ENERGIE MANAGEMENT ACTIEPLAN

ENERGIE MANAGEMENT ACTIEPLAN Status: Definitief Datum van uitgifte: 12-09-2016 Datum van ingang: 14-09-2016 Versienummer: 3.0 Copyright Joulz Voor nadere informatie: Joulz, KVM, H.W. van der Vlugt

Inhoud ENERGIE MANAGEMENT ACTIEPLAN... 1 DOCUMENTBEHEER... 3 0. INLEIDING... 4 1. AMBITIES... 5 1.1 MISSIE VAN JOULZ... 5 1.2 ENERGIEBELEID VAN JOULZ... 5 1.3 AMBITIES VAN JOULZ... 6 2. SCOPE... 7 2.1 ORGANISATIESTRUCTUUR JOULZ... 7 2.2 ORGANISATORISCHE GRENZEN CO2-PRESTATIELADDER... 8 2.3 PROJECTEN MET CO2-GERELATEERD GUNNINGVOORDEEL... 8 2.4 MANAGEMENTSTRUCTUUR VAN JOULZ... 9 3. WERKWIJZE... 10 3.1 ALGEMENE VERANTWOORDELIJKHEID... 10 3.2 ENERGIE EN CO2 PRESTATIES... 10 3.3 DOELSTELLINGEN... 11 3.4 IMPLEMENTATIE... 11 3.5 MONITOREN EN BEOORDELEN... 11 3.6 RAPPORTEREN... 11 3.7 CONTINUE VERBETERING... 11 3.7.1 Interne audit... 11 3.7.2 Directiebeoordeling... 11 4. CO 2 DOELSTELLINGEN ALGEMEEN... 12 4.1 DOELSTELLINGEN ENECO GROEP... 12 4.2 ALTERNATIEVE BRANDSTOFFEN EN GROENE STROOM... 12 5. CO 2 DOELSTELLINGEN PER JAAR... 13 5.1 DOELSTELLINGEN 2015... 13 5.2 DOELSTELLINGEN 2016... 14 DOC_Energiemanagement_actieplan_Joulz V3.0 Pagina 2 van 14

Documentbeheer Documentgegevens Documentnaam Energiemanagement_actieplan_Joulz Versie 3.0 Status Definitief Datum 14-09-2016 Auteur(s) H. van der Vlugt Tabel 1 Documentgegevens Versie en wijzigingsoverzicht Versie Datum Status Review door Wijzigingen 1.0 07-09-2015 Definitief B. de Jong 2.0 15-09-2015 Definitief B. de Jong 2.1 12-09-206 Concept H. van der Vlugt Organisatie, ambities, inhoud, doelstellingen 3.0 14-09-2016 Definitief H. van der Vlugt Tabel 2 Versie en wijzigingsoverzicht Naam Autorisatie Datum Anja Vijselaar Marcel Toorenburg Tabel 3 Autorisatielijst DOC_Energiemanagement_actieplan_Joulz V3.0 Pagina 3 van 14

0. Inleiding Joulz Energy Solutions B.V. is sinds 2011 gecertificeerd voor de CO2-Prestatieladder, en heeft sinds november 2015 een CO2 Bewust Certificaat op het hoogste niveau, niveau 5. Daarmee heeft Joulz inzicht in haar eigen CO2-emissie, de CO2-emissies binnen de ketens waarin wij werken en zijn we actief bezig om deze CO2-emissies te reduceren. Dit Energie Management Actieplan bevat de vaststelling van onze ambities op het gebied van energieen CO2-reductie, en de wijze waarop we die ambities willen realiseren. Het is van toepassing op alle operationele en ondersteunende activiteiten van Joulz Energy Solutions (in document benoemd als: Joulz ), daar waar het de beheersing van energie en CO2-uitstoot aangaat. Het plan is opgesteld door de afdeling KVM. Dit plan maakt onderdeel uit van de CO2-prestatieladder systematiek (Handboek 3.0) en wordt volgens de PDCA-cyclus gemonitord, vastgesteld en waar nodig bijgesteld. Het Energie Management Actieplan maakt onderdeel uit van het zorgsysteem van Joulz, welke verder bestaat uit de gecertificeerde systemen: NEN ISO 9001, NEN ISO 14001, VCA**, OHSAS 18001, BTR, BRL 7001 en 7004, CKB en de Veiligheidsladder. Het zorgsysteem is digitaal toegankelijk voor alle medewerkers van Joulz. Dit Energie Management Actieplan bestaat uit de volgende secties: Sectie 0 is de introductie van dit Energie Management Actieplan. Sectie 1 definieert de ambities van Joulz. Sectie 2 omvat de scope van het Energie Management Actieplan Sectie 3 definieert de werkwijze van het Energie Management Actieplan Sectie 4 bevat de algemene doelstellingen op het gebied van energie- en CO2-reductie Sectie 5 bevat de jaarlijkse doelstellingen op het gebied van energie- en CO2-reductie DOC_Energiemanagement_actieplan_Joulz V3.0 Pagina 4 van 14

