Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1a 2513 AA s-gravenhage Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 Telefoon (070) 333 44 44 Telefax (070) 333 40 33 Uw brief 4 december 2001 nr. 2010203130 Onderwerp Kamervragen van de leden Apostolou en Belinfante Ons kenmerk SV/GSV/01/84537 Datum 31 januari 2002./. Hierbij zend ik u, mede namens de Minister voor Grote Steden- en Integratiebeleid, de antwoorden op de vragen van de leden Apostolou en Belinfante (beiden PvdA) over WAO ers in Marokko en Turkije. De Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, (J.F. Hoogervorst)
Vragen van de leden Apostolou en Belinfante (PvdA) over WAO ers in Marokko en Turkije. Vraag 1 Is het u bekend dat WAO ers die vóór april 2000 - met name naar Marokko en Turkije - zijn geremigreerd, afgeschreven worden en dat er voor hen alternatieven ontbreken zich op de lokale arbeidsmarkt te begeven? 1 Antwoord 1 Bij de inwerkingtreding van de wet Terugdringing beroep op de arbeidsongeschiktheids-regelingen (Wet TBA) op 1 augustus 1993 werd een andere invulling gegeven aan het arbeidsongeschiktheidscriterium dan tot dan toe gebruikt werd. Met ingang van die datum werd namelijk niet langer gekeken naar passende arbeid, maar naar algemeen geaccepteerde arbeid die voor de krachten en bekwaamheden van de betrokkene berekend is. Als gevolg hiervan vond een éénmalige herbeoordelingsprocedure plaats en worden WAO ers periodiek beoordeeld. Mensen die WAO-gerechtigd waren bij de invoering van de Wet TBA en toen 50 jaar of ouder waren, werden hiervan uitgezonderd. Uitkeringsgerechtigden die op 1 augustus 1993 jonger waren dan 45 jaar, worden beoordeeld naar het nieuwe arbeidsongeschiktheidscriterium. Uitkeringsgerechtigden tussen de 45 en 50 jaar worden ook opnieuw beoordeeld, maar volgens het oude arbeidsongeschiktheidscriterium. Deze regels voor herbeoordelingen gelden voor alle WAO ers, dus ook voor die WAO ers die vóór april 2000 zijn geremigreerd. Als zij bij deze herbeoordelingen minder of niet meer arbeidsongeschikt worden bevonden, eindigt hun uitkering of wordt deze verlaagd. Betrokkenen worden immers in staat geacht, al dan niet volledig, werkzaamheden te verrichten. De situatie op de arbeidsmarkt is niet relevant voor deze herbeoordeling. Vraag 2 Hoeveel WAO ers die zich in Marokko en Turkije bevinden in deze situatie terecht zijn gekomen door de gewijzigde WAO-wetgeving? Antwoord 2 Over herbeoordelingen van in het buitenland wonende WAO-gerechtigden zijn de volgende gegevens beschikbaar 2. In totaal werd in 2000 van 129 in het buitenland verblijvende uitkeringsgerechtigden de uitkering verlaagd of stop gezet als gevolg van herbeoordeling. Het aantal naar Turkije en Marokko geëxporteerde WAO-uitkeringen bedraagt ongeveer 25% van het geheel aantal geëxporteerde WAO-uitkeringen in 2000. Van de 129 in 2000 in het buitenland wonende WAO-gerechtigden waarvan de WAO-uitkering verlaagd of beëindigd werd na herbeoordeling, zouden er dan op basis van de uitkomsten over het jaar 2000 ruim 30 in Turkije of Marokko wonen. Over voorgaande jaren zijn geen cijfers voorhanden. Er zijn geen redenen om aan te nemen dat deze zullen afwijken van de cijfers over 2000. 1 Rapport Sociale onzekerheid (Emcemo, Forum, IOT, SMT, Stichting Steun Remigranten), Utrecht 2001. 2 Deze cijfers zijn exclusief de cijfers van het Sfb en professionele herbeoordelingen Gak Nederland bv.
