vereniging h pakten, er vandoor gingen, en het opruimen aan anderen overlieten. Dit moet een volgend anders! Zie het foto overzicht op de site: http://pi4ede.datastar.nl Rikus van Holland voor Soma-Actief Dunste antennespoel voor draadloze energieoverdracht Ook extreem dunne smartphones kunnen nu draadloos worden geladen TDK heeft de tot nu toe dunste antennespoel ontwikkeld voor draadloze energieoverdracht bij smartphones en andere draagbare elektronische apparaten. Met een dikte van slechts 0,57 mm maakt deze spoel het voor ontwerpers mogelijk om ook extreem dunne smartphones van de mogelijkheid voor draadloos opladen te voorzien. Omdat smartphones steeds meer functies bevatten is het noodzakelijk om de accu regelm den. Wereldwijd wordt gewerkt aan een standaard infrastructuur waarmee draadloos oplad altijd mogelijk is. Het Wireless Power Consortium heeft hiervoor de Qi -standaard ontwikkeld. Ondanks de g gen voldoet de nieuwe antennespoel aan de eisen van deze standaard. Voor de nieuwe spoel werd door TDK een zeer dunne magnetisch metalen plaat ontwikkeld zorgt dat de spoel niet alleen licht van gewicht is maar ook tegen een stootje kan. Daarnaast is er een speciaal wikkelpatroon toegepast voor optimale energieoverdracht. De Een nog dunnere uitvoering (0,5 mm) is in ontwikkeling. Massaproductie hiervan wordt in Bron: Elector Amateursatelliet gaat morsesporen schrijven met licht langs de nachtelijke heme De binnenkort door Japanse studenten in een baan om de aarde gebrachte CubeSat FITSA voorzien van een optisch communicatieexperiment dat tot doel heeft met lichtsporen mors ven over de nachtelijke hemel door middel van hoge intensiteit LED s. Het experiment wor gelanceerd met bestemming het ISS, vanwaar het in een baan om de aarde gebracht zal w Deze innovatieve satelliet is zal daarnaast o.a. met 115,2 kbps digitale gegevens in de 5,8 amateurband gaan uitzenden met behulp van een zender die 4 watt zendvermogen kan lev FITSAT-1 (oftewel een 1U CubeSat (1 10cm) ontwikkeld van de Fukuoka In nology (FIT). Bron: Amsat UK RTV-NH: Mooie tijd voor zendamateurs PA3EQC http://www.rtvnh.nl/nieuws/89939/nh+vandaag:+mooie+tijd+voor+zendamateurs+
7 BIJZONDER AMATEUR TIJDSTATION (PA0XAW) Nadat ik het speciale station TM41LUC had gewerkt (zie qrz.com voor bijzonderheden) kwam ik uit op 7.040 en hoorde daar het station OK0EPB. Dit baken station zend o.a. de tijd uit in UTC. Het leuke daarvan is dat er gebruik wordt gemaakt van een pendule, zie schets hieronder. Deze pendule zit opgesloten in een vacuum buis/kamer. Als je de call intypt op www.qrz.com vindt je weinig meer info, maar ga je met de call even googelen dan kun je veel meer interessante info vinden, waaronder een filmpje op youtube. Voor ontvangst van dit station op 40 meter natuurlijk wel even de juiste tijd van de nemen om OK-land te kunnen ontvangen op deze frequentie. Het uitgangsvermogen van de zender blijkt 10 watt te zijn, maar dat gaf toch een goed signaal bij mij om 20.00 uur lokale tijd. Hieronder nog een afbeelding van het uitzendschema van OK0EPB, alles in morse met 12 wpm.
