NPC Hoofdkantoor Katreinetoren Stationshal 17 Postbus 2202 NL 3500 GE Utrecht Ketenanalyse voor scope 3
2/25 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Waardeketen 4 3 Relevante categorieën 5 3.1. Selectie ketens voor analyse 7 4 Ketenpartners 8 4.1. Partners in de keten 8 5 CO 2 emissie woon-werk verkeer 11 5.1. Gegevens verzamelen 11 5.2. Resultaten CO 2 emissie berekening 12 5.2.1. Treinkilometers 12 5.2.2. Autokilometers 12 6 CO 2 emissie zakelijk verkeer via openbaar vervoer 14 6.1. Gegevens verzamelen 14 6.2. Resultaten CO 2 emissie berekening 15 6.2.1. Treinkilometers 15 7 Conclusie en doelstellingen 16 7.1. Significantie scope 3 16 7.2. Doelstellingen 16 7.3. Initiatieven 17 Colofon 18 Bijlage 1 19 Bijlage 2 20 Bijlage 3 21 Bijlage 4 22 Bijlage 5 23 Bijlage 6 24
3/25 1 Inleiding De wereld is in beweging. Niet alleen is dit te zien in het veranderen van het klimaat, maar ook de visie van de samenleving over hoe we horen te leven is in verandering. We vinden het steeds gewoner worden om in ons dagelijks leven rekening te houden met het milieu en CO 2 emissie. NPC vindt het als professioneel ingenieursbureau niet meer dan vanzelfsprekend om hier een voortrekkersrol in te spelen. Dat NPC actief met deze ambitie bezig is, valt duidelijk te zien binnen en buiten de organisatie: Intern benut NPC maximaal de mogelijkheden om het negatieve effect op het milieu te beperken, extern besteedt NPC proactief aandacht aan de milieu- en duurzaamheidswensen van opdrachtgevers. Een voorbeeld hiervan is het behalen van niveau 3 op de CO 2-prestatieladder van ProRail. Om het concreet en aantoonbaar te maken dat NPC zich inspant om de negatieve impact op onze leefomgeving te beperken, richt NPC zich één van grootste oorzaken van de opwarming van de aarde: CO2 gas. Om de emissie van CO2 te verminderen is het van belang dat NPC inzicht heeft in de grootste veroorzakers van de emissie. Het inzicht kan vergroot worden door een ketenanalyse van de scope 3 emissies te maken. De analyse wordt uitgevoerd volgens de vier stappen uit het Green House Gas (GHG) Protocol. Deze vier stappen zijn: 1. Een beschrijving van de waardeketen; 2. Het bepalen van de relevante categorieën uit scope 3; 3. Identificatie van partners in de waardeketen; 4. Kwantificeren van de emissies Leeswijzer Hoofdstuk 2 bevat een beschrijving van de waardeketen van NPC. In hoofdstuk 3 is de emissie in scope 3 bepaald en zijn de relevante categorieën vastgesteld. In hoofdstuk 4 worden de ketenpartners bepaald voor de gekozen categorieën. Hoofdstuk 5 bevat de kwantificering van de CO 2 emissie van het woon-werk verkeer. Hoofdstuk 6 bevat de kwantificering van de CO 2 emissie van het zakelijke verkeer via het openbaar vervoer. Het laatst hoofdstuk bevat een conclusie en doelstelling.
4/25 2 Waardeketen NPC is een advies- en projectmanagementbureau, het aantal medewerkers bedraagt 120. Met het hoofdkantoor in Utrecht en regiokantoren in Zwolle, Eindhoven, Rotterdam en Amsterdam heeft het bedrijf landelijke spreiding. Deze landelijke spreiding is gewenst omdat de werkzaamheden die NPC verricht zich focussen op publieke ruimtes en in het bijzonder stationslocaties. Op 3 maart 2003 is NPC ontstaan uit de afdeling NS Facility Services. Tot 28 februari 2009 heeft het bedrijf geopereerd als dochteronderneming van de Nederlandse Spoorwegen. Op 1 maart 2009 is NPC overgenomen door het wereldwijde advies- en ingenieursbureau DHV. Hiermee maakte NPC de overstap van semioverheid naar de commerciële sector. NPC is 100% dochter van de holding DHV. Sinds de overname door DHV is de officiële naam van NPC veranderd in DHV-NPC. In dit document zullen deze namen door elkaar gebruikt worden. De expertise die NPC in huis heeft en de activiteiten die voor opdrachtgevers worden uitgevoerd kunnen als volgt worden opgesplitst: Consultancy, projectmanagement en projectrealisatie. Deze drie werkvelden zijn op een logische manier verspreid over de verschillende vestigingen en afdelingen va NPC. In het hoofdkantoor in Utrecht bevinden zich de afdelingen Consultancy en ExpertCenter. De regiokantoren (Amsterdam, Zwolle, Eindhoven, Rotterdam) nemen het grootste deel van projectrealisatie voor hun rekening. Zij zitten immers dicht bij de klant. Figuur 1 Scope verdeling volgens ProRail
