Ontwikkeling van misdrijven in Amersfoort 2007-2016 Gemeente Amersfoort Ben van de Burgwal februari 2017 In 2016 registreerde de politie voor Amersfoort 7.939 misdrijven. Ten opzichte van een jaar eerder is dat een afname van 7%. Iets sterker was de afname bij woninginbraak (-10%), bedrijfsinbraak (-13%) en zakkenrollerij (-23%). Het aantal aangiftes van winkeldiefstal steeg met 23%, waardoor het weer op het niveau kwam van 2014. Het aantal geweldsmisdrijven daalde met 7%, maar uitgaansgeweld nam daarentegen toe met 22%. Bij fietsdiefstal en autokraak was ook sprake van een lichte stijging. Inleiding Het lokale veiligheidsbeleid, vastgelegd in het Programma Veiligheid 2015-2018, richt zich vooral op het voorkómen en bestrijden van criminaliteit en overlast in de stad. Dit rapport laat de belangrijkste trends zien in de afgelopen twaalf jaar voor Amersfoort als geheel en voor het afgelopen jaar voor de wijken afzonderlijk. De misdaadcijfers worden verstrekt door bureau Regionale Veiligheidsstrategie (RVS). Afdeling Onderzoek & Statistiek bewerkt deze gegevens per wijk. Daling woninginbraak zet door in 2016 In 2012 en 2013 werd Amersfoort nog geconfronteerd met een hausse aan woninginbraken van circa 1200 per jaar. Sindsdien volgde een forse daling van deze high-impact crime. In 2016 vonden nog 560 woninginbraken plaats. Van deze inbraken waren er 318 voltooid, dat wil zeggen dat er ook iets is gestolen. Het slagingspercentage is daarmee ook flink gedaald: van 63% in 2015 naar 56% in 2016. Zie figuur 2 en tabel 1. Figuur 1. Ontwikkeling geregistreerde misdrijven in Amersfoort (indexcijfer: 2007=100) 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 misdrijven totaal veel voorkomende criminaliteit *) bedrijfsinbraak gewelddelicten (poging tot) woninginbraak *) betreft auto-inbraak, fietsdiefstal en vernielingen bron: politie (BVI), bewerking O&S
Figuur 2. Ontwikkeling woninginbraak in Amersfoort 2012-2014 per maand 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 2012 2013 2014 2015 2016 totaal pogingen voltooid bron: politie (BVI), bewerking O&S Woninginbraak: winterpiek blijft achterwege In figuur 2 is te zien hoe de woninginbraak zich per maand ontwikkelde vanaf 2012. Naast een algemeen dalende lijn tussen 2012 en 2016 is te zien dat doorgaans de donkere maanden favoriet zijn bij inbrekers. Opvallend genoegd bleef die piek eind 2014 - begin 2015 vrijwel achterwege. Ook is te zien dat inbraken het laatste jaar minder vaak succesvol zijn. Meer bedrijfsinbraak Het aantal geregistreerde bedrijfsinbraken (inclusief scholen en sportcomplexen) bereikte een piek in 2011 (532 aangiften) en is sindsdien meer dan gehalveerd. In 2016 kwamen nog 258 aangiften binnen. Winkeldiefstal weer gestegen Het aantal winkeldiefstallen waarvan aangifte is gedaan laat jaarlijks flinke schommelingen zien. Na een forse daling in 2015, steeg het aantal weer naar 419 aangiften, ofwel het niveau van 2014 (tabel 1). Tabel 1. Aantal en ontwikkeling van enkele misdrijven in Amersfoort 2013-2016 2013 2014 2015 2016 2 Ontwikkeling misdrijven 2007-2016 2013 2015 aangiften totaal 10.349 9.180 8.495 7.939-23% -7% gewelddelicten 965 904 815 757-22% -7% veel voorkomende criminaliteit 3.353 2.820 2.762 2.657-21% -4% (poging tot) woninginbraak 1.153 823 620 560-51% -10% bedrijfsinbraak 381 398 297 258-32% -13% winkeldiefs tal 448 417 341 419-6% 23% zakkenrollerij 390 217 248 199-49% -20% aangiften per 1000 inwoners 69 61 56 