8 Oudste type Apple verkocht voor bijna 3 ton NEW YORK - Een oude Apple computer, het allereerste model en nog steeds werkend, heeft vrijdag 374.500 dollar (295.900 euro) opgebracht bij een veiling in New York Dat is 500 keer meer dan waarvoor de Apple 1 in 1976 werd verkocht. Er zijn naar schatting nog 50 van deze computers over en nog maar 6 daarvan werken nog. 50 overgebleven exemplaren is nog veel, aangezien er maar 200 zijn gemaakt. Pagina 7 Nieuwsbrief 237 Oudste Zoals alle type Apple 1's verkocht heeft de voor computer bijna 3 geen ton monitor en voeding. Het was de eerste computer waar gewone gebruikers mee konden werken met behulp van een toetsenbord. NEW YORK - Een oude Apple computer, het allereerste model en nog steeds werkend, heeft vrijdag 374.500 dollar (295.900 euro) opgebracht bij een veiling in New York De opbrengst van de computer is ruim twee keer zoveel dan van tevoren ingeschat. Door: ANP Dat is 500 keer meer dan waarvoor de Apple 1 in 1976 werd verkocht. Er zijn naar schatting nog 50 van deze computers over en nog maar 6 daarvan werken nog. 50 overgebleven exemplaren is nog veel, aangezien er maar 200 zijn gemaakt. Zoals alle Apple 1's heeft de computer geen monitor en voeding. Het was de eerste computer waar gewone gebruikers mee konden werken met behulp van een toetsenbord. De opbrengst van de computer is ruim twee keer zoveel dan van tevoren ingeschat. Door: ANP Een kort verslag van de IRAU SSB fielddays 1 en 2 september waren er weer de internationale IRAU Fielddays. Ik had het idee opgedaan op met een portable set de ginkelse heide op te gaan om mee te doen met de Internationale velddagen voor een paar uur. Aangezien ik die dag mogelijk niet de beschikking had over
9 JOTA / JOTI Weekend 2012 Het zal weinig amateurs zijn ontgaan dat het in het weekend van 19,20 en 21 oktober Scouting JOTA / JOTI is geweest. Een aantal amateurs van de afdeling A01 heeft daar weer een bijdrage aangeleverd bij de Scouting groep St.Laurentius uit Alkmaar o.a. Rob PA1EMT, Herman PD0HS en op vrijdagavond met het soldeer project ook nog Edwin NL en zaterdagmiddag Wim PA3GRE. Alhoewel bij het verzamelpunt van de cross, pontje Akersloot, zag ik ook nog Fred PD0NQD en Mark PA1MS, rondspringen maar dat waren op dat moment onze concurrenten hi. Het werd een leuk weekend, zelf heb ik meegedaan met de cross, dat was voor mij de eerste keer en ik had niet echt het idee wat me stond te wachten, verhalen genoeg gehoord, maar het werd een een hele mooie ervaring. Het is een intensief klusje, heel veel gepuzzel en ook fysiek mag het er zijn en dan merk je dat je toch geen achttien meer bent. De opdrachten waren zo gevarieerd dat ik af en toe dacht: Hoe verzin je zo iets. Van banden wisselen van de auto, proberen het Noord- Hollands kanaal leegte pompen en dat in een emmer te spuiten zie foto tot het verlenen van eerste hulp en onderweg ook nog een signaalzoekertje in elkaar solderen. Maar het was een tof team en dan valt het allemaal wel mee het werd wel een latertje om een uur of twee fietste ik door donker Alkmaar weer naar huis. Toen was het feest voor de scouts nog niet afgelopen, met een drankje werd de behaalde vierde plaats tot in de kleine uurtjes gevierd. s Morgens op tijd weer op om in de loop van de zondag al het opgebouwde van vrijdag weer af te breken. Maar verder een prima JOTA/JOTI weekend en natuurlijk zijn er ook nog verbindingen gemaakt. Meeuwes PD5MES Vertaling morse pag.1: Welkom bij het HAM-Nieuws Het is gelukt PA3EQC. hi
