RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK OBS MEANDER School : obs Meander Plaats : Heiloo BRIN-nummer : 24MY Onderzoeksnummer : 89070 Datum schoolbezoek : 27 november 2006 Datum vaststelling : 17 januari 2007
INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING...5 2 KWALITEITSPROFIEL...7 3 BESCHOUWING...11 4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT...15 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek obs Meander - 27-11-2006 3
1 INLEIDING Het periodiek kwaliteitsonderzoek Op 27 november 2006 bezocht de Inspectie van het Onderwijs obs Meander in het kader van een periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO). Daarbij heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de kernindicatoren van een aantal kwaliteitsaspecten, op grond van het door de inspectie gehanteerde toezichtkader primair onderwijs 2005. Bij dit PKO doet de inspectie onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs door zich te richten op de kern van goed onderwijs op de school. Het gaat hierbij om kernindicatoren die betrekking hebben op het aanbod, de onderwijstijd, het pedagogisch handelen van leraren, het didactisch handelen van leraren, de afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen, de actieve en zelfstandige rol van leerlingen, het schoolklimaat, de begeleiding, de zorg, de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen. In de brochure 'Toezichtkader PO 2005' vindt u achtergrondinformatie over de indicatoren die de inspectie bij haar toezicht in ogenschouw heeft genomen. U kunt deze brochure downloaden van de website van de inspectie: www.onderwijsinspectie.nl. Op grond van het kwaliteitsprofiel van de school dat naar aanleiding van een vorig inspectiebezoek is opgemaakt, op basis van risicofactoren die bij de inspectie bekend zijn of afspraken die met de school zijn gemaakt, of op basis van de informatie die door de school is toegestuurd kan de inspectie besluiten om niet alleen de kernindicatoren te onderzoeken maar ook meer indicatoren bij het onderzoek te betrekken. Dit is bij uw school aan de orde geweest. Het betreft de indicatoren die te maken hebben met de kwaliteitszorg, omdat twee daarvan bij de jaarlijkse onderzoeken in 2004 en 2005 niet zijn beoordeeld. Deze indicatoren waren toentertijd niet in het kwaliteitsprofiel opgenomen. De toegevoegde indicatoren staan cursief vermeld in het kwaliteitsprofiel van hoofdstuk 2. Indien de school in het kader van zelfevaluatie over een bepaalde indicator of over een bepaald kwaliteitsaspect voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld dan kan in overleg tussen school en inspectie besloten worden om de oordelen uit de zelfevaluatie alleen te verifiëren en deze niet zelf opnieuw te onderzoeken. Zo sluit de inspectie niet alleen aan bij de specifieke situatie van de school, maar wordt de school bovendien niet onnodig belast. Uw school heeft naast de schoolgids en het schoolplan documenten ingestuurd die op uw zelfevaluatie-activiteiten betrekking hebben. Het betrof de volgende documenten: Schoolontwikkelingsplan schooljaar 2006-2007 (ISOB, september 2006) en Kwaliteitsbeleid, ouderenquête 2005, 5 maart 2006. De gegevens die uit deze documenten naar voren kwamen, zijn voor de inspectie aanleiding geweest om de door u verkregen oordelen op de volgende kernindicator alleen te verifiëren: De ouders/verzorgers tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt (9.3). Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek obs Meander - 27-11-2006 5
De opzet van het onderzoek Het periodiek kwaliteitsonderzoek bestond uit de volgende activiteiten. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Ook de vragenlijst periodiek kwaliteitsonderzoek is bij de analyse betrokken. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen: 1-2a, 1-2c, 3a, 5, 6 en 8. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de kernindicatoren gesprekken gevoerd met de directie en de intern begeleider. Op uw school is verder een gesprek gevoerd met leerlingen en leraren. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met de directie en het schoolteam. Daarbij was een vertegenwoordiger van het bevoegd gezag aanwezig. De inhoud van het rapport Het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 wordt een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit en wordt deze onder andere bezien in relatie tot de context of uitgangssituatie van de school. Indien van toepassing worden in deze beschouwing ook de toegevoegde indicatoren betrokken. In hoofdstuk 4 is het vervolgtoezicht aangegeven en worden, indien noodzakelijk, afspraken vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek obs Meander - 27-11-2006 6
