Notitie Aan e-nose board Kopie aan Datum Documentnummer Project Auteur 22 mei 2012 21343451 E-nose programma Bianca Milan Onderwerp Activiteit A, E-nose Safety deel B ( Vast Netwerk Moerdijk): Deel 1; Analyse van de enose observaties rondom het terrein van Chemie- Pack te Moerdijk Inleiding Binnen het E-nose programma, specifiek voor activiteit A, E-nose Safety deel B (Vast Netwerk Moerdijk), wordt onderzocht of een e-nose netwerk een kansrijk hulpmiddel biedt om sneller en gerichter veiligheidsinformatie te verzamelen en te presenteren op basis waarvan beslissingen, zoals alarmering, opschaling, ontalarmering en inzetten en aansturen van meetploegen kunnen worden genomen. Na de brand bij Chemie-Pack heeft de DCMR in opdracht van de gemeente Moerdijk een meetcampagne uitgevoerd waarbij naast parameterspecifieke luchtmeetapparatuur ook een netwerk van enoses werd opgesteld op het industriegebied van Moerdijk. De primaire behoefte was het monitoren van de verspreiding van gassen afkomstig van het terrein van Chemie-Pack. Binnen het E-nose programma, specifiek activiteit A, is additioneel aan deze meecampagne ruimte gecreëerd voor uitvoerige data-analyse. Het e-nose programma doel is hier het opzetten en testen van een adequate alarmering voor het Moerdijk e-nose netwerk waarmee gericht emissies komende van het Chemie-Pack terrein kunnen worden gemonitord. Er zijn hiertoe twee rapporten opgesteld: Analyse van de e-noses observaties rondom het terrein van Chemie-Pack te Moerdijk Objectspecifieke alarmering met e-noses (Ontwerp beproefd op Enose netwerk te Moerdijk) Analyse van de e-noses observaties rondom het terrein van Chemie-Pack te Moerdijk In de bijlage van deze notitie is het eerste rapport bijgevoegd. Dit rapport bevat een analyse van de meetcampagne met enoses over de periode februari 2011 tot februari 2012. Uit de analyse van de beschikbare data zijn de volgende conclusies getrokken: 1. De monitoring met enoses rondom het terrein van Chemie-Pack geeft een goed inzicht in de veranderingen van de luchtsamenstelling. 2. Er is een goede overeenkomst tussen de waarnemingen van de enose en de BTX-analysers gevonden 3. Emissies vanaf het Chemie-Pack terrein zijn inzichtelijk gemaakt, maar zijn relatief laag ten opzichte van de omliggende industriële emissiebronnen. Het tweede rapport zal zich vervolgens richten op het bouwen van een specifiek alarmering systeem waarmee gericht alleen de emissies afkomstig van Chemie-Pack kunnen worden gemonitord
Analyse van de enose observaties rondom het terrein van Chemie-Pack te Moerdijk enose netwerk te Moerdijk Auteurs : S.K. Bootsma, A. Zerbo, J.B. Milan (DCMR) Datum : 29 februari 2012
Inhoud Samenvatting 3 1 Inleiding 4 2 Fase 2 5 3 Immissieplots. 6 4 Mogelijke invloed van Chemie-Pack op enoses. 19 5 Ruwe enose data vs BTX-concentratie > 50 µg/m 3 23 6 Conclusies 29 Bijlage I 30 Bijlage II 33 Bijlage III 58 Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
Samenvatting Voor de gemeente Moerdijk monitort de DCMR een aantal luchtverontreinigende stoffen rond het bedrijf Chemie-Pack. Dit gebeurt m.b.v. passieve monsternemingen, actieve BTX metingen en elektronische neuzen. Doel van het onderzoek is om een beeld te krijgen van de luchtkwaliteit als gevolg van werkzaamheden op het terrein van Chemie-Pack. Dit rapport bevat een analyse van de meetcampagne met enoses over de periode februari 2011 tot februari 2012. De doelstelling van de enose meetcampagne is een beeld te krijgen over emissies van vluchtige stoffen vanaf het terrein van Chemie-Pack na de brand op 5 januari 2011. Uit analyse van de beschikbare data kunnen de volgende conclusies worden getrokken: 1. De monitoring met enoses rondom het terrein van Chemie-Pack geeft een goed inzicht in de veranderingen van de luchtsamenstelling. 2. Er is een goede overeenkomst tussen de waarnemingen van de enose en de BTX-analysers gevonden 3. Emissies vanaf het Chemie-Pack terrein zijn inzichtelijk gemaakt, maar zijn relatief laag ten opzichte van de omliggende industriële emissiebronnen. - 3 -
