Revalidatie en therapie Pijnrevalidatieprogramma
Inhoudsopgave Inleiding...4 Wat is chronische pijn?...4 Doel pijnrevalidatieprogramma...6 Verloop revalidatieproces...6 Screeningsfase...6 Opzet pijnrevalidatieprogramma...7 Observatiefase...8 Behandelfase...9 Afrondingsfase...10 Tot slot...10 Vragen...11 Websites...11 3
Inleiding U heeft al een lange tijd pijnklachten. Voor deze klachten bent u door artsen of behandelaars onderzocht en behandeld, maar de behandelingen hebben niet - of maar tijdelijk - het gewenste resultaat opgeleverd. Misschien is er zelfs geen duidelijke oorzaak gevonden voor de pijn. In ziekenhuis St Jansdal bieden wij een specifiek pijnrevalidatieprogramma aan. In dit boekje geven wij informatie over chronische pijn en ons behandelprogramma. Wat is chronische pijn? Er wordt gesproken van chronische pijn als pijnklachten langer dan zes weken bestaan, waarbij er geen aanwijsbaar letsel (meer) aanwezig is. U vraagt zich misschien af hoe het kan dat de pijn in uw geval toch blijft bestaan. Een precies antwoord is vaak ingewikkeld, omdat meerdere factoren een rol zijn gaan spelen als de pijn langer bestaat. Pijnrevalidatie kijkt naar de gevolgen van de pijn op het dagelijks functioneren, hoe dat komt en wat er verbeterd kan worden. Misschien bent u met een aantal dagelijkse activiteiten gestopt, voert u activiteiten minder vaak uit of kosten deze u meer moeite. Daardoor kan het zijn dat uw lichamelijke conditie achteruit is gegaan. Dit kan een negatieve invloed hebben op uw pijn. Behalve dat pijn direct invloed heeft op uw lichamelijk functioneren, werkt deze ook in op emoties. Dat is een normale reacties op het hebben van pijn, zeker als deze maar niet over wil gaan. Emoties, zoals verdriet, boosheid en het gevoel van 4
machteloosheid, zijn niet de oorzaak van de pijn. Wel zorgen deze ervoor dat u meer last van de pijn ervaart en dat u meer beperkt bent in uw dagelijkse doen en laten. Ook is het mogelijk dat door de pijn uw rol in het gezin of op het werk is veranderd, omdat sommige taken door anderen zijn overgenomen. Steun en begrip uit de omgeving voor uw situatie kunnen wisselend aanwezig zijn. De pijnklachten en de manier waarop iemand ermee omgaat, kunnen dus door zowel lichamelijke, psychische als sociale factoren beïnvloed worden. 5
Doel pijnrevalidatieprogramma Pijnrevalidatie heeft als doel mensen anders te leren omgaan met pijn en de gevolgen ervan op het dagelijks functioneren. De aanpak richt zich dan ook op de gevolgen van uw pijn met als doel het verhogen van uw activiteitenniveau. U bepaalt zelf wat u (weer) zou willen doen, ondanks het feit dat de pijn niet direct minder wordt. Pijnrevalidatie richt zich namelijk niet op het verminderen van de pijn of op het zoeken naar de oorzaak ervan. Verwacht u dus niet dat de pijnklachten na deelname aan het programma verdwenen zijn. Bent u nog steeds op zoek naar een behandeling die uw pijn wegneemt, dan is dit programma niet geschikt. Verloop revalidatieproces Het pijnrevalidatieprogramma dat ziekenhuis St Jansdal biedt, is vindt er voorafgaande aan het pijnrevalidatieprogramma, een screening plaats. Screeningsfase De screeningsfase biedt zowel u als ons de gelegenheid te bekijken of ons pijnrevalidatieprogramma aansluit bij uw klachten en hulpvraag. De screening bestaat uit een eerste consult bij de revalidatiearts, het invullen van een aantal vragenlijsten en een gesprek met een psycholoog. De afspraak voor het screeningsgesprek bij de psycholoog wordt pas gemaakt, als u de vragenlijsten ingevuld hebt teruggestuurd. In sommige gevallen vindt er ook een afspraak bij de fysiotherapeut plaats. 6
Als voorbereiding op de screeningsfase kunt u alvast nadenken over de vraag: Zou het mogelijk kunnen zijn dat lichamelijke, emotionele en sociale factoren een rol spelen bij mijn pijn? Het antwoord op deze vraag is van doorslaggevend belang. Het herkennen en erkennen van factoren, die van invloed zijn op de pijn en uw functioneren, is dan ook een eerste stap binnen de pijnrevalidatie. Aan het einde van de screeningsfase volgt een tweede consult bij de revalidatiearts. Als dan samen met u is vastgesteld dat pijnrevalidatie zinvol voor u kan zijn, wordt u op de wachtlijst geplaatst. U ontvangt bericht over het moment waarop u daadwerkelijk kunt starten met het pijnrevalidatieprogramma. Als uit de screening blijkt dat het pijnrevalidatieprogramma niet aansluit bij uw situatie, dan wordt uw huisarts hiervan op de hoogte gesteld. Opzet pijnrevalidatieprogramma In het pijnrevalidatieprogramma zijn therapeuten uit diverse disciplines betrokken: fysiotherapeut, ergotherapeut, maatschappelijk werker en psycholoog. Samen vormen zij het behandelteam dat onder leiding staat van de revalidatiearts. De behandelingen vinden individueel plaats en worden zoveel mogelijk op elkaar afgestemd. Het is mogelijk dat u op één dag meerdere behandelaars ziet. Hierdoor kan de behandelsessie op één dag enkele uren in beslag nemen. Het pijnrevalidatieprogramma op onze afdeling vindt poliklinisch plaats. U komt meerdere dagen per week naar de afdeling Revalidatie & Therapie. 7