52-25% -7% sterke afname sterke toename Minder geweldsincidenten Het aantal geregistreerde geweldsdelicten vertoont al sinds 2008 (1320 aangiften) een dalende lijn: in de afgelopen drie jaar zelfs met 23%. In 2016 werden 757 gewelds-misdrijven vastgelegd. Ongeveer de helft van alle geweldsincidenten betreft een mishandeling en een kleine 30% betreft een bedreiging. Sinds 2013 is vooral het aantal bedreigingen gedaald (van 310 naar 210), straatroof (van 55 naar 21) en openlijke geweldpleging (zie tabel 2). Het aantal registraties van huiselijk geweld (bij de politie meestal geoormerkt als mishandeling of zedenmisdrijf) nam in 2015 flink af en is daarna ongeveer gelijk gebleven. Bij uitgaansgeweld gaat het om geweldsmisdrijven en vernielingen die zijn gepleegd in de Stadskern gedurende uitgaansuren. In 2016 was dit toegenomen met 22%. Deze toename lijkt vooral een
gevolg te zijn van een andere administratie bij de politie. Volgens de politie is het uitgaansgeweld niet toegenomen in 2016. Tabel 2. Aantal en ontwikkeling geweldsmisdrijven in Amersfoort 2013-2016 2013 2014 2015 2016 2013 2015 bedreiging 310 308 241 210-32% -13% mis handeling 444 431 398 398-10% 0% openlijk geweld 72 45 54 47-35% -13% s traatroof 55 32 30 21-62% -30% zedenmisdrijf 48 48 62 46-4% -26% overval 12 14 9 13 8% 44% geweld totaal 965 904 815 757-22% -7% waarvan huiselijk geweld *) 285 256 213 211-26% -1% waarvan uitgaansgeweld **) 324 355 350 ** ** ** geweld per 1000 inwoners 6,4 6,0 5,3 4,9-24% -8% sterke afname sterke toename *) huiselijk geweld is ook meegeteld als mishandeling of zedenmisdrijf. Om dubbeltelling te vermijden is het niet meegeteld bij het totaal van geweldsmisdrijven. ** geweldsmisdrijven gepleegd in de binnenstad op donderdag-, vrijdag- en zaterdagnacht tussen 22.00 en 6.00 uur. Ook vernielingen, vandalisme en ruzie/twist zonder aangifte zijn als uitgaansgeweld geregistreerd. In 2016 werden 426 incidenten als uitgaansgeweld geregistreerd. Door wijziging in administratie is dit cijfer niet goed vergelijkbaar met eerdere jaren. Daling veel voorkomende criminaliteit Fietsdiefstal, autokraak en vernielingen worden gerekend tot de veel voorkomende criminaliteit. Sinds 2013 is het aantal aangiften voor deze misdrijven met 20% gedaald en vorig jaar met 4%. Zie figuur 1 en tabel 3. Meer fietsen gestolen Het aantal gestolen fietsen is in 2014 gedaald en daarna weer gestegen tot 900 in 2016. (zie tabel 3). Daling autokraak zet niet door Het aantal inbraken uit auto s en diefstal van auto-onderdelen (kortweg autokraak ) is in de afgelopen tien jaar fors gedaald van 2250 in 2007 naar 750 in 2015. Vorig jaar is de daling omgezet in een kleine toename (3%). Vernielingen licht gedaald Ook het aantal geregistreerde vernielingen in de openbare ruimte vertoont sinds 2003 een dalende trend. Vorig jaar daalde het aantal voor het eerst tot onder de 1000 incidenten. Tabel 3. Aantal en ontwikkeling veel voorkomende criminaliteit in Amersfoort 2013-2016 2013 2014 2015 2016 2013 2015 fiets diefstal 917 781 881 901-2% 2% autokraak 1.339 987 748 767-43% 3% vernieling 1.084 1.052 1.133 989-9% -13% totaal veel voorkomende criminaliteit 3.340 2.820 2.762 2.657-20% -4% per 1000 inwoners 22,3 18,7 18,1 17,3-22% -5% sterke afname Zakkenrollen fors afgenomen Het aantal aangiften van zakkenrollerij bereikte een piek in 2013 met 390 aangiften en is sindsdien bijna gehalveerd naar 199 aangiften in 2016. (zie tabel 1). 3 Ontwikkeling misdrijven 2007-2016