10 Verkoping In de maand november organiseert de afdeling Alkmaar een verkoping. De leden van de afdeling kunnen tijdens deze verkoping hobby artikelen te koop aanbieden aan mede hobbyisten. Ook handelaren hebben dit jaar voor het eerst (beperkt) de mogelijkheid hobbyartikelen aan te bieden maar dan uitsluitend door tussenkomst van de veilingmeester. Een aantal jaar geleden hebben we ook een verkoping georganiseerd en dat was een gezellige en drukke avond met veel belangstelling door zowel aanbieders als kopers. We hopen op tenminste net zo n geslaagde avond als toen. De mogelijkheid voor handelaren om hobbyartikelen aan te bieden is nieuw. We proberen daarmee de avond voor de bezoekers zo interessant mogelijk te maken. Of handelaren gebruik zullen maken van de mogelijkheid om artikelen op deze manier aan te bieden is natuurlijk nog maar de vraag. Vanzelfsprekend nodigen wij verschillende handelaren uit om deel te nemen. Om te voorkomen dat de verkoping gaat lijken op een beurs is het aantal artikelen dat handelaren kunnen aanbieden beperkt. Wat verder anders is dan voorgaande jaren is de aanmelding vooraf van de te verkopen artikelen. We willen graag vooraf weten wat er te koop wordt aangeboden zodat we de verkooplijsten kunnen voorbereiden. Op de avond zelf artikelen inbrengen kan ook maar heeft iet onze voorkeur. Net als op Marktplaats is een fotootje van het aangeboden artikel verkoop bevorderend. Aanbieders wordt dan ook aangeraden een foto mee te zenden bij de aanmelding van het te verkopen artikel(en). We gaan kijken of het mogelijk is om voorafgaand aan de verkoping de leden alvast een overzicht te geven van de artikelen die ter verkoop worden aangeboden. We hopen zo op meer klandizie. Tenslotte is er naast de verkoping natuurlijk volop ruimte voor onderling QSO onder het genot van een vers bakkie koffie, een frissie of een pilsje met een nootje. We zijn benieuwd naar je inbreng. Kijk eens op zolder, wie weet staat daar iets wat je al jaren niet meer gebruikt en waar een ander misschien naar op zoek is. De spelregels voor de verkoping zijn opgenomen in een apart documentje. We denken dat het allemaal helder is maar mocht je nog vragen hebben over het een en ander laat het me dan even weten via een mailtje. Alvast veel plezier gewenst! 73, Fred PD0NQDDE SPELREGELS VINDT U OP PAGINA 11
Spelregels Verkoping Veron afdeling Alkmaar november 2012 Inleiding "De afdeling Alkmaar organiseert tijdens de afdelingsbijeenkomst van november 2012 een verkoping. Leden van de afdeling kunnen hobbyartikelen inbrengen die tijdens de avond door zorg van het bestuur via de veilingmeester te koop worden aangeboden. De hobbyartikelen worden door de leden voorafgaand per e-mail aangemeld bij de veilingmeester. Vermeldt: naam/call, omschrijving artikel, bij voorkeur een fotootje en indien van toepassing de gewenste minimumprijs. "Er zijn 3 partijen: de aanbieder (hij die wat te koop aanbiedt); de veilingmeester (die namens de afdeling optreedt als verkoper) de koper, hij die het artikel koopt. Voorbereiding "De aangeboden artikelen dienen betrekking te hebben op onze hobby en voor ons hobbyisten een zekere waarde vertegenwoordigen. (geen rommel dus). De aanbieder heeft bij het bepalen van de verkoopprijs twee mogelijkheden: De veilingmeester is vrij in het bepalen van de verkoopprijs; De aanbieder bepaalt een minimum verkoopprijs. "In beide gevallen wordt van de verkoopprijs 10% bemiddelingskosten ten bate van de Afdeling ingehouden. Het restant wordt afgedragen aan de aanbieder. Het verloop van de avond "Aan het begin van de avond worden de artikelen aangeleverd bij de veilingmeester. Elk artikel krijgt een sticker met een uniek nummer. Artikelen kunnen tot 21.00 uur worden ingebracht. Daarna start de