Landelijk onderzoek naar de prestaties van mechanische ventilatiesystemen in nieuwbouw eengezinswoningen In opdracht van het ministerie van VROM (thans Infrastructuur en Milieu) ir. Atze Boerstra BBA Binnenmilieu ab-bba@binnenmilieu.nl 010 244 70 25
Ministerie van VROM onderzoek woningventilatie Onderzoek in ca. 300 nieuwbouw eengezinswoningen Onderzoeksvraag: Wat zijn de meest voorkomende tekortkomingen aan het ventilatiesysteem in nieuwbouwwoningen met ventilatie? natuurlijke toevoer en mechanische afzuiging? RIVM: Onderzoek naar de relatie tussen bewonersklachten en kwaliteit ventilatiesystemen
Onderzoeksaanpak Dataverzameling: Woninginspecties Metingen van de prestaties Ventilatiedebieten, installatiegeluidniveau Kenmerken van het ventilatiesysteem: o.a. capaciteit unit en roosters, aanwezigheid geluiddempers of bypass op WTW, hygiënische staat, regelmogelijkheden, kortsluiting Bewonersvragenlijst (i.s.m. RIVM) O.a. gebruik van het ventilatiesysteem en beleving van binnenmilieu en gezondheid Data-analyse: Beoordeling technische kwaliteit ventilatiesystemen Referenties: GIW/ISSO 2008 en Bouwbesluit 2003
RESULTATEN
Luchtverversing en geluidniveau BV MA Totale capaciteit luchttoevoer voldoet niet aan 48% - Bouwbesluit nieuwbouw Totale capaciteit van toevoerroosters voldoet niet aan - 33/36% Bouwbesluit nieuwbouw (woonkamer/slaapkamer) Totale capaciteit luchtafvoer voldoet niet aan 55% 69% Bouwbesluit nieuwbouw Installatiegeluid in de woonkamer > 30 db(a) 72% 54% Installatiegeluid in de slaapkamers > 30 db(a) 86% 21%
Onvoldoende luchtverversing Luchtafvoer keuken Luchtafvoer toilet Luchtafvoer badkamer 50 20 25 40 30 20 10 15 10 5 20 15 10 5 0 Luchtafvoerdebiet [dm 3 /s] Luchtafvoerdebiet [dm 3 /s] Luchtafvoerdebiet [dm 3 /s] 0 0 laag midden hoog Stand ventilatiesysteem laag midden hoog Stand ventilatiesysteem laag midden hoog Stand ventilatiesysteem Rode lijn = kwaliteitsniveau overeenkomstig de nieuwbouwvoorschriften Bouwbesluit
45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Hoog geluidniveau Installatiegeluidniveau woonkamer Installatiegeluidniveau slaapkamer 1 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Installatiegeluidniveau slaapkamer 2 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 laag midden hoog REF laag midden hoog REF Stand ventilatiesysteem Stand ventilatiesysteem Rode lijn = Grenswaarde installatiegeluid GIW/ISSO 2008 (30 db(a)) Geluidniveau t.g.v. installaties [db(a)] Geluidniveau t.g.v. installaties [db(a)] Geluidniveau t.g.v. installaties [db(a)] laag midden hoog REF Stand ventilatiesysteem
Initiatief- en ontwerpfase BV MA Het ontbreken van een geluiddemper op het luchttoevoerkanaal of het afvoerkanaal De montage van de ventilatie-unit op een geluidgevoelige plaats 25/19% -/92% 37% 47% Toe- en afvoer te dicht bij elkaar 53% - Geen bypass op de WTW 49% - Aanwezigheid van 1 of meerdere verblijfsruimten zonder ventilatievoorzieningen Gevelroosters zodanig geplaatst dat er een verhoogd risico is op tocht 24% 25% - 19% BV = Balansventilatie MA = Natuurlijke luchttoevoer met mechanische luchtafvoer
Uitvoering en oplevering Geen juiste montage van de geluiddempers 60-63% - BV MA De ventilatie-unit is niet trillingsvrij gemonteerd 29% 31% Kanalen niet netjes gemonteerd 48% 40% Onvoldoende capaciteit van de overstroomvoorzieningen 40% 32% Onjuiste instelling van de bedieningsknop 34% 27% Aanwezigheid van bouwstof in de toevoerkanalen 67% - Ontbreken van inregelgegevens (opgave bewoners) 87% 94% Plaats ventielen niet vermeld op ventielen 99% 96% Inregelstand ventielen niet geborgd of gemarkeerd 61% 35%
Gebruiks- en onderhoudsfase BV MA Niet voldoende frequent vervangen van filters 47% - Het ontbreken van een onderhoudscontract voor het ventilatiesysteem 64% 79% Onjuist gebruik van de bedieningsknop 96% 96% Bij koken niet in de hoogste stand Bij douchen niet in de hoogste stand Overdag in de laagste stand s Nachts in de laagste stand Altijd in de laagste stand 77% 49% 72% 83% 12% 66% 37% 84% 84% 13% Geen logische bedieningsknop 19% 13% Gebruik ventilatiesysteem in een lagere stand dan door de bewoner gewenst (of uitzetten) i.v.m. installatiegeluid Ontbreken van een mondelinge instructie over het ventilatiesysteem (volgens de bewoners) 61% 39% 42% 43%
CONCLUSIES
Conclusies tekortkomingen Mechanische ventilatiesystemen in recent gebouwde Nederlandse eengezinswoningen vertonen in de praktijk op veel essentiële punten tekortkomingen. Zowel bij ventilatie als bij mechanische afzuiging. De tekortkomingen zijn gezien de huidige stand van kennis en beschikbare technieken niet nodig. In de hele bouwkolom zijn verbeteringen mogelijk, van ontwerp tot en met oplevering. Bouwen conform Bouwbesluit is niet voldoende om goed werkende (gezonde) ventilatie te krijgen
Conclusies beleving bewoners (RIVM) Relatie met bewonersklachten moeilijk aantoonbaar, behalve: Meer ventilatie in de slaapkamer -> minder aspecifieke gezondheidsklachten Kortsluiting -> meer klachten over de luchtkwaliteit Meer ventilatie in de nachtstand -> meer geluidhinder Geen aantoonbaar verschil in gezondheid tussen bewoners van woningen met ventilatie en mechanische afzuiging.
Conclusies beleving bewoners (RIVM) Bij ventilatie meer binnenmilieuklachten dan bij mechanische afzuiging: Bron tabel: Publiekssamenvatting Het presteren van mechanische ventilatiesystemen in nieuwbouw eengezinswoningen, RIVM met medewerking van BBA Binnenmilieu
Meer weten? Publiekssamenvatting Volledige onderzoeksrapporten op de website van de Rijksoverheid en de website van BBA Binnenmilieu (www.binnenmilieu.nl) Artikel in Verwarming & Ventilatie, juni 2011