Pure winst voor de patiënt

Beste ziekenhuizen Beste ziekenhuizen 26 Elsevier 1 november 2014 27 BESTE ZIEKENHUIZEN Pure winst voor de patiënt De beste ziekenhuizen 2010-2014 Balans van vijf jaar onderzoek naar kwaliteit van de zorg Maximale eindscore over vijf jaar in Harderwijk Maximale score patiëntgerichtheid in Harderwijk Spaarne Ziekenhuis in Hoofddorp Maximale score medische zorg in Almere Sint Franciscus Gasthuis in Rotterdam De meest constante prestaties 2010-2014 Vijf jaar achtereen eindscore hoger dan gemiddeld Reinier de Graaf Gasthuis Gelre Ziekenhuizen Apeldoorn Groene Hart Ziekenhuis St. Anna Ziekenhuis Ikazia Ziekenhuis Sint Franciscus Gasthuis Jeroen Bosch Ziekenhuis Spaarne Ziekenhuis Meander Medisch Centrum Streekziekenhuis Koningin Beatrix Máxima Medisch Centrum Ziekenhuis Bronovo Onze Lieve Vrouwe Gasthuis het onderdeel medische zorg dan de rest, en dat is het Vlietland Ziekenhuis in Schiedam. Het Vlietland is al twee jaar achtereen een stijger in een verder vooral stabiel ogend veld. Het Spaarne Ziekenhuis blinkt dit jaar opnieuw uit in patiëntgerichtheid, het HagaZiekenhuis in medische zorg. Voor het eerst staan dit jaar alle resultaten van het onderzoek online, te vinden via besteziekenhuizen.elsevier.nl. De site biedt de mogelijkheid om ziekenhuizen te vergelijken. Alle ziekenhuizen en nevenvestigingen, ook buitenpoli s, zijn makkelijk te vinden via een landkaart. Zoeken in de eigen regio of op gewenste afstand van de woonplaats kan ook. Per ziekenhuis is een compleet rapport te raadplegen. De opzet en de wijze van beoordelen bleven in vijf jaar tijd vrijwel ongewijzigd. Met als doel betrouwbare en in de historie vergelijkbare resultaten te produceren. De kwaliteit van ziekenhuizen is vergeleken aan de hand van openbare, feitelijke informatie. Elonderzoek / Waar is de dienstverlening aan de patiënt optimaal, waar zijn de waarborgen voor veilige zorg het best? Vijf jaar onderzoek naar het functioneren van ziekenhuizen: met een pluim voor. Arthur van Leeuwen Het is een compliment meer dan waard: het in Harderwijk heeft als enige ziekenhuis de afgelopen vijf jaar steevast de hoogste eindscore behaald in het jaarlijkse onderzoek De beste ziekenhuizen door Elsevier, uitgevoerd met ondersteuning van bureau SiRM. Het betekent dat het St Jansdal uitzonderlijk goed voldoet aan de eisen die Elsevier stelt aan de Nederlandse ziekenhuizen: veilig, nauwgezet en up-to-date in de medische zorg, betrouwbaar en solide als orga- nisatie, en optimaal als begeleider en voorlichter van de patiënt. Drie ziekenhuizen onderscheidden zich daarnaast de afgelopen vijf jaar op onderdelen. Het Spaarne Ziekenhuis in Hoofddorp bereikte de maximale score voor patiëntgerichtheid, en het in Almere en het Sint Franciscus Gasthuis in Rotterdam voor de medische zorg (zie De beste ziekenhuizen 2010-2014 op pagina 27). Ook dit jaar staat het St Jansdal bij een kopgroep van deze keer tien ziekenhuizen met een eindscore van vier bollen (zie Eindoordeel 2014 op pagina 29). Uit de puntentelling komt dit jaar één koploper tevoorschijn die het nog net iets beter doet op Openheid van zaken Verstrekte gegevens exclusief sterftecijfers Meest transparante ziekenhuizen 1. Medisch Centrum Leeuwarden 2. Het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis 3. Medisch Spectrum Twente 4. Ziekenhuis Zeeuws-Vlaanderen 5. Isala Minst transparante ziekenhuizen 1. Ziekenhuis Rivierenland 2. Martini Ziekenhuis 3. Amphia Ziekenhuis 4. Ziekenhuis Bernhoven 5. Antonius Ziekenhuis Foto Lex van Lieshout/ANP Spoedeisende hulp in Patiëntgerichtheid 2010-2014 Vijf jaar achtereen score dienstverlening en wachttijden hoger dan gemiddeld Antonius Ziekenhuis St. Anna Ziekenhuis Gelre Ziekenhuizen