5/25 3 Relevante categorieën Voor het behalen van niveau 4 moeten een ketenanalyse gemaakt worden van twee relevante categorieën uit scope 3. De relevantie/significantie van de categorieën wordt bepaald aan de hand van de CO 2 emissie uit scope 1 & 2. Voor 2009 bedroeg dit 77,5 ton in scope 1 en 349,9 ton in scope 2, in totaal een emissie van 427,4 ton CO 2. NPC maakt een ketenanalyses van twee categorieën die een significante bijdrage leveren aan de CO 2 emissie van het bedrijf. Scope 3 emissies komen vrij bij de volgende activiteiten 1 : 1. Zakelijk verkeer via openbaar vervoer 2. Woon-werk verkeer 3. Afvalverwerking 4. Papierverbruik 5. Elektriciteitsverbruik op locaties van klanten 6. Elektriciteits- en gasverbruik van thuiswerkende medewerkers 7. Energieverbruik van toeleveranciers tbv. het primaire proces 8. Overig verbruik Een aantal van de genoemde categorieën zijn voor NPC niet van toepassing. Hieronder volgt een opsomming van die categorieën met een verklaring waarom deze niet relevant zijn. 5. Elektriciteitsverbruik op locaties van klanten; de medewerkers van NPC zijn verreweg het grootste deel van hun tijd op een NPC kantoor aan de slag. Maar een zeer klein deel (10%) van de NPC medewerkers werkt op een locatie van de klant. De emissie van deze activiteiten is niet significant ten opzichte van de totale emissie van NPC. Hier komt bij dat de methode die gehanteerd wordt om de CO 2 emissie van het totale elektriciteitsverbruik van NPC te berekenen, gebaseerd is op het aantal m 2 kantoor oppervlak. Er wordt gerekend met een volledige bezetting waardoor ook het elektriciteitsverbruik van medewerkers van NPC bij klanten wordt meegenomen in de CO 2 emissie van scope 2. 6. Elektriciteits- en gasverbruik van thuiswerkende medewerkers; onder de medewerkers van NPC zijn er weinig tot geen mensen (0-5%) die thuis werken. Binnen NPC wordt het thuiswerken ook niet gestimuleerd. Ook deze emissies zijn niet significant dus niet relevant. 7. Energieverbruik van toeleveranciers ten behoeve van het primaire proces; omdat NPC een dienstverlenende organisatie is zijn de ondersteunende processen zeer klein. De emissies uit deze categorie zijn dus ook niet significant/ relevant. De toeleveranciers bestaat voor het grootste deel uit leveranciers van kantoorartikelen. 8. Overige verbruiksgoederen; het aandeel van deze categorie is binnen NPC zeer klein. Het gaat in deze categorie vooral om het gebruik van kantoorartikelen. De emissies die met deze categorie gepaard gaan zijn in vergelijking met andere categorieën minimaal. 1 ProRail maakt een uitzondering op de scope verdeling in het GHG protocol. Zie hiervoor figuur 1 in hoofdstuk 2.
6/25 Voor de overige categorieën is een berekening gemaakt van de CO 2 emissie. De berekening is te vinden in bijlage 1 tot en met 5. 1. Zakelijk verkeer via openbaar vervoer; in 2009 is door alle NPC-ers 772.838 km met het openbaar vervoer gereisd voor zakelijke doeleinden. Dit resulteert in een CO 2 emissie van 50,2 ton CO 2. Dit komt overeen met 11,7% van scope 1&2 emissies. 2. Woon-werk verkeer; in 2009 is onder alle 120 medewerkers onderzoek gedaan naar het woon-werk verkeer. Hieruit is gebleken dat door alle medewerkers te samen 1,4 miljoen kilometer per jaar met het openbaar vervoer en bijna 150000 km met de auto wordt gereisd voor het woon-werk verkeer. Dit resulteert in een CO 2 emissie van 110,4 ton CO 2. Dit komt overeen met 25,8% van scope 1&2 emissies. 3. Afvalverwerking; in 2009 is door geheel NPC 20 ton afval geproduceerd en verwerkt. Dit resulteert in een CO 2 emissie van 19,4 ton CO 2. Dit komt overeen met 4,5% van scope 1&2 emissies. 4. Papierverbruik, in 2009 is het papierverbruik binnen NPC onderzocht en heeft NPC in totaal 3.539 kg papier verbruikt. Dit levert een CO 2 emissie op van 4.601 kg CO 2 (4,6 ton). Dit komt overeen met 1,1% van scope 1&2 emissies. De totale verdeling van de CO 2 emissies in scope 3 is te zien in grafiek 1. Scope 3 19,4 4,6 Papier 30,9 Woon-werk verkeer auto 50,2 79,5 Woon-werk verkeer openbaar vervoer Zakelijk verkeer openbaar vervoer Afvalverwerking Grafiek 1 Verdeling CO 2 emissies scope 3 in ton CO 2 in 2009
7/25 3.1. Selectie ketens voor analyse Uit de eerste berekening blijkt dat het woon-werk verkeer (60%) en het zakelijke verkeer (27%) de grootste bijdrage leveren aan de scope 3 emissies. De derde grootste vervuiler is de afvalverwerking (11%) en als laatste het papierverbruik (2%). Hieronder volgt een beschrijving van de drie grootste vervuilers en de keuze voor de categorieën waarvoor een ketenanalyse gemaakt zal worden. Het woon-werk verkeer is binnen NPC in kaart gebracht door middel van een enquête onder het voltallige personeel. Hierdoor is het mogelijk een goede ketenanalyse van deze emissie te maken. Verder zijn de ketenpartners bekend en zijn er voldoende gegevens beschikbaar. Als tweede grootste oorzaak van CO 2 emissie geldt de emissie van het zakelijke verkeer met het openbaar vervoer. De emissie van het zakelijke verkeer kan worden berekend aan de hand van de administratie van de Business Card die de medewerkers van NPC gebruiken om zakelijke reizen te maken. Het is ook mogelijk een enquête onder de medewerkers van NPC te houden waarin gevraagd wordt naar het reisgedrag voor de zakelijke reizen. Er zijn dus voldoende en betrouwbare gegevens beschikbaar voor het maken van een ketenanalyse. De categorie afvalverwerking is verantwoordelijk