1 Inleiding Voor de gemeente Moerdijk monitort de DCMR een aantal luchtverontreinigende stoffen rond het bedrijf Chemie-Pack. De metingen richten zich vooral op monitoring van diffuse emissies en specifiek op BTX (Benzeen, Ethylbenzeen, Tolueen, mp-xyleen en o-xyleen). Doel van het onderzoek is om een beeld te krijgen van de luchtkwaliteit als gevolg van werkzaamheden op het terrein van Chemie- Pack Parallel aan de meetcampagne van de DCMR heeft Comon Invent in opdracht van de DCMR een netwerk van elektronische neuzen ingezet rondom het Chemie-Pack terrein. In deze rapportage wordt gerapporteerd over de enoses die stonden opgesteld rondom het terrein van Chemie-Pack te Moerdijk over de periode van februari 2011 tot februari 2012. De doelstelling van deze enose monitoringcampagne was om een beeld te krijgen over emissies van vluchtige stoffen van het terrein van Chemie-Pack na de brand op 5 januari 2011. Een elektronische neus, of kortweg enose, is een instrument waarin een aantal gassensoren is verwerkt. De gassensoren worden tegelijkertijd uitgelezen en staan via een online verbinding in contact met een centrale database waar de ruwe sensor data worden opgeslagen. ENoses kunnen niet worden gebruikt om specifieke componenten in de lucht te meten, wel om algemene veranderingen in de luchtsamenstelling te registreren. ENose informatie is door mensen te duiden wanneer de ruwe enose data kunnen worden vergeleken met andere informatiebronnen over de luchtkwaliteit, zoals zintuiglijke waarnemingen en meetresultaten van luchtkwaliteit analysers. De enose monitoringcampagne is verdeeld in twee fasen. In de eerste fase is een netwerk van vijf enoses opgesteld rondom het terrein van Chemie-Pack Daarbij zijn twee enoses op enige afstand geplaatst. Op 21 april 2011 zijn de resultaten van de eerste fase aan de DCMR gerapporteerd. In fase 1 is een behoorlijke relatie tussen de enose data en de gemeten BTX-concentraties gevonden. Daarnaast heeft de eerste fase inzicht verschaft over de aanwezigheid van diverse industriële emissiebronnen rondom het terrein van Chemie-Pack die invloed hebben op de lokale luchtsamenstelling. In de tweede fase is één van de enoses op afstand (locatie Fijnaart) verplaatst naar een locatie aan de noordzijde van Chemie-Pack. Ook is langs deze noordzijde een extra enose geplaatst. Door deze aanpassingen is het terrein van Chemie-pack fijnmaziger omzoomd. In augustus 2011 zijn de resultaten t/m juli gerapporteerd. Dit rapport bevat een analyse van de data over de hele meetperiode van februari 2011-februari 2012 met de enoses. Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
2 Fase 2 Op 21 april 2011 is een weerslag van de resultaten van de eerste fase van de monitoringcampagne met enoses gerapporteerd aan de DCMR. Dit rapport is gedocumenteerd door het Expertisecentrum onder documentnummer 21180536. In het rapport is weergegeven dat er een behoorlijke relatie bestaat tussen de enose data en BTX-concentraties op dezelfde locatie. Gebleken is dat de luchtsamenstelling rond het terrein van Chemie-Pack wordt beïnvloed door naburige industriële emissiebronnen. De emissies zijn mogelijk afkomstig van de naburige bedrijven Afvalstoffen Terminal Moerdijk B.V. (ATM) en Wood Flame Moerdijk B.V. In de eerste fase stonden enoses opgesteld bij de luchtmeetstations van de DCMR: MTW, MD1 en MD2. Daarnaast stond er nog een enose bij het luchtmeetstation van het RIVM in Moerdijk-Dorp en bij het meetstation van de provincie Noord-Brabant te Fijnaart. Om een beter inzicht te krijgen in de emissies die van het terrein van Chemie-Pack komen is besloten om in de tweede fase de enose van Fijnaart te verplaatsen naar een locatie tussen ATM en Chemie-Pack. Daarnaast is op deze locatie een extra enose bijgeplaatst. Deze enoses zijn gecodeerd als MvO-1 en MvO-2. Chemie- Pack Figuur 1. Locatie enoses (bron DCMR). De rode stippen tonen de locatie van de enoses rondom het terrein van Chemie-Pack. In fase 1 zijn de neuzen ATM, MTW, MD-1, MD-2 en B&S geplaatst. In fase 2 is het netwerk uitgebreid met de enoses MvO-1 en MvO-2 De ruwe data van alle enoses is met een logfrequentie van 3 minuten vastgelegd. Ook zijn de windrichting en snelheid apart gemeten met een windsensor nabij meetlocatie MTW. In het havengebied staan de ENoses op de meetlocaties MD1, MD2 en MTW bij luchtmeetstations waar de BTX-concentraties worden gemeten. De ruwe enose data van deze enoses kan worden vergeleken met de BTX-concentraties. Op basis hiervan is een vraagstelling gerezen of er een verband kan worden gelegd met emissies wanneer een van de BTX-componenten > 50 µg/m 3 is. Tevens zijn over de hele periode pollutierozen bepaald waarbij gepoogd is om Chemie-Pack gerelateerde emissies te duiden. - 5 -