Apeldoorn St Antonius Ziekenhuis Gelre Ziekenhuizen Zutphen Slotervaartziekenhuis Groene Hart Ziekenhuis Spaarne Ziekenhuis Havenziekenhuis Streekziekenhuis Koningin Beatrix IJsselland Ziekenhuis TweeSteden Ziekenhuis Laurentius Ziekenhuis Ziekenhuis Bronovo Meander Medisch Centrum Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Zuwe Hofpoort Ziekenhuis Medische zorg 2010-2014 Vijf jaar achtereen score veiligheid en effectiviteit hoger dan gemiddeld Albert Schweitzer Ziekenhuis Orbis Medisch Centrum Reinier de Graaf Gasthuis Ikazia Ziekenhuis Jeroen Bosch Ziekenhuis Rode Kruis Ziekenhuis Martini Ziekenhuis Sint Franciscus Gasthuis Máxima Medisch Centrum Medisch Spectrum Twente Ziekenhuisgroep Twente Elsevier Bron: Elsevier/SiRM De beste ziekenhuizen 2014

Beste ziekenhuizen Elsevier 1 november 2014 Beste ziekenhuizen 29 28 We sturen niet mechanisch op data het st Jansdal koerst op de menselijke factor 050-5201490 info@cavari.nl www.cavari.nl Jan Voorburg: Snel ingrijpen, niet wachten Elke week zitten we aan tafel met de medische staf en managers. Alle cijfers per vakgroep krijg ik op mijn bureau. Dan bespreken wat er goed en fout ging, de time-outprocedures in de operatiekamer, het gebruik van antibiotica, alles komt langs. Maar we sturen niet mechanisch op data. Wat is het geheim achter de goede prestaties van in Harderwijk? Jan Voorburg (57), zes jaar bestuurder en eerder cardioloog, houdt strikt de vinger aan de pols. Meten en cijferen zijn in de zorg onontbeerlijk om signalen op te vangen, mocht er iets mis zijn. Maar, zegt Voorburg: Kwaliteit is vooral een product van de huiscultuur, van de mensen die het doen. De eerste vraag is dus: wat is er precies aan de hand? Als darmoperaties meer complicaties opleveren dan gemiddeld, zoeken we uit of het structureel is, of het misschien aan één chirurg ligt. Vervolgens is de weg niet die van de repressie. Ons eerste doel is dat mensen hun werk verbeteren. Hij gebruikt herhaaldelijk de term kort-cyclisch, snel ingrijpen als de kwaliteit te wensen overlaat, en niet wachten op de cijfers van 2013. Terugkijken na een jaar? Ik denk in termen van weken en vooruitzien. Zonder vertrouwen geen verantwoordelijkheid. We steken veel tijd en energie in onze medewerkers, ook privé door allerlei uitjes en activiteiten. Het is simpel: als mensen voldoening vinden, trots zijn en fluitend naar hun werk gaan, dan zijn ze op hun best. a d v e r t e n t i e Beste Ziekenhuizen sevier en bureau SiRM baseren de beoordeling op de zogeheten prestatie-indicatoren waarover ziekenhuizen verplicht zijn informatie aan te leveren aan de Inspectie voor de Gezondheidszorg en het Zorginstituut Nederland. In de loop der jaren zijn die sets van indicatoren uitgebreid en aangepast (zie Hoe zijn alle ziekenhuizen beoordeeld en vergeleken? op pagina 34). Dit jaar zijn 515 indicatoren gebruikt voor het onderzoek, ruim eenderde van het totaal dat de ziekenhuizen leveren. Het gaat daarbij zowel om acute zorg als behandelingen waarvoor de patiënt een afspraak moet maken. De eisen zijn opgesteld door de ziekenhuizen en medisch specialisten zelf. Bij de beoordeling zijn daarnaast ook de veelbesproken volumenormen voor operaties betrokken. Dat zijn de minimale aantallen operaties die medisch specialisten volgens hun wetenschappelijke verenigingen moeten halen per jaar, willen zij voldoende ervaring en routine hebben om de veiligheid van de patiënt te kunnen waarborgen (zie Ervaring maakt van dokters betere dokters op pagina 32). De 515 indicatoren plus volumenormen leiden samen tot een eindoordeel dat rust op twee pijlers: de patiëntgerichtheid van het ziekenhuis en de medische zorg. De beoordeling zelf is uitgedrukt in bollen : de specialistisch