Jeugdoverlast licht gedaald Sinds 2012 worden meldingen van jeugdoverlast per gemeente bijgehouden via de centrale Meldkamer in Utrecht. Het betreft meldingen van burgers die daar via 0900-8844 binnenkomen en die voor de politie een zogenaamde prio-2-status krijgen. In 2016 werden op deze wijze 1.061 meldingen van jeugdoverlast in Amersfoort geregistreerd. Dit is een daling van 3% ten opzichte van 2013. De cijfers geven niet alleen de omvang van jeugdoverlast weer. Het is ook een indicatie van de bereidheid van burgers om over dit soort zaken melding te maken. Overige misdrijven Naast de misdrijven die hier zijn beschreven en in het RVS zijn opgenomen, waren er in 2016 nog zo n 3.300 misdrijven geregistreerd, die hier niet nader beschreven worden. Het gaat onder andere om diefstallen van motorvoertuigen (62 in 2016), bromfietsdiefstal (175), diefstal uit schuren of garages, drugscriminaliteit, fraude, heling en cybercrime, brandstichting en milieudelicten. Criminaliteit: grote verschillen per wijk Per wijk zijn de verschillen in geregistreerde misdrijven groot (zie tabel 4 en 5). Veruit de meeste delicten per 1000 inwoners komen voor in de Stadskern. Per hoofd van de bevolking worden hier bijna zesmaal zoveel misdrijven geregistreerd als gemiddeld. Daarnaast is Berg-Noord (het gebied grenzend aan het centraal station) relatief onveilig. Amersfoort-Noord meest veilig De veiligste wijken in Amersfoort liggen aan de noordzijde van de stad. Vooral Nieuwland en Hooglanderveen doen het in dat opzicht goed. Maar ook in Rustenburg worden relatief weinig misdrijven geregistreerd. Trends per wijk In 2016 daalde het aantal geregistreerde misdrijven in Amersfoort als geheel met 7% (tabel 5). Vooral in Rustenburg, Zielhorst en Kattenbroek daalde het aantal misdrijven. In Vathorst en Schothorst-Noord was sprake van een toename (resp. 17% en 15%). Geweld met name in Stadskern Het uitgaansgebied trekt vooral geweldsmisdrijven aan. Eén op de vijf geweldsmisdrijven (in totaal 139) vindt plaats in de binnenstad. Daarnaast vinden in De Koppel, Berg-Noord en Liendert relatief veel geweldsdelicten plaats. In de meeste wijken nam het aantal geregistreerde geweldsdelicten af. Alleen in Schothorst, Vathorst, Hooglanderveen en Liendert was sprake van een toename. (zie tabellen 4 en 5). Meeste wijken minder woninginbraak In Amersfoort-Zuid (en met name Leusderkwartier) en in de wijken rond het centrum (De Koppel, Kruiskamp en Schuilenburg) worden de meeste woninginbraken gepleegd. De nieuwere woningen en met name Nieuwland en Vathorst hebben met hun, in de regel betere hang- en sluitwerk, minder vaak te maken met inbraak. Opvallend is ook dat Rustenburg en Stadskern minder vaak doelwit zijn van woninginbrekers. Het aantal woninginbraken daalde in het afgelopen jaar met 10%. In de meeste wijken nam het aantal inbraken af. Alleen Leusder- en Vermeerkwartier hadden te maken met een vrij sterke stijging. Het Leusderkwartier is sinds 2016 de nieuwe koploper met 56 inbraken, waarvan het merendeel geslaagd is. Figuur 3. Woninginbraak per 1000 woningen Leusderkwartier De Koppel Schuilenburg Kruiskamp Vermeerkwartier Schothorst Zuid De Berg Noord Randenbroek Liendert Hooglanderveen Schothorst Noord De Berg Zuid Zielhorst Soesterkwartier Kattenbroek Hoogland Stadskern Vathorst Rustenburg Nieuwland Amersfoort 0 5 10 15 20 25 2016 2015 4 Ontwikkeling misdrijven 2007-2016
