VOORTGANGSRAPPORT MILIEUZORG 2016

VOORTGANGSRAPPORT MILIEUZORG 2016 SPIE NEDERLAND BV DOCUMENT INFORMATIE VERSIE: OPGESTELD DOOR: VRIJGAVE DOOR: DATUM: WIJZIGINGEN: PARAAF: 01 W. Baaij 20-3-2017 Eerste uitgave 02 W. Baaij J. Paul 30-06-2017 Definitieve versie 03 04 DEFINITIEVE VERSIE 30-06-2017 SPIE NEDERLAND B.V. ALLE RECHTEN VOORBEHOUDEN. DE DISTRIBUTIE EN VERMENIGVULDIGING VAN DIT DOCUMENT OF DELEN HIERVAN IS ALLEEN MET SCHRIFTELIJKE TOESTEMMING VAN SPIE TOEGESTAAN. AFGEDRUKTE VERSIES VAN DIT DOCUMENT ZIJN ONBEWAAKTE EXEMPLAREN. VOORDE MEEST ACTUELE VERSIE DIENT ALTIJD SPIE INTRANET GERAADPLEEGD TE WORDEN. DATUM: 30-06-2017 PAGINA 1 /11 3.a.1 voortgangsrapport milieuzorg 2016 v2 (definitief).docx

INHOUDSOPGAVE 1. Status van dit document... 3 1.1 Doel van dit document... 3 1.2 Rapportageperiode... 3 1.3 Uitgangspunten... 3 2. Beschrijving van de organisatie... 4 2.1 SPIE Nederland B.V.... 4 2.2 Organisatorische grenzen... 4 2.3 Vestigingslocaties en verantwoordelijkheden... 4 3. Basisgegevens CO2 Footprint... 6 3.1 Basisjaar... 6 3.2 Actuele berekeningsmethodiek en conversiefactoren... 6 3.3 Wijzigingen berekeningsmethodiek... 6 3.4 Uitsluitingen... 6 3.5 Opname van CO2... 6 3.6 Biogene massa... 6 4. Directe en indirecte emissies... 7 4.1 Basisjaar 2015... 7 4.2 Directe en indirecte emissies 1 januari t/m 31 december 2016... 7 4.3 Onzekerheden in de CO2 emissie... 8 4.4 Maatregelen ter verbetering van de bepaling van de CO2 Footprint... 9 5. Trends... 9 5.1 Trends in CO2 emissie en voortgang doelstellingen... 9 5.2 Lopende initiatieven & participaties... 10 DATUM: 20-03-2017 PAGINA 2 /11 3.a.1 voortgangsrapport milieuzorg 2016 v2 (definitief).docx

1. Status van dit document 1.1 Doel van dit document Voor u ligt de rapportage milieuzorg van SPIE Nederland B.V over het jaar 2016. In de rapportage worden de CO 2 footprint, de stand van zaken op vlak van CO 2 prestatie en -reductie, nieuwe initiatieven en ontwikkelingen en de samenwerking met externe partners toegelicht. Deze rapportage maakt onderdeel uit van de stuurcyclus op het gebied van duurzaam ondernemen. De stuurcyclus van SPIE Nederland is onder andere gebaseerd op de richtlijnen van de CO₂-prestatieladder (SKAO). 1.2 Rapportageperiode Deze periodieke rapportage beschrijft de CO 2-emissies in de periode 1 januari t/m 31 december 2016. 1.3 Uitgangspunten Deze rapportage is opgesteld onder toezicht van de coördinator duurzaamheid en behandelt de onderwerpen zoals beschreven in 7.3 van de ISO 14064-1. Bijgaande tabel geeft de relatie tussen de norm en de rapportage weer. Naam 7.3 ISO 14064-1 Periodieke rapportage Inleiding p 1 Rapportageperiode c 1.2 Beschrijving organisatie a 2.1 SPIE Nederland BV Organisatorische grenzen d 2.2 Verantwoordelijkheden b 2.4 Basisgegevens Basisjaar j 3.1 Verificatie q 3.2 Actuele berekeningsmethodiek en conversiefactoren l,n 3.3 Wijzigingen berekeningsmethodiek m 3.4 Uitsluitingen h 3.5 Opname van CO2 g 3.6 Biomassa f 3.7 Directe en indirecte emissies Herberekening basisjaar en historische gegevens j,k 4.1 Directe en indirecte emissies e, i 4.2 Onzekerheden o 4.3 Trends 4.4 Voortgang reductiedoelstellingen 4.5 Maatregelen komende periode 4.6 Medewerker bijdrage 4.7 DATUM: 20-03-2017 PAGINA 3 /11 3.a.1 voortgangsrapport milieuzorg 2016 v2 (definitief).docx