teamwork geeft de doorslag! Sommige hartpatiënten houden klachten die hun cardioloog, ook na uitgebreid onderzoek, niet goed kan verklaren. Daardoor blijft een oplossing voor de ervaren beperkingen vaak uit. Cavari Clinics combineert de kennis en kunde van verschillende medisch specialisten om wèl een verklaring en oplossing te vinden. Wij bekijken en behandelen de klachten in hun samenhang. Het integratieve zorgmodel het hart van alle kanten is door ons ontwikkeld voor patiënten met deels onbegrepen cardiale klachten. Dit model is een van onze integratieve zorgmodellen voor patiënten die een lichamelijke ziekte hebben, maar waarbij de ernst van de lichamelijke klachten niet goed verklaard kan worden. Kijk voor informatie over onze zorgmodellen en over ons expertisecentrum gezondheid en werk op onze website. Foto Lex van Lieshout ANP XTRA eindoordeel 2014 & medische Zorg MEDISCHE ZORG EINDOORDEEL STIJGING/DaLING Alkmaar, Medisch Centrum Alkmaar -1 Almere, y 0 Amersfoort, Meander Medisch Centrum -1 Amstelveen, Ziekenhuis Amstelland 1 Amsterdam, BovenIJ Ziekenhuis -1 Amsterdam, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis y 0 Amsterdam, Sint Lucas Andreas Ziekenhuis y 0 Amsterdam, Slotervaartziekenhuis -2 Apeldoorn, Gelre Ziekenhuizen Apeldoorn y 0 Arnhem, Ziekenhuis Rijnstate y 0 Assen, Wilhelmina Ziekenhuis Assen -1 Bergen op Zoom, Lievensberg Ziekenhuis 1 Beverwijk, Rode Kruis Ziekenhuis y 0 Boxmeer, Maasziekenhuis Pantein -1 Breda, Amphia Ziekenhuis y 0 Capelle aan den Ijssel, Ijsselland Ziekenhuis 1 Delft, Reinier de Graaf Gasthuis y 0 Den Bosch, Jeroen Bosch Ziekenhuis 1 Den Haag, HagaZiekenhuis 1 Den Haag, Medisch Centrum Haaglanden y 0 Den Haag, Ziekenhuis Bronovo 1 Den Helder, Gemini Ziekenhuis y 0 Deventer, Deventer Ziekenhuis 1 Dirksland, Het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis y 0 Doetinchem, Slingeland Ziekenhuis 1 Dokkum, Ziekenhuis DE Sionsberg y 0 Dordrecht, Albert Schweitzer Ziekenhuis y 0 Drachten, Nij Smellinghe -1 Ede, Ziekenhuis De Gelderse Vallei 1 Eindhoven, Catharina Ziekenhuis -1 Eindhoven, Máxima Medisch Centrum y 0 Emmen, Scheper Ziekenhuis y 0 Enschede, Medisch Spectrum Twente -1 Geldrop, St. Anna Ziekenhuis y 0 Goes, Admiraal de Ruyter Ziekenhuis 1 Gorinchem, Beatrixziekenhuis, Rivas Zorggroep y 0 Gouda, Groene Hart Ziekenhuis y 0 Groningen, Martini Ziekenhuis y 0 Haarlem, Kennemer Gasthuis y 0 Hardenberg, Röpcke-Zweers Ziekenhuis y 0 Harderwijk, y 0 Heerenveen, Ziekenhuis Tjongerschans y 0 Heerlen, Atrium Medisch Centrum y 0 Helmond, Elkerliek Ziekenhuis -2 Hengelo, Streekziekenhuis Midden-Twente -2 Hilversum, Tergooiziekenhuizen 1 Hoofddorp, Spaarne Ziekenhuis y 0 VVVV hoogste score VVVv VVvv laagste score MEDISCHE ZORG EINDOORDEEL STIJGING/DaLING Hoogeveen, Ziekenhuis Bethesda -1 Hoorn, Westfriesgasthuis 1 Leeuwarden, Medisch Centrum Leeuwarden 2 Leiden, Diaconessenhuis Leiden y 0 Leiderdorp, Rijnland Ziekenhuis y 0 Lelystad, MC Groep -1 Meppel, Diaconessenhuis Meppel -1 Nieuwegein, St Antonius Ziekenhuis -1 Nijmegen, Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis y 0 Oss, Ziekenhuis Bernhoven y 0 Purmerend, Waterlandziekenhuis 1 Roermond, Laurentius Ziekenhuis y 0 Roosendaal, Franciscus Ziekenhuis y 0 Rotterdam, Havenziekenhuis y 0 Rotterdam, Ikazia Ziekenhuis y 0 Rotterdam, Maasstad Ziekenhuis -1 Rotterdam, Sint Franciscus Gasthuis -1 Schiedam, Vlietland-Ziekenhuis 1 Sittard-Geleen, Orbis Medisch Centrum y 0 Sneek, Antonius Ziekenhuis -1 Spijkenisse, Ruwaard van Putten Ziekenhuis* -1 Stadskanaal, Refaja Ziekenhuis y 0 Terneuzen, Ziekenhuis Zeeuws-Vlaanderen 2 Tiel, Ziekenhuis Rivierenland -1 Tilburg, St. Elisabeth Ziekenhuis y 0 Tilburg, TweeSteden Ziekenhuis y 0 Utrecht, Diakonessenhuis 