voor de op drie na grootste emissie in scope 3. De inschatting van de emissie van de afvalverwerking is gemaakt aan de hand van kengetallen van de milieubarometer Stimular. Deze geeft een gemiddelde hoeveelheid afval van 172kg/fte voor kantoormedewerkers. De methode waarmee de CO 2 emissie is ingeschat geeft aan dat er minimale informatie beschikbaar is over de afvalverwerking van NPC. De reden hiervoor is dat NPC in het verleden binnen de NS organisatie heeft geopereerd en nog steeds in hetzelfde afvalverwerkingcontract als de NS is opgenomen. Hierdoor is het niet mogelijk om de afvalstroom van NPC in kaart brengen en een volledige ketenanalyse uit te voeren. Een ketenanalyse zou dan in grote mate gebaseerd zijn op aannames waardoor de analyse ver van de werkelijkheid af kan en zal wijken. Omdat de CO 2 emissie van de categorie woon-werk verkeer en de categorie zakelijk verkeer het grootste is zal een ketenanalyse van deze twee categorieën gemaakt worden. Ook de beschikbaarheid en betrouwbaarheid van de input voor de ketenanalyses is in deze categorieën het grootst. In overleg met Arcadis Aquimen, de contractbeheerder van het afvalverwerkingscontract, zal een methode worden ontwikkeld om de afvalverwerking in de toekomst wel in kaart te kunnen brengen. Om dit te kunnen bewerkstelligen is er contact gezocht met de facility coördinator Arcadis Aquimen. Hierdoor zal het in de toekomst wel mogelijk zijn om een ketenanalyse van de afvalverwerking op te stellen en de CO 2 emissie van deze categorie te verlagen.
8/25 4 Ketenpartners In hoofdstuk 3 is beschreven van welke categorieën een ketenanalyse gemaakt gaat worden. In dit hoofdstuk wordt stap 3 uit het GHG protocol uitgewerkt voor de categorie woon-werk verkeer en zakelijke verkeer met het openbaar vervoer. Voor beide ketens zullen in dit hoofdstuk de ketenpartners worden bepaald. De ketens overlappen elkaar dusdanig dat twee analyses van de ketenpartners veel overlap zal vertonen. Daarom is gekozen om één analyse van de keenpartners te maken. 4.1. Partners in de keten In deze paragraaf worden de ketenpartners van NPC geanalyseerd. Doordat het openbaar vervoer een lange keten is zijn er veel verschillende partners in de keten. Om een beeld te vormen van de keten en de plaats van de partners is een schema gemaakt, zie figuur 2. CO 2 emissie DHV-NPC DHV-NPC Medewerkers van DHV-NPC Vervoerders Energiemaatschappijen Uitvoeringsorganisaties Infrabeheerders Wegbeheerders Figuur 2 Partners in de keten van DHV-NPC Medewerkers DHV-NPC De belangrijkste partner in de keten zijn de medewerkers van NPC. Zij maken de keus om een transportbeweging te maken en welk vervoermiddel zij hiervoor gebruiken. De medewerkers hebben dus de grootste invloed op de CO 2 emissie. DHV-NPC Het bedrijf DHV-NPC heeft een beleid opgesteld waarmee zij heeft bepaald dat de zakelijke reizen gemaakt door hun medewerkers via het openbaar vervoer moeten geschieden. Met dit beleid kan NPC invloed uitoefenen op de CO 2 emissie van de zakelijke reizen. Ook het woon-werk verkeer via het openbaar vervoer wordt binnen NPC gestimuleerd door het uitgeven van NS jaar(traject)kaarten.
9/25 Openbaar vervoermaatschappijen In Nederland zijn een aantal openbaar vervoersmaatschappijen die verschillende diensten aanbieden waar iedereen gebruik van kan maken. De vervoersmaatschappijen zijn ketenpartners omdat zij het vervoer faciliteren en invloed hebben op de CO 2 emissie van het materieel waar gebruik van wordt gemaakt. Hieronder zijn de belangrijkste vervoerders opgesomd: - NS (trein) - Veolia (bus en trein) - Connexxion (bus, tram, trein en taxi) - Arriva (bus en trein) - Syntus (bus en trein) - GVB (metro, tram, bus) - RET (metro, tram, bus) Spoorinfrabeheerders De spoorinfrastructuur (rails) is in handen van een beheerder die zorg draagt voor het beheer en het onderhoud van de infrastructuur. Deze spoorinfrabeheerders zijn ketenpartners omdat zij het openbaar vervoer over het spoor mogelijk maken. - ProRail (beheerder spoorwegen) - Keyrail (beheerder Betuweroute) Uitvoeringsorganisaties mobiliteitsmanagement Verschillende regionale overheden hebben uitvoeringsorganisaties opgericht, deze organisaties voeren het regionale beleid uit. Regionale overheden en werkgevers kunnen bij deze organisaties terecht voor advies en ondersteuning op het gebied van mobiliteitsmanagement. - VCC Oost (Gelderland, Stadsregio Arnhem Nijmegen) - VCC Rijnmond - VNM (Utrecht) - Verkeer Advies (Noord-Holland) - BRAMM (Brabant Mobiliteitsmanagement) - Bureau Mobiliteit op Maat (regio Leiden-Gouda) Beheerders van het wegennet Het wegennet is in handen van verschillende beheerders die zorg dragen voor het beheer en het onderhoud van de infrastructuur. Deze beheerders zijn ketenpartners omdat zij het openbaar vervoer over de weg mogelijk maken. - Rijkswaterstaat (Rijks(snel)wegen) - Provincies (Provinciale wegen) - Gemeenten (Lokale wegen) - Waterschappen (Waterschapsweg) Maatschappijen voor de levering van energie Het openbaar vervoer is één van de grootste zakelijke afnemers van energie. Trams en metro s rijden op elektriciteit, bussen en taxi s op diesel en treinen op diesel of elektriciteit. - Nuon - Essent - Eneco - Greenchoice
