Een sociaal inspecteur aan de deur Sofie Heyndrickx PVI 9 februari 2017 Ezelstraat 25 B-8000 Brugge T +32[0]50 33 82 91 F +32[0]50 47 16 59 advocaten@crivits-persyn.be
Overzicht 1. De sociale inspectie bestaat niet 2. Wat kan en wat moet? 3. Bezoeken en zoeken 4. Horen en zwijgen 5. Onrechtmatig en toch bewijskrachtig 6. En nu?
1. DE sociale inspectie bestaat niet 18 diensten met sociale inspecteurs TSW SI RSZ RVA TWW 900 + 96 sociale inspecteurs WG: 240.000; WN: 2,7 miljoen; uitkeringsgerechtigden: 1,5 miljoen SIOD: reflectie en advies 19 arrondissementscellen Administratief / strafrechtelijk
1. Wat kan en wat moet? Rechten Toegang tot arbeidsplaatsen (onbeperkt) Toegang tot bewoonde ruimten (voorwaardelijk) Inwinnen van inlichtingen Identificatie van personen Verhoor van personen Zich informatiedragers met sociale gegevens of wettelijk verplichte gegevens doen voorleggen Zich informatiedragers met andere gegevens doen voorleggen
1. Wat kan en wat moet? Rechten Staalname Beslag en verzegeling Vaststellingen door beeldmateriaal (specifieke bevoegdheid voor TWW) Bijstand vorderen van de politie Maatregelen bevelen (specifieke bevoegdheden voor TWW) Beoordelingsbevoegdheid Gegevens uitwisselen
1. Wat kan en wat moet? En plichten: Finaliteit Proportionaliteit Legitimatie (spontaan!) Vertrouwelijkheid Geheimhoudingsplicht Integriteitsplicht Bron: art. 18 60 Soc.Sw.
3. Bezoeken en zoeken Arbeidsplaatsen Of soortgelijke plaatsen Zonder voorafgaande verwittiging, bij dag en bij nacht Bewoonde ruimten Heterdaad Op verzoek of met toestemming Oproep vanuit die plaats Brand of overstroming Machtiging tot visitatie, afgegeven door onderzoeksrechter
3. Bezoeken en zoeken Wat zijn bewoonde ruimten? Ruime interpretatie Niet noodzakelijk permanent Ook hotel, wooncontainer, slaapkajuit De machtiging tot visitatie Sinds juli 2011 door onderzoeksrechter Gemotiveerd; bijzonder gemotiveerd indien tussen 21 en 5 uur, beeldopname Een visitatie is geen bevel tot huiszoeking Bezoeken, niet zoeken
3. Bezoeken en zoeken Zoeken? In oorsprong: nee! Wetswijziging 2006: ja, naar informatiedragers met sociale of wettelijk verplichte gegevens, op de arbeidsplaats (In)breken? Geen wettelijke basis Regels bij afwezigheid van de werkgever Maar: belemmering van toezicht is een misdrijf Let op: ook in sociale zaken strafrechtelijk onderzoek mogelijk
4. Horen en zwijgen Wie? Gelijk welke persoon, hetzij alleen, hetzij samen, hetzij in aanwezigheid van getuigen Wat? Over elk feit waarvan de kennisname nuttig is voor de uitoefening van het toezicht
4. Horen en zwijgen Hoe? Bij elk verhoor: Beknopte uiteenzetting feiten Vraag- en antwoordvorm Verklaring = bewijs in rechte Geen zelfincriminatie Nalezen Bij elk verhoor van een verdachte: + zwijgrecht Bij elk verhoor van een verdachte van een misdrijf niveau 4: + recht op voorafgaand vertrouwelijk overleg met advocaat + recht op bijstand van een advocaat Afstand mogelijk + vermoeden bij verhoor op uitnodiging
4. Horen en zwijgen Vanaf 27 november 2016: Richtlijn 2013/48/EU Belemmering van het toezicht (art. 209 Soc.Sw.) Sanctie niveau 4 voor al wie het toezicht belemmert Sluitstuk van systeem zonder dwangmiddelen Verhouding tot zwijgrecht Cass. 21 april 2015: bewust niet bezorgen van informatiedragers met sociale gegevens kan belemmering van toezicht opleveren, het is daarbij zonder belang of de inspecteur gebruik maakte van zijn opsporingsbevoegdheden Cass. 19 juni 2013: rechter die uitspraak moet doen over een strafvervolging moet het bewijs weren dat ontleend is aan gegevens die van de verdachte onder bedreiging van een sanctie zijn verkregen
5. Onrechtmatig en toch bewijskrachtig Basisdoctrine: onrechtmatig verkregen bewijs enkel weren bij: Miskenning van op straffe van nietigheid voorgeschreven vormvoorwaarden Aantasting van de betrouwbaarheid van het bewijs Strijdig met het recht op een eerlijk proces Aanvulling: (Cass. 14 oktober 2003) Onrechtmatigheid is al dan niet opzettelijk begaan Ernst van het misdrijf overstijgt veruit ernst van de onrechtmatigheid Onrechtmatig bewijs slaat enkel op materieel element van het misdrijf De onrechtmatigheid heeft een zuiver formeel karakter Geen weerslag op beschermde recht of vrijheid Verankering in art. 32 V.T.Sv. (Wet 24 oktober 2013)
5. Onrechtmatig en toch bewijskrachtig Toepassing in fiscale zaken: Cass. 22 mei 2015 Enkel te weren indien verkregen op een wijze die zozeer indruist tegen hetgeen van een behoorlijk handelende overheid mag worden verwacht of indien het recht op een eerlijk proces in het gedrang komt Toepassing in sociale zaken: Cass. 24 april 2013 (Conrad I) Visitatiemachtiging door onbevoegde rechter: onregelmatigheid is substantieel Cass. 23 september 2015 (Conrad II) Bodemrechter kan oordelen dat de bij de bewijsverkrijging begane onwettigheid verschoonbaar was
5. Onrechtmatig en toch bewijskrachtig Nuancering (1) Onderscheid tussen onrechtmatig bewijs en onrechtmatig verkregen bewijs? Arbh. Brussel 12 juni 2015 Nuancering (2) Hof van Justitie 17 december 2015 (WebMindLicences) Mort de la transposition en matière fiscale d Antigone?
6. En nu? 1. Maak plan van aanpak op maat van uw onderneming: a. Inventariseer en bewaar afzonderlijk documenten met sociale gegevens en alle wettelijk verplichte documenten, relevant voor uw onderneming. b. Bepaal wie bij controle of inval de inspecteur toelichting zal geven en zorg dat iedereen binnen het bedrijf hiervan op de hoogte is. Getuigen hebben weliswaar geen zwijgrecht maar bepalen steeds zelf de inhoud van hun verklaring.
6. En nu? 2. Bij een controle of inval aandacht voor volgende punten: a. Identificeer. b. Op arbeidsplaatsen vrije toegang maar geen gebruik van geweld, beperkt actief zoekrecht. c. In bewoonde ruimten beperkte toegang, geen gebruik van geweld en geen actief zoekrecht. d. Bij verhoor als verdachte recht op een voorafgaand overleg met uw advocaat, zwijgrecht, V&A-vorm en nalezen. Binnenkort ook bijstand door advocaat. e. Tegenbewijs mag met alle middelen, zorg dat deze er zijn.