3 Immissieplots. Figuur 2. Weergave van de pollutieplots van de BTX-analysers van februari t/m juli 2011 De DCMR heeft van de drie BTX-analysers pollutieplots per component gemaakt (zie bv figuur 2). Pollutierozen zijn een grafische weergave van de signaalsterkte van meetsignalen over een vast tijdvak als functie van de windrichting. De pollutierozen geven aan uit welke windrichting de stoffen komen die de analyser beïnvloeden. In plaats van pollutierozen wordt daarom ook gesproken van immissieplots. ENoses hebben een breedspectrale gevoeligheid. Dit betekent dat ze niet stofspecifiek zijn. ENoses zijn opgebouwd uit sensoren die elk net iets anders reageren op bepaalde stoffen in de lucht. In bijlage 1 worden de BTX-pollutierozen samen met enose pollutierozen over de gehele periode februari 2011 tot februari 2012 gegeven. In bijlage 2 worden BTX-pollutierozen samen met de enose pollutierozen per maand gegeven. De windroos nabij meetlocatie MTW en de windroos van Havenschap Moerdijk zijn tevens weergeven. De overeenkomsten tussen de BTX- en enose pollutierozen zijn duidelijk zichtbaar. In sommige gevallen (bv bijlage 1 MD2) echter, komen de pollutierozen niet goed overeen. Dit kan duiden dat er één of meerdere niet-btx componenten in de lucht zitten waarop de enose ook reageert. Ook de windrozen komen globaal goed overeen. Een uitzondering is december 2011 waarbij er wel enige verschillen zijn geconstateerd. In dit hoofdstuk zijn per maand de immissieplots bepaald van de enoses. De enoses zijn opgebouwd uit 8 sensoren. In de immissieplot is de uitslag van elke sensor afzonderlijk weergegeven. Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
Figuur 3. Immissieplot februari 2011 Figuur 4. Wind februari 2011 In de immissieplots van de enoses wijzen de blauw omcirkelde pieken op emissies die aan Chemie- Pack zijn te relateren. Over piek van MD1, wijzend in de richting van Chemie-Pack, kan geen uitspraak worden gedaan. Deze kan worden veroorzaakt door Chemie-Pack maar ook door emissies komend uit de richting van ATM. In februari waren de enoses MvO-1 en MvO-2 nog niet geïnstalleerd. - 7 -
Figuur 5. Immissieplot maart 2011 Figuur 6. Wind maart 2011 In de immissieplots van de enoses wijzen de blauw omcirkelde pieken op emissies die aan Chemie- Pack zijn te relateren. Over piek van MD1, wijzend in de richting van Chemie-Pack, kan geen uitspraak worden gedaan. Deze kan worden veroorzaakt door Chemie-Pack maar ook door emissies komend uit de richting van ATM. Opvallend is dat de uitslag van de gele sensor in enose MD-1 in maart groter is dan in februari. Een plausibele verklaring hiervoor is vooralsnog niet onderzocht, maar het is een indicatie van een verandering van de luchtsamenstelling in de buurt van MD-1 in maart. In maart waren de enoses MvO-1 en MvO-2 nog niet geïnstalleerd. Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
Figuur 7. Immissieplot april 2011 Figuur 8. Wind april 2011 In de immissieplots van de enoses wijzen de blauw omcirkelde pieken op emissies die aan Chemie- Pack zijn te relateren. Over piek van MD1, wijzend in de richting van Chemie-Pack, kan geen uitspraak worden gedaan. Deze kan worden veroorzaakt door Chemie-Pack maar ook door emissies komend uit de richting van ATM. Opvallend is dat voor diverse enoses de bijdrage van de gele en paarse sensoren, die is toegenomen in maart, gehandhaafd blijft in april. Een plausibele verklaring hiervoor is niet onderzocht, maar het is een indicatie van een verandering van de luchtsamenstelling t.o.v. van de maanden daarvoor. - 9 -
Figuur 9. Emmisieplot mei 2011 Figuur 10. Wind mei 2011 Er lijkt een trend te zijn waarbij de respons van diverse neuzen enigszins is afgenomen. Met name de immissieplot van MD-1 vertoont een grote gelijkenis met die van februari 2010. De trend duidt op weinig bijdrage van emissies die aan Chemie-Pack zijn te relateren. Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
Figuur 11. Immissieplot juni 2011 Figuur 12. Wind juni 2011 De trend van mei lijkt in juni te worden gecontinueerd en duidt op weinig bijdrage van emissies die aan Chemie-Pack zijn te relateren. - 11 -
Figuur 13 Immissieplot juli 2011 Figuur 14. Wind juli 2011 De trend van mei en juni lijkt in juli te worden gecontinueerd en duidt op weinig bijdrage van emissies die aan Chemie-Pack zijn te relateren. De blauw omcirkelde pieken zijn mogelijk veroorzaakt door emissie van Chemie-Pack. Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
Figuur 16. Immissieplot augustus 2011 Figuur 17. Wind augustus 2011 De trend lijkt in augustus te worden gecontinueerd en duidt op weinig bijdrage van emissies die aan Chemie-Pack zijn te relateren. - 13 -