10/25 Beheerder elektriciteitsnet Het elektriciteitsnetwerk in Nederland wordt beheerd door TenneT. TenneT is een onafhankelijke organisatie en beheert het hoogspanningsnet vanaf 110 kv en hoger. TenneT stelt het net beschikbaar voor elektriciteitstransporten en waarborgt de balans tussen vraag en aanbod in Nederland. Oliemaatschappijen Oliemaatschappijen zijn de belangrijkste leveranciers van diesel. Hieronder volgt een opsomming van de grootste oliemaatschappijen die diesel leveren aan openbaar vervoersmaatschappijen in Nederland. - BP - Total - Shell Conclusie ketenpartners In de voorgaande paragrafen zijn de ketenpartners van DHV-NPC beschreven voor de categorieën woon-werk en zakelijk verkeer via openbaar vervoer. Uit de analyse van de reisadministratie en de medewerkersenquête blijkt dat de medewerkers van NPC niet met de bus, metro of tram reizen. De belangrijkste ketenpartner van NPC is dus de NS en de belangrijkste bron voor het verkrijgen van gegevens over de CO 2 emissie het vervoer met het openbaar vervoer van NPC. NPC maakt voor het woon-werk verkeer gebruik van NS jaar- of trajectkaarten. De medewerkers die met het openbaar vervoer naar hun werk komen kunnen aanspraak maken op deze regeling. De reizen worden dus nergens geregistreerd wat een aandachtspunt is voor het berekenen van de CO 2 emissie. Voor de zakelijke reizen via het openbaar vervoer gebruiken de medewerkers van NPC een NS Businesscard of een NS Jaarkaart. De gegevens van de NS Businesscard worden geregistreerd en zijn via de administratie te verkrijgen. De medewerkers die zakelijk reizen met een NS Jaarkaart worden niet geregistreerd. Dit is een aandachtspunt bij de berekening van de CO 2 emissie. De medewerker van NPC heeft de grootste invloed op de CO 2 emissie en hiermee zijn zij ook de belangrijkste factor voor het verminderen van deze CO 2 emissie. Het is voor NPC mogelijk om samen met andere ketenpartners, NS of ProRail, onderzoek te doen naar het verduurzamen van het spoor.
11/25 5 CO2 emissie woon-werk verkeer Waar gewerkt wordt, wordt gereisd. Werknemers van NPC komen op verschillende manieren naar hun werk. Een kwart van de medewerkers komt op de fiets of lopend, 17% van de medewerkers komt met de auto en ruim de helft, 58%, komt met de trein. Uit deze gegevens blijkt dat het grootste deel (75%) van de medewerkers van NPC al op een milieuvriendelijke wijze naar het werk komt (zie grafiek 2). Om te bepalen wat de CO 2 emissie van NPC is in de categorie woon-werk verkeer is een berekening gemaakt. De uitkomst hiervan is gegeven in hoofdstuk 3. De berekening wordt in dit hoofdstuk verder uitgewerkt. 17% Verdeling vervoerstype 58% 3% 22% Grafiek 2 Verdeling vervoerstype Te voet Fiets OV Auto 5.1. Gegevens verzamelen Voor het maken van de CO 2 emissie berekening zijn een aantal gegevens nodig. In tabel 1 is weergegeven welke gegevens zijn gebruikt bij de berekening en op welke manier deze verkregen zijn. Gegevens Verklaring Bron Aantal werkdagen per week Om de reisafstand per week te bepalen is het van belang om te weten hoeveel dagen per week een medewerker reist. Dit kan voor elke medewerker van NPC anders zijn. Medewerkers NPC Aantal werkweken per jaar Reisafstand per dag (heen en terugreis) Vervoerstype Soort brandstof Omrekenfactoren Om de reisafstand per jaar te berekenen op basis van de reisafstand per week is het noodzakelijk om te bepalen hoeveel werkweken een jaar telt. Om de reisafstand per dag te berekenen is het noodzakelijk om het aantal kilometers te bepalen wat elke medewerker van NPC reist. Om de juiste omrekenfactor te kiezen is het noodzakelijk om het type vervoer (auto, bus trein, fiets) te bepalen. Dit kan voor elke medewerker van NPC anders zijn. Om de juiste omrekenfactor te kiezen is het noodzakelijk om het type brandstof (benzine, diesel, lpg) te bepalen. Dit kan voor elke medewerker van NPC anders zijn. Om het aantal liters/kilometers van de verschillende vervoerstypen om te rekenen naar kg CO 2 zijn omrekenfactoren nodig. Voor verschillende vervoerstypen worden verschillende omrekenfactoren gebruikt. Tabel 1 Input berekening CO 2 emissie woon-werk verkeer Administratie NPC Medewerkers NPC Medewerkers NPC Medewerkers NPC ProRail