1 Venlo, VieCuri Medisch Centrum 1 Weert, Sint Jans Gasthuis 1 Winschoten, Ommelander Ziekenhuisgroep -1 Winterswijk, Streekziekenhuis Koningin Beatrix y 0 Woerden, Zuwe Hofpoort Ziekenhuis 1 Zaanstad, Zaans Medisch Centrum -1 Zoetermeer, Het LangeLand Ziekenhuis -1 Zutphen, Gelre Ziekenhuizen Zutphen 1 Zwolle, Isala 1 * Nu Medisch Centrum Spijkenisse Universitair MedischE centra Amsterdam, Academisch Medisch Centrum -2 Amsterdam, VU Medisch Centrum 1 Groningen, UMC Groningen -1 Leiden, Leids Universitair Medisch Centrum y 0 Maastricht, Academisch Ziekenhuis Maastricht -1 Nijmegen, Radboudumc y 0 Rottterdam, Erasmus Medisch Centrum y 0 Utrecht, Universitair Medisch Centrum Utrecht 1 VOOR MEER INFO OVER ADVERTEREN IN DEZE RUBRIEK: 010-436 91 24

30 Beste ziekenhuizen BESTEZIEKEnHUIZEN.ELSEVIER.NL houdt uw ziekenhuis de zorgkwaliteit in de gaten? nu: BESTE ziekenhuizen ONLINE Voor ieder die weten wil of ziekenhuizen in de nabijheid alles in het werk stellen om de patiënt optimale zorg te bieden: medisch up-to-date, veilig, hedendaags, met goede service. Plus praktische verwijsinformatie. Wat u kunt vinden over 91 Nederlandse ziekenhuizen: K Hoe scoren de ziekenhuizen in 2014 op 515 punten? K Hoe goed is de dienstverlening aan de patiënt? K Bewaakt het ziekenhuis de veiligheid van de patiënt? K Voldoen de wachttijden aan de afgesproken norm? K Wijken de sterftecijfers af van wat gewoon is? K Handelt het ziekenhuis naar de geldende medische inzichten? K Hebben de dokters voldoende ervaring met operaties? K Is het ziekenhuis open over de eigen kwaliteiten en gebreken? K Hoe goed was elk ziekenhuis de afgelopen vijf jaar? Sinds 2010 doet Elsevier met ondersteuning van bureau SiRM onderzoek naar de kwaliteit van de ziekenhuiszorg. Bronnen zijn openbare gegevens die ziekenhuizen verplicht aanleveren bij de Inspectie en het Zorginstituut Nederland. Centraal staan de dienstverlening aan de patiënt, plus de veiligheid en effectiviteit van de medische zorg. Wie de beste dokters zijn, is in Nederland niet te achterhalen. Wel of een ziekenhuis er alles aan doet om optimale, veilige en up-to-date zorg te leveren. laagste score bestaat uit één bol, de hoogste uit vier bollen. De score geeft aan hoe zwak of sterk een ziekenhuis presteert ten opzichte van het gemiddelde van alle ziekenhuizen. Het gaat dus niet om een absoluut waardeoordeel. Bij de eerste van de twee pijlers, de patiëntgerichtheid, draait alles om de dienstverlening en informatieverstrekking aan de patiënt, plus de wachttijden voor behandeling. Die zijn namelijk wettelijk aan normen gebonden, opgesteld door het veld zelf. Bij de tweede pijler, medische zorg, staan de veiligheid van de patiënt centraal en de effectiviteit van de zorg dat wil zeggen, de vraag in hoeverre de zorg voldoet aan de geldende wetenschappelijke inzichten. De gebruikte gegevens zeggen iets over het functioneren van het ziekenhuis als geheel. Van de mogelijkheid om handige afspraken op één dag te plannen voor de patiënt die verschillende onderzoeken moet ondergaan, tot een zorgvuldige gang van zaken bij het verstrekken van medicijnen op zaal. Van heldere voorlichting aan de patiënt over aanstaande ingrepen, tot een zorgvuldige registratie van infecties en complicaties na een operatie. Indicatoren over afzonderlijke behandelingen en maatschappen blijven buiten beschouwing. Om te bepalen of een team van artsen en verpleegkundigen bijvoorbeeld hartoperaties naar behoren uitvoert, is kennis nodig van de patiënten die de operatie ondergingen (leeftijd, conditie en ziektegeschiedenis) en de extra risico s die zij daardoor liepen. Die informatie ontbreekt nog. Goede hartchirurg Kunt u mij verder helpen, want ik zoek voor een goede