2. Beschrijving van de organisatie 2.1 SPIE Nederland B.V. SPIE Nederland B.V. is onderdeel van het Franse SPIE S.A. welke dochterondernemingen heeft in o.a. Frankrijk, België, Nederland, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. SPIE is Europees leider wat betreft diensten op het gebied van elektriciteit, mechanica, HVAC, energie en communicatiesystemen. SPIE verbetert de kwaliteit van onze leefwereld en draagt bij aan de verdere ontwikkeling daarvan door overheden en ondernemingen te begeleiden bij het ontwerp, de realisatie, het gebruik en onderhoud van installaties die minder energie verbruiken. 2.2 Organisatorische grenzen De organisatorische grenzen van de organisatie beschreven in het document Boundary SPIE NL worden frequent gewijzigd ten gevolge van de groei en ontwikkeling van onze organisatie. De meest actuele versie van dit document is te raadplegen via de website van SPIE Nederland (http://www.spienl.com/over-spie/#co2-prestatieladder). 2.3 Vestigingslocaties en verantwoordelijkheden SPIE Nederland B.V. voert haar werkzaamheden uit vanuit een divisiestructuur, met vestigingen die dicht bij onze klanten zijn gesitueerd. In onderstaande tabel de actuele situatie, status 31 december 2016. Divisie Eindverantwoordelijke Contactpersoon SPIE Nederland B.V. (SNL) Algemeen directeur CSR Manager SPIE Building Systems (SBS) Directie SHEQ Coördinator SBS SPIE Industrie (SIN) Directie SHEQ Coördinator SIN SPIE Infra (SIF) Directie SHEQ Coördinator SIF SPIE ICS (SICS) Directie SHEQ Coördinator SICS Vervallen sinds 1 januari 2016: SPIE Controlec Engineering (SCE) SPIE Controlec Engineering is niet meer als aparte divisie actief, maar een organisatorisch onderdeel geworden van de divisie SPIE Industrie (SIN). DATUM: 20-03-2017 PAGINA 4 /11 3.a.1 voortgangsrapport milieuzorg 2016 v2 (definitief).docx