2 KWALITEITSPROFIEL Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan kernindicatoren die betrekking hebben op belangrijke kenmerken van goed onderwijs. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs. In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij; 5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft. Het kwaliteitsprofiel van obs Meander Kwaliteitszorg 1.7 De school waarborgt de sociale veiligheid voor leerlingen en personeel. 1.8 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van sociale integratie en actief burgerschap, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving. Leerstofaanbod 3.1 De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde zijn dekkend voor de kerndoelen. 3.4 De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 3.5 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 3.6 De leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde zijn afgestemd op de onderwijsbehoeften van individuele leerlingen. 3.8 De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlingengewicht biedt leerinhouden aan bij Nederlandse taal die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Tijd 4.4 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 4.5 De school stemt de hoeveelheid tijd voor leren en onderwijzen bij Nederlandse taal en rekenen en wiskunde af op de onderwijsbehoeften van leerlingen. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek obs Meander - 27-11-2006 7
Pedagogisch handelen 5.3 De leraren zorgen ervoor dat leerlingen op een respectvolle manier met elkaar omgaan. Didactisch handelen 6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3 De leraren leggen duidelijk uit. 6.5 De leraren geven expliciet onderwijs in strategieën voor denken en leren. Afstemming 7.1 De leraren volgen de vorderingen van hun leerlingen systematisch. 7.3 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 8.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun eigen leerproces die past bij hun ontwikkelingsniveau. Sfeer op school 9.3 De ouders/verzorgers tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 9.5 De leerlingen en het personeel voelen zich aantoonbaar veilig op school. Begeleiding 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens, bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 11.3 De school voert de zorg planmatig uit. 11.4 De school gaat de effecten van de zorg na. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek obs Meander - 27-11-2006 8
Resultaten 12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 12.2 De sociale vaardigheden van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 5 Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 13.2 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 13.3 De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van 8 jaar. 5 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek obs Meander - 27-11-2006 9
3 BESCHOUWING In dit hoofdstuk wordt een beschouwing gegeven over de kwaliteit van het onderwijs op de openbare basisschool Meander te Heiloo. Algemeen beeld De inspectie constateert dat het onderwijs op de Meander van voldoende kwaliteit is. De indicatoren 'pedagogisch handelen van de leraren', 'schoolklimaat' en een deel van het 'onderwijsaanbod' krijgen zelfs de beoordeling 'goed'. De school zorgt in voldoende mate voor het behoud en de verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs. De leraren krijgen binnen de afgesproken (school)kaders voldoende ruimte om naar eigen aard en inzicht inhoud te geven aan hun onderwijskundige taak. De leraren zijn in hun didactisch handelen sterk gericht op de overdracht van de juiste kennis. Zij maken daarbij veelvuldig gebruik van eigentijdse onderwijsleerpakketten (methoden). Vanaf groep drie wordt lesgegeven aan de jaarklas. Uitgaande van dit organisatiemodel wordt bij de instructie en de verwerking van de leerinhouden voldoende rekening gehouden met verschillen tussen leerlingen (gedifferentieerd). De leerlingen krijgen bovendien de gelegenheid zelfstandig te werken. De leerprestaties van de leerlingen op het gebied van taal en rekenen liggen aan het einde van de basisschoolperiode én tussentijds op het verwachte niveau. Leerlingen die extra zorg nodig hebben, ontvangen deze zorg. De leerlingenzorg wordt deskundig aangestuurd door de intern begeleider. Kortom, de Meander is een veilige, kindvriendelijk basisschool. Het accent van het onderwijs ligt op het bieden van structuur en duidelijkheid, en het verzorgen van gedegen (taal)onderwijs, vooral op de woordenschat- en de leesontwikkeling. De directieleden, de leraren en de leerlingen gaan met plezier naar school. De ouders waarderen de school. Er wordt vakkundig lesgegeven en de leerlingen leren de kennis en de (basis)vaardigheden die op een basisschool geleerd moeten worden. Hieronder volgt een toelichting op het algemene beeld en het kwaliteitsprofiel. Toelichting Leerresultaten van de leerlingen (leeropbrengsten) De school maakt bij het bepalen van de leeropbrengsten gebruik van landelijk genormeerde toetsen, veelal uitgegeven door de Citogroep. De gehanteerde (Cito-)eindtoets levert gegevens op waarmee jaarlijks de leerprestaties van de leerlingen aan het einde van de basisschool vergeleken kunnen worden met scholen die een overeenkomstige leerlingenpopulatie hebben. De school laat alle leerlingen aan deze toets deelnemen. Op grond van de toetsuitslagen van drie achtereenvolgende leerjaren concludeert de inspectie dat de eindresultaten van de leerlingen op het niveau liggen dat verwacht mag worden. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek obs Meander - 27-11-2006 11