vriend van me de allerbeste hartchirurg. Of: Ik heb altijd pijn in mijn knie, maar ze willen me in ons ziekenhuis niet opereren weet u een goede orthopeed? En: Onze zoon heeft bij een buikoperatie een ernstige infectie opgelopen door de schuld van de arts. Nu zoeken we een ziekenhuis waar ze hem wel goed kunnen behandelen. Elk jaar bereiken de redactie van Elsevier vele telefoontjes, mails en brieven met een vraag om hulp, tot en met complete verslagen van kankerpatiënten over hun lange lijdensweg van arts naar arts. Het enige wat de redactie kan doen, is uitleggen dat een journalist geen dokter is. Die vragen zeggen intussen veel over wat patiënten en hun naasten wel graag zouden willen weten. Maar specifieke informatie over waar de beste dokters in hun specialisme werken, of welk ziekenhuis uitblinkt op welk medisch terrein, is op grond van het onderzoek De beste ziekenhuizen niet te geven. Om een simpele reden: die is er (nog) niet, of die is niet openbaar. Toch is er in tien jaar veel informatie al wel beschikbaar gekomen, en dat is zeker in het belang van de patiënt. Dat leert een blik op alle onderliggende gegevens waarop de resultaten van het Elsevier-onderzoek zijn

32 Beste ziekenhuizen gebaseerd. Een compleet overzicht van de geselecteerde indicatoren staat op de website. Want onder dat containerbegrip patiëntgerichtheid en de dienstverlening aan de patiënten gaat een berg gegevens schuil. Voor een lange rij aandoeningen en behandelingen afzonderlijk verstrekken ziekenhuizen gedetailleerde informatie over de voorlichting aan patiënten, het behandeltraject, de communicatie voor en na de behandeling en de faciliteiten. Onder meer voor liesbreukoperaties, blaaskanker, het carpaletunnelsyndroom, staar, lage-rughernia, eczeem, dementie, diabetes, hiv en aids, prostaatkanker, knievervanging, longkanker, migraine, slaapapneu, stressincontinentie, parkinson, psoriasis en zo verder. Bij die complete medische encyclopedie staat dus een batterij aan vragen. Van simpele als: Biedt uw ziekenhuislocatie een digitaal spreekuur aan, tot specifiek bij de aandoening horende kwesties als: Welke van de volgende typen heupprotheses worden op uw ziekenhuislocatie geplaatst? Aanvinken: gecementeerd, ongecementeerd, resurfacing of anders. Of de vraag welke opties de patiënt met een operatie aan meniscus of kruisband heeft als het om Een batterij vragen, zoals: Hebben de dokters een functioneringsgesprek? de verdoving gaat: algeheel, ruggeprik of blokverdoving. Dat is dan alleen nog de dienstverlening, als onderdeel van de beoordeling in de pijler patiëntgerichtheid. Voor de tweede pijler, de medische zorg, volgt eveneens een serie indicatoren per onderdeel. Dat wil zeggen, gaat het om de veiligheid van de patiënt, dan is de kern: hoe goed is het ziekenhuis in staat om veiligheidsrisico s en fouten te vermijden die schade kunnen toebrengen aan patiënten en medewerkers? Dat raakt aan vitale zaken, zoals de vraag naar de surveillance van ziekenhuisinfecties, of het zieken- huis deelneemt in audit-organisaties voor bijvoorbeeld darmkanker en borstkanker zodat het in staat is te achterhalen hoe de kwaliteit van de specialisten en teams zich verhoudt tot die van vakgenoten in andere ziekenhuizen. En of infecties en complicaties na operaties door een onafhankelijk instituut worden geregistreerd. Belangrijke informatie komt boven over het functioneren en de faciliteiten van de intensive care, zoals of de personele bezetting toereikend is. Tot de indicatoren behoort verder de vraag naar het gebruik van protocollen en vaste procedures bij medische onderzoeken. Zoals: Wordt op uw ziekenhuislocatie na een niersteenvergruizing de urine van de patiënt standaard gecontroleerd op gruis? In