RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK BASISSCHOOL SINT-ANTONIUS VAN PADUA School : basisschool Sint-Antonius van Padua Plaats : Nijnsel BRIN-nummer : 15CR Onderzoeksnummer : 90196 Datum schoolbezoek : 19 en 20 maart 2007 Datum vaststelling : 6 juni 2007
INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING...5 2 KWALITEITSPROFIEL...7 3 BESCHOUWING...11 4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT...15 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool Sint-Antonius van Padua - 19-3-2007 3
1 INLEIDING Het periodiek kwaliteitsonderzoek Op 19 en 20 maart 2007 bezocht de Inspectie van het Onderwijs basisschool Sint-Antonius van Padua in het kader van een periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO). Daarbij heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de kernindicatoren van een aantal kwaliteitsaspecten, op grond van het door de inspectie gehanteerde toezichtkader primair onderwijs 2005. Bij dit PKO doet de inspectie onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs door zich te richten op de kern van goed onderwijs op de school. Het gaat hierbij om kernindicatoren die betrekking hebben op het aanbod, de onderwijstijd, het pedagogisch handelen van leraren, het didactisch handelen van leraren, de afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen, de actieve en zelfstandige rol van leerlingen, het schoolklimaat, de begeleiding, de zorg, de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen. In de brochure 'Toezichtkader PO 2005' vindt u achtergrondinformatie over de indicatoren die de inspectie bij haar toezicht in ogenschouw heeft genomen. U kunt deze brochure downloaden van de website van de inspectie: www.onderwijsinspectie.nl. Op grond van het kwaliteitsprofiel van de school dat naar aanleiding van een vorig inspectiebezoek is opgemaakt, op basis van risicofactoren die bij de inspectie bekend zijn of afspraken die met de school zijn gemaakt, of op basis van de informatie die door de school is toegestuurd kan de inspectie besluiten om niet alleen de kernindicatoren te onderzoeken maar meer indicatoren bij het onderzoek te betrekken. Dit is bij uw school niet aan de orde geweest. Indien de school in het kader van zelfevaluatie over een bepaalde indicator of over een bepaald kwaliteitsaspect voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld kan in overleg tussen school en inspectie besloten worden om de oordelen uit de zelfevaluatie alleen te verifiëren en deze niet zelf opnieuw te onderzoeken. Zo sluit de inspectie niet alleen aan bij de specifieke situatie van de school, maar wordt de school bovendien niet onnodig belast. Uw school heeft naast de schoolgids en het schoolplan documenten ingestuurd die op uw zelfevaluatie-activiteiten betrekking hebben. Het betrof de volgende documenten: - de resultaten van de kwaliteitsmeter van Van Beekveld Terpstra afgenomen onder leerlingen en ouders, schooljaar 2006-2007; - het jaarverslag 2005-2006; - het jaarplan 2006-2007; - een evaluatie over drie schooljaren van de schoolloopbaan van schoolverlaters van leerlingen vanaf schooljaar 2001-2002. Deze documenten hebben bijgedragen aan het oordeel dat de inspectie gegeven heeft voor de indicatoren van kwaliteitszorg en schoolklimaat. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool Sint-Antonius van Padua - 19-3-2007 5
De opzet van het onderzoek Het periodiek kwaliteitsonderzoek bestond uit de volgende activiteiten. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van, indien beschikbaar, documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Ook de vragenlijst periodiek kwaliteitsonderzoek is bij de analyse betrokken. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1a, 2, 3, 4, 5a, 6 en 8. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de kernindicatoren gesprekken gevoerd met de directie en de intern begeleider. Op uw school is verder een gesprek gevoerd met een aantal leerlingen en met de leraren van de groepen 1-4. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met directie en team. Daarbij was een vertegenwoordiger van het bevoegd gezag aanwezig. De inhoud van het rapport Het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 wordt een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit en wordt deze onder andere bezien in relatie tot de context of uitgangssituatie van de school. Indien van toepassing worden in deze beschouwing ook de toegevoegde indicatoren betrokken. In hoofdstuk 4 is het vervolgtoezicht aangegeven en worden, indien noodzakelijk, afspraken vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool Sint-Antonius van Padua - 19-3-2007 6