Vestiging Aanspreekpunt Divisie Business Unit Verantwoordelijke emissie-inventaris Abcoude 8 Facilitair beheerder SBS Aaftink Holding Directeur Aaftink Amsterdam 1 Facilitair beheerder SIN E&I BU Manager Apeldoorn Facilitair beheerder SICS Telecom Management BU Manager Arnhem Facilitair beheerder SIN E&I BU Manager Assen Facilitair beheerder SICS Telecom Management Operationeel Manager Badhoevedorp 2 Facilitair beheerder SBS Beheer & Onderhoud Operationeel Manager Breda Facilitair beheerder SIF Network Solutions BU Manager Delft 7 Facilitair beheerder SBS SPIE TB Delft BU Manager Den Bosch Facilitair beheerder SIN GPE Technical Services BU Manager Druten 8 Facilitair beheerder SBS Aaftink Electrotechniek Directeur Aaftink Eindhoven 3 Facilitair beheerder SBS Zuid West BU Manager Elsloo Facilitair beheerder SBS Projecten BU Manager Farmsum Operationeel Manager SIN Mechanical BU Manager Heerenveen Operationeel Manager SIF Energie BU Manager Herten Facilitair beheerder SBS Fire Protection & Security BU Manager Hoogezand Facilitair beheerder SIN E&I BU Manager Hoogvliet Facilitair Beheerder SIN Mechanical BU Manager Houten Facilitair beheerder SICS Cabling Solutions BU Manager Nieuwegein 4 Facilitair beheerder SIN Maintenance BU Manager Oss Facilitair beheerder SIF Network Solutions BU Manager Schiedam Facilitair beheerder SCE Engineering BU Manager Sliedrecht Facilitair beheerder SIF Mobiliteit BU Manager Sprundel Facilitair beheerder SIN Process Equipment BU Manager Terneuzen Facilitair beheerder SCE Engineering BU Manager Tilburg Facilitair beheerder SBS Fire Protection & Security BU Manager Utrecht 7 Facilitair beheerder SBS SPIE TB Utrecht BU Manager Velsen-Noord 5 Facilitair beheerder SIN Mechanical BU Manager Venray 6 Facilitair beheerder SIN Maintenance BU Manager Weert Facilitair beheerder SIN Van den Meerakker BU Manager Wijhe Facilitair beheerder SIF Mobiliteit BU Manager Zwolle 7 Facilitair beheerder SBS SPIE TB Zwolle BU Manager 1 Amsterdam is een nieuwe vestiging, betrokken sinds mei 2016 2 Badhoevedorp wordt in 2e helft 2016 beëindigd, verhuist naar nieuwe locatie Amsterdam 3 Eindhoven is een nieuwe vestiging, betrokken sinds mei 2016 4 Nieuwegein is sinds mei 2016 beëindigd, (deels) verhuist naar locatie Houten (overige activiteiten beëindigd) 5 Velsen-Noord is sinds mei 2016 beëindigd, verhuist naar nieuwe locatie Amsterdam 6 Venray betreft 3 vestigingen, alleen onder beheer van één beheerder en verantwoordelijke (oud-numac) 7 Delft, Utrecht en Zwolle zijn nieuwe vestigingen, verkregen door overname van 3 vestigingen van Alewijnse Holding in november. 8 Abcoude en Druten zijn twee nieuwe vestigingen, verkregen door overname van Aaftink Holding (en overige B.V. s) in december DATUM: 20-03-2017 PAGINA 5 /11 3.a.1 voortgangsrapport milieuzorg 2016 v2 (definitief).docx

3. Basisgegevens CO2 Footprint 3.1 Basisjaar In 2015 heeft SPIE Nederland haar reductiedoelstellingen over de periode 2011 2015 afgerond. Het gestelde doel om 10% van de CO 2 emissies te reduceren is behaald en afgerond. SPIE Nederland heeft begin 2016 nieuwe reductiedoelstellingen geformuleerd, met 2015 als basisjaar. Dit jaar vormt het vertrekpunt voor de nieuwe reductieperiode van 2016 2020. 3.2 Actuele berekeningsmethodiek en conversiefactoren SPIE Nederland hanteert de berekeningsmethodiek voor de CO 2 emissies zoals voorgeschreven in het Handboek 3.0 van de CO 2 Prestatieladder, geldig m.i.v. 4 april 2014, uitgegeven door de SKAO. Deze methode schrijft voor de emissies die voortkomen uit business air travel en personal cars for business travel tot scope 2 te rekenen. De toegepaste conversiefactoren zijn afkomstig van www.co2emissiefactoren.nl, versie januari 2017. Noot: SPIE Nederland rapporteert haar CO 2 emissies ook naar de moedermaatschappij SPIE S.A. te Parijs. De CO 2 footprint van SPIE S.A. (incl. SPIE Nederland) wordt berekend aan de hand van de berekeningsmethodiek van de ISO 14064-1, waarbij géén wijziging wordt aangehouden met betrekking tot business air travel en personal cars for business travel (beiden onderdeel van scope 3). 3.3 Wijzigingen berekeningsmethodiek Vanuit de CO 2 prestatieladder wordt verwezen naar de ISO 14064-1 waarin is beschreven hoe de CO 2 Footprint dient te worden opgesteld. Bij paragraaf 5.3.2 is daarin aangegeven dat minimaal de CO 2 Footprint van het referentiejaar (zie 3.1) dient te worden gecorrigeerd voor wijzigingen in de organisatie. Vanwege de toevoeging van verschillende nieuwe bedrijfsonderdelen aan de organisatorische grenzen in 2016 (zie 2.2) is het basisjaar 2015 opnieuw berekend. De hierbij gebruikte correctiegetallen zijn onderbouwd aan de hand van berekeningen. 3.4 Uitsluitingen Koudemiddelen bedoeld voor airconditioning installaties worden, conform CO 2 prestatieladder handboek versie 3.0, niet meegenomen in de CO 2 footprint. 3.5 Opname van CO2 Er vindt geen opname van CO 2 plaats. 3.6 Biogene massa Niet anders dan datgene wat is bijgemengd in commerciële brandstoffen. DATUM: 20-03-2017 PAGINA 6 /11 3.a.1 voortgangsrapport milieuzorg 2016 v2 (definitief).docx