1. Ambities 1.1 Missie van Joulz Joulz is onderdeel van Eneco Groep. Duurzame energie voor iedereen is onze gezamenlijke missie. Wij weten dat duurzaam kan. Gezamenlijk, met klanten en partners, kunnen we de overgang maken naar een volledig duurzame energievoorziening waarin alle energie uit eindeloze, natuurlijke en schone bronnen komt, zoals wind en zon. Energietransitie zorgt voor complexiteit De energietransitie van traditionele naar duurzame energievoorziening is in volle gang en zet onverminderd voort. We zien dat de verduurzaming van de energievoorziening voor onze klanten uitdagingen en kansen met zich meebrengt. Denk aan ongelijktijdigheid tussen het moment van grootste consumptie en hoogste opwekking van duurzame energie én het steeds meer inpassen van intelligentie in de netten. Deze uitdagingen en kansen zorgen voor een toenemende complexiteit in de energievoorziening. Complexiteit die niet mag leiden tot hogere, maar juist tot lagere maatschappelijke kosten. Door deze complexiteit en de ambitie de energievoorziening betaalbaar te houden, hebben net- en railbeheerders, energie opwekkers, industriële grootverbruikers en andere partijen die voor hun continuïteit afhankelijk zijn van energie, behoefte aan een partij die hen op strategisch én operationeel niveau kan ondersteunen. Integraal, vooruitstrevend, vakmanschap Wij zijn ervan overtuigd dat het investeren in verduurzaming en automatisering aan de ene kant en het betaalbaar houden van energie aan de andere kant, vraagt om een partij die vanuit haar uitgebreide kennis, vakmanschap en ervaring met energie een duidelijk beeld heeft wat er nu en in de toekomst nodig is voor de energievoorziening van morgen; die daarbij voorop durft te lopen. Met de ontwikkelingen die in alle delen van de netten gaan plaatsvinden, moet de energievoorziening integraal worden benaderd en zullen de netten, meer dan ooit, geanalyseerd moeten worden op basis van nog niet eerder beschikbare gegevens. Een partij die met vernieuwende, toekomstbestendige technische oplossingen komt en die de energieketen integraal kan benaderen, heeft de toekomst. Een partij moet dan zowel de juiste technologische kennis hebben als de vakmensen om ervoor te zorgen dat de opdrachtgever nu al grip houdt. Joulz is die partij en loopt voorop met technisch vooruitstrevende oplossingen om, samen met onze klanten de energievoorziening van morgen mogelijk te maken. 1.2 Energiebeleid van Joulz Het energiebeleid van Joulz wordt gedragen door de belangrijke pijler Duurzaamheid. Duurzaamheid maakt onderdeel uit van onze waarde propositie. Joulz is namelijk klaar voor een duurzame toekomst. Op basis van onze jarenlange ervaring en continue investering in onze mensen wordt Joulz gezien als specialist in het bedenken, realiseren en onderhouden van oplossingen in een moderne, duurzame en veilige Energie infrastructuur. Joulz biedt haar klanten de mogelijkheid om hun doelstellingen op het gebied van duurzame energievoorziening te halen. DOC_Energiemanagement_actieplan_Joulz V3.0 Pagina 5 van 14

