15 de -eeuwse haringtonnen uit Walraversijde. Wat hebben ze te vertellen? Marnix Pieters Vissen in het Verleden, 30/10/2015 VLIZ-Oostende

Vergelijkbare documenten
HARING EN HANZE IN DE 15 DE EEUW: DE TONWATERPUTTEN UIT WALRAVERSIJDE VERTELLEN. Marnix Pieters

Deel 7: Illustraties. Doctoraal proefschrift ingediend tot het bekomen van de graad van doctor in de Geschiedenis.

De Noordzee: een onmetelijk archief, zij het zonder archivaris. Marnix Pieters

Strandvondsten: het strand als archeologisch archief

Van de boomstamkano van Nekkerspoel tot de garnalenvisser Crangon

Rapportage vondstmelding Oostende, Wellingtonrenbaan

Raakvlak Rapport Archeologisch onderzoek op de hoek van de Kursaalstraat en de Kerkstraat te Knokke-Heist

Archeologisch Erfgoed in de Noordzee

Brugge, Langestraat Verbrand Nieuwland 10

Tonnen uit Raversijde (Oostende, prov. West-Vlaanderen) : een goed gedateerd verhaal over water- en andere putten

Prijslijst schilderijen en beelden Pieter Paul van Genderen



Slimme technologie brengt prehistorische landschappen en verdronken nederzettingen in kaart. Dr. Hans Pirlet

Mammoeten, vuursteen en amforen uit de Noordzee

Raakvlak Rapport Archeologisch onderzoek op het Hof van Praet te Oedelem

Verdwenen laatmiddeleeuwse vissersdorpen aan de Vlaamse kust:

Bewoningssporen uit de 14 e eeuw en een turfput aan de Kievitspeelweg

DAGELIJKS WERKBOEK DEEL #1

De IJsselkogge van Kampen. Kampen Open Monumentendagen, 13 september 2014 Alice Overmeer, maritiem archeoloog

Waarderend Archeologisch Onderzoek te Oudenburg, kantine voetbalplein (Bekestraat)

Brugge, Sint-Salvatorskathedraal

BELG WORDEN GESCHIEDENIS VAN DE BELGISCHE NATIONALITEITSVERWERVING SINDS 1830

VISSEN IN HET VERLEDEN Een multidisciplinaire kijk op de geschiedenis van de Belgische zeevisserij. Sessie 2 DE CIERK

Scheeps- en andere wrakken. Sven Van Haelst

Rapportage vondstmelding Koksijde, Vandammestraat

Toetsvragen Geschiedenis Toelatingstoets Pabo. Tijdvak 1 Toetsvragen

Projectnummer: C Opgesteld door: Ons kenmerk: : Kopieën aan:

Ieper, Grote Markt 33 / D hondtstaat

BELGISCH STAATSBLAD MONITEUR BELGE

Inhoud van deze presentatie

Vakantieclub Vayamundo Oostende

Strandvogels in de kijker Jan Seys communicatieverantwoordelijke Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ)

DE KALKOEN Een verzameling van historische feiten en opmerkelijke wetenswaardigheden over kalkoenen

inhoud 1. Graven naar vroeger 2. Oude sporen 3. De archeoloog 4. De ontdekking 5. Aan de slag 6. In de werkkamer 7. Vondsten in Nederland 8.

Rapportage vondstmelding: Oostende, zeedijk (thv. Hertstraat)

Hout van het onderzoek aan de Heiligeweg in Krommenie, gemeente Zaanstad (Noord-Holland)

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Hoofdstuk 3. Getijden- en Stromingsleer. Algemene inhoud 27/09/2012. Topografie, kennis van zee & strand. Getijdenleer.

Naam: Werken voor geld

6,8. Werkstuk door een scholier 1479 woorden 24 januari keer beoordeeld. Geschiedenis. Inhoudsopgave:

een zee Rendierjagers De rendierjagers leefden in de prehistorie in ons land. Dat is de tijd voordat de van tijd een zee van tijd

EEN BAARDMAN UIT DE NOORDZEE

AANVRAAG CERTIFICERING

Rapportage vondstmelding Sint-Dionysiuskerk Geluwe, gemeente Wervik (West-Vlaanderen) Maart 2010

Een grape van Hafnerwaar. Hafner werd grotendeels geproduceerd in Keulen.

Archol bv. Ivo van Wijk. Voorlopig verslag Archeologische Opgraving Plangebied Joannes Riviusstraat te Elsloo, gemeente Stein

Vandaag vis of morgen ook nog?

Een aantal palen staat in het beschermde gezicht. Aantal onderdelen behorend tot het beschermde 6 monument

EEN EEUW ZEEVISSERIJ STATISTIEKEN hoe ver reikt ons geheugen? Ann-Katrien Lescrauwaet, Heidi Debergh, Jan Mees - VLIZ

Archeologisch onderzoek begeleiding Kevelderstraat Groenlo GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 68

Elke gelijkenis met bestaande gebeurtenissen en/of personen berust op louter toeval.