Tabel 4. Misdrijven per wijk in 2016 per 1000 inwoners (woninginbraak per 1000 woningen) inwoners woningen misdrijven totaal 2016 geweld woning inbraak vernieling fiets diefstal autokraak Amersfoort 153.606 65.289 7.939 4,9 8,6 6,4 5,9 5,0 Stadskern 5.543 3.280 1.314 25,1 5,2 11,9 25,3 23,1 Soesterkwartier 11.947 5.556 527 4,4 6,5 7,3 6,4 2,1 De Koppel 2.775 1.270 207 9,0 18,9 18,4 6,8 10,1 Kruiskamp 6.236 2.751 352 5,9 12,4 8,3 7,4 4,5 Schothorst Zuid 4.604 2.188 195 5,9 12,3 7,0 3,3 5,2 Schothorst Noord 7.374 3.261 277 4,2 9,8 4,3 9,2 1,6 Liendert 7.095 3.244 347 7,5 10,8 6,5 2,1 3,7 Rustenburg 3.166 1.329 44 1,3 3,0 2,5 0,6 0,6 Schuilenburg 4.186 1.949 182 4,3 12,8 5,3 4,8 4,5 Randenbroek 6.865 3.386 352 5,4 10,9 7,3 6,6 2,9 Vermeerkwartier 6.149 2.753 257 1,6 12,4 8,0 4,6 2,4 Leusderkwartier 5.620 2.535 219 2,3 22,1 4,6 2,7 2,8 De Berg Zuid 6.012 2.792 230 3,5 8,6 7,0 3,7 5,3 De Berg Noord 3.365 1.363 464 8,3 11,7 10,7 31,5 9,5 Hoogland 10.030 4.116 214 1,3 6,3 3,8 2,4 1,3 Zielhorst 8.319 3.310 173 2,2 6,6 4,4 1,1 3,1 Kattenbroek 11.251 4.579 282 2,4 6,3 4,8 2,0 2,6 Nieuwland 15.105 5.550 218 1,7 2,9 3,0 1,1 1,5 Hooglanderveen 4.521 1.676 85 0,7 10,1 2,4 1,3 3,3 Vathorst 19.273 6.840 594 3,6 4,5 3,7 3,2 6,4 meer dan 60% onder het Amersfoortse gemiddelde 25% tot 60% onder het Amersfoortse gemiddelde 25% tot 100% boven het Amersfoortse gemiddelde meer dan 2x zoveel als het Amersfoortse gemiddelde Fietsdiefstal: omgeving station vaak doelwit Fietsdiefstal is een misdrijf dat net als zakkenrollerij - vooral voorkomt in het centrum en in de omgeving van het centraal station. Ook in andere stationsgebieden zoals Schothorst-Noord, zijn vaker doelwit van fietsdieven. Mede door inzet van lokfietsen en waarschuwingsborden is het aantal diefstallen in de afgelopen jaren flink gedaald. Vernielingen meer gespreid De circa 1000 aangiften van vernielingen in Amersfoort deden zich meer verspreid voor in de stad. Vooral De Koppel en Berg-Noord hadden in 2016 te maken met een toename. Met de Stadskern hadden deze wijken in 2016 ook relatief het hoogste aandeel vernielingen. Meeste autokraak in centrum Inbraak in auto s en diefstal van autoonderdelen vond in het afgelopen jaar vooral plaats in de binnenstad en daarnaast ook in De Koppel, Berg-Noord en Vathorst. In de Stadskern was sprake van een verdubbeling ten opzichte van 2015 en in De Koppel zelfs van een verviervoudinging (van 7 naar 28). Ook in Vathorst was het aantal autokraken flink toegenomen (van 78 naar 124). De dieven hebben het daarbij vooral voorzien op ingebouwde navigatie, maar ook losse elektronica, zoals laptops en auto-onderdelen. 5 Ontwikkeling misdrijven 2007-2016
Tabel 5. Enkele misdrijven per wijk in 2016 en toe- of afname ten opzichte van 2015 in % misdrijven totaal toe- of afname 2016 t.o.v. 2015 geweld 2016 toe- of afname 2016 t.o.v. 2015 autokraak 2016 toe- of afname 2016 t.o.v. 2015 Amersfoort 7.939-7% 757-7% 767 3% Stads kern 1.314 3% 139 3% 128 106% Soes terkwartier 527-16% 53-34% 25-34% De Koppel 207 7% 25-14% 28 300% Kruiskamp 352-10% 37-16% 28 4% Schothors t Zuid 195-7% 27 59% 24 0% Schothors t Noord 277 15% 31 121% 12-29% Liendert 347 9% 53 23% 26 73% Rustenburg 44-40% 4-60% 2-71% Schuilenburg 182-5% 18-33% 19 19% Randenbroek 352 5% 37 28% 20 0% Vermeerkwartier 257-26% 10-62% 15-68% Leusderkwartier 219-8% 13-32% 16-41% De Berg Zuid 230-9% 21 0% 32-26% De Berg Noord 464 5% 28-10% 32-3% Hoogland 214-26% 13-13% 13-41% Zielhors t 173-30% 18-14% 26-16% Kattenbroek 282-29% 27-4% 29-41% Nieuwland 