de categorie veiligheid is voorts aandacht voor de omgang met het patiëntendossier en het bewaken van de medicatie. Natuurlijk komt daarnaast het functioneren van dokters en verpleegkundigen zelf aan bod: over samenwerking, of er sprake is van regulier teamoverleg, over het al dan niet houden van functioneringsgesprekken én wat dan te doen als een medisch specialist niet naar behoren zijn werk doet. Bij het onderdeel effectiviteit is het al Ervaring maakt van dokters betere dokters raties 3 Verwijderen van de blaas (blaaskanker), minimaal 10 operaties per jaar (NVU) 4 Aneurysma buikslagader, minimaal 20 operaties per jaar (IGZ) 5 Slokdarmkanker, minimaal 20 operaties 6 Borstkanker, minimaal 50 operaties 7 Longkanker, minimaal 20 operaties 8 Maagkanker, minimaal 10 operaties 9 Maagverkleining, minimaal 100 operaties 10 Dotteren en plaatsen stents, minimaal 600 PCI s per jaar of vermelding op witte lijst na visitatie door vakgenoten die voldoende kunde aanwezig achten (NVvC) 11 Voor ICD-centra: plaatsen van minimaal 120 pacemakers, waarvolumenormen voor 15 typen operaties tellen mee in beoordeling ziekenhuizen De wetenschappelijke verenigingen van medisch specialisten en de inspectie hanteren volumenormen voor operaties die een team van artsen en verpleegkundigen per jaar moeten verrichten, wil er sprake zijn van voldoende ervaring om de veiligheid van de patiënt te waarborgen. De Nederlandse Vereniging van Heelkunde (NVvH), de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie (NVvC), de Nederlandse Vereniging voor Urologie (NVU), de Nederlandse Orthopaedische Vereniging (NOV) en de Inspectie (IGZ) stellen de normen op. De volgende zijn gebruikt bij de beoordeling van de ziekenhuizen: 1 Verwijderen van de alvleesklier, minimaal 20 operaties per jaar (NVvH/IGZ) 2 Verwijderen van darm (bij darmkanker), minimaal 50 ope- van minimaal 60 ICD s (ICD = inwendige cardioverter defibrillator), en waarvan weer 20 ICD s voor twee hartkamers. Dan wel vermelding op de witte lijst na visitatie en goedkeuring door vakgenoten (NVvC) 12 Minimaal 20 patiënten met ingreep aan halsslagader (NVvC) 13 Verwijdering prostaat (kanker), minimaal 20 operaties per jaar 14 Minimaal 50 keer plaatsen heupprothese (NOV) 15 Minimaal 50 keer plaatsen knieprothese (NOV) Ziekenhuizen die normen niet haalden in 2013 J Alvleesklier: Albert Schweitzer ziekenhuis (16 operaties), Sint franciscus Gasthuis (8) J Darmkanker: BovenIJ Ziekenhuis (16), Slotervaartziekenhuis (36), Ziekenhuis Bethesda (43), Havenziekenhuis (33), Refaja Ziekenhuis (48), Zuwe Hofpoort (44) J Blaaskanker: Reinier de Graafgroep, locaties Delft en Voorburg (9), Slingeland Ziekenhuis (9) J Buikslagader: Slotervaartziekenhuis (13), Ziekenhuis Rivierenland (7), Ommelander Ziekenhuisgroep, locaties Winschoten en Delfzijl (6) J Borstkanker: Ruwaard van Putten Ziekenhuis (14) J Longkanker: Reinier de Graaf Groep (10), Scheper Ziekenhuis (16), Waterlandziekenhuis (1) J Maagkanker: Albert Schweitzer Ziekenhuis (8), Tergooiziekenhuizen (4), Franciscus Ziekenhuis (6), Ziekenhuis Zeeuws-Vlaanderen (2) J Maagverkleining: MC Groep, Zuiderzee Ziekenhuis (57) J Halsslagader: Ziekenhuis Amstelland (7), Slotervaartziekenhuis (4), Spaarne Ziekenhuis (13), Leids UMC (17), Ikazia Ziekenhuis (12), Ziekenhuis Zeeuws-Vlaanderen (10), LangeLand Ziekenhuis (2) J Prostaatkanker: UMC Groningen (19), Ziekenhuis Tjongerschans (10). J Heupprothese: Academisch Medisch Centrum (46) J Knieprothese: VUmc (49) Foto Lex van Lieshout/ANP