Figuur 18. Immissieplot september 2011 Figuur 19. Wind september 2011 De trend lijkt in september te worden gecontinueerd en duidt op weinig bijdrage van emissies die aan Chemie-Pack zijn te relateren. De blauw omcirkelde pieken zijn mogelijk veroorzaakt door emissie van Chemie-Pack. Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
Figuur 20. Immissieplot oktober 2011 Figuur 20. Wind oktober 2011 De trend lijkt in oktober te worden gecontinueerd en duidt op weinig bijdrage van emissies die aan Chemie-Pack zijn te relateren. - 15 -
Figuur 21. Immissieplot november 2011 Figuur 22. Wind november 2011 De trend lijkt in november te worden gecontinueerd en duidt op weinig bijdrage van emissies die aan Chemie-Pack zijn te relateren. Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
Figuur 23. Immissieplot december 2011 Figuur 24. Wind december 2011 De trend lijkt in december te worden gecontinueerd en duidt op weinig bijdrage van emissies die aan Chemie-Pack zijn te relateren. - 17 -
Figuur 25. Immissieplot januari 2012 Figuur 26. Wind januari 2012 De trend lijkt in januari te worden gecontinueerd en duidt op weinig bijdrage van emissies die aan Chemie-Pack zijn te relateren. Er is overigens wel een gering verschil zichtbaar ten opzichte van december 2011. De blauw omcirkelde pieken zijn mogelijk veroorzaakt door emissie van Chemie- Pack. Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
4 Mogelijke invloed van Chemie-Pack op enoses. In hoofdstuk 3 is getoond dat de enoses worden beïnvloed door emissies die aan Chemie-Pack zijn te relateren. Echter, de enoses lijken vooral te reageren op naburige industriële emissiebronnen en de bijdrage van emissies van Chemie-Pack op de enose waarnemingen lijkt gering. Om toch de invloed van Chemie-Pack op de enoses te onderzoeken is de dataset van februari 2011 t/m januari 2012 nogmaals doorlopen. Er is hierbij gezocht naar momenten waarbij de windrichting dusdanig is, dat de waarschijnlijkheid groot is dat de uitslag van de één of meerdere enoses daadwerkelijk wordt veroorzaakt door emissies van Chemie-Pack en niet door een andere bron. Voor de analyse zijn de windrichtingen geselecteerd waarbij enoses boven en benedenwinds van het terrein van Chemie- Pack stonden. Het verschil in uitslag is vergeleken. Een hogere uitslag benedenwinds geldt als een positieve waarneming waarbij het plausibel is dat de uitslag is veroorzaakt door aan Chemie-Pack gerelateerde emissie. Figuur 27 toont een positief resultaat. Het betreft een periode van 14 maart 2011 16:00 tot 17 maart 2011 00:00. De wind kwam in deze periode overwegend uit noordoostelijke en oostelijke richting. Hierdoor stond enose MD-2 benedenwinds van Chemie-Pack. Deze enose registreerde hogere signaalwaarden dan de neuzen MD-1 en ATM die in deze periode niet in het verspreidingsgebied van emissies van Chemie-Pack stonden. ENose ATM ENose MD-2 ENose MD-1 Figuur 27. Plausibele relatie tussen waarneming enoses en emissies Chemie-Pack van 14-3-2011 16:15 tot 17-3-2011 06:15-19 -
In figuur 28 zijn de ruwe enose data weergegeven van de ENoses MD-1, MD-2 en ATM over de periode 14 maart 2011 16:00 tot 17 maart 2011 00:00. Ook is de windgrafiek over dezelfde periode getoond. Met name de groene lijnen van de sensoren in MD-2 reageren sterker dan die van de andere twee neuzen. De windrichting komt in deze periode overwegend in de richting tussen 30-90 en is zwak tot matig (voornamelijk < 5 m.s -1 ) Figuur 28. Ruwe enose data en wind in 14-3-2011 16:00 tot 17-3-2011 00:00 Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
De heersende windrichting en de respons van de enoses maakt het plausibel dat de enoses in dit geval reageren op Chemie-Pack gerelateerde emissies. Om deze observatie verder te onderbouwen zijn in figuur 29 de data van dezelfde enoses en windstation nogmaals weergegeven. Het startpunt van de grafieken is nu 14 maart 2011 04:00 in plaats van 16:00. Op 14 maart 2011 komt de wind tussen 04:00 en 12:00 regelmatig uit de richting tussen het noorden en noordwesten. MD-1 ligt dan in het verspreidingsgebied van emissies van Chemie-Pack. MD2 en ATM niet. Het blijkt dat de enoses MD2 en ATM bij deze windrichtingen een sterke respons geven die duiden op emissies in de richting van ATM. Dit betekent dat in dit geval geen uitspraak kan worden gedaan of enose MD-1 reageert op emissies van Chemie-Pack. Figuur 29. Ruwe enose data en wind in 14-3-2011 10:00 tot 17-3-2011 00:00-21 -