Voor de tussentijdse opbrengsten geldt, dat alle vijf de ijkmomenten die de inspectie hanteert een positief beeld opleveren. De meetmomenten zijn: technisch lezen in groep drie en vier, begrijpend lezen in groep zes, en rekenen/wiskunde in de groepen vier en zes. De school brengt de sociale vaardigheden van de leerlingen nog niet in kaart met behulp van een landelijk genormeerde toets. De inspectie heeft bovendien nog beperkte mogelijkheden om deze vaardigheden te beoordelen. In het kwaliteitsprofiel worden daarom de leerresultaten op het gebied van de sociale vaardigheden aangegeven met de kwalificatie 'niet te beoordelen' (score 5). Ook heeft de inspectie nog geen normering voorhanden om de leeropbrengsten van de leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ('tweedeleerlijners') te beoordelen; vandaar ook daar een score 5. Kwaliteitszorg: verbeteractiviteiten, en integratie en burgerschap De school is gestart met de implementatie van een instrument voor school(zelf)analyse: Kwaliteit in Kaart (KIK). Er zijn vijf prioriteiten geformuleerd met betrekking tot de verbeteractiviteiten. Deze activiteiten zijn als beleidsvoornemens opgenomen in het Schoolontwikkelingsplan 2006-2007. Het betreft: het werken aan kwaliteitszorg ('KIK-kaarten'), het afstemmen op onderwijsbehoeften, het invoeren van een leerlingvolgsysteem voor de sociaalemotionele ontwikkeling (Eggo+), het vernieuwen van het niveaulezen en het werken aan 'hoekenwerk'. De school heeft deze activiteiten voldoende concreet ('smart') uitgewerkt. De inspectie heeft de zorg voor de kwaliteit van het onderwijs voor bevordering van actief burgerschap en sociale integratie als voldoende beoordeeld. Dat is gebaseerd op het feit dat de school zicht heeft op de opvattingen van de leerlingen en dat in school zich vooralsnog geen risico's voordoen ten aanzien van intolerantie, extremistische ideeën of discriminatie. Wel constateert de inspectie dat de visie op burgerschap en integratie, en de planmatige aanpak daarvan, nog nader uitgewerkt moet worden. Schoolklimaat en sociale veiligheid Uit de gevoerde gesprekken met leerlingen en de leraren blijkt dat zij zich veilig op school voelen. De inspectie karakteriseert het schoolklimaat als uiterst positief. Er is op school geen sprake van bedreiging, geweld of intimidatie. Bij de eerste signalen van normoverschrijdend gedrag, bijvoorbeeld pestgedrag wordt door de leraren adequaat ingegrepen. De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van de leraren. Het is noodzakelijk deze beleving systematisch en regelmatig, ten minste eens in de twee jaar, volledig in kaart te brengen. De inventarisatie van de opvattingen van de leerlingen staat beschreven in de notitie Gezondheidsprofiel 2006 Meander te Heiloo. In deze notitie is een schat aan relevante gegevens op het gebied van het psychosociaal functioneren beschikbaar. Uit het leerlingengesprek blijkt dat de leerlingen op dit gebied veel waarde hechten en veel plezier beleven aan de lessen die gegeven worden in het kader van humanistisch vormingsonderwijs (HVO-lessen). Er is op de school een op schriftgesteld veiligheidsbeleid beschikbaar. Het beleid is gericht op de preventie en de afhandeling van geweld. Er is geen model voor incidentenregistratie in de documentatie opgenomen. Tot nu toe is één incident aan het bevoegd gezag gemeld. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek obs Meander - 27-11-2006 12
Actieve en zelfstandige rol van de leerlingen De leerlingen zijn goed betrokken bij het schoolwerk. Zij tonen zich geïnteresseerd en beschikken over een goede luisterhouding. Bovendien wordt er in de groepen geconcentreerd en taakgericht gewerkt. Er is nauwelijks sprake van 'storingen' in de klas waardoor de leerlingen actief op het leren gericht blijven. Bij de kleuters is veel aandacht voor thematisch werken. Daar wordt ook meer ontwikkelingsgericht gewerkt, terwijl in de andere groepen de aanpak meer programmagericht (met methoden) is. De inspectie concludeert dat de leerlingen schoolbreed voldoende mogelijkheden wordt geboden om zelfstandig te leren werken. Er wordt gewerkt aan zelfstandig werken (dag- en/of weekprogramma) bovendien geven de leraren keuzemogelijkheden voor zelfstandig leren. Dat houdt in dat de leerlingen in voldoende mate individueel of in groepjes kunnen werken aan opdrachten die ze zelf kunnen kiezen, plannen en evalueren. Daarbij kunnen de leerlingen gebruik maken van de computer. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek obs Meander - 27-11-2006 13
4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT Bij dit PKO heeft de inspectie ook een onderzoek gedaan naar de naleving van een aantal wettelijke voorschriften. Dit onderzoek betrof de wettelijke voorschriften over de geplande onderwijstijd en over een door het bevoegd gezag vastgestelde schoolgids en schoolplan. Op basis van dit onderzoek concludeert de inspectie dat de school aan deze wettelijke bepalingen voldoet. De bevindingen van dit PKO leiden tot het volgende arrangement voor het vervolg van het toezicht (toezichtarrangement): De aangetroffen kwaliteit van het onderwijs op de school vraagt geen aanpassing van de reguliere onderzoeksplanning van de inspectie. In beginsel volgt over vier jaar opnieuw een periodiek kwaliteitsonderzoek. In de tussenliggende periode vindt jaarlijks een onderzoek plaats, waarbij de school eenmaal wordt bezocht. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek obs Meander - 27-11-2006 15