SAMENVATTING RESULTATEN LENTE-PRIK OP HET STRAND 27 MAART 2004

AEN ALLE TEGENWOORDIGEN EN TOEKOMENDEN, SALUT : MARKANTE VISSERIJWETGEVING

LESMAP CONTACT LOCATIE. Lees verder meer:

Plan van aanpak begeleiding aanleg bouwput Helmond-Stiphout, Geeneind

Houten wagenwielen en een ton uit waterputten van de opgraving Terp Heinis (regio s-hertogenbosch).

Afbeelding 1. De ligging van plangebied Kadijkweg te Lutjebroek (zwarte stippellijn).

botten uit de zee. Anton Ervynck Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed

Veertiende-eeuwse lederen zwaardscheden

ADDENDUM 10. Werkput 5

Er zijn geen financiële en/of personele consequenties verbonden aan dit voorstel.

Overzicht. Primaire effecten Secundaire effecten Indicatoren Kwantificatie Aanpassingsmaatregelen en evaluatie Conclusies

Onderwaterarcheologie, onderwater cultureel erfgoed, beheer en het nut van een zoekwijzer voor wrakken. RCE

The Leon Levy Dead Sea Scrolls Digital Library

Archeologie West-Friesland, Nieuwe Steen 1, 1625 HV Hoorn, Postbus 603, 1620 AR Hoorn

Thema Op reis. De reis van de archeologische voorwerpen van Baduhenna

RAAP België - Rapport 027 Rupelmonde Kleine Gaanweg, aanleg visvijver (gemeente Kruibeke)

Een Eeuw Zeevisserij in België

Adres: Derringmoerweg 7 Plaats: Arnemuiden Gemeente: Middelburg eventueel (centrum)coördinaat (en):

3000 v. Chr v. Chr v. Chr v. Chr.

Een andere mogelijke betekenis is dat het zou gaan over een verheffing naast de Zenne

Dhr. & Mevr. Kindermans - Van Acker. 8e afdeling sectie M. nr. 438 F10 RUSTENBURGSTRAAT 4. -PERCEELSGRENS 43.25m- bestaande loods. Dhr.

Ruimtelijke klimaatscenario s voor Vlaanderen. & Impact op overstromingen en droogte

VERPAKKINGSMATERIAAL LANGOUSTINE

SP 4 (Terschelling 01) West- Terschelling haven - Midsland aan Zee

Archeologisch onderzoek in en langs het Belgische deel van de Noordzee. Recente ontwikkelingen. BNA-Contactdagen 2015 Vrijdag 27 maart

Het Masterplan Kustveiligheid

Op zoektocht in het NAVIGO - Nationaal Visserijmuseum

Administratie Diamant Politie

DR WILLEM VAK DER HELM. VAN LANSCHOT, 110

Kamerstraat te Hechtel (gem. Hechtel- Eksel) Programma van Maatregelen

2. We nu nog levende katachtige is volgens deze stamboom het meest verwant aan de Poema? A de Cheeta B de Europese lynx C de Huiskat D de Jaguar

Eindexamen geschiedenis havo 2008-II

Auditieve oefeningen bij het thema: Plastic Boek van de week: 1: Plasticsoep van de klimaatjesreeks van Clavis 2: Plasticsoep is troep

Algemene ledendag. Zaterdag 24 maart 2012

Archeologienota met beperkte samenstelling : Het archeologisch bureauonderzoek in de Frans van Dunlaan te Antwerpen Wouter Yperman

Hoofdstuk 3. Getijden- en Stromingsleer. - Jonathan Devos -

VIKING SCHEEPSBOUW De Nordic traditie

Amandinestraat (Oostende, West-Vlaanderen)

TOELICHTING BIJ DE BALANS EN DE RESULTATENREKENING

FOTOVERSLAG RESTAURATIE bakhuis Leeuwerkhoeve

ARCHEOLOGIENOTA PROGRAMMA VAN MAATREGELEN ANTWERPEN HOTEL RUBENS

Quickscan Inleiding Resultaten quickscan

WERKBLAD. De Hanze. Naam: Figuur 1 Afbeelding uit Stedelijk Museum Zwolle

1. VAN OUDHEID TOT MIDDELEEUWEN Egypte Griekenland Rome De romaanse tijd De gotiek 27

Proefopgraving in de tuin van het voormalige Gereformeerd Weeshuis aan de Havenstraat te Woerden door Elly E. v.d. Busse-Bruin

Morgo steunt stichting Woord & Daad

inhoud blz. 1. Een wereld vol cijfers 2. Een bot met streepjes 3. Tellen 4. Turven 5. Oude getallen 6. Onze cijfers 7. Tellen in drie talen

VENSTER OP HET LANDSCHAP (3) De Zwingeul tussen Sint-Anna ter Muiden en Sluis

Transcriptie:

15 de -eeuwse haringtonnen uit Walraversijde. Wat hebben ze te vertellen? Marnix Pieters Vissen in het Verleden, 30/10/2015 VLIZ-Oostende

A. De site Walraversijde B. Het archeologisch onderzoek op deze site 1896-2015 C. Haringtonnen als waterputbekisting: een mooi voorbeeld van hergebruik van verpakkingsmateriaal D. De haringtonnen verder onderzocht: datering, herkomst en betekenis E. Arme vissers?