2 KWALITEITSPROFIEL Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan kernindicatoren die betrekking hebben op belangrijke kenmerken van goed onderwijs. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs. In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij; 5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft. Het kwaliteitsprofiel van basisschool Sint-Antonius van Padua Kwaliteitszorg 1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 1.2 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.3 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.5 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen. 1.6 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van het onderwijs. 1.7 De school waarborgt de sociale veiligheid voor leerlingen en personeel. 1.8 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van sociale integratie en actief burgerschap, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving. Leerstofaanbod 3.1 De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde zijn dekkend voor de kerndoelen. 3.4 De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 3.5 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 3.6 De leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde zijn afgestemd op de onderwijsbehoeften van individuele leerlingen. 3.8 De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlingengewicht biedt leerinhouden aan bij Nederlandse taal die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool Sint-Antonius van Padua - 19-3-2007 7
Tijd 4.4 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 4.5 De school stemt de hoeveelheid tijd voor leren en onderwijzen bij Nederlandse taal en rekenen en wiskunde af op de onderwijsbehoeften van leerlingen. Pedagogisch handelen 5.3 De leraren zorgen ervoor dat leerlingen op een respectvolle manier met elkaar omgaan. Didactisch handelen 6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3 De leraren leggen duidelijk uit. 6.5 De leraren geven expliciet onderwijs in strategieën voor denken en leren. Afstemming 7.1 De leraren volgen de vorderingen van hun leerlingen systematisch. 7.3 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 8.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun eigen leerproces die past bij hun ontwikkelingsniveau. Sfeer op school 9.3 De ouders/verzorgers tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 9.5 De leerlingen en het personeel voelen zich aantoonbaar veilig op school. Begeleiding 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens, bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 11.3 De school voert de zorg planmatig uit. 11.4 De school gaat de effecten van de zorg na. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool Sint-Antonius van Padua - 19-3-2007 8
Resultaten 12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 12.2 De sociale vaardigheden van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 5 Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 13.2 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 13.3 De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van 8 jaar. 5 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool Sint-Antonius van Padua - 19-3-2007 9
3 BESCHOUWING 3.1 Algemeen beeld De inspectie constateert dat het onderwijs op basisschool St. Antonius van Padua van voldoende kwaliteit is. Zij baseert dat oordeel op de onderwijsresultaten die aan het einde en tijdens de basisschoolperiode overeenkomen met de resultaten van scholen met een vergelijkbare leerlingenpopulatie. Bovendien heeft de school de sterke punten die bij vorige inspectiebezoeken werden vastgesteld weten te borgen en in een aantal opzichten zelfs weten te versterken. Ook heeft de school zich op een aantal andere punten zichtbaar verbeterd. Een goed voorbeeld is de doorgaande lijn tussen de groepen 1, 2 en 3, die de school de laatste jaren veel beter gewaarborgd heeft. Tevens is het systeem van kwaliteitszorg in vele opzichten verbeterd, ook al heeft de inspectie nog enkele ontwikkelpunten vastgesteld. Hoewel de didactische kwaliteiten van de leraren zeker van voldoende niveau zijn, ligt de belangrijkste uitdaging voor de toekomst in de verdere uitbouw daarvan. 