12/25 5.2. Resultaten CO2 emissie berekening Met behulp van de gegevens zoals deze zijn weergegeven in paragraaf 5.1 is de berekening gemaakt van de totale CO 2 emissie. Uit de analyse van de reisadministratie en de medewerkersenquête bleek al dat de medewerkers van NPC niet met de bus, metro of tram reizen. De CO 2 emissie berekening beperkt zich tot de kilometers gereisd per trein. 5.2.1. Treinkilometers Uit de enquête komt het aantal treinkilometers naar voren wat medewerkers van NPC per week reizen. In totaal hebben 102 (van de 120) medewerkers van NPC gereageerd op de gestelde vragen. Dit betekent dat er een respons van 85% was op de enquête. Hiermee geeft de enquête een goed beeld van de manier van reizen en de afgelegde afstand van de gemiddelde NPC-er. In de berekening van de resultaten van de enquête zijn het aantal treinkilometers geëxtrapoleerd naar 120 medewerkers. Dit aantal kilometers (per week) wordt vervolgens omgerekend naar kilometers per jaar door middel van het vermenigvuldigen met het aantal werkweken. Om van treinkilometers naar kg CO 2 te komen moeten deze vermenigvuldigd worden met een conversiefactor. De te gebruiken conversiefactor is door ProRail verstrekt, 0,065 kg CO 2/km. Hieruit volgt de totale CO 2 emissie per jaar voor de treinkilometers voor NPC als geheel. Uitgedrukt in een formule ziet dit er als volgt uit: CO 120 emissie treinkilometers = uitkomst enquête aantal werkweken 102 2 5.2.2. Autokilometers Uit de enquête komt het aantal autokilometers naar voren. Deze zijn onderverdeeld in drie soorten brandstof. Door de hoge respons (85%) geeft de enquête een goed beeld van de afstand die medewerkers van NPC met de auto reizen. In de berekening van de resultaten van de enquête zijn het aantal autokilometers geëxtrapoleerd naar 120 medewerkers. Dit aantal kilometers (per week) wordt, net als bij de treinkilometers, omgerekend naar kilometers per jaar door middel van het vermenigvuldigen met het aantal werkweken. Om van het aantal autokilometers te komen tot kg CO 2 moet worden vermenigvuldigd met een conversiefactor. Deze conversiefactor is te vinden in tabel 2 en verschilt per soort brandstof. Hieruit volgt de totale CO 2 emissie per jaar voor de autokilometers voor NPC als geheel. Uitgedrukt in een formule ziet dit er als volgt uit: 120 CO emissie benzine = uitkomst enquête 102 2 0,215 De formules voor het berekenen van diesel en lpg zijn opgebouwd volgens hetzelfde principe; het verbruik en de conversiefactor worden aangepast aan de soort brandstof. 0,065
13/25 In tabel 2 is te zien wat de resultaten waren uit de enquête en hoe tot de totale CO 2 emissie is gekomen. Totaal (km/jaar) Conversiefactor CO 2 emissie (kg) Totaal CO 2 emissie (ton) Fiets & te voet 37.233 - - OV (trein) 1.223.552 0,065 79.531 79,5 OV (bus, 0 - - metro, tram) Auto (benzine) 26.812 0,215 5.765 5,8 Auto (diesel) 118.731 0,205 24.340 24,3 Auto (lpg) 4.300 0,175 753 0,8 Tabel 2 CO 2 emissie woon-werk verkeer 110,4 Uit tabel 2 en grafiek 3 blijkt dat het openbaar vervoer het grootste aandeel heeft in de CO 2 emissie van het woon-werk verkeer van NPC, namelijk 72%. De brandstoffen diesel, benzine en lpg zorgen respectievelijk voor een emissie van 22%, 5% en 1%. De uitgebreide berekening is te zien in bijlage 1. Dit betekent dat het besparingspotentieel binnen het woon-werk verkeer relatief klein is. Openbaar vervoer wordt gezien als een milieuvriendelijk alternatief voor vervoer en het aandeel CO 2 veroorzaakt door auto s is klein. Een besparing op de emissie van auto s zal hierdoor een klein, maar significant, effect hebben op de totale emissie van NPC. Er moet ook gezocht worden naar besparingspotentieel in de openbaar vervoer keten waar het aandeel van de CO 2 emissie groter is. Hierover wordt geschreven in hoofdstuk 7 van dit rapport. Woon-werk verkeer 5% 22% 1% 72% Woon-werk verkeer auto (Benzine) Woon-werk verkeer auto (Diesel) Woon-werk verkeer auto (Lpg) Woon-werk verkeer openbaar vervoer
14/25 Grafiek 3 Verdeling CO 2 emissie woon-werk verkeer 6 CO2 emissie zakelijk verkeer via openbaar vervoer Om klanten te bereiken wordt door de medewerkers van NPC veel gereisd. Dit wordt gedaan met de auto maar het grootste deel met de trein. In grafiek 4 is te zien dat 70% van de zakelijke kilometers met de trein wordt gereisd. Alle zakelijke reizen die de medewerkers van NPC (en ook inhuur) maken worden gedaan via de NS Businesscard of de OV jaarkaart die de medewerkers in bezit hebben. De rest van de zakelijke reizen wordt met de auto gemaakt. In de CO 2 emissie berekening worden de zakelijke kilometers met de auto tot scope 2 gerekend. Om te bepalen wat de CO 2 emissie van NPC is in de categorie zakelijk verkeer via openbaar vervoer een berekening gemaakt. De uitkomst hiervan is gegeven in hoofdstuk 3. De berekening wordt in dit hoofdstuk verder uitgewerkt. 