34 Beste ziekenhuizen Hoe zijn alle ziekenhuizen beoordeeld en vergeleken? Toelichting bij jaarlijkse onderzoek van Elsevier en bureau SiRM: over de bronnen, criteria en methodiek Het onderzoek De beste ziekenhuizen is een jaarlijkse meting van de stand van zaken: wat zegt alle informatie die publiekelijk beschikbaar is over de Nederlandse ziekenhuizen? Doel is een zo representatief mogelijk beeld te krijgen van het functioneren van het gehele ziekenhuis. Dit jaar publiceert Elsevier daarnaast een overzicht van de ziekenhuizen die in de afgelopen vijf jaar de meest constante prestaties leverden. Bureau SiRM ondersteunt Elsevier bij het selecteren en bewerken van gegevens voor een beoordeling van de veiligheid en effectiviteit van de medische zorg, en van de patiëntgerichtheid aan de hand van de dienstverlening en eventuele wachtlijsten. Ook is gekeken naar de transparantie over het eigen functioneren. Anders dan voorgaande jaren moest de financiële positie buiten beschouwing blijven, omdat voor de meeste ziekenhuizen een accountantsverklaring over 2013 ontbreekt. Voor de beoordeling is allereerst een selectie gemaakt uit de prestatie-indicatoren die de Inspectie voor de Gezondheidszorg hanteert. Het gaat om de zogeheten basisset en veiligheidsset. De indicatoren zijn door de ziekenhuizen en medisch specialisten zelf vastgesteld. Gegevens zijn aangeleverd door Dutch Hospital Data. Ook zijn indicatoren opgenomen uit het programma Zichtbare Zorg, waarin ziekenhuizen, verzekeraars, specialisten, patiëntenverenigingen en de Consumentenbond participeren. Gegevens zijn geleverd door het Zorginstituut Nederland. Voorts zijn voor vijftien behandelingen de volumenormen voor operaties opgenomen die wetenschappelijke verenigingen van specialisten voorschrijven. Voor het onderzoek zijn alleen indicatoren gebruikt die een aanwijzing bieden voor kwaliteit en functioneren van het gehele ziekenhuis. Indicatoren met uitsluitend betrekking op afzonderlijke medische specialismen of maatschappen, en op specifieke behandelingen, zijn niet meegenomen. Vrijwel alle gegevens over specifieke behandelingen zijn namelijk niet gecorrigeerd voor de casemix van patiënten, dat wil zeggen voor hun leeftijd, ziektegeschiedenis en kans op overlijden aan meer aandoeningen. Zonder die gegevens is het onmogelijk medische prestaties te vergelijken. Uit 1.494 beschikbare indicatoren zijn er in totaal 515 geselecteerd. De indicatoren hebben betrekking op zaken die in het hele ziekenhuis een rol spelen van de verpleging van doorligwonden tot het gebruik van ICT of procedures die medicatiefouten moeten voorkomen op acute zorg zoals opname na een heupfractuur of hartinfarct, en op electieve zorg, ofwel ingrepen waarvoor de patiënt een afspraak kan maken, zoals een meniscusoperatie. De indicatoren geven informatie over de maatregelen die een ziekenhuis systematisch treft om risico s voor de veiligheid van de patiënt te vermijden en deze goed te informeren. Veel vragen gaan over een zorgvuldige administratie en registratie, zoals van sterfte, infecties en complicaties, over de personele bezetting en het toepassen van protocollen. Voor de vraag of de operatie is geslaagd en de patiënt genezen verklaard, is nog altijd geen publieke informatie beschikbaar. Evenmin over risico s op postoperatieve infecties, complicaties en heroperaties per aandoening. Sinds 2011 moeten ziekenhuizen sterftecijfers gecorrigeerd voor de casemix van patiënten (de HSMR) openbaar maken. Pas sinds 20 oktober 2014 hebben alle ziekenhuizen daaraan voldaan. Enkele ziekenhuizen publiceerden pas na afronding van dit onderzoek de HSMR: die is wel te vinden op besteziekenhuizen.elsevier.nl, maar kon als positieve bijdrage aan de eindscore niet meer meetellen. De scores zijn weergegeven met bolletjes. Die laten zien hoe een ziekenhuis scoort ten opzichte van het gemiddelde voor alle ziekenhuizen: één bolletje is de laagste, vier bolletjes de