verkoping. De ingebrachte artikelen worden per opbod verkocht door de veilingmeester. De spelregels "De afdeling Alkmaar en de veilingmeester zijn niet aansprakelijk voor de kwaliteit of de goede werking van de aangeboden artikelen. Door het aanbieden of kopen van artikelen verklaren partijen zich akkoord met deze spelregels. Betalingen worden ter plaatse in contanten verricht. De veilingmeester bepaalt de hoogte van de eerste inzet en het bedrag waarmee elk bod wordt opgehoogd. Na de uitspraak "verkocht" door de veilingmeester wordt het bieden gestaakt. Een bod, gedaan gelijktijdig met de uitspraak "verkocht" geldt niet meer. Aan het einde van de avond worden niet verkochte artikelen door de aanbieder mee terug genomen en worden gekochte artikelen door de koper meegenomen. Veel plezier! 73, Fred PD0NQD 11
12 Iets voor de startende zelfbouwer (deel 2) Wat is een LED? LET OP! Goed, je kunt nu de benodigde voorschakelweerstand voor een LED berekenen, maar er zit een addertje onder het gras! Als de spanningsval over de weerstand (U + - Uled) erg klein wordt ten opzichte van de voedingsspanning, kan een kleine afwijking in de voedingsspanning of de nominale spanningsval over de LED een grote afwijking in de stroom veroorzaken. Stel, je hebt een blauwe LED (met Uied gelijk aan 3,6 volt), en een voedingsspanning van 3,7 volt. Als je een stroom van 20mA wilt hebben, bereken je de voorschakelweerstand dus als volgt: R = (3,7-3,6)/0,02 = 5 ohm Je neemt dus een weerstand van 5,6 ohm, waarbij de stroom (3,7-3,6) / 5,6 = 18 ma wordt. Prima... of toch niet? Laten we eens kijken wat er gebeurt er als de spanning een paar tiende volt afwijkt. Bij een spanning van 3,5 volt (dus 0,2 volt onder de verwachte voedingsspanning) zit je al onder de nominale spanningsval van de LED; het ding zal dan amper oplichten. Nog erger wordt het als de spanning 0,2 volt hoger wordt; de stroom wordt dan (3,9-3,6) / 5,6 = 54 ma. Oeps, dit is meer dan de meeste LED's verdragen! Waarschijnlijk zie je de LED dan korte tijd bijzonder fel oplichten, om even later voor altijd te doven... Nu is dit scenario niet zo waarschijnlijk als je maar één LED aansluit; meestal zal de voedingsspanning ruim hoger zijn dan de nominale spanningsval van de LED. Dit is echter sneller een probleem wanneer je meerdere LED's in serie zet, zoals uitgelegd op de volgende pagina. Kun je meerdere LED's in serie zetten? Vaak wil je meerdere LED's tegelijk gebruiken. Nu kun je natuurlijk telkens één LED plus één voorschakelweerstand op een voedingsspanning aansluiten, maar vaak kan het slimmer. Misschien is je in de vorige paragraaf al opgevallen dat de weerstand ruimschoots meer spanning (3,1 V) te verwerken kreeg dan de nominale spanningsval van de rode LED. Zou je dat 'spanningsoverschot' wellicht kunnen gebruiken om in één keer twee rode LED's aan te sturen in plaats van één? Inderdaad! Eigenlijk is het heel eenvoudig: als je meerdere LED's in serie zet (dus met de anode van de ene aan de kathode van de volgende enzovoort), kun je gewoon de nominale spanningsval van al deze LED's bij elkaar optellen. Je moet er alleen op blijven letten dat de totale spanningsval hierbij niet hoger wordt dan de voedingsspanning. Zo kun je bij een