De hele dataset van de enoses over de maanden februari 2011 t/m januari 2012 is op deze wijze geanalyseerd. Indien er een plausibele relatie tussen enose signalen en aan Chemie-Pack gerelateerde emissies is, dan wordt dit als een positief resultaat gekwalificeerd. Wanneer deze relatie niet kan onderbouwd, dan het resultaat negatief. Negatief betekent in dit geval dus niet dat de enose niets heeft geregistreerd, maar dat geen plausibele relatie met Chemie-Pack emissies kan worden onderbouwd. In tabel 1 zijn de positieve resultaten weergegeven. In bijlage III is de volledige tabel met positieve en negatieve resultaten weergegeven. feb mrt apr mei jun aug Datum Start Datum Stop MTW MD1 MD2 MVO1 MVO2 ATM 1-2-2011 0:00 1-2-2011 19:52 2-2-2011 5:06 3-2-2011 3:07 3-2-2011 19:55 4-2-2011 5:39 9-2-2011 8:38 10-2-2011 20:21 16-2-2011 18:55 23-2-2011 1:00 28-2-2011 11:07 28-2-2011 23:29 Datum Start Datum Stop MTW MD1 MD2 MVO1 MVO2 ATM 3-3-2011 22:10 4-3-2011 15:28 6-3-2011 20:41 8-3-2011 0:01 14-3-2011 16:15 17-3-2011 6:21 17-3-2011 12:28 18-3-2011 4:21 20-3-2011 2:04 20-3-2011 7:41 23-3-2011 6:31 25-3-2011 10:08 25-3-2011 22:49 27-3-2011 21:20 29-3-2011 0:37 29-3-2011 2:55 30-3-2011 5:02 30-3-2011 16:27 31-3-2011 9:00 31-3-2011 15:25 Datum Start Datum Stop MTW MD1 MD2 MVO1 MVO2 ATM 5-4-2011 5:02 5-4-2011 21:56 9-4-2011 17:24 9-4-2011 19:48 10-4-2011 0:01 11-4-2011 5:47 14-4-2011 21:45 15-4-2011 9:20 15-4-2011 18:48 15-4-2011 22:34 20-4-2011 0:05 20-4-2011 14:06 20-4-2011 20:16 21-4-2011 14:33 22-4-2011 2:55 22-4-2011 13:35 28-4-2011 10:40 30-4-2011 23:27 Datum Start Datum Stop MTW MD1 MD2 MVO1 MVO2 ATM 1-5-2011 0:00 3-5-2011 19:02 4-5-2011 2:46 4-5-2011 7:38 5-5-2011 1:10 5-5-2011 9:36 5-5-2011 14:00 5-5-2011 21:16 5-5-2011 22:13 6-5-2011 4:05 19-5-2011 18:08 19-5-2011 22:51 20-5-2011 1:09 20-5-2011 6:28 21-5-2011 4:54 21-5-2011 14:59 Datum Start Datum Stop MTW MD1 MD2 MVO1 MVO2 ATM 3-6-2011 2:12 3-6-2011 19:47 4-6-2011 5:06 4-6-2011 17:46 11-6-2011 2:16 11-6-2011 14:03 Datum Start Datum Stop MTW MD1 MD2 MVO1 MVO2 ATM 1-8-2011 20:50 2-8-2011 4:12 3-8-2011 16:09 3-8-2011 20:21 18-8-2011 4:00 18-8-2011 22:47 Datum Start Datum Stop MTW MD1 MD2 MVO1 MVO2 ATM 1-9-2011 5:50 2-9-2011 11:42 3-9-2011 9:50 3-9-2011 23:17 sep 4-9-2011 19:25 5-9-2011 0:02 25-9-2011 5:07 25-9-2011 22:05 Datum Start Datum Stop MTW MD1 MD2 MVO1 MVO2 ATM nov 16-11-2011 19:34 18-11-2011 21:49 Tabel 1: lijst met positieve resultaten. Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
5 Ruwe enose data vs BTX-concentratie > 50 µg/m 3 In fase 1 van de campagne is voor de ENoses die naast de stofspecifieke luchtmeetapparatuur stonden opgesteld een tamelijk goede overeenkomst gevonden tussen de ruwe enose data (in db) en de BTX-concentratie (in µg/m 3 ): zie bv Figuur 30. Voor fase 2 is gevraagd om een analyse te maken waarbij de ruwe enose data is geanalyseerd op de momenten waarbij door een of meerdere meetstations een BTX-component is gemeten die groter is dan 50 µg/m 3. BTX & E-nose Moerdijk II_februari 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 14.00 125.0 12.00 luchtmeetstation 75.0 10.00 Decibel 8.00 25.0 µg/m 3-25.0 6.00 4.00 enose -75.0 2.00 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 Dagen -125.0 Figuur 30. Vergelijking tussen BTX-meetgegevens van luchtmeetstation DCMR en ruwe enose data - 23 -
Figuur 31. Benzeenconcentratie over de hele periode Figuur 31 is de grafiek met de weergave van alle gemeten Benzeenconcentraties. Door de concentraties lager dan 50 µg/m 3 te negeren, blijft voor MD1 en MTW het aantal waarnemingen beperkt tot 0.4% van het totaal aantal registraties. Voor MD2 ligt dit percentage op 0.6%. In figuur 30 is deze situatie getoond. Figuur 32 Benzeenconcentratie groter dan 50 µg/m 3 Uit figuur 32 blijkt dat de grootste piek is geregistreerd in juli op locatie MTW. Om precies te zijn betreft het een meting van 187.8 µg/m 3 op 14 juli 2011 om 02:00. De windrichting tijdens de piek is west tot noordwest. Figuur 33 en 34 geven de enose data van 14 juli weer. Alle enoses ten oosten van ATM reageren sterk. De grootste piekwaarneming wordt waargenomen door enose ATM. Alle andere benzeenpieken boven de 50 µg/m 3 zijn op dezelfde manier geanalyseerd: evenzo moet de mogelijke emissiebron gezocht worden in de richting van ATM. Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
Figuur 33. Ruwe waarnemingen van de enose op locatie MTW. De sterke pieken tussen 00:00 en 04:00 vallen samen met de benzeenpiek van 187.8 µg/m 3 door de meetwagen van de DCMR om 2:00 uur ATM Chemie Pack Figuur 34. Overzicht van de enose waarnemingen in de nacht van 14 juli 2011-25 -
