OKIDOKI op weg naar een Gezonde Start (Villa ) Okidoki Dresdenweg 1 2692AA s- Gravenzande www.okidoki-kdv.nl 0
Introductie Kinderopvang Okidoki wil kinderen een gezonde en actieve leefstijl op een leuke en vrolijke manier meegeven. Kinderopvang kan veel invloed hebben op wat kinderen eten en hoeveel zij bewegen als zij de opvang bezoeken. Daarnaast kunnen via de kinderopvang ouders beïnvloed worden door zelf het goede voorbeeld te geven en in haar voedingsbeleid bewuste keuzes te maken en tijdens ouderbijeenkomsten en feesten het onderwerp gezonde en actieve leefstijl op een positieve manier onder de aandacht te brengen. Het maatschappelijk belang om kinderen vanaf jonge leeftijd zo gezond mogelijk te laten opgroeien is groot. Lekker bewegen, gezond eten, voldoende slapen, een pedagogisch klimaat waar warmte en geborgenheid worden geboden en waar tegelijkertijd uitdaging is en duidelijke grenzen worden gesteld, biedt kinderen een gezonde start. En daarmee een fundament voor gezondheid later in hun leven, want jong geleerd is immers oud gedaan. Aan het leggen van dit fundament leveren behalve de ouders, ook de medewerkers in de kinderopvang een belangrijke bijdrage Binnen onze opvang besteden we de komende jaren aandacht aan de volgende thema s: - Gezonde voeding - Gezond en leuk bewegen De gezonde voeding gaat uit van de nieuwste richtlijnen van het Voedingscentrum. Deze worden besproken met de Oudercommissies en vertaald naar de praktijk. Binnen de organisatie zijn verschillende medewerkers opgeleid tot Gezonde leefstijl coach en in het beweegprogramma Beweegkriebels voor 0 tot 4 jarigen. Binnen de BSO zijn verschillende medewerkers met een sport achtergrond. Door al deze krachten te binden wil Okidoki het thema gezonde voeding en bewegen op een positieve, vrolijke manier uit dragen. 1
1. Algemeen Schijf van vijf Gezond voedingsaanbod OKIDOKI Dit voedingsbeleid is gebaseerd op de richtlijnen Schijf van Vijf van het Voedingscentrum. Okidoki vindt het belangrijk om kinderen gezonde voeding te bieden en zo positief bij te dragen aan hun ontwikkeling. Wij bieden daarom voornamelijk producten aan uit de Schijf van Vijf: De Schijf van Vijf bestaat uit 5 vakken, met in elk vak andere type producten. De producten die in Schijf van Vijf staan zijn volgens de laatste wetenschappelijke inzichten goed voor je lichaam. Als je eet volgens de Schijf van Vijf krijg je daarnaast voldoende mineralen, vitamines, eiwitten, koolhydraten, vetten en vezels binnen. Het Voedingscentrum adviseert om elke dag een bepaalde hoeveelheid te eten uit elk vak. Die aanbevolen hoeveelheden zijn per leeftijd en geslacht verschillend, omdat de ene persoon nu eenmaal iets meer nodig heeft dan de ander. Daarnaast geeft het Voedingscentrum het advies om binnen de verschillende vakken te variëren. Niet in de Schijf van Vijf: niet nodig of minder gezond Niet in de Schijf van Vijf staan producten: met te veel zout, suiker, transvet of verzadigd vet of te weinig vezels. Denk aan roomboter, vet vlees, volle zuivelproducten, gezouten noten, witbrood en witte pasta. met negatieve gezondheidseffecten als je er veel van neemt. Bijvoorbeeld vleeswaren, bewerkt vlees en dranken met veel suiker, zoals frisdrank en sap. die niet bijdragen aan een gezonde voeding, zoals koek en snoep. 2