De energieproblematiek is slechts één van de aspecten van duurzaamheid. Kijkend naar duurzaamheid richt Joulz zich ook op het respectvol en zorgvuldig omgaan met mens, omgeving en middelen. De reductie van energie en CO2-uitstoot is een van de onderdelen van het maatschappelijk verantwoord ondernemen van Joulz. Joulz heeft haar CO2-emissie berekend en jaarlijks worden CO2- reductie doelstellingen opgesteld. Als onderdeel van dit reductieprogramma wil Joulz ook de leveranciers stimuleren om duurzame producten te leveren en een duurzame bedrijfsvoering te voeren. Het is de persoonlijke verantwoording van iedere medewerker van Joulz het energiebeleid te handhaven door aandacht te schenken aan het gedachtegoed van Duurzaamheid. Tevens verwacht de directie dat leidinggevenden hun medewerkers, en medewerkers en leidinggevenden elkaar onderling, aanspreken indien zij zien dat niet volgens dit gedachtegoed gewerkt wordt. 1.3 Ambities van Joulz Naast de algemene missie zoals die is vastgelegd in het duurzaamheidsbeleid zijn bij het bepalen van de ambities op het gebied van energie- en CO2-reductie nog een aantal uitgangspunten van belang: - de resultaten van de reductieacties in de periode 2011-2015: wat is er al gerealiseerd en wat - heeft dit opgeleverd? - de huidige samenstelling van het energieverbruik en de Carbon Footprint: wat zijn de - significante energie- en emissiestromen? - de relatieve positie ten opzichte van sectorgenoten: is Joulz koploper, middenmoter of - achterblijver met in achtneming van de reeds gerealiseerde maatregelen? - (sector)initiatieven op het gebied van energie- en CO2-reductie: welke zijn voor Joulz interessant en dragen bij aan reductie in onze ketens? Op basis van een analyse van bovenstaande punten heeft Joulz de ambitie om op het gebied van energie en CO2 de bereikte resultaten te behouden en waar mogelijk te verbeteren. Dit wordt gerealiseerd door het jaarlijks vaststellen van kwantitatieve doelstellingen en maatregelen specifiek gericht op het verder verminderen van het energieverbruik en de CO2-uitstoot. DOC_Energiemanagement_actieplan_Joulz V3.0 Pagina 6 van 14

2. Scope Dit Energie management actieplan is van toepassing op alle activiteiten binnen Joulz die direct of indirect effect kunnen hebben op de reductie van energie en CO2-uitstoot. Organisatorisch specifiek gaat het daarbij om Joulz Energy Solutions B.V. (zie 3.1), onze organizational boundary (zie 3.2) en onze projecten met CO2 gerelateerd gunningvoordeel (zie 3.3). In de praktijk betekent dit dat waar activiteiten onder regie van Joulz Energy Solutions B.V. vallen, de verantwoording voor de CO2- productie wordt genomen: de sturing ligt duidelijk bij de eigen organisatie. 2.1 Organisatiestructuur Joulz 2015-2016 Joulz Energy Solutions B.V. is een besloten vennootschap wiens moeder Eneco B.V. is en zelf geen dochters heeft. Figuur 1 Eneco groep 2015-2016 2016-.. In het kader van de splitsing van de energiediensten van de Eneco Groep per 1 januari 2017, is Joulz Energy Solutions per 1 juli 2016 in zijn geheel over gegaan naar Stedin (de toekomstige netwerkgroep). Joulz wordt net als Stedin Diensten en CityTec een aparte business unit binnen de netwerkgroep die als commerciële partij naast de activiteiten voor zusterbedrijven ook voor derden activiteiten uitvoert. DOC_Energiemanagement_actieplan_Joulz V3.0 Pagina 7 van 14