3.2 Toelichting Opbrengsten De resultaten aan het einde van de basisschool lagen de laatste drie jaren rond het landelijk gemiddelde van scholen met een vergelijkbare populatie. Ook de tussenresultaten zijn gemiddeld genomen van voldoende niveau. Samen met de leraren houden het management en de interne begeleider van de school voldoende zicht op de kwaliteit van de opbrengsten door deze regelmatig te evalueren. De school zou het zicht hierop verder kunnen versterken door ook gebruik te maken van digitale trendanalyses. Sinds twee jaar verzamelt de school met de Schoolvragenlijst (SVL) tevens gegevens over de beheersing van de sociale vaardigheden van de leerlingen in groep 8. Het is de bedoeling dat deze vragenlijst volgend schooljaar ook in groep 7 wordt afgenomen. Op dit moment beschikt de school daarmee over te weinig gegevens, waarop de inspectie een oordeel zou kunnen baseren. De meeste leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van 8 jaar. De inspectie heeft echter, net als bij eerdere bezoeken, met de directie gesproken over de doorstroom in de kleutergroepen. Het beleid dat de school in deze voert lijkt er te weinig op gericht om te voorkomen dat kinderen onnodig een verlengde kleuterperiode krijgen aangeboden. De kwaliteitszorg De laatste jaren heeft basisschool St. Antonius van Padua vanuit een bovenschoolse aanpak gewerkt aan de ontwikkeling van een systeem van kwaliteitszorg. De inspectie stelt vast dat de school daarbij belangrijke vorderingen gemaakt heeft. Een meest recente aanwinst is het jaarverslag waarin de school inzichtelijk, en veel uitvoeriger dan in de schoolgids, rapporteert over haar schoolontwikkeling. Tegelijk concludeert de inspectie dat het systeem van kwaliteitszorg nog op twee punten te kort schiet. Ten eerste wijst de inspectie, net als bij het jaarlijks onderzoek in 2004, op de noodzaak om de specifieke kenmerken van de leerlingenpopulatie vast te leggen. Door Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool Sint-Antonius van Padua - 19-3-2007 11
een gerichte verzameling en analyse van de beschikbare leerlinggegevens kan de school haar inzicht in de populatie vergroten en nog beter dan nu al het geval is consequenties trekken voor een schoolspecifieke organisatie en inrichting van het onderwijs. Een tweede ontwikkelpunt betreft het evalueren van het leren en onderwijzen. Met vragenlijsten voor ouders, leraren en leerlingen gaat basisschool St. Antonius na of enkele aspecten van het leren en onderwijzen, die met name betrekking hebben op het schoolklimaat en het didactisch handelen, voldoen aan de doelen die zij in schoolplan en andere schooldocumenten heeft vastgelegd. De informatie die deze vragenlijsten opleveren is weliswaar waardevol, maar niet in alle gevallen voldoende objectief. Bovendien blijven nog een groot aantal aspecten van het leren en onderwijzen onderbelicht. Tijdens dit onderzoek heeft de inspectie ook aandacht besteed aan twee indicatoren die in 2006 aan het inspectiekader zijn toegevoegd. Het betreft de indicatoren sociale veiligheid en actief burgerschap & sociale integratie. De inspectie concludeert dat de school de sociale veiligheid voor leerlingen en personeel in voldoende mate waarborgt. Aan de hand van actuele gegevens uit sociogrammen, de schoolvragenlijst, de enquêtes voor leerlingen, leraren en ouders en uit functioneringsgesprekken brengt de directie de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel in kaart. Met schoolbrede afspraken over gedragsregels, een pestprotocol en een methode voor sociaal emotionele ontwikkeling geeft de school zowel in preventieve als in curatieve zin vorm aan het veiligheidsbeleid. Tijdens het schoolbezoek heeft de inspectie waargenomen dat basisschool St. Antonius aandacht heeft voor basiswaarden en dat ook in haar aanbod en haar pedagogisch klimaat tot uitdrukking laat komen. Zij waardeert de indicator burgerschap & sociale integratie daarom met een voldoende. De inspectie heeft echter geen documenten aangetroffen, waarin het beleid hieromtrent expliciet beschreven staat. De leerlingenzorg De leerlingenzorg op basisschool St. Antonius van Padua vertoont een heldere structuur en een gedegen opzet. Wat opvalt is het volledige pakket aan toetsinstrumenten waarmee de school de vorderingen van leerlingen op zowel cognitief als sociaal emotioneel gebied volgt. Een betrokken intern begeleider, die samen met de directeur, de waarnemend directeur en de bouwcoördinator bovenbouw het managementteam van de school vormt, is de belangrijke schakel in het contact met de leraren over de zorgleerlingen. In het jaarplan staat uitvoerig beschreven welke taken en verantwoordelijkheden de intern begeleider heeft en welke activiteiten daaruit voortvloeien. Hoewel de inspectie waardering heeft voor de deskundige wijze waarop zij de veelheid aan taken verricht, heeft zij ook enkele kanttekeningen geplaatst bij de enigszins kwetsbare positie die de intern begeleider inneemt. Basisschool St. Antonius van Padua beschikt slechts over één intern begeleider die als eerstverantwoordelijke zorg draagt voor de planmatige aanpak van de Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool Sint-Antonius van Padua - 19-3-2007 12