Figuur 35. Tolueenconcentraties > 50 µg/m 3 De overschrijding van de grens van 50 µg/m 3 voor Tolueen is in dezelfde ordegrootte: 0.4% voor MD1, 0,7% voor MD2 en 0,5% MTW. Uit de analyse van de waarnemingen van MD-2 volgt dat het aannemelijk is dat in de periode van februari tot en met april een aantal van de piekconcentraties Tolueen zijn te relateren aan emissies van het Chemie-Pack terrein. Ook voor Tolueen geldt dat de aanwezigheid van emissiebronnen in de richting van ATM waarschijnlijk is. Het beeld voor de overige BTX-componenten is hetzelfde. Opgemerkt dient te worden dat uit de pollutieplots van de overige BTX-componenten samen met de enose pollutierozen volgt dat er, in de richting van Wood Flame Moerdijk B.V., mogelijke emissiebronnen van Xylenen aanwezig zijn. Figuur 36. Ethylbenzeenconcentraties > 50 µg/m 3 Figuur 37. O-Xyleenconcentraties > 50 µg/m 3 Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
Een opmerkelijke gebeurtenis is gedetecteerd op 26 april 2011. Door alle meetstations wordt een hoge piekconcentratie aan mp-xyleen waargenomen. Om 2:00 is een piekconcentratie gemeten door MD2 van 2295 µg/m 3. Ook de enoses registreren tussen 2:00 en 3:30 een sterke verhoging. Een schip in het Hollands Diep wordt als waarschijnlijke emissiebron beschouwd. Figuur 38. mp-xyleen concentraties > 100 µg/m 3 Figuur 39. Ruwe enose data van gebeurtenis op 26 april 2011 Figuur 40. gebeurtenis is door alle enoses waargenomen - 27 -
Een opmerkelijke gebeurtenis is een o-xyleen piek die op 18 november 2011 is waargenomen door de meetwagen op het terrein van Tertrapack. 17 en 18 november zijn er op de meetwagen o-xyleen pieken waargenomen boven de 50 µg/m 3. Gedurende deze periode is er op de enose ook een verhoging waargenomen. Tussen 06:30 en 07:00 lag de enose even benedenwinds van Chemie Pack. Er lijkt een goede relatie tussen de enose data de o-xyleen data in deze periode. Het is niet uitgesloten dat de bron op het Chemie-pack terrein lag. Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
6 Conclusies 1. De monitoring met enoses rondom het terrein van Chemie-Pack geeft een goed inzicht in de veranderingen van de luchtsamenstelling. 2. Er is een goede overeenkomst tussen de waarnemingen van de enose en de BTX-analysers gevonden 3. Emissies vanaf het Chemie-Pack terrein zijn inzichtelijk gemaakt, maar zijn relatief laag ten opzichte van de omliggende industriële emissiebronnen. - 29 -
Bijlage I Vergelijking Moerdijk Pollutierozen DCMR Comon Invent MD1, MD2 en MTW genomen over de gehele periode februari 2011 t/m januari 2012 Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
Periode februari 2011 tot februari 2012 DCMR enoses Moerdijk I Moerdijk II Meetwagen - 31 -
Windrichting februari 2011 tot februari 2012 Havenschap Moerdijk Nabij meetlocatie MTW Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
Bijlage II Vergelijking Moerdijk Pollutierozen DCMR Comon Invent MD1, MD2 en MTW genomen per maand over de periode februari 2011 t/m januari 2012-33 -
Februari 2011 DCMR enoses Moerdijk I Moerdijk II Meetwagen Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
Windrichting februari 2011 Havenschap Moerdijk Nabij meetlocatie MTW - 35 -
Maart 2011 DCMR enoses Moerdijk I Moerdijk II Meetwagen Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
Windrichting maart 2011 Havenschap Moerdijk Nabij meetlocatie MTW - 37 -
April 2011 DCMR enoses Moerdijk I Moerdijk II Meetwagen Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
Windrichting april 2011 Havenschap Moerdijk Nabij meetlocatie MTW - 39 -
Mei 2011 DCMR enoses Moerdijk I Moerdijk II Meetwagen Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
Windrichting mei 2011 Havenschap Moerdijk Nabij meetlocatie MTW - 41 -
Juni 2011 DCMR enoses Moerdijk I Moerdijk II Meetwagen Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
Windrichting juni 2011 Havenschap Moerdijk Nabij meetlocatie MTW - 43 -
Juli 2011 DCMR enoses Moerdijk I Moerdijk II Meetwagen Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
Windrichting juli 2011 Havenschap Moerdijk Nabij meetlocatie MTW - 45 -
Augustus 2011 DCMR enoses Moerdijk I Moerdijk II Meetwagen Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
Windrichting augustus 2011 Havenschap Moerdijk Nabij meetlocatie MTW - 47 -
September 2011 DCMR Enoses Moerdijk I Moerdijk II Meetwagen Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
Windrichting september 2011 Havenschap Moerdijk Nabij meetlocatie MTW - 49 -
Oktober 2011 DCMR enoses Moerdijk I Moerdijk II Meetwagen Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
Windrichting oktober 2011 Havenschap Moerdijk Nabij meetlocatie MTW - 51 -