4. Directe en indirecte emissies 4.1 Basisjaar 2015 De CO 2 footprint van het basisjaar is conform ISO 14064-1 paragraaf 5.3.2 gecorrigeerd t.a.v. de toetreding van nieuwe bedrijfsonderdelen (zie paragraaf 2.2). Hiermee is de nieuw ontstane CO 2 footprint 2015 representatief geworden voor de huidige organisatieomvang. De CO 2 uitstoot voor 2015 is her-berekend, en gewijzigd in: - Scope 1 en 2 : 15039 ton - Scope 3 : 3036 ton De volgende grafiek geeft de verdeling in scopes weer. 4.2 Directe en indirecte emissies 1 januari t/m 31 december 2016 In de footprint van het jaar 2016 zijn de CO 2 emissies meegenomen van de werkmaatschappijen beschreven in de boundary (zie paragraaf 2.2). De totale CO 2 uitstoot in het jaar 2016 bedraagt: - Scope 1 en 2 : 16391 ton - Scope 3 : 1447 ton Onderstaande grafiek toont de verdeling van deze CO 2 footprint naar scopes en emissiebronnen. DATUM: 20-03-2017 PAGINA 7 /11 3.a.1 voortgangsrapport milieuzorg 2016 v2 (definitief).docx

CO 2 footprint SPIE 2016 in ton 1410,43 123,57 11,87 1493,84 38,73 1014,00 433,47 990,26 Verwarming (aardgas) (scope 1) Bedrijfswagens (scope 1) Materieel (scope 1) Elektriciteit (scope 2) Stadsverwarming (scope 2) Vliegreizen (scope 2) Zakelijke Km's privé auto's (scope 2) Woon/werkverkeer (scope 3) 12323,11 Afval (scope 3) 4.3 Onzekerheden in de CO2 emissie De CO 2 emissie bevat de volgende onzekerheden: Van alle vestigingen waar elektra-, gas- en/of warmteverbruik is verwerkt in het huurbedrag (en dus niet apart inzichtelijk is te maken), worden de aanwezige verbruiken bepaald met behulp van kengetallen per m2. Deze kengetallen voor elektra-, gas- en/of warmteverbruik zijn berekend aan de hand van de vestigingen waar wél inzicht is in de energieconsumptie, en waarmee een gemiddeld verbruik per m2 is berekend. Gassen benodigd voor laswerkzaamheden zijn niet meegenomen in CO 2 footprint. De CO 2 uitstoot ten gevolge van het gebruik van gassen voor laswerkzaamheden is in 2011 (oude basisjaar) slechts 0.3% van de totale CO 2 uitstoot geweest, terwijl er onevenredig veel werkzaamheden verricht moeten worden om inzicht te krijgen in deze CO 2 uitstoot. Het verhoudingspercentage is, gezien de minimale impact en op gelijk niveau blijven van de activiteiten voor 2015 niet opnieuw bepaald. Een onwaarschijnlijke daling van de CO 2 uitstoot woon-werkverkeer. Er zijn geen beleidsmaatregelen genomen die een dergelijke sterke daling verklaren. Voor 2017 dient aanvullende aandacht te worden gegeven aan de woon-werk registratie. Gelet op de onwaarschijnlijke daling binnen de scope 3 emissies, beperken we ons bij de beoordeling van de emissiestromen tot de scope 1 en 2 emissies. DATUM: 20-03-2017 PAGINA 8 /11 3.a.1 voortgangsrapport milieuzorg 2016 v2 (definitief).docx