leerlingenzorg. Nadat zij in overleg met de groepsleraar en waar nodig met de ouders op zorgvuldige wijze de hulpvraag van een leerling heeft vastgesteld, is zij degene die de handelingsplannen maakt en regelmatig evalueert. De leraren voeren de plannen in de groep uit. Met de meeste plannen wordt binnen een redelijke termijn het gewenste effect bereikt. Toch zijn er ook enkele plannen die de vraag oproepen of de zorg niet langer doorloopt dan wellicht noodzakelijk is. De intern begeleider is echter zelden in de gelegenheid om in de praktijk na te gaan of de plannen voldoende functioneel zijn en of de zorg die de leraren in de groep verlenen wel voldoende adequaat is. Indien de verantwoordelijkheid voor de handelingsplanning meer bij de leraren zelf zou komen te liggen, zou de intern begeleider meer tijd kunnen besteden aan het observeren en waar nodig coachen van leraren bij de uitvoering van deze plannen. Bovendien zou dan de cultuuromslag die nodig is om leraren hun eigen aanpak ter discussie te laten stellen gemakkelijker op gang kunnen komen. De onderwijspraktijk Het onderwijsleerproces voldoet voor het merendeel van de indicatoren aan de normen die de inspectie hanteert. Tijdens de lesobservaties en uit het gesprek met de leerlingen heeft de inspectie kunnen opmaken dat leraren in hoge mate zorg dragen voor een goed pedagogisch klimaat. Ten opzichte van het schoolbezoek in 2001 (RST) zijn met name de verbeteringen in het leerstofaanbod opmerkelijk. Zo heeft de school gewerkt aan een beredeneerd aanbod in de groepen 1 en 2. Zij heeft het Gouds Observatie Volgsysteem voor Kleuters (GOVK) ingevoerd en daaraan naast eigen activiteiten een aantal thema's uit de (vernieuwde) methode Schatkist gekoppeld en die per week ingepland. Ter verbetering van met name de woordenschat heeft de school besloten versneld een nieuwe taalmethode in te voeren. Ook heeft zij een nieuwe methode voor aanvankelijk lezen aangeschaft. Met ingang van dit schooljaar gaat de school gericht op zoek naar materialen en activiteiten voor meerbegaafde leerlingen. Daartoe heeft een van de leerkrachten de taak van coördinator begaafdheid toebedeeld gekregen. Een ontwikkelpunt blijft de mate waarin leraren expliciet gebruik maken van de mogelijkheden die methodes bieden om leerlingen uit te nodigen alternatieve oplossingen aan te dragen en ze te laten verwoorden waarom zij voor een bepaalde (afwijkende) aanpak hebben gekozen. De afgelopen jaren vormde het zelfstandig werken een belangrijk speerpunt op basisschool St. Antonius. De inspectie heeft enkele effecten hiervan kunnen waarnemen. Zo maakt de school bij de kleuters gebruik van planborden, passen leraren het GIP model toe en werken leerlingen regelmatig aan weektaken. De inspectie is positief opgevallen dat de weektaken niet alleen keuzetaken op verschillende niveaus bevatten, maar de leerlingen ook, zij het nog in bescheiden mate, aanzetten tot zelfverantwoordelijk leren. Tijdens visiebijeenkomsten hebben de leraren aangegeven dat zij de komende jaren het accent willen leggen op het leren omgaan met probleemgedrag van leerlingen. De inspectie benadrukt dat het goed is het klassenmanagement, de afstemming en de actieve en zelfstandige rol van leerlingen in verband te brengen met het gedrag dat leerlingen vertonen en deze aspecten in onderlinge samenhang verder te blijven ontwikkelen. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool Sint-Antonius van Padua - 19-3-2007 13
4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT Bij dit PKO heeft de inspectie ook een onderzoek gedaan naar de naleving van een aantal wettelijke voorschriften. Dit onderzoek betrof de wettelijke voorschriften over de geplande onderwijstijd en over een door het bevoegd gezag vastgestelde schoolgids en schoolplan. Op basis van dit onderzoek concludeert de inspectie dat de school aan deze wettelijke bepalingen voldoet. De bevindingen van dit PKO leiden tot het volgende arrangement voor het vervolg van het toezicht (toezichtarrangement): De aangetroffen kwaliteit van het onderwijs op de school vraagt geen aanpassing van de reguliere onderzoeksplanning van de inspectie. In beginsel volgt over vier jaar opnieuw een periodiek kwaliteitsonderzoek. In de tussenliggende periode vindt jaarlijks een onderzoek plaats, waarbij de school eenmaal wordt bezocht. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool Sint-Antonius van Padua - 19-3-2007 15