De producten buiten de Schijf van Vijf verschillen sterk van elkaar. Er zijn daarom 2 categorieën bedacht: de dagkeuze en de weekkeuze. Een dagkeuze is iets kleins: een klein koekje, wat vleeswaren of jam op brood, een waterijsje, een stukje chocolade of een eetlepel tomatenketchup. Een weekkeuze is wat groter: een croissant, een stuk taart, een zakje chips, een glas frisdrank, chocopasta op brood. Okidoki biedt op alle 0-4 jaar locaties af en toe dagkeuzes aan (als broodbeleg). Weekkeuzes bieden we hier niet aan. Bij de BSO bieden we met mate in de vakanties een weekkeuze. 2. Voedingsaanbod voor kinderen tot 1 jaar Baby s hebben een eigen voedingsschema. Wij hanteren onderstaande aandachtspunten voor hun voeding. Drinken Melk: Met de ouders wordt besproken of hun kind borstvoeding of flesvoeding krijgt. De afgekolfde borstvoeding leveren ouders voldoende gekoeld of ingevroren (in kleine porties) af op het kinderdagverblijf. Voorzien van sticker met naam en datum. Ouders leveren geen klaargemaakte flesvoeding aan. Tijdens het vervoer, ook in een koeltas, kan de flesvoeding namelijk niet voldoende koud worden bewaard. Vanaf de leeftijd van 6 maanden tot 12 maanden krijgt een kind opvolgmelk. Het kind krijgt nog geen gewone melk tot hij 12 maanden is. Daarin zit te weinig ijzer en goede vetten en te veel eiwit. Ander drinken: Eten Naast borstvoeding of opvolgmelk krijgen kinderen water of lauwe (vruchten)thee zonder suiker. We zorgen dat de thee voldoende is afgekoeld of mengen de thee met koud water zodat deze niet te warm is. Wij bieden geen limonadesiroop of diksap aan. Limonadesiroop en diksap bevatten veel calorieën en suikers en dit vergroot de kans op overgewicht en tandbederf. Bij voorkeur gaat het kind vanaf 8 maanden oefenen met het drinken uit een (plastic) beker. Dat is beter voor de mondmotoriek dan een beker met een tuit. Een kind hoeft bij ons de beker niet helemaal leeg te drinken. Als een kind de beker niet leegdrinkt, heeft hij simpelweg geen dorst. Wij stimuleren kinderen wel om op één moment te drinken. (Eerste) hapjes: We starten met het geven van eerste hapjes in overleg met de ouders. Volgens de richtlijn Voeding en eetgedrag voor de Jeugdgezondheidszorg is dit tussen 4 en 6 maanden en geven we een paar lepeltjes per oefenmoment. We beginnen met de zogenaamde oefenhapjes, 3
waarbij het eten fijngeprakt is. Zodra kinderen hapjes krijgen, laten we ze de mondmotoriek oefenen met een (ondiep, plastic) lepeltje. In overleg met de ouders gaan we na de leeftijd van 6 maanden de melkvoedingen steeds meer vervangen en gaat het kind steeds meer echte maaltijden eten. Het fruit dat we als oefenhapje tussendoor geven is vers gepureerd. We bieden bij dit fruithapje nog geen combinaties van verschillende soorten fruit aan. Het kind leert dan eerst wennen aan de losse smaken. Zo leert hij die beter herkennen en waarderen en dat is beter voor zijn smaakontwikkeling. Naarmate het kind beter kan happen, zal het stukjes vers fruit en groente krijgen. Aan een zachte smaak went een kind makkelijker. Het fruit waarmee we beginnen is bijvoorbeeld peer, appel, banaan, meloen en perzik. Broodbeleg: We besmeren het brood altijd met een beetje zachte (dieet)margarine uit een kuipje, hierin zitten veel onverzadigde (goede) vetten. Meer beleg dan margarine hoeft niet. Gebruiken we toch meer beleg, dan kiezen we voor beleg uit de tabel op pagina 4. 