De totale duur van het pijnrevalidatieprogramma bedraagt maximaal twaalf weken. Het pijnrevalidatieprogramma bestaat uit de volgende fasen: observatie, behandeling en afronding. Observatiefase De eerste behandelperiode, de observatiefase, heeft een duur van vier weken en is bedoeld om uw problemen zo goed mogelijk in kaart te brengen. Iedere behandelaar bekijkt welke behandelmogelijkheden op zijn of haar vakgebied aanwezig zijn. Er wordt onderzoek gedaan naar houding, beweging en naar het niveau waarop u lichamelijk functioneert. Ook wordt er gekeken naar de verhouding tussen rust en activiteit. We vragen naar de gevolgen van de pijn voor uw emoties, gedrag, hobby s en werk. Daarnaast proberen we inzicht te krijgen in de veerkracht van uw sociale omgeving, het gezin, uw werksituatie en uw geschiedenis. Tijdens deze fase bekijken we samen met u of u voldoende in staat bent om een actieve rol in uw revalidatieproces te spelen. Zo mogelijk formuleert u samen met de behandelaars de doelen voor de behandelfase. In de vierde week van de observatiefase vindt er een eerste multidisciplinair overleg plaats. Tijdens dit overleg bespreken de behandelaars en de revalidatiearts of zij het vervolgen van het pijnrevalidatieprogramma voor u zinvol en haalbaar achten, of dat de behandeling gestopt wordt. Kort na deze teambespreking vindt een vervolgafspraak bij de revalidatiearts plaats. De revalidatiearts bespreekt met u de teambevindingen en het vervolgbeleid. 8
Behandelfase De behandelfase staat in het teken van opbouwen van uw activiteitenniveau en het behalen van uw persoonlijke doelen. Afhankelijk hiervan richt de behandeling zich op de volgende aandachtspunten: opbouwen van dagelijkse activiteiten optimaliseren van uw dagindeling verbeteren van lichamelijke conditie herkennen van spanning in het lichaam (her)vinden van plezier in bewegen (her)vinden van vrijetijdsbesteding leren omgaan met uw eigen grenzen anders te leren voelen en denken over pijn vermindering van medicijn gebruik. Omdat uw omgeving zo belangrijk is voor uw dagelijks functioneren, wordt ook bekeken welke rol uw eventuele partner en gezin kunnen spelen bij de behandeling. We vragen van u dat uw partner bij minimaal één gesprek met de maatschappelijk werker aanwezig is. Daarnaast stimuleren we de aanwezigheid van uw partner bij minstens één behandeling bij de overige disciplines. Indien u geen partner heeft, neemt u een ander voor u belangrijk persoon mee. Naast de behandelingen zelf krijgt u gedurende het gehele programma huiswerkoefeningen en opdrachten mee. 9
Gedurende de behandelfase vinden er één tot twee multidisciplinaire overleggen plaats over het verloop van de behandeling en de behandeldoelen. Na ieder overleg heeft u een gesprek met de revalidatiearts, waarin u de voortgang van uw behandeling samen bespreekt. Afrondingsfase Tijdens de laatste fase, de afrondingsfase, bereidt u zich voor op de periode na beëindiging van het pijnrevalidatieprogramma. Om uw nieuw geleerde gedrag vast te houden, bespreekt u met het behandelteam hoe u kunt voorkomen dat u terugvalt in uw oude gedrag. U stelt samen een preventieplan op, waarin staat wat de risicosituaties zijn, hoe een dreigende terugval te herkennen is en hoe een terugval voorkomen kan worden. De huisarts wordt door de revalidatiearts op de hoogte gesteld over de resultaten van de behandeling. Ongeveer drie tot vier maanden na beëindiging van het programma vindt er een controleafspraak bij de revalidatiearts plaats. Tot slot Met deze informatie hopen we u voldoende geïnformeerd te hebben over de doelstellingen en de inhoud van het pijnrevalidatieprogramma op onze afdeling. U heeft kunnen lezen dat het pijnrevalidatieprogramma intensief is en dat een actieve rol van u verwacht wordt. Om optimaal van de behandeling te kunnen profiteren, is het belangrijk dat u aan alle onderdelen van het pijnrevalidatie- 10
programma deelneemt. Dit betekent dan ook dat u de gehele periode van het pijnrevalidatieprogramma beschikbaar moet zijn. Een onderbreking van het revalidatieprogramma door bijvoorbeeld vakantie is niet wenselijk. Aanmelding kan alleen op verwijzing van de huisarts. De revalidatiearts vraagt de revalidatiebehandeling voor u aan. De kosten van de revalidatiebehandeling worden meestal volledig vergoed door uw zorgverzekeraar. Bij twijfel over de vergoeding van het pijnrevalidatieprogramma kunt u het beste uw polisvoorwaarden nalezen of zelf contact opnemen met uw zorgverzekeraar. Vragen Mocht u nog vragen hebben, dan kunt u op werkdagen contact opnemen: secretariaat afdeling Revalidatie en Therapie van 8.30 tot 15.00 uur telefoonnummer (0341) 463607. Websites www.stjansdal.nl www.pijnrevalidatienederland.nl Uitgave: Patiëntencommunicatie Harderwijk, februari 2013 CAZ REV 04.02.13 11
Ziekenhuis St Jansdal Wethouder Jansenlaan 90 3844 DG Harderwijk Postbus 138 3840 AC Harderwijk Telefoon (0341) 463911 www.stjansdal.nl