Infobrochure Pijn in het ziekenhuis
Onbehandelde pijn staat een goede genezing in de weg. Bijt niet op uw tanden, praat over uw pijn! Pijn... een nuttig signaal Acute pijn is een alarmsignaal, een onmiddellijke reactie van het lichaam op een (dreigende) beschadiging. Pijn die blijft bestaan, lang nadat het probleem aan/in het lichaam opgelost is, wordt chronische pijn genoemd. Deze pijn heeft als alarmsignaal zijn waarde verloren en is zelf het probleem geworden. Pijn meten Ondanks onze zorgen kunnen sommige behandelingen, operaties, enig ongemak geven. Om de evolutie van uw pijn op te volgen, wordt deze tijdens een ziekenhuisopname regelmatig bevraagd. U, als patiënt(e), bent de enige die weet/ voelt hoeveel pijn u heeft. Dit betekent ook dat u de enige bent die een antwoord kan geven op volgende vraag: Hoeveel pijn heeft u op een schaal van 0 tot 10, waarbij 0 geen pijn is en 10 de ergst denkbare pijn?. Wanneer het voor u moeilijk is om een cijfer op uw pijn te kleven, scoort de verpleegkundige uw pijn met behulp van een observatieschaal. Bijkomende informatie van familie kan hierbij zeer belangrijk zijn. Het kan dat u op het moment van de bevraging geen pijn heeft. Aarzel echter niet de verpleegkundige te verwittigen wanneer pijn later toch de kop opsteekt. 3
Pijnmedicatie De meest gebruikte pijnmedicatie is paracetamol. Paracetamol vormt de basis van pijnbehandeling. De aanwezigheid van paracetamol in het lichaam zal ervoor zorgen dat pijnpieken sneller en beter onder controle geraken. Paracetamol kan via een infuus (werkt na 15 minuten) gegeven worden. Ook als pil of bruistablet (werkt na 30 minuten) is dit een zeer goed geneesmiddel. De maximale dagdosis is 3 tot 4 gram per dag. Meer nemen gaat geen betere pijnstilling geven. In bepaalde acute situaties kan een beperkt aantal dagen een ontstekingsremmend middel toegevoegd worden aan de pijnbehandeling. Deze medicatie wordt slechts korte tijd voorgeschreven omwille van neveneffecten, bv. maagen nierlast, bij sommige patiënten. Wanneer pijn moeilijk onder controle geraakt, kan de behandelende arts ervoor kiezen sterkere pijnmedicatie op te starten, de zogenaamde zwakke en sterke opioïden. Deze geneesmiddelen bevatten morfine en kunnen samen met paracetamol gegeven worden. Bij deze groep van medicatie is het belangrijk ook de nevenwerkingen te bestrijden. Bij optreden van misselijkheid/braakneigingen zal de verpleegkundige medicatie toedienen die dit opvangt. Obstipatie kan verholpen worden met een stoelgang bevorderend middel. Sufheid kan optreden en dan vooral in de eerste dagen na de start van de behandeling of bij een dosisverhoging.
Pijn na een operatie Na een operatie of ingreep is het belangrijk de acute pijn onder controle te houden. Acute pijn kan immers evolueren tot chronische pijn wanneer deze onvoldoende behandeld wordt. Goede pijnbestrijding bevordert uw herstel, vermindert de kans op complicaties en kan de hospitalisatieduur verkorten. Wanneer u opgenomen wordt in het ziekenhuis voor een operatie, gaat de anesthesist, verantwoordelijk voor de narcose, reeds pijnmedicatie toedienen tijdens de ingreep zelf. In de ontwaakzaal na de operatie is pijn een belangrijke parameter. Uw pijn moet onder controle zijn (pijnscore < 4) voor u de ontwaakzaal mag verlaten. Bent u opgenomen voor een daghospitalisatie, dan geeft de verpleegkundige pijnmedicatie (paracetamol/ontstekingsremmers/zwakke opioïden) via het aanwezige infuus of via een smelttablet op de tong. Sterke opioïden worden niet standaard gegeven aangezien deze u langer slaperig kunnen houden. Hierdoor kan het geplande ontslag in het gedrang komen. Wanneer u meerdere dagen opgenomen bent in het ziekenhuis, zijn andere toedieningsvormen en sterkere pijnmedicatie mogelijk. Denk hierbij aan inspuitingen in het spierweefsel met een sterk opioïd of het toegediend krijgen van sterke opioïden door middel van een pijnpomp (via een infuus in een ader of via een epiduraal buisje in de rug). 5
Niet-operatie-gebonden pijn Patiënten, opgenomen voor andere redenen dan een operatie, kunnen ook pijn ondervinden. Even belangrijk als het meten van pijn is hier het beschrijven van de pijn: Waar heeft u pijn?, Wanneer heeft u pijn? en Hoe zou u uw pijn omschrijven?. De antwoorden hierop geven een beeld van het soort pijn dat u heeft. Nociceptieve pijn duidt op pijn ontstaan na beschadiging van een lichaamsdeel. Klassieke pijnmedicatie kan hier een oplossing bieden. Pijn door schade aan een zenuw wordt neuropatische pijn of zenuwpijn genoemd. Hiervoor kan uw behandelende arts atypische pijnmedicatie opstarten. Dit zijn geneesmiddelen die op de markt zijn gekomen voor andere doeleinden, maar die als nevenwerking pijnvermindering geven. Aanhoudende pijn Bij aanhoudende, moeilijk te bestrijden pijn kan uw behandelende arts een beroep doen op de artsen en verpleegkundigen van het algologisch team/pijncentrum voor ondersteuning van de pijnbehandeling. 6
Enkele fabels over het gebruik van morfine ontkracht: Fabel: Opioïden zijn verslavend. Feit: Neen, u raakt niet psychisch verslaafd aan opioïden. Uw lichaam kan wel wennen aan de stof, waardoor u niet plotseling mag stoppen met deze medicatie. Fabel: Van opioïden hebt u steeds meer nodig. Feit: Wanneer uw klachten toenemen, kan het nodig zijn de dosis te verhogen. Dit betekent niet dat het opioïd niet meer werkt. Er wordt wel aangeraden om deze slechts tijdelijk te gebruiken. Fabel: Opioïden kunnen ademhalingsmoeilijkheden veroorzaken. Feit: Wanneer een opioïd toegediend wordt op de juiste wijze, in de juiste dosering en met een goede monitoring van werking en bijwerkingen, is het gebruik in principe veilig. Het gelijktijdig gebruik van slaapmedicatie, medicatie tegen depressie, moet u wel met uw arts bespreken. Fabel: Opioïden zijn het laatste redmiddel. Feit: Opioïden zijn zeer krachtige pijnstillers. Zij worden gegeven aan patiënten waarvan de pijn niet onder controle geraakt met paracetamol en ontstekingsremmers. Opioïden worden bij verschillende ziekten ingezet en zeker niet alleen bij patiënten in de laatste levensfase. 7
Contactgegevens algologisch team Campus Bornem: 03 890 59 29 Pijncentrum Sint-Jozefkliniek Kasteelstraat 23 2880 Bornem 50006068-27/02/2017