6.1. Gegevens verzamelen Voor het maken van de CO 2 emissie berekening zijn een aantal gegevens nodig. In de tabel 3 is op een rijtje gezet welke gegevens zijn gebruikt bij de berekening en op welke manier deze verkregen zijn. Gegevens Verklaring Bron Totale reiskosten NS Businesscard Een aantal medewerkers (30) van NPC maakt voor de zakelijke reizen gebruik van een NS Businesscard. De gegevens van deze kaart kunnen gebruikt worden om het aantal kilometers te bepalen. Via de administratie zijn een drietal lijsten verkregen waarin alle reiskosten van de medewerkers van NPC zijn opgenomen voor de maanden mei-dec 2009 en de maanden jan-apr 2010. NPC maakt sinds mei 2009 gebruik van de NS Businesscard. Doordat de gegevens over de eerste 4 maanden van 2010 ook beschikbaar zijn is het mogelijk om de CO 2 emissie voor één jaar uit te rekenen. Administratie NPC Kosten per treinkilometer Om de reiskosten van de NS Businesscard om te rekenen naar kilometers wordt gebruik gemaakt van een vast bedrag per kilometer. Dit bedrag is verkregen bij de NS en 70% Zakelijk verkeer Auto Grafiek 4 Zakelijk verkeer NS / NPC 30% Openbaar vervoer
15/25 Aantal NS Businesscards / NS jaarkaarten Omrekenfactoren steekproefsgewijs gecontroleerd op een aantal trajecten. De kosten zijn op 10 trajecten gecontroleerd, 5 lange en 5 korte trajecten. Om de totale zakelijke kilometers via het openbaar vervoer te bepalen, moet het aantal medewerkers met een NS Businesscard en NS jaarkaarten worden bepaald. De medewerkers met een NS jaarkaart reizen niet met een NS Businesscard maar reizen hun zakelijke kilometers met de NS jaarkaart. Om het totaal aantal reiskilometers te bepalen wordt aangenomen dat de medewerkers met NS Jaarkaart evenveel reizen als de medewerkers met de NS Businesscard. Om het aantal trein kilometers om te rekenen naar kg CO 2 zijn omrekenfactoren nodig. In dit geval is gebruik gemaakt van de omrekenfactor die verstrekt is door ProRail. Administratie NPC ProRail Tabel 3 Input berekening CO 2 emissie zakelijk verkeer via openbaar vervoer 6.2. Resultaten CO2 emissie berekening 6.2.1. Treinkilometers Uit de gegevens van de administratie komt het totale bedrag per maand naar voren waarvoor medewerkers van NPC hebben gereisd. Er zijn gegevens beschikbaar vanaf mei 2009 tot april 2010 dit is exact een heel jaar waardoor er een goed beeld is van de zakelijke treinreizen die de medewerkers van NPC maken. De kosten worden omgerekend naar het totale aantal kilometers door middel van een bedrag per kilometer (15ct/km). Dit bedrag is verkregen bij de NS en steeksproefsgewijs gecontroleerd op een aantal trajecten. De kosten per treinkilometer zijn op 10 trajecten gecontroleerd, 5 lange en 5 korte trajecten (zie bijlage 5) Om van treinkilometers naar kg CO 2 te komen, moet vermenigvuldigd worden met een conversiefactor. De te gebruiken conversiefactor is door ProRail verstrekt, 0,065 kg CO 2/km. Hieruit volgt de totale CO 2 emissie per jaar voor de treinkilometers voor NPC als geheel. Uitgedrukt in een formule ziet dit er als volgt uit: 120 CO2 emissie treinkilometers = gegevens 0,15 0,065 30 In tabel 4 worden de resultaten van de berekening weergegeven. Deze berekening is gemaakt op basis van de brongegevens van de NS Businesscard (zie bijlage 2). Kosten ( ) Totaal (km/jaar) Conversiefactor CO 2 emissie (kg) Totaal CO 2 emissie (ton) OV (trein) 28.981,43 782.838 0,065 50.235 50,2 Tabel 4 CO 2 emissie zakelijk verkeer via openbaar vervoer
16/25 7 Conclusie en doelstellingen De ketenanalyse wordt afgesloten met een beschrijving van de significantie van de CO 2 emissie in scope 3 en de doelstellingen en keteninitiatieven die hier aan gekoppeld worden. 7.1. Significantie scope 3 Uit de ketenanalyse blijkt dat de emissie van scope 3 voor 30% bijdraagt aan de totale emissie van NPC, zie grafiek 5. Dit komt doordat de medewerkers van NPC het grootste deel van hun reizen per trein maakt. De trein is een duurzame vorm van transport maar ook hier is ruimte voor het verminderen van de CO 2 emisie. De significantie van de emissie in scope 3 leidt er toe dat NPC ook doelstellingen heeft opgesteld om er zo voor te zorgen dat de CO 2 emissie in scope 3 verminderd zal worden. 13% 30% Scope 1 Scope 2 Scope 3 57% Grafiek 5 Verdeling CO 2 emissie naar scope. 7.2. Doelstellingen Aanleiding voor het opstellen van de doelstellingen is het uitvoeren van een ketenanalyse scope 3 volgens eisen zoals gesteld in het GHG-Protocol. De ketenanalyse die NPC op woon-werk verkeer en zakelijk verkeer heeft uitgevoerd, fungeert als input voor het opstellen van de doelstellingen. In het document 4.B.1_1 Doelstellingen scope 3 emissies vindt een specificatie van de doelstellingen plaats. Aan het einde van het derde kwartaal zullen deze doelstellingen voor het eerst gereviewed worden. Uiteraard blijven de reeds geformuleerde doelstellingen m.b.t. de scope 1 en 2 emissies van NPC bestaan. Scope 3 doelstellingen NPC* CO 2 uitstoot woon-werk verkeer met 2% terugdringen CO 2 uitstoot zakelijk verkeer met 5% terugdringen *Deze doelstellingen gelden voor het jaar 2010 t.o.v. het referentiejaar 2009 en zijn gerelateerd aan het aantal FTE.