November 2011 DCMR enoses Moerdijk I Moerdijk II Meetwagen Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
Windrichting november 2011 Havenschap Moerdijk Nabij meetlocatie MTW - 53 -
December 2011 DCMR enoses Moerdijk I Moerdijk II Meetwagen Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
Windrichting december 2011 Havenschap Moerdijk Nabij meetlocatie MTW - 55 -
Januari 2012 DCMR enoses Moerdijk I Moerdijk II Meetwagen Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
Windrichting januari 2012 Havenschap Moerdijk Nabij meetlocatie MTW - 57 -
Bijlage III Resultaat van analyse van waarschijnlijke relatie tussen enose observaties en emissies van het terrein van Chemie-Pack Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
De dataset van de enoses over de maanden februari 2011 t/m januari 2012 is geanalyseerd ter verificatie of een plausibele relatie tussen enose signalen en Chemie-Pack gerelateerde emissies is te vinden. Indien dit het geval is, dan wordt dit als een positief resultaat beschouwd. Wanneer deze relatie niet kan worden onderbouwd, dan is het resultaat als negatief gekwalificeerd. Negatief betekent dus niet dat de enose niets heeft geregistreerd, maar dat er geen plausibele relatie met de aan Chemie-Pack gerelateerde emissies kan worden aangetoond. Een positief resultaat wordt weergegeven door een groen vlak en negatief door een rood vlak. Februari 2011 Maart 2011 Datum Start Datum Stop 1-2-20110:00 1-2-201119:52 2-2-20115:06 3-2-20113:07 3-2-201119:55 4-2-20115:39 8-2-201113:27 8-2-201118:18 8-2-201123:46 9-2-20115:59 9-2-20118:38 10-2-2011 20:21 16-2-2011 18:55 23-2-2011 1:00 23-2-2011 3:27 24-2-2011 12:01 24-2-2011 22:08 26-2-2011 17:30 27-2-2011 3:13 28-2-2011 0:08 28-2-2011 11:07 28-2-2011 23:29 Datum Start Datum Stop 1-3-201116:47 1-3-201118:57 1-3-201122:10 3-3-20117:52 3-3-20119:17 3-3-201117:27 3-3-201122:10 4-3-201115:28 6-3-201120:41 8-3-20110:01 8-3-20118:26 8-3-201122:23 11-3-2011 23:09 12-3-2011 12:26 12-3-2011 14:20 14-3-2011 9:11 14-3-2011 16:15 17-3-2011 6:21 17-3-2011 12:28 18-3-2011 4:21 19-3-2011 8:56 20-3-2011 1:58 20-3-2011 2:04 20-3-2011 7:41 20-3-2011 17:25 20-3-2011 20:28 21-3-2011 2:41 21-3-2011 13:04 21-3-2011 15:40 21-3-2011 21:14 22-3-2011 11:07 22-3-2011 15:25 23-3-2011 6:31 25-3-2011 10:08 25-3-2011 22:49 27-3-2011 21:20 29-3-2011 0:37 29-3-2011 2:55 29-3-2011 3:01 29-3-2011 10:20 MTW - 10486 MTW - 10486 MD1-10487 MD1-10487 MD2-10483 MD2-10483 MVO1-10495 MVO1-10495 MVO2-10612 MVO2-10612 ATM - 10492 ATM - 10492-59 -
April 2011 Mei 2011 30-3-2011 5:02 30-3-2011 16:27 31-3-2011 9:00 31-3-2011 15:25 Datum Start Datum Stop 1-4-201120:03 2-4-201118:47 5-4-20115:02 5-4-201121:56 6-4-201123:42 7-4-20113:12 7-4-201112:40 7-4-201123:54 8-4-20112:18 8-4-20115:52 9-4-20112:31 9-4-20115:43 9-4-201117:24 9-4-201119:48 10-4-2011 0:01 11-4-2011 5:47 11-4-2011 5:53 11-4-2011 9:17 11-4-2011 16:03 11-4-2011 19:45 12-4-2011 2:04 13-4-2011 2:45 14-4-2011 3:03 14-4-2011 12:05 14-4-2011 15:15 14-4-2011 18:39 14-4-2011 21:45 15-4-2011 9:20 15-4-2011 18:48 15-4-2011 22:34 16-4-2011 14:18 16-4-2011 19:33 16-4-2011 21:16 17-4-2011 4:47 17-4-2011 18:25 19-4-2011 8:36 20-4-2011 0:05 20-4-2011 14:06 20-4-2011 20:16 21-4-2011 14:33 21-4-2011 22:52 22-4-2011 2:43 22-4-2011 2:55 22-4-2011 13:35 23-4-2011 3:10 23-4-2011 20:02 25-4-2011 8:24 25-4-2011 18:49 26-4-2011 9:54 26-4-2011 16:07 28-4-2011 10:40 30-4-2011 23:27 Datum Start Datum Stop 1-5-20110:00 3-5-201119:02 4-5-20112:46 4-5-20117:38 5-5-20111:10 5-5-20119:36 5-5-201114:00 5-5-201121:16 5-5-201122:13 6-5-20114:05 6-5-20116:05 6-5-201111:24 6-5-201113:24 6-5-201120:58 7-5-20111:54 7-5-20116:36 7-5-20118:22 7-5-201122:53 8-5-20118:06 8-5-201118:29 MTW - 10486 MTW - 10486 MD1-10487 MD1-10487 MD2-10483 MD2-10483 MVO1-10495 MVO1-10495 MVO2-10612 MVO2-10612 ATM - 10492 ATM - 10492 Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
Juni 2011 Juli 2011 8-5-201119:44 9-5-20113:21 9-5-20117:18 9-5-201111:19 11-5-2011 20:04 12-5-2011 1:50 14-5-2011 9:16 14-5-2011 13:04 15-5-2011 6:52 15-5-2011 23:09 19-5-2011 18:08 19-5-2011 22:51 20-5-2011 1:09 20-5-2011 6:28 20-5-2011 20:53 21-5-2011 1:00 21-5-2011 4:54 21-5-2011 14:59 22-5-2011 0:39 22-5-2011 9:28 23-5-2011 8:10 23-5-2011 19:27 25-5-2011 5:16 25-5-2011 21:00 26-5-2011 3:51 26-5-2011 10:22 27-5-2011 14:54 27-5-2011 22:46 28-5-2011 5:02 28-5-2011 14:09 31-5-2011 6:39 31-5-2011 23:27 Datum Start Datum Stop 1-6-20110:00 1-6-20117:13 2-6-20113:00 2-6-201115:29 3-6-20112:12 3-6-201119:47 4-6-20115:06 4-6-201117:46 6-6-201120:58 7-6-20117:53 7-6-201110:14 7-6-201118:00 9-6-201121:37 10-6-2011 0:13 10-6-2011 1:40 10-6-2011 10:41 11-6-2011 2:16 11-6-2011 14:03 12-6-2011 1:29 12-6-2011 10:51 12-6-2011 23:59 13-6-2011 17:22 17-6-2011 12:08 17-6-2011 20:24 18-6-2011 2:58 18-6-2011 7:53 26-6-2011 20:02 27-6-2011 9:12 29-6-2011 4:50 30-6-2011 23:28 Datum Start Datum Stop 1-7-20111:44 1-7-201114:58 2-7-20111:05 2-7-20119:43 2-7-201122:05 3-7-20119:49 4-7-201117:04 4-7-201121:23 5-7-20111:29 5-7-201110:57 5-7-201120:01 6-7-20113:04 7-7-20114:37 7-7-201121:51 8-7-20112:31 9-7-201111:14 MTW - 10486 MTW - 10486 MD1-10487 MD1-10487 MD2-10483 MD2-10483 MVO1-10495 MVO1-10495 MVO2-10612 MVO2-10612 ATM - 10492 ATM - 10492-61 -