2 Vraag 3 Welk aantal van deze WAO ers kan gebruikmaken van de regeling ex artikel, 4 vierde lid, en artikel 11, eerste lid, van de Remigratiewet? Hoeveel personen maken nu reeds gebruik van deze regeling? Vraag 7 Ligt het niet voor de hand om deze WAO ers gebruik te laten maken van een met artikel 4, vierde lid, Remigratiewet vergelijkbare voorziening, namelijk het in aanmerking kunnen komen voor een remigratie-uitkering? Antwoord 3 en 7 De regeling van artikel 4, vierde lid, ziet op remigranten die onder de Remigratiewet vertrokken zijn, dus ná 1 april 2000 en ziet dus niet op de groep remigranten waarnaar hier gevraagd wordt. Remigranten die reeds vóór april 2000 vertrokken kunnen een beroep doen op artikel 11, eerste lid, om alsnog in aanmerking te komen voor een remigratieuitkering als men op het moment van vertrek uit Nederland recht zou hebben gehad op een remigratieuitkering op grond van de Remigratieregeling 1985, maar deze niet heeft aangevraagd omdat men een WAO-uitkering ontving. Deze remigranten kunnen alsnog een aanvraag indienen voor een Remigratieuitkering als zij geconfronteerd worden met een verlaging of intrekking van de uitkering als gevolg van een herbeoordeling op grond van artikel 36 of 43 WAO. Vereist is dat zij op het moment van vertrek voldeden aan de voorwaarden voor een uitkering op grond van de toenmalige Remigratieregeling 1985. Eén van die voorwaarden is dat men bij vertrek uit Nederland ouder dan 50 jaar moest zijn. Deze categorie personen wordt echter in de regel niet herbeoordeeld in het kader van de Wet TBA. Slechts de categorie WAO ers die op 1 augustus 1993 jonger dan 50 jaar was en die pas op hun 50ste of later remigreerde, kan alsnog in aanmerking komen voor een remigratieuitkering ex art. 11, eerste lid Remigratiewet. Er zijn bij het uitvoeringsorgaan, de SVB, echter geen gevallen bekend waarin toepassing wordt gegeven aan artikel 4, vierde lid, dan wel artikel 11, eerste lid, van de Remigratiewet. Vraag 4 Bent u bereid na te gaan hoeveel afgeschatte WAO ers geen beroep kunnen doen op de Remigratiewet? In hoeverre zouden zij in aanmerking kunnen komen voor een regeling die wel een oplossing biedt voor hun situatie? Vraag 5 Bent u bereid de mogelijkheden te onderzoeken of deze WAO ers in aanmerking zouden kunnen komen voor een remigratieuitkering conform de Remigratiewet?