17/25 7.3. Initiatieven NPC voert continue onderzoek uit naar (nieuwe) mogelijkheden om het energieverbruik te reduceren. Naar aanleiding van de uitgevoerde ketenanalyse zijn initiatieven ontplooid. Hier onder volgt een korte beschrijving van twee initiatieven die NPC wil gebruiken om verder inzicht te krijgen in zijn scope 3 emissies en deze uiteindelijk verminderen. In het document 4.B.2_1 Voortgang doelstellingen Q2 2010 is een uitgebreide beschrijving te vinden van alle initiatieven die NPC onderneemt om naar CO 2 emissie terug te dringen. - Kenniskring Duurzaamheid Railforum Twee medewerkers van NPC zijn aanwezig geweest bij de kenniskring duurzaamheid van Railforum. Het doel van deze kenniskring is de CO 2 footprint van het spoor en daarmee wordt bedoeld de gehele keten- in kaart te brengen. Door samenwerking tussen vele spoorse bedrijven die allen hun steentje bij kunnen dragen aan de duurzaamheid van het spoor ontstaat er een multidisciplinaire projectgroep. Doel is om synergie te behalen. Zowel voor het milieu, als voor alle participerende bedrijven. De kenniskring is opgesplitst in twee werkgroepen: infra en materieel. NPC neemt actief deel aan de werkgroep infra. Door deel te nemen aan dit initiatief zal er ook een beeld ontstaan van de besparingsmogelijkheden. Dit is geen direct doel voor de kenniskring maar een spin-off die NPC graag wil benutten. - NPC gaat voor 100% klimaat neutraal In het project Op Kop van de Provincie Utrecht worden Utrechtse bedrijven uitgedaagd om een intentieverklaring te ondertekenen waarin ze beloven in 2011 een klimaatneutrale bedrijfsvoering te voeren. De directeur van NPC, Rudolf Mulder, heeft op 25 maart 2010 deze intentieverklaring ondertekend. NPC gebruikt de door Op Kop georganiseerde sessies om samen met andere koplopers inzicht te krijgen in de CO 2 emissie en mogelijkheden tot besparing. Gespreksonderwerpen zijn onder andere het feit dat NPC voor het electriciteitverbruik en afvalverwerking geen bedrijfsspecifieke gegevens beschikbaar zijn. Door overleg met andere koplopers kunnen oplossingen gezocht worden voor dit probleem en soortgelijke problemen.
18/25 Colofon auteur(s) M. Vos kenmerk datum 04-08-2010 versie 1.1 status Definitief bestand NPC 2010 Alle rechten voorbehouden. Het is niet toegestaan dit document geheel of gedeeltelijk te vermenigvuldigen of te distribueren aan derden zonder schriftelijke toestemming van NPC.
Bijlage 1 In deze bijlage is in tabel 6 de samenvatting en de berekening van de medewerkersenquête weergegeven. Aan de hand van een aantal vragen is in kaart gebracht hoe de medewerkers van NPC naar hun werk reizen. De reizen van medewerkers van NPC zijn onder te verdelen in 6 categorieën, waarbij twee categorieën geen directe CO 2 emissie hebben. Voor deze categorieën is vervolgens bepaald hoeveel kilometer per jaar wordt gereisd. In het totaal overzicht in bijlage 6 is te zien hoe het aantal kilometers vervolgens is omgerekend nar CO 2 emissie. Grafiek 6 geeft de verdeling van het vervoerstype voor het woon-werk verkeer weer in een cirkeldiagram. Te voet Fiets OV Benzine LPG Diesel Totaal Totaal respondenten 32 4 705 29 24187 76 530 5 85 2 2347 15 131 Gemiddelde 8 24 318 106 43 156 Totaal NPC 37 829 28455 624 100 2761 32.805 km per week 1594 35639 1223552 26812 4300 118731 1.410.628 km per jaar Te voet Fiets OV Auto 3% 22% 58% 17% Tabel 5 Samenvatting en berekening medewerkersenquête woon-werk verkeer 17% Verdeling vervoerstype 3% 22% Te voet Fiets OV Auto 58% Grafiek 6 Verdeling vervoerstype woon-werk verkeer
Bijlage 2 In deze bijlage is te zien hoe de berekening van het aantal zakelijke kilometers via het openbaar vervoer (NS Businesscard) tot stand is gekomen. Openbaar vervoer werkwijze voor het laatst aangepast op 29 juni 2010 Het aantal verreden kilometers met het openbaar vervoer is uit twee verschillende getallen samen gesteld. 1. Als eerste is het woon-werk verkeer van de medewerkers van NPC ingeschat. Dit is gedaan door middel van een onderzoek onder alle medewerkers van NPC. Aan iedere medewerker van NPC is uitgevraagd hoeveel woon-werk verkeer zij iedere week reizen. Deze gegevens zijn te vinden in het excelbestand "inventarisatie km's medewerkers". 