France Kaart uit J. Termote 1992: Tussen Land en Zee Walravers-yde: gelijkaardig aan Rother Hithe, Queen s Hithe: haven of landingsplaats van in dit geval een zekere Walraf

Only 67 km coast De site XIII-XIV De site XV-XVI Een uittreksel uit de Belgische bodemkaart illustreert goed de paleogeografische context

Uittreksel uit de kaart van P. Pourbus - Ontstaan: 11de-12 de E C of vroeger - Oudste geschreven bron late 13 de E - 13de-14 de E: site op het huidige strand - 15 de E: nieuwe nederzetting landinwaarts, met kapel - Verval vanaf de 2 de helft 16 de E.

De site XIII-XIV De site XV- XVI

A. De site Walraversijde B. Het archeologisch onderzoek op deze site 1896-2015 C. Haringtonnen als waterputbekisting: een mooi voorbeeld van hergebruik van verpakkingsmateriaal D. De haringtonnen verder onderzocht: datering, herkomst en betekenis E. Arme vissers?

Archaeologische waarnemingen/ onderzoek door A. Chocqueel +/- 1950

A. De site Walraversijde B. Het archeologisch onderzoek op deze site 1896-2015 C. Haringtonnen als waterputbekisting: een mooi voorbeeld van hergebruik van verpakkingsmateriaal D. De haringtonnen verder onderzocht: datering, herkomst en betekenis E. Arme vissers?

In situ pots 3 tonnen gemaakt uit hout van dezelfde boom : wellicht dus bewust verworven

Terug bruikbaar maken door er zand in te kieperen Altijd ouder dan de bakstenen waterputten

Niet alleen gebruikt als bekisting voor waterputten ook voor beerputten

Kannen waarmee water geput werd

Kannen waarmee water geput werd

Speelgoed (miniatuur rieten mandje) en koorden

niveau in TAW 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 1340 1360 1380 1400 1420 1440 1460 1480 datering

A. De site Walraversijde B. Het archeologisch onderzoek op deze site 1896-2015 C. Haringtonnen als waterputbekisting: een mooi voorbeeld van hergebruik van verpakkingsmateriaal D. De haringtonnen verder onderzocht: datering, herkomst en betekenis E. Arme vissers?

De tonnen zelf (74 onderzocht) - 12 tot 18 duigen - duigen: 72-75 cm lang - Ø van de tonnen: 50-60 cm - duigen: radiaal gekliefd: heel geschikt voor dendrochronologie - Al het hout is afkomstig uit het Baltisch gebied: haring? - Allemaal vertonen ze de meeste gelijkenissen met de curve 51200: omgeving Gdansk

Speciale functie? Perforaties hadden een functie voor deze bodemplaat van een ton in de grond gestopt werd

Bomgat is min of meer vierkant: 8 bij 8 cm

aantal 16 termini post quem en begindata van de kapdata per decennium Termini post quem and first year of felling dates 14 12 10 8 6 4 2 0 voor 1380 1381-1390 1391-1400 1401-1410 1411-1420 1421-1430 1431-1440 1441-1450 1451-1460 1461-1470 1471-1480 1481-1490 decennia

aantal einddata van kapdata per decennium 14 Final year of felling dates per decennium 12 10 8 6 4 2 0 voor 1380 1381-1390 1391-1400 1401-1410 1411-1420 1421-1430 1431-1440 1441-1450 1451-1460 1461-1470 1471-1480 1481-1490 decennia

Conclusies mbt de tonnen De meeste dateren tussen 1380-1430/1440 De Hanse had een monopolie op de handel in kaakharing uit Denemarken: hout van de streek van Gdansk, zout van de Lüneburgerheide, haring van Deense vissers, transport van het finale product naar Brugge. Monopolie wordt afgeschaft door Filips de Goede in de jaren 30 van de 15 de eeuw. De chronologische gelijkenis (dendrodateringen tonnen en het einde van het monopolie) is wellicht geen toeval: een internationaal monopolie staat geschreven in de materiele bronnen

A. De site Walraversijde B. Het archeologisch onderzoek op deze site 1896-2015 C. Haringtonnen als waterputbekisting: een mooi voorbeeld van hergebruik van verpakkingsmateriaal D. De haringtonnen verder onderzocht: datering, herkomst en betekenis E. Arme vissers?

Fragment van een benen nietbril, midden 15 de eeuw, gemaakt uit het schouderblad van een stier.

granaatappelpitten Pollen van madroño (aardbeiboom) Malaguetta peper

Website: http://www.westvlaanderen.be/kwaliteit/leefo mgeving/raversijde/raversydee n/paginas/default.aspx WalraversYde Anno 1465