Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag de gemeenteraad Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk rm 2013.158 - BOW/2013.310 RIS 260356 Doorkiesnummer 070-353 3351 E-mailadres Onderwerp verslag 2012 Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen Aantal bijlagen 2 Datum 25 juni 2013 In de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen (hierna: Wko) staan de minimale kwaliteitseisen voor de kinderopvang en het peuterspeelzaalwerk. Deze eisen zijn nader uitgewerkt in het Besluit kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen en de Regeling kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen 2012. Organisaties voor kinderopvang zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van de opvang en dienen zich tenminste aan de minimale kwaliteitseisen te houden. Gemeenten hebben de wettelijke taak om erop toe te zien dat de kinderopvang en het peuterspeelzaalwerk daadwerkelijk aan die minimale kwaliteitseisen voldoen. De GGD voert het toezicht op de kwaliteit van de kinderopvang uit door middel van, het college doet de bestuursrechtelijke handhaving. Het college verantwoordt zich ieder jaar over de uitgevoerde activiteiten door middel van een jaarverslag. Dit jaarverslag wordt na vaststelling naar zowel de gemeenteraad als het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid verzonden. Bijgevoegd treft u het verslag 2012 Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen van de gemeente Den Haag en het bijbehorende collegebesluit. Voor dit verplichte jaarverslag is het door de Minister voorgeschreven format gebruikt. In onderhavige raadsmededeling geeft het college een toelichting op de door de gemeente in 2012 uitgevoerde activiteiten op het gebied van toezicht en handhaving kinderopvang. De Inspectie van het Onderwijs (hierna: IvhO) gaat na of gemeenten hun wettelijke taken met betrekking tot toezicht en handhaving kinderopvang naar behoren uitvoeren. De gemeente Den Haag heeft tot en met 2012 de status achterblijvende gemeente met betrekking tot het toezicht gekregen omdat het niet lukte alle kindercentra jaarlijks te controleren. Begin 2013 heeft de IvhO de gemeente Den Haag de zogenaamde A-status toegekend. Inlichtingen bij Postadres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag Telefoon: 070-14070 Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Internetadres: www.denhaag.nl
BOW/2013.310 2 Het door de Minister voorgeschreven format voor het jaarverslag 2012 verschilt aanzienlijk met de formats van eerdere jaren. Tot en met 2011 ging het format uit van in het desbetreffende verslagjaar vastgestelde rapporten. In het format 2012 wordt (deels) uitgegaan van uitgevoerde (vaststelling kan ook in het volgende jaar plaatsvinden). Om de resultaten van het verslagjaar 2012 te kunnen vergelijken met die van eerdere jaren, wordt in onderhavige raadsmededeling uitgegaan van in 2012 vastgestelde inspectierapporten. 1 Aantallen locaties en kindplaatsen Aantal locaties Het totaal aantal opvanglocaties en gastouderbureaus is in 2012 verminderd. Alleen in de dagopvang zijn er locaties bijgekomen. 1 januari 2012 31 december 2012 Centra voor dagopvang 199 209 Centra voor buitenschoolse opvang 184 178 Gastouderbureaus 20 15 Voorzieningen voor gastouderopvang 678 660 Peuterspeelzalen 142 135 Geregistreerde kindplaatsen (dagopvang, buitenschoolse opvang, gastouderbureaus, voorzieningen voor gastouderbureaus en peuterspeelzalen) Het aantal geregistreerde kindplaatsen op 31 december 2011 was 20.741, dit is in 2012 toegenomen met 442 kindplaatsen. Op 31 december 2012 waren er 21.183 kindplaatsen. Dit is een stijging van 2,1%. 2 Inspecties door de GGD Risocoprofielen In 2012 is in Den Haag een start gemaakt met het werken met zogenaamde risicoprofielen in de dagopvang en buitenschoolse opvang. Dit betreft een verdere uitwerking van het risicogestuurd toezicht. Leidend principe is meer toezicht waar nodig en minder toezicht waar het kan. GGD Nederland heeft hiertoe de systematiek ontwikkeld. In het kader van risicoprofilering heeft de GGD alle locaties dagopvang en buitenschoolse opvang geschouwd aan de hand van een vragenlijst en in 4 categorieën ingedeeld (groen, geel, oranje en rood). Bij een groene uitkomst worden alleen de basisdomeinen onderzocht, bij een rode uitkomst worden een uitgebreide inspectie en eventuele