voedingsspanning van 5V wel twee rode LED's in serie zetten (2 x 1,9V = 3,8V, dus lager dan 5V), maar geen drie (3 x 1,9V = 5,7V, wat meer is dan 5V). Deze totale nominale spanningsval over alle LED's samen heeft natuurlijk ook gevolgen voor de voorschakelweerstand. Laten we weer een voeding van 5V nemen en een gewenste stroom van 20 ma, maar nu twee rode LED's in serie. De formule is eenvoudig: R = (5 - (2 x 1,9)) / 0,02 = 1,2/ 0,02 = 60 ohm Een weerstand van 68 ohm is een goede, veilige keuze. Algemeen is het aantal (dezelfde) LED's dat je bij een bepaalde voedingsspanning in serie kunt zetten gelijk aan de voedingsspanning gedeeld door de nominale spanningsval per LED, afgerond naar beneden. De formule: N = U + / Uled (afgerond naar beneden) N is het aantal LED's U + is de voedingsspanning in volt Uled is de nominale spanningsval van één LED 13 Een serieschakeling van meerdere LED's wordt interessanter naarmate je meer LED's tegelijk wilt schakelen en je een hogere voedingsspanning ter beschikking hebt. Stel, je wilt je pc net even dat beetje extra geven door middel van 60 rode LED's, en daarvoor wil je de 12V-voeding gebruiken. Eerst doen we gewoon één LED met telkens één voorschakelweerstand: R = (12-1,9)/0,02 = 505 ohm Goed, je hebt dan dus niet alleen 60 LED's nodig, maar ook 60 weerstanden van 560 ohm (de eerstvolgende hogere waarde boven 505 ohm). De stroom per LED wordt dan (12-1,9) / 560 = 18 ma, dus de totale stroom voor 60 LED's is 60 x 18 = 1080 ma. Nu gaan we eens kijken wat er gebeurt als we meerdere rode LED's in serie zetten. Hoeveel zijn dit er eigenlijk? Simpel: we delen de voedingsspanning door de nominale spanningsvai van één LED: 12 /1,9 = 6,3; afronden naar beneden geeft een aantal van 6 LED's. Nu kunnen we uitrekenen welke weerstand we nodig hebben bij een serieschakeling van dit aantal LED's: R = (12 - (6 x 1,9)) / 0,02 = 30 ohm -> 33 ohm verkrijgbare waarde Dat is aanzienlijk lager dan die 505 ohm bij afzonderlijke LED's. Het belangrijkste is echter dat we nu nog maar één weerstand per zes LED's nodig hebben, dus 10 stuks in totaal in plaats van 60. De stroom per serieschakeling wordt dan (12 - (6 x 1,9)) / 33 = 18 ma; we hebben nu echter nog maar 10 serieschakelingen, dus de totale benodigde stroom is 10 x 18 = 180 ma. Die serieschakeling bespaart ook nog eens aardig wat stroom! LET OP! Zoals ook al uitgelegd bij de situatie met één LED, moet je oppassen dat de weerstand niet te klein wordt - of beter gezegd: dat de spanningsval over de weerstand niet te klein wordt. Wat doe je bijvoorbeeld als je een voedingsspanning van 10 volt hebt, en je wilt daar zoveel mogelijk gewone rode LED's op aansluiten? De formule voor het aantal LED's zegt datje 10/1,9 (afgerond naar beneden) = 5 rode LED's in serie kunt zetten. De voorschakelweerstand wordt dan (10 - (5 x 1,9)) / 0,02 = 25 ohm, oftewel 27 ohm als gangbare waarde. Wat gebeurt er echter met de stroom als de voedingsspanning 5% stijgt? Reken maar uit: I = (10,5 - (5 x 1,9)) / 27 = 0,04 ampère. Hmm, dit wordt wel wat eng! Dit komt doordat de spanningsval over de weerstand (10 - (5 x 1,9) = 0,5 volt) vrij
14 klein is ten opzichte van de voedingsspanning. Je kunt in dit geval beter maar vier in plaats van vijf LED's in serie zetten. Als vuistregel is het aan te raden om over de voorschakelweerstand een spanningsval van zo'n 20% van de voedingsspanning te hebben; als de voedingsspanning sterker fluctueert (zoals bij een ongeregelde gelijkgerichte spanning), is een spanningsval tot wel 30-40% aan te raden, en alleen als je een goed geregelde voeding hebt, is een spanningsval vanaf 10% verantwoord. Verder is het natuurlijk zaak dat de LED's die je in serie schakelt ongeveer dezelfde lichtopbrengst hebben; ze krijgen immers allemaal dezelfde stroom, en als je een gewone LED en een low-current-led in serie zet, zal de tweede veel feller branden dan de eerste. Voor de rest kun je prima verschillende kleuren LED's in serie zetten, zolang je maar rekening houdt met de verschillende waarden voor de