Figuur 2 Stedin Netwerkgroep 2017 2.2 Organisatorische grenzen CO2-Prestatieladder Bij het vaststellen van de organisatiegrenzen ( organizational boundary ) waarvoor het Energie Management Actieplan van toepassing is, worden de richtlijnen van handboek 3.0 van de CO2- Prestatieladder gevolgd. De organisatiegrenzen van Joulz worden daarbij bepaald volgens het principe van de operationele invloedsfeer van het te certificeren bedrijf (methodiek Greenhouse Gas Protocol). Daarnaast wordt jaarlijks een inkoopanalyse uitgevoerd om te kijken naar de invloedssfeer van Joulz binnen de Eneco Groep. Bij de uitgevoerde inkoopanalyse over het laatste volledige boekjaar (2015) zijn geen concernaanbieders vastgesteld die moeten worden meegenomen in de boundary. 2.3 Projecten met CO2-gerelateerd gunningvoordeel Joulz voert projecten uit waarbij, met gebruik van het CO2 Bewust Certificaat, CO2-gerelateerd gunningvoordeel is gekregen. Deze projecten vallen binnen de scope van het Energie Management Actieplan. Er worden geen specifieke doelstellingen en maatregelen voor deze projecten vastgesteld. Projectnr Projectnaam / start einde Relevante scope 1 en 2 Lokatie emissiestromen S417265 OS ProRail-Zevenaar 2014 2015 - Wagenpark Zevenaar - Zakelijk verkeer S421133 Prorail-25Kv Schiedam sep Nog niet - Wagenpark 2016 bekend - Zakelijk verkeer Tabel 1 Projecten met CO2-gerelateerd gunningvoordeel, status aug 2016 DOC_Energiemanagement_actieplan_Joulz V3.0 Pagina 8 van 14

2.4 Managementstructuur van Joulz De managementstructuur van Joulz is een hiërarchische organisatie met een centrale directie in Rotterdam. Figuur 3 Organisatiestructuur Joulz 2016 In 2016 is binnen Joulz een veranderingsproject opgestart, FLOW 2020. Dit omvat een herstructurering van het organisatiemodel en de bijbehorende werkprocessen, taken en verantwoordelijkheden. Eind 2016 zullen de eerste organisatorische wijzigingen worden doorgevoerd. DOC_Energiemanagement_actieplan_Joulz V3.0 Pagina 9 van 14

3. Werkwijze 3.1 Algemene verantwoordelijkheid Het is de verantwoordelijkheid van de algemeen directeur van de Joulz om zich te verzekeren dat de inhoud van dit actieplan wordt opgevolgd en dat alle veranderingen die een impact hebben op het Energie management actieplan worden besproken binnen de organisatie. De resultaten van het Energie Management Actieplan worden vastgelegd in de directiebeoordeling. Het Energie Management Actieplan wordt aangepast en bijgewerkt zodra er aanleiding voor is, zoals bij wijziging van wetten of wijziging in de operationele uitvoering. Beheer van het plan ligt bij de milieukundige van afdeling KVM. 3.2 Energie en CO2 prestaties Binnen Joulz is een systeem ingericht voor continue registratie en periodieke consolidatie van het energieverbruik en de CO2-emissies, zodat kan worden gevolgd of de voorgenomen ambities worden behaald. De volgende CO2-emissie categorieën (en onderliggende energiebronnen) worden onderscheiden: CO2-emissies scope 1 Wagenpark Brandstoffen Airco en koeling CO2-emissies scope 2 Elektriciteitsverbruik Zakenreizen privé auto Zakelijk Openbaar Vervoer Zakenreizen vliegtuig CO2-emissies scope 3 Afvalverwerking Elektriciteitsverbruik bij klanten Woon-werkverkeer Papierverbruik Overig verbruik De energieverbruiken en CO2-emissies worden maandelijks geïnventariseerd door Eneco Footprint. De uitkomsten worden door de afdeling KVM geanalyseerd en halfjaarlijks in- en extern gerapporteerd. Een belangrijk onderdeel van het verzamelen van gegevens is het kunnen vaststellen in welke mate de aangeleverde data volledig en juist zijn. Tevens is van belang, indien er gebruik gemaakt wordt van omrekeningen of schattingen op basis van kengetallen, dit duidelijk aan te geven en te streven naar een verbetering van de data. Hiervoor beschikt Joulz over een kwaliteitsmanagement plan voor de inventaris. DOC_Energiemanagement_actieplan_Joulz V3.0 Pagina 10 van 14