3. Vanaf 1 jaar Voor kinderen vanaf 1 jaar hebben wij het onderstaande voedingsaanbod. Uitgangspunt hierbij is dat er voornamelijk Schijf van Vijf producten worden aangeboden. Kinderen jonger dan 4 jaar hebben weinig ruimte voor dagkeuzes. Alleen voor op brood bieden we een paar producten buiten de Schijf van Vijf aan (alleen dagkeuzes). Schijf van Vijf producten Volkorenbrood of bruinbrood; Zachte (dieet)margarine ** (seizoens)fruit*, geprakt of in kleine stukjes, zoals banaan, appel, aardbei; (seizoens)groente*, zoals tomaat, worteltjes en komkommer, in schijfjes/ kleine stukjes of een groentespread zonder zout en suiker; (light)zuivelspread of hüttenkäse; Ei Dagkeuzes, hiervan bieden we er maximaal 3 tegelijk bij een broodmaaltijd aan ( 1 keuze per lunch) (Halva)jam; Vruchtenhagel; Appelstroop; Komkommersalade; Hummus diverse smaken; Minder vette en minder zoute vleeswaren zoals kipfilet, ham, boterhamworst, kalkoenfilet. 4
Gemiddelde hoeveelheden Onderstaande tabel geeft de gemiddelde dagvoeding van kinderen per leeftijdsgroep weer. Dit is de dagvoeding die kinderen nodig hebben om alle voedingsstoffen binnen te krijgen. Dit is inclusief het eten en drinken dat kinderen s morgens en s avonds thuis krijgen. De hoeveelheden zijn gemiddeldes en dienen als richtlijn voor pedagogisch medewerkers en ouders. De hoeveelheden passen wij aan op de behoeften van elk kind. gram groente 50-100 porties fruit 1,5 bruine of volkoren boterhammen 2-3 opscheplepels volkoren graanproducten of aardappelen 1-3 jaar jongen en meisje 1-2 porties vis, peulvruchten of vlees 1 gram notenpasta zonder 15 toegevoegd suiker en zout porties zuivel 2 gram kaas - gram smeer- en bereidingsvetten 30 liter vocht 1 Avondmaaltijd: Kinderen die een avondmaaltijd krijgen, dan variëren we elke week met: 50 gram vis, 0,5 opscheplepels peulvruchten, max. 50 gram vlees en 1-2 eieren, 50 gram groenten. Weekmenu Om ouders aan te geven wat de kinderen bij Okidoki per dag eten maken wij een weekmenu die bij de groep op de locatie staat aangegeven. 4. Tussendoortjes Gezonde tussendoortjes ochtend en middag Fruit en snackgroenten zijn de beste keuze voor tussendoor. Stukjes appel, peer, kiwi, meloen, aardbei, druif en mandarijn. Groenten zijn plakjes wortel, schijfjes komkommer, reepjes paprika of gehalveerde snoeptomaatjes. Een aandachtspunt: In hele snoeptomaatjes of druiven kan een peuter zich verslikken. Om dat te voorkomen kun je kleine tomaatjes en druiven halveren of in vieren delen. 5
Vers Plus Groente eet je Samen. In de maand februari zijn de peutergroepen gestart met de pilot Groente eet je samen! 50 gram bij de kinderopvang van Vers+. Dagelijks worden gerechten met groente aangeboden aan de kinderen tijdens het tussendoormoment of bij de lunch. Elke dag wordt er een nieuw recept aangeboden. De recepten zijn afgestemd op de voedingsbehoefte van de kinderen in de leeftijd van 2 tot 4 jaar. Zo is er onder andere veel aandacht voor ijzer, een voedingsstof die kinderen vaak niet voldoende binnenkrijgen. Met mate groente sapje Volkoren knäckebröd, volkoren crackertjes, ½ of mini krentenbol, soepstengel, (volkoren) ontbijtkoek, lange vinger, kaneelbeschuitje, volkorenbiscuitje, ½ of mini eierkoek Niet meer dan 1 x per dag één van deze producten. Rijstwafel: niet meer dan 2 x per week. 6