2. Als tweede is aan de hand van een uitdraai van de NS Businesscard een inschatting gemaakt van het aantal gereisde zakelijke kilometers. Deze uitdraai is verkregen bij Oscar Feuerstein. NS Businesscard 1 2 3 Totaal CO2 2009 0,065 Mei 668,4 336,26 1.004,66 6698 km 435,4 kg Jun 1618,57 268,39 1.886,96 12580 km 817,7 kg Jul 1466,81 176,21 1.643,02 10953 km 712,0 kg Aug 1564,56 52,81 1.617,37 10782 km 700,9 kg Sep 3038,32 446,12 3.484,44 23230 km 1509,9 kg Okt 2905,15 618,35 3.523,50 23490 km 1526,9 kg Nov 3305,77 748,21 4.053,98 27027 km 1756,7 kg Dec 2107,02 2.107,02 14047 km 913,0 kg Totaal 8 maanden 19.320,95 128806 km 8372,5 kg Totaal 2009 28.981,43 193210 km 12558,7 kg 12,6 ton 90 jaarkaarten Totaal NPC 50,2 ton 30 Gebruikers NS Business card 772.838 km Tabel 6 Brongegevens CO 2 emissie zakelijk verkeer
Bijlage 3 In deze bijlage is in tabel 7 de berekening van de CO 2 emissie van de afvalverwerking weergegeven. Aan de hand van het aantal fte en een kengetal van Stimular is de CO 2 emissie van de afvalverwerking berekend. Aantal fte 120 toelichting Opgave Jan Willem Bouman A'dam de Oost Eindhoven Noordzicht Rotterdam GHB Utrecht KTT 16 15 16 55 18 Zwolle Meander Afval 22.360 Kengetal 172 kg/fte 2.752 2.580 2.752 11.180 3.096 Tabel 7 Berekening CO 2 emissie afvalverwerking
Bijlage 4 Het papierverbruik is berekend aan de hand van de inkoopgegevens van twee locaties van NPC (Utrecht en Zwolle). Deze gegevens zijn verkregen van de personen die de inkoop van het papier regelen. Het totaal aantal kilogram papier is vervolgens omgerekend naar de CO 2 emissie met behulp van een conversiefactor (1,3 kg CO 2/kg). Toelichting A'dam de Oost Eindhoven Noordzicht Rotterdam GHB Office paper kg 3.539 272 255 272 1838 Tabel 8 Gegevens papierverbruik NPC Utrecht KTT NPC Opgave Leonie van den Burg Zwolle Meander 306 Opgave Mirjam Vlaarkamp jaartotaal ton CO2 ton CO2 2009 totaal % van totaal Office data 1,3 Office paper purchased kg 3.539 3.539 4,6 0,75% Tabel 9 Berekening CO 2 emissie papierverbruik
Bijlage 5 Het bedrag per treinkilometer is berekend aan de hand van de reisgegevens van de ns en de afstanden tussen de verschillende stations. Deze gegevens zijn verkregen via de website www.ns.nl en maps.google.nl. In tabel 11 staan alle gegevens voor de treinreizen die gebruikt zijn om de kosten per treinkilometer te berekenen. Lange treinreizen Zwolle-Den Haag 19,90 150 km Amsterdam-Eindhoven 21,50 132 km Rotterdam-Enschede 23,60 168 km Maastricht-Arnhem 20,20 148 km Venlo-Goes 22,70 182 km Korte treinreizen Harderwijk-Utrecht 8,00 51 km Amsterdam-Almere 5,40 30 km Amersfoort-Apeldoorn 7,30 47 km Zwolle-Nijverdal 5,70 34 km Veenendaal-Nijmegen 11,40 50 km ct / km 145,70 992 km 14,7 Tabel 10 Reisgegevens
24/25 Bijlage 6 jaar: 2010 Datum: 4-aug-10 Versie: v1.1 def Energiestromen DHV-NPC bv overzicht en controle jaartotaal Ton CO2 Ton CO2 2009 totaal % van totaal Office data Number of m2 office space m2 (NLA) 2789 Number of workplaces number 163 Scope 1 Energy use - office related 1,825 Aardgas m3 24155 24155 44,1 7,20% 3,135 Lease and company owned cars litre 10659 10659 33,4 5,46% Totaal scope 1 77,5 12,66% Scope 2 0,615 Electricity (non-renewable ) kwh 256140 256140 157,5 25,74% 0,25 Electricity (renewable ) kwh 33720 33720 8,4 1,38% 0,345 Total work related air travel km 396878 396878 136,9 22,37% 0,21 With private and rental cars km 224006 224006 47,0 7,69% Totaal scope 2 349,9 57,17% Scope 3 1,3 Papier kg 3539 3539 4,6 0,75% 0,215 Woon-werk verkeer auto (Benzine) km 26812 26812 5,8 0,94% 0,205 Woon-werk verkeer auto (Diesel) km 118731 118731 24,340 3,98% 0,175 Woon-werk verkeer auto (Lpg) km 4300 4300 0,8 0,12% 0,065 Woon-werk verkeer openbaar vervoer km 1223552 1223552 79,5 12,99% 0,065 Zakelijk verkeer openbaar vervoer km 772838 772838 50,2 8,21% 0,00094 Afvalverwerking kg 20640 20640 19,4 3,17% Totaal scope 3 185 30,17% Greenhouse gas emission Total CO2 emissions 612 100,00% Tabel 11 Totale berekening CO 2 emissie NPC
25/25 Scope 1 47,0 Scope 2 33,4 157,5 44,1 136,9 Aardgas Lease and company owned cars 8,4 Electricity (non-renewable ) Electricity (renewable ) Total work related air travel With private and rental cars 4,6 Scope 3 19,4 Papier 30,9 Woon-werk verkeer auto 50,2 79,5 Woon-werk verkeer openbaar vervoer Zakelijk verkeer openbaar vervoer Afvalverwerking Grafiek 7 Verdeling CO 2 emissie NPC volgens scope 1,2 en 3