3.3 Doelstellingen Vanuit de CO2-inventarisatie wordt gekeken welke onderdelen in aanmerking komen voor het formuleren van doelstellingen op het gebied van energiereductie en CO2-uitstoot. De KVM afdeling analyseert de reductiekansen en legt mogelijke reductiedoelstellingen voor aan de Directie van Joulz. De Directie stelt uiteindelijk de reductiedoelstellingen vast. Onder doelstellingen valt ook de deelname en participatie van Joulz aan (keten)initiatieven die gericht zijn op energie- en CO2-reductie. Voorstellen kunnen door elke medewerker worden ingediend bij MT, die verantwoordelijk is voor besluit over deelname. De lijst van initiatieven is opgenomen op de website van Joulz en wordt actueel gehouden door de Milieukundige samen met de afdeling communicatie. 3.4 Implementatie De vastgestelde doelstellingen worden voorzien van een Plan van Aanpak en aan medewerkers gekoppeld. Deze zijn verantwoordelijk voor uitvoering van de maatregelen. 3.5 Monitoren en beoordelen Twee keer per jaar wordt de voortgang ten opzichte van de reductiedoelstellingen bepaald. De afdeling KVM rapporteert de voortgang aan het MT van de Joulz. Het MT kan besluiten of bijsturing van de doelstellingen noodzakelijk is. 3.6 Rapporteren Twee keer per jaar wordt intern en extern gecommuniceerd over de voortgang ten opzichte van de reductiedoelstellingen. Daarbij wordt de naast de inzichtelijke gemaakte voortgang gecommuniceerd over eventuele bijsturing. Tevens wordt de website van Joulz bijgewerkt met de laatste versie van de CO2-boekhouding en de voortgang van de reductiedoelstellingen van Joulz. 3.7 Continue verbetering 3.7.1 Interne audit Periodiek wordt door de afdeling KVM een interne audit uitgevoerd. De interne audit is gericht om te toetsen of het Energie management actieplan van Joulz effectief en doelmatig is geïmplementeerd. De afdeling KVM stelt een auditrapport op met daarin de eventuele bevindingen van de interne audit en levert deze op aan het MT KVM. Indien er sprake is van bevindingen, worden deze meegenomen op verzoek van het MT als actiepunten voor het aanpassen of verbeteren van het Energie Management Actieplan en de implementatie ervan. 3.7.2 Directiebeoordeling Als onderdeel van de jaarlijkse directiebeoordeling die wordt uitgevoerd voor het integraal zorgsysteem van Joulz, wordt ook een directiebeoordeling uitgevoerd op het energiebeleid van Joulz. In de directiebeoordeling wordt gekeken naar de effectiviteit van het Energie Management Actieplan, de voortgang van de reductiedoelstellingen, het beleid en of bijsturing noodzakelijk is. DOC_Energiemanagement_actieplan_Joulz V3.0 Pagina 11 van 14

4. CO 2 doelstellingen algemeen 4.1 Doelstellingen Eneco groep Het is de ambitie van ENECO om de energiebehoefte van onze klanten en onszelf binnen de grenzen van een leefbare planeet te krijgen. Niet alleen voor onszelf, maar ook voor de generaties na ons. Voor de milieu impact op klimaatverandering zijn enkele indicatoren (Key Performance Indicators, KPI s) gedefinieerd waarop gestuurd wordt: Reductie van de milieu-impact van het elektriciteitsgebruik van onze klanten op klimaatverandering. Reductie van de milieu-impact van alle eigen elektriciteitsgebruik van Eneco Groep op klimaatverandering. Handhaving van de gerealiseerde CO2-reductie per medewerker. 4.2 Alternatieve brandstoffen en groene stroom Joulz heeft de ambitie om alternatieve brandstoffen en groene stoom en gas te gebruiken voor al het energieverbruik in haar panden. Om deze ambitie te realiseren wordt mede gebruik gemaakt van de energiebesparingsmaatregelen vanuit het moederbedrijf. DOC_Energiemanagement_actieplan_Joulz V3.0 Pagina 12 van 14