4.4 Maatregelen ter verbetering van de bepaling van de CO2 Footprint Om de hiervoor beschreven onzekerheden zo veel mogelijk te elimineren worden de volgende maatregelen getroffen: Maatregel Status eind 2016 Plaatsen van intelligente meters voor gas en elektriciteit die periodiek worden uitgelezen. Waar mogelijk panden met all-in huurcontracten afstoten Bij het huren van nieuwe bedrijfspanden voortaan een energierapportage meenemen in de voorwaarden. Identificeren van alle leveranciers van energiedragers zodat de volledigheid van rapportages beter wordt geborgd. Denk hierbij aan levering van brandstof voor bedrijfsmiddelen die worden ingezet op projectlocaties. Registraties woon-werkverkeer monitoren Verbeterpunt voor 2017 Met uitzondering van klein gasverbruik meters en de all-in huurcontracten zijn panden voorzien van intelligente meters. Voor nieuwe acquisities, en vestigingen die in het aankomende semester zullen gaan verhuizen, zijn digitale meters (nog) niet (meer) voorzien. Gelet op de acquisities door het jaar heen blijft dit een punt van aandacht binnen SPIE Nederland. Beleid is ingezet door afdeling inkoop, wordt ten uitvoer gebracht bij bestaande panden, en het contracteren van nieuwe panden. Inventarisatie is uitgevoerd, echter ook hier vanwege doorlopende acquisities een terugkerend punt van aandacht. 5. Trends 5.1 Trends in CO2 emissie en voortgang doelstellingen Jaarlijks breidt SPIE Nederland haar portfolio verder uit door gerichte overname van andere bedrijven. Iedere acquisitie is van invloed op de boundary van de organisatie, en daarmee op het her-berekenen van het basisjaar met betrekking tot de CO 2 emissie. Vanwege het (in de regel) ontbreken van oudere verbruiksinformatie voor deze nieuwe acquisities, voert SPIE Nederland een correctie uit op het basisjaar van de lopende reductiedoelstelling. De correctie bestaat uit het bepalen van de CO 2 emissie van het actuele jaar, en het omrekenen van het basisjaar aan de hand van de ontwikkeling die SPIE Nederland als geheel in deze periode heeft doorgemaakt. Het komt er dus op neer dat het nieuw geacquireerde bedrijfsonderdeel wordt beschouwd als deelnemend vanaf het basisjaar, en dezelfde reductie (of toename) heeft doorgemaakt als de bestaande organisatie. De scope 1 en 2 emissies van SPIE Nederland laten een toename zien van de absolute CO 2 emissie. De bedrijvigheid in 2016 is toegenomen t.o.v. 2015. In overleg met de directie zal gekeken worden naar indicatoren die kunnen corrigeren voor deze bedrijvigheid. DATUM: 20-03-2017 PAGINA 9 /11 3.a.1 voortgangsrapport milieuzorg 2016 v2 (definitief).docx

5.2 Lopende initiatieven & participaties MVO Platform UNETO-VNI : Dialoog SPIE Nederland B.V. is deelnemer van het MVO platform van brancheorganisatie UNETO-VNI. De deelname aan dit MVO platform behelst het leveren van commentaar en input op bestaande en nieuwe plannen die te maken hebben met Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Ook wordt vanuit dit platform feedback gegeven aan SKAO. Dialoog Monique Voogt : Dialoog SPIE Nederland B.V. heeft met Monique Voogt van SQ Consult het gevoerde beleid met betrekking tot CO 2 Prestatie geëvalueerd middels een open dialoog. Monique Voogt is als deskundige erkend door SKAO. Resultaten van het gesprek zijn als verbeteracties uitgezet, waarbij periodiek in samenspraak wordt teruggekeken op de realisatie, en wordt vooruitgekeken op de nieuwe doelen en ambities. Dialoog Annette Augustijn : Dialoog SPIE Nederland B.V. heeft met Annette Augustijn van Augustijn Management en Advies het gevoerde beleid met betrekking tot CO 2 Prestatie geëvalueerd middels een open dialoog. Annette Augustijn is als deskundige erkend door SKAO. Resultaten van het gesprek zijn als verbeteracties uitgezet, waarbij periodiek in samenspraak wordt teruggekeken op de realisatie, en wordt vooruitgekeken op de nieuwe doelen en ambities. Nederland CO 2 Neutraal : Deelname aan extern initiatief Nederland CO 2 neutraal is een initiatief ten doel bedrijven in staat te stellen om CO 2 neutraal te kunnen ondernemen. SPIE Nederland B.V. neemt deel aan dit initiatief en betaalt een vergoeding voor deze deelname. De deelname behelst het bijwonen van seminars, in discussie gaan met andere collega s en middels werkgroepen samen komen tot maatregelen om CO 2 neutraal te ondernemen. SPIE neemt deel aan de werkgroep Wagenpark zoals hierna beschreven. Nederland CO 2 Neutraal : Deelname aan werkgroep wagenpark SPIE neemt deel aan deze werkgroep dat onderdeel uit maakt van het initiatief Nederland CO 2 Neutraal. Actieve deelname bestaat uit het delen met overige leden van ontwikkelingen en ervaringen met betrekking tot de uitvoering van de E-driver campagne (w.o. invoering van Het Nieuwe Rijden) binnen SPIE, het deelnemen aan de dialoog m.b.t. het optimaliseren en het vergroenen van het wagenpark. SKAO : Deelname aan extern initiatief SPIE Nederland B.V. is deelnemer van SKAO vanwege haar certificatie CO 2 Prestatieladder. Deelname bestaat uit een financiële bijdrage (contributie) en delen van actuele informatie over het werken met de CO 2 Prestatieladder (middels publicatie via website SPIE NL en website SKAO). DATUM: 20-03-2017 PAGINA 10 /11 3.a.1 voortgangsrapport milieuzorg 2016 v2 (definitief).docx