extra gedaan. Na iedere reguliere inspectie wordt het risicoprofiel bijgesteld. Het aantal groene en gele locaties in Den Haag is hoog, als gevolg van consequente handhaving, waardoor tijd vrijgespeeld wordt voor de van oranje en rode locaties. Eind december waren er 20 rode locaties in Den Haag. Het werken aan de hand van risicoprofielen wordt eind 2013 geëvalueerd door de IvhO. Aantallen en soorten Naast de jaarlijkse, reguliere, voert de GGD ook andersoortige uit. 2010 2011 2012 Onderzoeken bij nieuwe vestigingen of wijzigingen van bestaande 105 87 189 kindercentra/gastouderbureaus/peuterspeelzalen Onderzoeken bij voorzieningen voor gastouderopvang 609* 227 330 Reguliere (jaarlijks + 3 maanden) onderzoeken bij 210 208 365 kindercentra/gastouderbureaus Nadere onderzoeken/her n.a.v. vastgesteld rapport bij kindercentra/gastouderbureaus/peuterspeelzalen 117 129 142 Reguliere (jaarlijks + 3 maanden) onderzoeken peuterspeelzalen n.v.t. 105** 29** Incidentele onderzoeken n.a.v. klachten/signalen 28 29 72 (inclusief flitsactie) Door de GGD gegeven bevelen 0 2 2 TOTAAL aantal vastgestelde inspectierapporten 1069 785 1127
BOW/2013.310 3 *2010 was een overgangsjaar waarin alle gastouders gecontroleerd zijn ten behoeve van opname in het landelijk register kinderopvang. **In 2011 en 2012 zijn alle peuterspeelzalen gecontroleerd ten behoeve van opname in het landelijk register peuterspeelzaalwerk. Flitsactie Op 4 oktober 2012 heeft bij 55 kinderdagverblijven een flitsactie plaats gevonden, doel was om een extra, onaangekondigde controle te doen op onder meer de beroepskracht-kind-ratio. Bij 6 centra werden geconstateerd, bij 1 centrum is een ernstige situatie aangetroffen. 3 Handhaving Het totaal aantal door het college ontvangen reguliere (jaarlijks en drie maanden na start) inspectierapporten met betrekking tot dagopvang, buitenschoolse opvang, gastouderbureaus, peuterspeelzalen en gastouders bedroeg in 2012 474. Hiervan bevatten 189 rapporten een handhavingsadvies. 2011 2012 Aanwijzingen 62 106 Voornemens last onder dwangsom 2 10 Opgelegde lasten onder dwangsom 0 3 Overtreding reeds beëindigd, handhaven is niet nodig 28 27 Voornemens bestuurlijke boete 23 50 Opgelegde bestuurlijke boetes 9 17 Eind 2011 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State uitgesproken dat gemeenten géén bevoegdheid hebben tot het opleggen van sancties op basis van de ministeriële beleidsregels. Dit betekende dat de gemeente alleen bij van wettelijke voorschriften kon handhaven. Dit heeft tot gevolg gehad dat in een aantal gevallen geen boete kon worden opgelegd. Vanaf 6 juni 2012 kon weer gehandhaafd worden doordat het Besluit kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen en de Regeling kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen 2012 in werking traden. Dagopvang en buitenschoolse opvang In 2012 heeft de GGD alle in exploitatie zijnde locaties voor dagopvang en buitenschoolse opvang geïnspecteerd. Echter, nog niet alle inspectierapporten waren op 31 december 2012 vastgesteld. Het vaststellen gebeurde in het eerste kwartaal van 2013. De meest voorkomende in de dagopvang hadden betrekking op de opvang in groepen (schuiven met kinderen), de beroepskracht-kind-ratio (te weinig (gekwalificeerde) leidsters op de groep), de uitvoering van het beleid veiligheid en klachten. Eén maal is in de dagopvang geconstateerd dat er een beroepskracht zonder verklaring omtrent het gedrag werkzaam was. In de buitenschoolse opvang zijn met betrekking tot de uitvoering van het beleid veiligheid, de beroepskracht-kind-ratio en het niet instellen van een oudercommissie het vaakst voorgekomen. Drie maal is in een centrum voor buitenschoolse opvang geconstateerd dat er een beroepskracht zonder verklaring omtrent het gedrag werkzaam was. Niet geregistreerde kindercentra In 2012 is de gemeente twee maal geconfronteerd met een niet geregistreerd kindercentrum. Dit betekent dat er kinderen werden opgevangen en er geen toezicht op de kwaliteit was. In beide gevallen heeft de GGD de opvang door middel van een bevel stilgelegd. Degenen die de kinderen opvingen, beschikten niet over verklaringen omtrent het gedrag en er waren geen risico-inventarisaties en protocollen kindermishandeling. Deze centra voldoen inmiddels en zijn opgenomen in het landelijk register kinderopvang. De aanbieders zijn beboet.