hoogste score. Voor de scores op effectiviteit zijn ook halve bolletjes gebruikt, in verband met de statische betrouwbaarheid. Voor het onderdeel wachttijden is het overzicht gehanteerd dat het bureau MediQuest maandelijks verzamelt voor het ministerie van Volksgezondheid. De gegevens zijn voor Elsevier bewerkt door SiRM. De transparantiescore van ziekenhuizen, berekend door SiRM, telt niet mee in de eindbeoordeling. De uitgebreide Toelichting bij het onderzoek Elseviers De beste ziekenhuizen 2014 is te vinden op besteziekenhuizen.elsevier.nl. Daar is ook een document te vinden met alle geselecteerde indicatoren, plus een document met de berekening voor alle indicatoren. Bureau SiRM (www.sirm.nl) is gespecialiseerd in vraagstukken rond marktwerking, onder meer in de zorg. Aan het onderzoek werkten mee: dr. Jan-Peter Heida, Gabriëlle Mazzola BSc en Lydia van t Veer MSc. De redactie van Elsevier is verantwoordelijk voor de weergave en interpretatie van de resultaten. Voor alle resultaten van het onderzoek, uitgebreide toelichting en verantwoording zie: www.besteziekenhuizen.elsevier.nl De beste ziekenhuizen bewijst dat vijf jaar een vinger aan de pols houden, loont niet anders. Veel vragen om te bepalen of het ziekenhuis up-to-date behandelmethoden hanteert, en ook naar het naleven van protocollen voor de samenstelling van teams van zorgprofessionals. Voor alle duidelijkheid: het gaat hier niet om een enquête door Elsevier, maar om gedetailleerde informatie die de ziekenhuizen verplicht aanleveren bij de Inspectie en het Zorginstituut Nederland. Sterftecijfers Dat alles was vijf jaar geleden beslist geen gedeelde kennis. Spectaculair voorbeeld van voortschrijdend inzicht: afgelopen week maakten eindelijk álle ziekenhuizen hun sterftecijfers openbaar. Ook van groot belang: via een eigen kwaliteitsvenster geven inmiddels 84 ziekenhuizen zicht op kerngegevens over de eigen prestaties. Des te interessanter is het om na vijf jaar onderzoek voor De beste ziekenhuizen de balans op te maken. Eerste conclusie: ontegenzeggelijk is het besef versterkt dat bij goede gezondheidszorg de plicht tot verantwoording behoort, en dat dit geldt voor alle betrokkenen. Tweede conclusie: dat is pure winst voor de patiënt al kan hij nog altijd niet op afroep de beste dokter vinden. Maar ook de wetenschappelijke verenigingen van medisch specialisten, waar intern wel veel kennis aanwezig is over de uitkomsten van medisch handelen en de kwaliteit van artsen en hun teams, moeten daarmee voor de draad komen. Al is het maar om de rotte appels te verwijderen die hun eigen professie schaden. De beste ziekenhuizen bewijst dat vijf jaar een vinger aan de pols houden, loont. Zestien ziekenhuizen (zie De beste ziekenhuizen 2010-2014 op pagina 27) hebben bewezen een consistente kopgroep te vormen. Daarvan kan nu worden gesteld dat ze de waarborgen voor optimale zorg hoogstwaarschijnlijk in huis hebben afgaande op de eisen die de sector zichzelf stelt. Elk jaar opnieuw was er de vraag: in hoeverre beïnvloedt de financiële positie het functioneren van het ziekenhuis? Antwoord ook nu: niet. Wel zijn er aanwijzingen dat juist de grotere ziekenhuizen met de zwaarste patiënten relatief hogere scores halen. Mogelijk is daar, vanwege de omvang van de organisatie, ook meer de noodzaak aanwezig voor de naleving van strikte regels en afspraken. En, er is nu bewijs voor de consistentie van het onderzoek zelf: 30 van de 91 ziekenhuizen behielden door de jaren dezelfde score, en nog eens 39 verdienden in die tijd één bolletje meer of minder. Bij twaalf ziekenhuizen gaat het om twee bolletjes. Dat is aanzienlijk betrouwbaardere kennis dan een ranglijst waar de ziekenhuizen als magic balls doorheen stuiteren. E