5. CO 2 doelstellingen per jaar 5.1 Doelstellingen 2015 Algemeen Doelstelling: Consolideren van de CO 2 uitstoot per medewerker t.o.v. niveau 2014 Verantwoordelijke Directie Joulz Hoe Zie scope 1, 2 & 3 reductiedoelstellingen. Aanvullend levert Joulz een actieve bijdrage aan de verdere aanscherping van het mobiliteitsbeleid binnen de Eneco Groep. Wijze van meten: via de CO2 boekhouding Wanneer: 31 december 2015 gereed Scope 1 en 2 reductie doelstellingen Hieronder zijn de CO2 reductie doelstelling voor scope 1 beschreven. Voor scope 2 zijn geen reductie doelstellingen voor 2015 opgenomen, omdat de mogelijkheden voor reductie van het elektriciteitsverbruik beperkt zijn en er ook al gebruik gemaakt wordt van groene energie. Bij de CO2 reductiedoelstellingen is aangegeven wie verantwoordelijk is, de maatregelen en de wijze van meten. Doelstelling: Gasverbruik in m3 JES panden verlagen met 2,5% t.o.v. niveau 2014 Verantwoordelijke Directie Joulz Hoe - Vergroening pand aan de Nijverheidsweg in Utrecht - Plaatsen warmte koude pompen - Bewustwording personeel ten aanzien van gasverbruik d.m.v. communicatie Wijze van meten: via de CO2 boekhouding Wanneer: 31 december 2015 gereed Doelstelling: CO 2 uitstoot bedrijfsauto s per km verminderen met 2,5% t.o.v. niveau 2014 Verantwoordelijke Directie Joulz Hoe - Betere planning van monteurs, waardoor minder werkverkeer kilometers gereden worden. - Bewustwording medewerker d.m.v. communicatie en E-learning. - Aanschaf van energie zuinigere auto s bij vervanging. Wijze van meten: via de CO2 boekhouding Wanneer: 31 december 2015 gereed DOC_Energiemanagement_actieplan_Joulz V3.0 Pagina 13 van 14

5.2 Doelstellingen 2016 Scope 3 reductie doelstellingen Joulz constateert dat de scope 1 en 2 CO2 reductie mogelijkheden voor de Joulz vanuit gezonde economische bedrijfsvoering zal afnemen en daarom richt Joulz zich de komende jaren op CO2 reductie in afvalstromen, woon werk verkeer en andere broeikasgassen en de keten. Doelstelling: 2,5% minder restafval in vergelijking met andere afvalstromen t.o.v. niveau 2014. Dit percentage vertegenwoordigt een reductie van 14,92 ton Co2. (uitgangspunt bij gelijkblijvende emissiefactoren) Verantwoordelijke Directie Joulz Hoe - Inzichtelijk maken afvalstromen nieuwe Joulz Energy Solutions Inzichtelijk maken wijze van verwerking restafval door Afvalverwerker Meer scheiden van restafval Wijze van meten: via de CO2 boekhouding Wanneer: 31 december 2016 gereed Joulz beschouwt zich achterblijvend als het om gaat om het verder scheiden van restafval. 40% van het totaal afval vertegenwoordigt restafval. Dit is hoger dan gemiddeld (bron van Gansewinkel). Gezien dit percentage heeft dit een hoog CO2 reductiepotentieel. Doelstelling: Verantwoordelijke Hoe Wijze van meten: Wanneer: 5% meer openbaar vervoer gebruik bij Woon-Werkverkeer t.o.v. 2014. Dit percentage vertegenwoordigt 23,28 ton CO 2. (uitgangspunt bij gelijkblijvende emissiefactoren) Directie Joulz - Onderzoek naar reisgedrag medewerkers - Implementatie gerichte maatregelen voor het stimuleren van OV. - Ambities en adviezen t.a.v. CO2 reductiemaatregelen mobiliteit op groepsniveau. via de CO2 boekhouding 31 december 2016 gereed Joulz beschouwt zich achterblijvend/volgend als het gaat om Openbaarvervoer gebruik in vergelijking met de Eneco groep. DOC_Energiemanagement_actieplan_Joulz V3.0 Pagina 14 van 14