Ook Puk is dol op groente en fruit. 5. Drinken Wij drinken: Kraanwater ( onbeperkt) Thee zonder suiker. Halfvolle melk, karnemelk In plaats van melk kan ook halfvolle-, of magere yoghurt of magere kwark gegeven worden. Voor kinderen met een koemelkallergie zijn sojadranken met toegevoegd calcium en vitamine B12 een alternatief Groente smoothie De beste dorstlesser H2O Water bevat geen calorieën en heeft een neutrale smaak. Water is de hele dag beschikbaar. ( doe eens een stukje fruit of groente in een kan met water) Magere of halfvolle melk: elke dag Naast water heeft een peuter ook ongeveer 300 milliliter = 2 bekertjes melk(producten) nodig. Melk is vooral belangrijk door calcium en de vitamines B2 en B12. Wij geven bij de lunch 1 x een melkproduct. 7
6. Voedingsaanbod voor kinderen van 4 tot 13 jaar Voor kinderen vanaf 4 jaar hebben wij het onderstaande voedingsaanbod. Uitgangspunt hierbij is dat er voornamelijk Schijf van Vijf producten worden aangeboden. Voor op brood bieden we een paar producten buiten de Schijf van Vijf aan (alleen dagkeuzes). Kinderen van 4-8 jaar kunnen maximaal 1 keer per dag broodbeleg kiezen dat buiten de Schijf van Vijf valt. Voor kinderen vanaf 9 jaar is dit maximaal 2 keer. Drinken Water (kraanwater); (Vruchten)thee zonder suiker; Halfvolle melk, karnemelk of magere yoghurtdrank zonder toegevoegde suikers. Tussendoor in de ochtend en in de middag (na school) (Seizoens)fruit, zoals appel, peer, banaan, kiwi, druiven, meloen, aardbei, mandarijn; (Seizoens)groente, zoals worteltjes, komkommer, paprika, snoeptomaatjes; 1 bruine of volkoren boterham met beleg. 1 stuks volkoren knäckebröd, volkoren krentenbrood, volkoren mueslibrood, mueslibol, roggebrood; Een klein handje ongezouten noten; Een handje gedroogd fruit, zoals rozijnen. In de vakanties bieden we elke dag één klein tussendoortje buiten de Schijf van Vijf aan: een klein koekje (biscuitje, speculaasje, lange vinger); een handje popcorn of chips; een waterijsje. Brood en beleg Schijf van Vijf producten Volkorenbrood of bruinbrood; Zachte (dieet)margarine of halvarine (seizoens)fruit, zoals banaan, appel, aardbei; (seizoens)groente, zoals tomaat, worteltjes en komkommer Groentespread; (light) zuivelspread, hüttenkäse, 20+ of 30+ smeerkaas, verse geitenkaas, 30+ kaas; Ei; Dagkeuzes, hiervan bieden we er maximaal 3 tegelijk bij een broodmaaltijd aan ( 1 keuze per lunch) (Halva)jam; Vruchtenhagel; 8
Appelstroop; Komkommersalade; Hummus diverse smaken; Minder vette en minder zoute vleeswaren zoals kipfilet, ham, boterhamworst, kalkoenfilet. Gemiddelde hoeveelheden Onderstaande tabel geeft de gemiddelde dagvoeding van kinderen per leeftijdsgroep weer. Dit is de dagvoeding die kinderen nodig hebben om alle voedingsstoffen binnen te krijgen. Dit is inclusief het eten en drinken dat kinderen de rest van de dag op school en thuis krijgen. De hoeveelheden zijn gemiddeldes en dienen als richtlijn voor pedagogisch medewerkers en ouders. De hoeveelheden passen wij aan op de behoeften van elk kind. 4-8 jaar 9-13 jaar jongen en meisje jongen meisje gram groente 100-150 150-200 150-200 porties fruit 1,5 2 2 bruine of volkoren boterhammen met beleg opscheplepels volkoren graanproducten of aardappelen 2-4 5-6 4-5 2-3 4-5 3-5 porties vis, peulvruchten of vlees 1 1 1 gram ongezouten noten 15 25 25 porties zuivel 2 3 3 gram kaas 20 20 20 gram smeer- en bereidingsvetten 30 45 45 liter vocht 1-1,5 1-1,5 1-1,5 7. Vaste en rustige eetmomenten Alle groepen hanteren vaste eettijden. Dit zorgt voor een herkenbaar ritme en dat levert de kinderen rust op. We eten samen aan tafel, zowel tussen de middag als bij tussendoor momenten. Dit is gezellig en het zorgt voor duidelijke eetmomenten. We nemen rustig de tijd om te eten en zorgen voor een fijne sfeer, maar we tafelen niet te lang. Onze pedagogisch medewerkers geven het goede voorbeeld aan tafel. Zij eten samen met de kinderen, ze begeleiden bij de maaltijd en hebben een voorbeeldfunctie. Onze pedagogisch medewerkers bepalen wanneer het kind eet, het kind bepaalt uit een gezond voedingsaanbod wat het eet en hoeveel het daarvan eet. Wij dringen geen eten op. 9