Nederlandse Klimaat Coalitie : Deelname aan extern initiatief Alle partijen binnen de Nederlandse Klimaat Coalitie nemen hun eigen verantwoordelijkheid. Dit betekent dat zij: zich committeren aan een klimaat-neutrale bedrijfsvoering zo snel als mogelijk, maar uiterlijk in 2050; de huidige CO 2-footprint inzichtelijk maken; aannemelijk maken dat de weg naar klimaat-neutraliteit is ingezet, bijvoorbeeld door eigen tussentijdse doelen (2020) vast te stellen; als ambassadeur dit initiatief actief promoten binnen de eigen keten, branche en/of sector; indien gewenst en mogelijk een rol spelen tijdens de klimaat top in Parijs (2015). Tegelijk biedt de coalitie voor diegenen die een rol willen spelen in de emissiereductie van anderen een platform van uitwisseling en een denktank voor de noodzakelijke innovaties en samenwerkingsverbanden. Het is voor deelnemers een coalitie dat hen de ruimte biedt zich te profileren naar een nationaal en mondiaal platform, zich te verbinden met de koplopers in transitie. Overheden (nationaal, provinciaal, lokaal), bedrijven (van grote spelers tot het MKB) én maatschappelijke organisaties (zoals milieuorganisaties en de netwerken van energiecoöperaties) en kennisplatforms verbinden zich in een productieve coalitie. Dubbel Duurzaam (WoonPlus) : Eigen reductie initiatief / participatie Dubbel Duurzaam is een project geïnitieerd door de gemeente Sittard-Geleen in samenwerking met de Natuur- en Milieufederatie Limburg en de Stichting Huiszorg. SPIE levert als technisch partner kennis en ervaring gericht op het doel van het project; het stimuleren van energiebesparing en het verbeteren van de levensloopbestendigheid van de woning van particuliere woningeigenaren. Dutch Wind Wheel : Eigen reductie initiatief / participatie SPIE is mede-initiatiefnemer voor de Dutch Wind Wheel. Het initiatief, opgezet door verschillende partijen, betreft de ontwikkeling van een volledig energie-neutraal gebouw dat gerealiseerd moet gaan worden in Rotterdam. De deelnemende partijen brengen ieder hun expertise in op hun vakgebied en realiseren gezamenlijke een energie-neutraal gebouw met toepassing van de nieuwste technologie. Dutch Mountains : Eigen reductie initiatief / participatie SPIE is mede-initiatiefnemers voor de Dutch Mountains. Het initiatief, opgezet door verschillende partijen, betreft de ontwikkeling van een volledig energie-neutraal gebouw dat gerealiseerd moet gaan worden in Eindhoven. De deelnemende partijen brengen ieder hun expertise in op hun vakgebied en realiseren gezamenlijke een energie-neutraal gebouw met toepassing van de nieuwste technologie. DATUM: 20-03-2017 PAGINA 11 /11 3.a.1 voortgangsrapport milieuzorg 2016 v2 (definitief).docx