nominale spanningsval; de CalcuLEDor kan je dit rekenwerk uit handen nemen. Kun je LED's op wisselspanning aansluiten? Een LED is zoals al eerder gezegd een diode, en dioden laten de stroom maar in één richting door. Prima, dan kun je de serieschakeling van LED plus weerstand dus gewoon op een wisselspanning aansluiten, toch? In de ene richting geleidt de LED en licht hij op, en in de andere richting wordt de stroom simpelweg niet doorgelaten. Helaas, zo eenvoudig is het niet. Een LED is eigenlijk een erg kwetsbare diode; niet alleen is de stroom in de doorlaatrichting meestal beperkt tot enkele tientallen milli-ampères, maar ook mag de spanning in de sperrichting (de niet-doorlaatrichting) bij voorkeur niet meer dan een paar volt bedragen. Er zijn meerdere oplossingen denkbaar, maar de volgende twee zijn de eenvoudigste: Bij de linkerschakeling wordt een simpele diode (bijvoorbeeld 1N4148) gebruikt om de stroom in de sperrichting te geleiden, zodat er geen sperspanning van meer dan een paar tiende volt over de LED kan ontstaan. Deze schakeling heeft het nadeel dat de LED de helft van de tijd niet oplicht, namelijk gedurende de negatieve fase van de wisselspanning. Overigens kan D natuurlijk ook worden vervangen door een extra LED. Voor de rest kun je eigenlijk dezelfde berekening gebruiken als bij gelijkspanning. Een simpel voorbeeld met 15 volt wisselspanning, een rode LED en 20 ma stroom: R = (15-1,9) / 0,02 = 655 ohm -> 680 ohm
15 Maar... de LED geleidt alleen bij de positieve fase van de wisselspanning, dus hiermee wordt de effectieve stroom gehalveerd. De lichtopbrengst zal dan ook merkbaar lager zijn. In principe kun je de weerstand halveren om de gemiddelde doorlaatstroom te verdubbelen, maar je moet oppassen dat je de absolute maximumstroom van de LED (vaak 50 ma) niet overschrijdt. Een extra probleem is dat de gebruikte waarde van de wisselspanning de effectieve waarde is, en dat de absolute amplitude (de hoogste waarde per fase) ongeveer 1,4 keer deze effectieve waaide bedraagt. Dit betekent dat de amplitude van de stroom ook aanzienlijk hoger is dan de berekende effectieve waarde. Bij de rechterschakeling wordt een bruggelijkrichter B gebruikt. Een dergelijke gelijkrichter bevat vier gelijkricht dioden en zorgt ervoor dat zowel de negatieve als de positieve fase van de wisselspanning stroom door de LED sturen. Het voordeel is duidelijk: de LED wordt bij beide fasen van de wisselspanning aangestuurd, zodat je dus de dubbele lichtopbrengst krijgt. Er is echter ook een nadeel: aangezien een gewone gelijkricht diode een nominale spanningsval van ongeveer 0,7 volt heeft, moet je bij gebruik van een bruggelijkrichter altijd 2x0,7=1,4 volt optellen bij de nominale spanningsval van de LED. We geven weer een rekenvoorbeeld. Stel, je hebt een wisselspanning van 18 volt, en je gebruikt nu een rode LED: R = (18 - (1,4 + 1,9)) / 0,02 = 14,7 / 0,005 = 735 ohm (-> 820 ohm) Hierbij heb je niet meer het probleem van de halve fase. De rechterschakeling kun je ook gebruiken met een serieschakeling van meerdere LED's, net zoals bij gelijkspanning. Als je bijvoorbeeld 8 rode LED's gebruikt bij 18 volt wisselspanning, ziet de berekening er als volgt uit: R = (18 - (1,4 + 8 x 1,9)) / 0,02 = 1,4 / 0,02 = 70 ohm (-> 82 ohm) Dit kan in principe ook bij de linkerschakeling, maar hier schuilt een addertje onder het gras: de totale spanningsval van de LED's voor de positieve fase is veel hoger dan de spanningsval van die ene diode bij de negatieve fase, zodat de stroom bij de negatieve fase altijd groter is. Je berekent de weerstand aan de hand van de gewenste LED-stroom in de positieve