3 Antwoord 4 en 5 Op dit moment wordt niet geregistreerd welke geremigreerde afgeschatte WAO ers geen beroep kunnen doen op de Remigratiewet. De categorie afgeschatte WAO ers die geen beroep kunnen doen op de Remigratiewet bestaat hoofdzakelijk uit WAO ers die op het moment van remigratie jonger waren dan 50 jaar indien zij vóór april 2000 remigreerden, of jonger dan 45 jaar indien zij na april 2000 remigreerden. Bovendien dient de hoogte van de (verlaagde) WAO-uitkering onder de norm van de Remigratiewet uit te komen om de remigratieuitkering alsnog tot uitkering te laten komen. Uitgaande van ruim 30 afgeschatte remigranten per jaar in Turkije en Marokko zouden over de 8 jaar na inwerkingtreding van de Wet TBA circa 250 personen hiermee te maken kunnen hebben gekregen. Op grond van de beschikbare gegevens is echter niet na te gaan hoeveel van dit aantal personen bij vertrek naar Turkije of Marokko reeds vijftig jaar (45 jaar voor degenen die na april 2000 remigreerden) of ouder waren en of de verlaagde WAO-uitkering onder de norm van de remigratieuitkering zakt. Er is geen andere regeling die voorziet in een inkomensvoorziening vanuit Nederland voor deze groep. Bij de behandeling van het wetsvoorstel Remigratiewet is op grond van een amendement van de Tweede Kamer in de Remigratiewet de mogelijkheid opgenomen voor herbeoordeelde WAO ers van vóór de inwerkingtreding en van ná de inwerkingtreding van deze wet, die bij vertrek uit Nederland vergeten zijn een aanvrage voor de remigratie-voorzieningen te doen en daarvoor op grond van de indertijd respectievelijk thans geldende criteria in aanmerking zouden zijn gekomen, om alsnog een aanvraag in te dienen (artikel 4, vierde lid en artikel 11, eerste lid). Hierbij blijven -uit oogpunt van rechtsgelijkheid- ook de leeftijdscriteria van in de experimentele fase 55 jaar en daarna 50 jaar resp. thans 45 jaar gelden. Voornoemde mogelijkheid zal derhalve voorbehouden blijven aan deze categorieën van herbeoordeelde WAO ers in de bestemmingslanden van de doelgroepen van de Remigratiewet en dus ook in Marokko en Turkije. Vraag 6 Wilt u de Kamer informeren over uw beleid inzake geremigreerde WAO ers en de discrepantie tussen afschrijving en de reële mogelijkheden voor deze personen om zich op de arbeidsmarkt te begeven? Acht u het mogelijk en wenselijk om deze WAO ers bij herbeoordeling opnieuw tot de Nederlandse arbeidsmarkt toe te laten en zich aldus opnieuw in Nederland te vestigen? Antwoord 6 Zoals bij vraag 1 is geantwoord werd per 1 augustus 1993 een nieuw arbeidsongeschiktheidscriterium gehanteerd. Het gaat hierbij om een theoretisch arbeidsongeschiktheidsbegrip waarbij de plaats waar betrokkene zich bevindt niet ter zake doet. Evenmin wordt gekeken naar de reële arbeidsmarktmogelijkheden.
4 Toelating van deze (voormalige) WAO ers tot de Nederlandse arbeidsmarkt is alleen mogelijk indien de werkgever - conform de regels van de Wet arbeid vreemdelingen - beschikt over een tewerkstellingsvergunning. Er bestaat voor deze categorie vreemdelingen geen versoepeld toelatingsbeleid. Het enkele feit dat zij met een afschatting van hun arbeidsongeschiktheidspercentage te maken krijgen, is voor mij geen reden om hen anders te behandelen dan andere vreemdelingen die na verblijf in Nederland zich elders hebben gevestigd en vervolgens weer tot de Nederlandse arbeidsmarkt toegelaten willen worden. Vraag 8 Biedt de onderuitputting van het Remigratiebudget financiële mogelijkheden om een voorziening voor deze categorie WAO ers in het kader van de Remigratiewet te treffen? Zo ja, aan welke voorwaarden zouden belangstellenden dienen te voldoen om voor deze voorziening in aanmerking te komen? Antwoord 8 Er is geen onderuitputting op het remigratiebudget. De beschikbare middelen zijn benodigd voor structurele verplichtingen, waaronder de uitkering voor zowel de bestaande remigranten als de nieuwe aanvragen wordt begrepen, alsmede de uitvoeringskosten. Voorzover herbeoordeelde WAO ers in doelgroeplanden, zoals Marokko en Turkije, bij hun vertrek uit Nederland aan de voorwaarden van de Remigratiewet zouden hebben voldaan, kunnen zij in aanmerking komen voor de voorzieningen van deze wet. Overigens is bij de behandeling van het wetsvoorstel Remigratiewet door de toenmalige minister verantwoordelijk voor het Grote Steden en Integratiebeleid aan de Tweede Kamer gevraagd om de dekking voor het amendement inzake herbeoordeelde WAO ers aan te geven.