Allergieën en individuele afspraken (Villa) Okidoki houdt rekening met allergieën van kinderen. Er is ook ruimte om individuele afspraken te maken wanneer het noodzakelijk is om af te wijken van het voedingsbeleid, bijvoorbeeld bij een dieet of een bepaalde (geloofs)overtuiging. Vanwege kinderen met een noten allergie wordt er geen pindakaas gegeven. 8. Trakteren Traktaties 0-4 jaar Trakteren op je verjaardag. Dat mag, want jarig zijn is feest! Maar we trakteren wel gezond of geven een klein cadeautje mee in plaats van iets eetbaars. Via de Slimme Smulkaart krijgen ouders voorbeelden om een makkelijke en gezonde traktatie te maken. Geschikt voor traktaties zijn bijvoorbeeld: Groente en fruit in een leuk jasje ( voorbeelden zie Slimme Smulkaarten) Een klein cadeautje, zoals boekje. Traktaties 4 12 jaar Kinderen krijgen op jaarbasis al gauw 30 traktaties op school. Voor ouders is tweemaal trakteren best wel een opgave. Trakteren is uiteraard niet verplicht. Wil een kind wel graag trakteren dan geldt dat er ook op de BSO gezond trakteren wordt gestimuleerd dmv de smulkaarten. Eens per jaar wordt een week aandacht geschonken aan gezond trakteren; workshops met kinderen welke gezonde traktaties kun je maken? 10
9. Het goede voorbeeld Kinderen kijken ook naar wat hun medewerkers eten. Bij (VILLA) OKIDOKI geven medewerkers dan ook het goede voorbeeld. Het beleid geldt dus voor iedereen. Iedereen doet mee. Toezicht op beleid Niet toegestane traktaties worden wel uitgedeeld, maar niet opgegeten in de groep. Ze gaan in het mandje van het kind. De ouder beslist of ze de traktatie mee neemt naar huis. Overige pijlers Elk jaar besteden we aandacht aan gezonde voeding in onze thema s. We houden ouders betrokken door een bericht over gezonde voeding in onze nieuwsbrief te plaatsen. We eten groente en fruit bij vergaderingen en scholing i.p.v. koek. 11
We nodigen ouders uit bij thema s rondom voeding zoals bijvoorbeeld Eet Smakelijk. We sturen berichtjes via de groeps apps over de activiteiten m.b.t. gezonde voeding en bewegen; De oudercommissies worden continu betrokken bij de doorontwikkeling van het voedingsbeleid. Het beleid wordt jaarlijks besproken; We proberen op elke locatie een groente- en fruit moestuin aan te leggen. 10. Educatief Programma Thema s rondom voeding en beweging, natuur-en milieu educatie hebben een vaste plek in onze thema programma s. Rondom voeding: Uk en Puk: Eet smakelijk Rondom beweging: dagelijks de beweegkriebels Rondom Natuur- en milieu: gebruik aanbod WNME en moestuin op locatie 11. Vakantie BSO Tijdens de vakantie worden er verschillende activiteiten aangeboden, zoals koken met verse producten, soep wedstrijd, salade wedstrijd, maken van gezonde tussendoortjes, smaaklessen. Zo maken kinderen op een leuke en speelse wijze kennis met de gezonde keuken en verschillende producten en smaken. 12
Tijdens de vakantie worden er verschillende leuke en uitdagende beweegactiviteiten aangeboden. 13