fase, weer met 18 volt wisselspanning en 8 rode LED's: R = (18 - (8 x 1,9)) / 0,02 = 2,8 / 0,02 = 140 ohm (-> 150 ohm) Maar bij de negatieve fase is de totale spanningsval slechts 0,7 volt (van diode D), zodat de stroom er in de negatieve fase als volgt uitziet: l = (18-0,7)/150= 115 ma Nu lijkt dit geen groot probleem, maar deze stroom is al meer dan een gewone 1N4148- diode verdraagt; nog vervelender wordt het echter als je aan het vermogen gaat rekenen: een standaardweerstand van 150 ohm kan slechts % watt vermogen verdragen; als je zo'n kleine weerstand neemt, zal deze in rook opgaan! Op de volgende pagina lees je waarom. Samengevat kunnen we zeggen dat je bij wisselspanning altijd extra moet opletten, en bij voorkeur een flinke marge moet aanhouden wat betreft spanning en stroom waarop je LED's gebruikt. Overigens is het bij wisselspanning ook mogelijk om een condensator te gebruiken in plaats van een weerstand; een condensator is in staat de stroom te begrenzen zonder veel vermogensverlies, wat handig kan zijn in het geval van hoge spanningen waarbij anders zware vermogensweerstanden vereist zouden zijn. De bijbehorende berekeningen zijn echter nog weer een stuk ingewikkelder dan bij gewone weerstanden, en we gaan er hier dan ook niet op in. (wordt vervolgd)
16 "Oei dat gaat hard!! Het was vandaag dat ik de leden lijst binnen kreeg van de Zwitserse Radio en Grammofoon club waaronder toch verscheidene zend amateurs en wat mij opviel bij het door lezen, dat verscheidene leden die ik had leren kennen in de tijd dat ik er nog wel eens heen ging met de auto, er nu niet meer zijn. Op deze wijze wordt jezelf een onbekende in de vereniging. De jongere leden die kennen je niet anders dan een oud lid, maar verder heeft dat voor hun geen betekenis. Dankzij de medische goede zorg zijn wij toch op een hoge leeftijd geraakt. Als je beseft dat de gemiddelde leeftijd afgezien van de nog aanwezige geestelijke vermogens, voor mannen 74 jaar bedraagt. Een paar dagen terug dacht ik, laat ik eens mijn fiets een echte Raleigh uit Engeland, proberen. Zou er na de ziekenhuis opname inderdaad verbetering zijn. Met toch wat forse en stevige snelheid reed ik buiten Alkmaar op een stil rijwielpad. Achter mij werd er hevig en doordringend gebeld en omkijkend zag ik een wielrenner die mij wilde passeren. Echter naast mij hield hij in en keek mij aan. Zo te zien toch een man in de vijftig. Gekleed in een fel kleurig pak dat ik zelfs in het donker nog niet zou durven aantrekken. Op het hoofd zo n luchtige fiets helm, want stel je gaat onderuit. Afijn echt zo n mooi weer amateur racer. Hij vroeg mij Rijdt u soms op een elektrische fiets? Ik moest daar ontkennend op antwoorden. Ik kan u namelijk nauwelijks bijhouden. De man bleef mij gezelschap houden en bleef vragend naast mij rijden. Ik vertelde hem dat ik mij had laten up-daten in het ziekenhuis door mijn kransslagaderen te laten verwijden. Met gevolg een betere bloed stuwing naar de hart spier. De man keek een tijdje ongelovig, maar toch ook nadenkend en onverwacht zei hij Dat zou wat zijn voor de Tour de Frans rijders! Dat is niet te controleren. Doping zou dan onnodig zijn!! Ik knikte hem vriendelijk toe en zei Zou niet gek zijn, je ziet hoe het mij als tachtig jarige vergaat op de fiets. Ik heb zelfs de remmen van mijn fiets moeten laten veranderen om tijdig te kunnen stoppen. De Alp de Huez zal dan straks nog te vergelijken zijn met een verkeersdrempel Ik verminderde mijn snelheid. De man was stomverbaasd dit te horen. Met een tot ziens reed hij mij nu hoofdschuddend voorbij en verdween langzaam uit het zicht. Piet van Schagen.