Augustus 2011 September 2011 10-7-2011 0:49 10-7-2011 11:32 10-7-2011 17:38 11-7-2011 3:58 11-7-2011 5:52 11-7-2011 7:55 15-7-2011 15:46 15-7-2011 20:35 15-7-2011 23:29 16-7-2011 1:56 16-7-2011 3:47 17-7-2011 0:32 18-7-2011 23:08 19-7-2011 10:27 22-7-2011 22:42 23-7-2011 7:37 25-7-2011 1:19 25-7-2011 15:26 25-7-2011 18:15 26-7-2011 23:48 27-7-2011 4:15 27-7-2011 14:31 29-7-2011 15:21 29-7-2011 22:04 Datum Start Datum Stop 1-8-20112:52 1-8-20117:07 1-8-201120:50 2-8-20114:12 3-8-201116:09 3-8-201120:21 3-8-201122:15 4-8-201111:10 4-8-201120:56 5-8-20111:36 5-8-201123:41 6-8-201110:33 6-8-201118:27 6-8-201122:40 7-8-201122:28 8-8-20119:11 9-8-20117:49 10-8-2011 2:04 12-8-2011 17:14 13-8-2011 1:03 13-8-2011 1:48 14-8-2011 4:35 16-8-2011 2:25 16-8-2011 11:26 18-8-2011 4:00 18-8-2011 22:47 19-8-2011 3:21 19-8-2011 13:10 20-8-2011 1:47 20-8-2011 11:48 20-8-2011 21:22 21-8-2011 7:50 21-8-2011 9:02 21-8-2011 12:05 23-8-2011 23:38 24-8-2011 12:03 25-8-2011 21:39 26-8-2011 9:28 26-8-2011 11:31 26-8-2011 20:56 Datum Start Datum Stop 1-9-20115:50 2-9-201111:42 3-9-20119:50 3-9-201123:17 4-9-201119:25 5-9-20110:02 5-9-20114:32 5-9-201111:39 6-9-20116:06 7-9-20111:11 9-9-201121:12 10-9-2011 21:07 MTW - 10486 MTW - 10486 MD1-10487 MD1-10487 MD2-10483 MD2-10483 MVO1-10495 MVO1-10495 MVO2-10612 MVO2-10612 ATM - 10492 ATM - 10492 Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com
Oktober 2011 November2011 11-9-2011 7:08 11-9-2011 15:36 15-9-2011 12:16 15-9-2011 17:41 15-9-2011 19:26 16-9-2011 21:20 16-9-2011 21:38 17-9-2011 1:35 17-9-2011 16:07 18-9-2011 7:54 18-9-2011 21:03 19-9-2011 8:04 19-9-2011 21:23 20-9-2011 14:31 20-9-2011 21:02 21-9-2011 22:32 23-9-2011 22:10 24-9-2011 11:41 24-9-2011 16:35 24-9-2011 21:18 25-9-2011 5:07 25-9-2011 22:05 27-9-2011 22:33 29-9-2011 3:23 29-9-2011 5:18 29-9-2011 13:18 Datum Start Datum Stop 7-10-2011 20:02 8-10-2011 10:53 8-10-2011 15:56 9-10-2011 0:28 9-10-2011 5:31 9-10-2011 21:58 12-10-20118:45 16-10-2011 1:03 16-10-20112:55 16-10-2011 16:03 16-10-201122:28 18-10-2011 7:48 20-10-201123:31 22-10-2011 6:19 22-10-201114:47 23-10-2011 17:51 24-10-20119:57 25-10-2011 21:35 25-10-201123:32 27-10-2011 5:13 27-10-201123:24 28-10-2011 13:11 28-10-201120:11 29-10-2011 2:09 29-10-20114:30 29-10-2011 18:41 30-10-20112:42 30-10-2011 10:34 30-10-201119:29 31-10-2011 19:17 Datum Start Datum Stop 1-11-2011 0:30 1-11-2011 20:39 2-11-2011 6:31 2-11-2011 16:17 2-11-2011 19:36 2-11-2011 22:48 3-11-2011 10:50 3-11-2011 20:57 4-11-2011 6:16 4-11-2011 19:38 5-11-2011 1:21 5-11-2011 13:49 5-11-2011 21:02 6-11-2011 0:56 7-11-2011 5:43 9-11-2011 6:05 9-11-2011 12:18 9-11-2011 19:01 9-11-2011 21:25 11-11-2011 18:05 12-11-201116:23 16-11-2011 16:19 16-11-201119:34 18-11-2011 21:49 MTW - 10486 MTW - 10486 MD1-10487 MD1-10487 MD2-10483 MD2-10483 MVO1-10495 MVO1-10495 MVO2-10612 MVO2-10612 ATM - 10492 ATM - 10492-63 -
December 2011 Januari 2012 19-11-20111:10 19-11-2011 12:30 20-11-201110:06 22-11-2011 10:58 24-11-20114:22 25-11-2011 0:47 Datum Start Datum Stop 9-12-2011 12:10 9-12-2011 21:11 10-12-20113:39 10-12-2011 7:40 16-12-20114:25 16-12-2011 8:35 22-12-201117:39 22-12-2011 21:12 25-12-201116:50 25-12-2011 19:50 26-12-20117:52 26-12-2011 19:00 27-12-20112:19 27-12-2011 10:38 29-12-201114:33 29-12-2011 21:52 Datum Start Datum Stop 1-1-20126:45 1-1-201213:54 2-1-201210:36 2-1-201213:24 9-1-20127:40 9-1-201215:42 10-1-2012 5:59 10-1-2012 9:47 10-1-2012 22:56 11-1-2012 3:14 13-1-2012 16:56 14-1-2012 14:30 14-1-2012 22:40 16-1-2012 22:44 17-1-2012 0:02 17-1-2012 8:09 17-1-2012 7:42 19-1-2012 8:22 21-1-2012 0:50 21-1-2012 9:36 24-1-2012 8:44 28-1-2012 5:42 28-1-2012 6:27 28-1-2012 15:20 28-1-2012 20:30 29-1-2012 11:18 MTW - 10486 MTW - 10486 MD1-10487 MD1-10487 MD2-10483 MD2-10483 MVO1-10495 MVO1-10495 MVO2-10612 MVO2-10612 ATM - 10492 ATM - 10492 Comon Invent Postbus 39 2600 AA Delft www.comon-invent.com