218-24% 25-14% 22-50% Hooglanderveen 85-19% 3 50% 15-21% Vathorst 594 17% 69 44% 124 59% afname meer dan 50% afname 25%-50% toename 15% tot 100% meer dan 2x zoveel als het Amersfoortse gemiddelde Meldingen jeugdoverlast Amersfoort registreerde in 2016 zo n 1161 meldingen van jeugdoverlast. Dat zijn ongeveer 8 meldingen per 1000 inwoners. Er zijn grote verschillen per wijk. Relatief de meeste meldingen kwamen binnen in De Koppel. Ook in Kattenbroek en Nieuwland, de wijken met naar verhouding veel tieners, kwamen veel meldingen binnen. Naast Stadskern/Zonnehof komen er ook relatief veel meldingen binnen in aandachtswijken Liendert, Randenbroek en Kruiskamp, terwijl het aantal in het Soesterkwartier onder het Amersfoortse gemiddelde zit. Het aantal meldingen is vooral toegenomen in De Koppel en verder in Kattenbroek, het centrum en Schothorst-Noord. In Schuilenburg is het sterk gedaald. Figuur 4. Meldingen jeugdoverlast/1000 inw. De Koppel Kattenbroek Liendert Stadskern/Zonnehof Nieuwland Randenbroek Kruiskamp Vermeerkwartier Vathorst Schuilenburg Bergkwartier Schothorst-Zuid Zielhorst Hoogland Soesterkwartier Schothorst-Noord Leusderkwartier Rustenburg Hooglanderveen Amersfoort 0 5 10 15 20 2016 2015 6 Ontwikkeling misdrijven 2007-2016
Amersfoort relatief veilig Een beter beeld van de Amersfoortse veiligheid geeft de vergelijking met Nederland en andere (grotere) gemeenten. Het aantal misdrijven per 1000 inwoners is in Amersfoort vergelijkbaar met dat van Nederland. Maar Amersfoort telt relatief weinig misdrijven als we de stad vergelijken met andere steden. Vooral het aantal geregistreerde geweldsmisdrijven en fietsdiefstallen ligt hier relatief laag (tabel 6). Tabel 6. Misdrijven in 2016 per 1000 inwoners: Amersfoort vergeleken met middelgrote steden per 1000 inwoners Amers foort Nederland gemeenten vergelijkings- 100.000-300.000 gemeenten * mis drijven totaal 55,2% 54,7% 64,7% 67,8% geweldsmisdrijven 4,5% 4,5% 6,3% 6,9% diefs tal uit woning 4,1% 4,1% 4,4% 4,5% diefs tal fiets 5,8% 6,8% 9,2% 8,6% vernieling / beschadiging 6,4% 5,6% 6,4% 6,8% * De gemeenten die enigszins vergelijkbaar zijn met Amersfoort qua inwonertal en historische binnenstad zijn Arnhem, Breda, Haarlem, s-hertogenbosch en Zwolle. Bron: waarstaatjegemeente.nl Aangiftebereidheid daalt in Nederland De cijfers in dit rapport laten zien wat er bij de politie bekend is via aangiften. Maar veel misdrijven vinden plaats zonder dat de politie daarvan in kennis wordt gesteld. Dit zogenaamde dark number verschilt per delict. Deze is vooral laag bij cybercrime, fiets- en winkeldiefstallen, maar ook bij geweldsmisdrijven worden veel zaken niet geregistreerd bij de politie. Uit de onlangs gepubliceerde landelijke Veiligheidsmonitor blijkt dat de aangiftebereidheid sinds 2014 afneemt. Die daling verschilt per delict. Vooral van zakkenrollen en woninginbraak wordt minder vaak aangifte gedaan (zie figuur 5). Wat die tendens betekent voor de Amersfoortse misdaadcijfers is nog niet te zeggen. In het najaar van 2017 zal dit verder worden onderzocht via de Monitor Leefbaarheid en Veiligheid. Figuur 5. Aangiftebereidheid Nederland 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2012 2013 2014 2015 2016 (poging tot) woninginbraak diefstal uit/vanaf de auto (poging tot) zakkenrollerij fietsdiefstal totaal delicten (traditioneel) geweldsdelicten totaal vandalismedelicten Bron: CBS, Veiligheidsmonitor 2016 7 Ontwikkeling misdrijven 2007-2016