17 Er is weer QSL van het DQB en wel voor de volgende stations: november 2012 HB9DMD PA0ZAN PA3DLX PA5JD PD0NQD PE0WBL PE1NLN PA6ARC PA0AWP PA1EMT PA3DNX PA5JW PD0OIC PE1BCU PE1OAC PA0CF PA1GOT PA3DSW PA5L PD0PTY PE1BGQ PE1OFX PI4ALK PA0CVR PA1MP PA3DYR PA7JH PD0SCO PA1BKN PE1OIJ PA0DXK PA1MS PA3EQC PA7MEM PD0STP PE1BMN PE1OPN NL633 PA0FAN PA1VDM PA3FIM PA7TWO PD0WDV PE1DHY PE1OWR NL1135 PA0GMW PA1VW PA3FMV PC4R PD1AJT PE1DWK PE1PGW NL10653 PA0HGO PA2ABC PA3FPA PD0AOY PD1AKL PE1FBZ PE1PRB NL11707 PA0JAD PA2FAP PA3FUN PD0BCA PD1JFB PE1GTV PE1PTO NL12611 PA0JAG PA2JZ PA3GG PD0HGP PD1RIN PE1GYH PE1PYP NL13044 PA0JWG PA2PF PA3GIE PD0HNO PD2GB PE1HIP PE1REA NL13085 PA0JXM PA3AFC PA3GRE PD0HS PD3SPY PE1IST PE1RML PA0NRE PA3ALB PA3GVN PD0HWE PD5LWE PEIJAT PE7EB PA0ASW PA0PQ PA3AMF PA3GYG PD0JDH PD5MES PE1JKX PF1BRE PA0STN PA0PSY PA3BBY PA3HDY PD0JFX PD7TWO PE1JRP PF1F PA3FTD PA0RYS PA3CSL PA3HIE PD0JOS PD9SW PE1KDS PH0MB PA6LH PA0TVS PA3CVY PA3JVA PD0KPR PE0JXA PE1LH PH0V PA0FXN PA0XAW PA3DAU PA3RGH PD0NON PE0PJW PE1LNM PH1CP PD2HBC PA3RQR PH7X PE1PRB Er is QSL voor de in ROOD gemarkeerde stations De koffer is weer goed gevuld, de QSL-manager is u zeer erkentelijk als u de kaarten in ontvangst wil nemen. Maak eventueel een afspraak, zie colofon op pagina 2 in het HAM-Nieuws. Best 73 Wim, PA3GRE
18 Laat 12-14 1811 EJ ALKMAAR Tel : 072-5116123 Fax : 072-5113651 Voor interessante aanbiedingen bezoek onze Website: www.radioelco.nl info@radioelco.nl
19 Uw klantcontacten, onze zorg Bij Quality Contacts zijn de medewerkers specialist in het verzorgen van uw klantcontacten. We stellen aan kwaliteitsnormen als deskundigheid, persoonlijk contact en duidelijkheid in informatieverstrekking, hoge eisen. Kwaliteit staat bij ons voorop. Dat blijkt dan ook wel uit onze bedrijfsnaam. Bij Quality Contacts zijn uw klantcontacten onze zorg. Wij kunnen een oplossing bieden voor al uw Customer Care activiteiten. Inbound Outbound Back office Fulfilment Maatwerk oplossingen Zuiderweg 12, 1741 NA SCHAGEN Zeilmakerstraat 40, 1991 JC VELSERBROEK www.qualitycontacts.nl Telefoon 0224-224 224 info@qualitycontacts.nl
20 Ruimte voor uw advertentie Voor informatie neem contact op met de redactie redactie@veronalkmaar.nl HIER HAD UW ADVERTENTIE KUNNEN STAAN!