BOW/2013.310 4 Stijging schone dagopvang en buitenschoolse opvang Vanaf 2008 tot 2012 is het aantal jaarlijkse inspectierapporten van kinderdagverblijven en centra voor buitenschoolse opvang zonder (zogenaamde schone rapporten) toegenomen van 14% naar 63%. Zie onderstaande tabel. inspectierapporten reguliere dagopvang buitenschoolse opvang inspectierapporten met 2008 183 157 14 % 2009 228 179 22 % 2010 231 135 42 % 2011 200 107 54 % 2012 344 126 63 % Gastouderbureaus Alle Haagse gastouderbureaus zijn in 2012 geïnspecteerd. Bij de helft van de gastouderbureaus zijn geconstateerd. Deze hadden voornamelijk betrekking op de klachtenregelingen en oudercommissies. inspectierapporten reguliere inspectierapporten met 2010 21 14 33% 2011 8 6 25% 2012 21 12 43% Voorzieningen voor gastouderopvang In 2012 heeft het college 80 rapporten ontvangen van onaangekondigde bij gastouders. In 30 rapporten heeft de toezichthouder het college geadviseerd handhavend op te treden. In 14 gevallen heeft dit geleid tot een verwijdering van de voorziening voor gastouderopvang uit het landelijk register kinderopvang, omdat bij de inspectie bleek dat de gastouder niet langer opving. In de overige 16 inspectierapporten met handhavingsadvies zijn veel en ernstige geconstateerd, deze hadden vooral te maken met de risico-inventarisaties veiligheid en gezondheid en de meldcodes kindermishandeling (deze 16 rapporten bevatten in totaal 221 en daarvan was 79% ernstig). Hierop is/wordt gehandhaafd. Inmiddels heeft het college ook boetebeleid voor gastouders ingevoerd. inspectierapporten reguliere inspectierapporten met 2011 16 6 63% 2012 80 30 63% Peuterspeelzaalwerk De wettelijke eisen voor het peuterspeelzaalwerk zijn in 2010 aangescherpt. In 2011 en 2012 zijn alle 135 peuterspeelzalen geïnspecteerd. Na de nodige ondersteuning en handhaving voldeden alle peuterspeelzalen eind 2012 aan de kwaliteitseisen en zijn ze opgenomen in het landelijk register peuterspeelzaalwerk. inspectierapporten reguliere Aantal inspectierapporten met 2011 105 98 7% 2012 29 21 28%
BOW/2013.310 5 Conclusies Bij de meeste voorzieningen voor kinderopvang constateert de GGD tijdens de (onaangekondigde) inspectie dat aan de wettelijke kwaliteitseisen is voldaan. Het aantal schone inspectierapporten stijgt nog steeds en de verwachting is dat eind 2013 70% schoon zal zijn. Dit is een goede zaak, maar opgemerkt moet worden dat het om minimale kwaliteitseisen gaat. Gewaakt moet worden dat de minimale kwaliteitseisen de norm in de kinderopvang worden. De terugloop in de vraag naar kinderopvang maakt het dat organisaties voor kinderopvang bezuinigen op de inzet van personeel. Hiertegen treedt de gemeente, in het belang van de kinderen, op. Overigens zijn er aanbieders voor kinderopvang die uitstekende opvang aanbieden. De kwaliteit een 20-tal rode locaties in dagopvang en buitenschoolse opvang en een aantal gastouders is zorgelijk, maar het nu opleggen van een exploitatieverbod of het schrappen uit het register kinderopvang is nog een brug te ver. Indien de handhaving niet tijdig leidt tot schone, zijn exploitatieverboden of het schrappen uit het register kinderopvang in zicht. 4 Ontwikkelingen 2013 Invoering leges kinderopvang Per 1 januari heft de gemeente leges voor het in behandeling nemen van een aanvraag tot registratie van een kindercentrum, peuterspeelzaal, gastouderbureau en voorziening voor gastouderopvang. Dit heeft tot protest in de media en een aantal bezwaarschriften geleid. Positief bericht in dit kader is dat de aanvragen tot registratie na invoering van de leges beter waren dan voorheen en dat tot heden géén aanvraag is afgewezen. Een enkel gastouderbureau heeft, nadat de beschikking tot legesbetaling is ontvangen voor een gastouder, afgezien van de aanvraag. Inspecties peuterspeelzalen Hierboven is aangegeven dat de peuterspeelzalen eind 2012 voldeden aan de kwaliteitseisen en opgenomen zijn in het landelijk register peuterspeelzaalwerk. Begin 2013 is de GGD, in het kader van het project Kwaliteitsverhoging en -borging 2012-2013, gestart met het weer inspecteren van de peuterspeelzalen. Uit deze wordt duidelijk dat de meeste peuterspeelzalen de kwaliteitsverhoging hebben kunnen continueren. Ernstige zijn nauwelijks voorgekomen en het lijkt niet nodig om de peuterspeelzalen ook in 2013 extra ondersteuning te bieden. Meer aandacht voor het pedagogisch domein bij In 2012 zijn voorbereidingen getroffen om een uitgebreidere observatie te kunnen doen van het pedagogische domein in de kinderopvang. Uit onderzoek is naar voren gekomen dat de verzorging van kinderen meestal in orde is, maar dat er meer aandacht zou moeten komen voor de opvoedkundige/ontwikkelingsgerichte taak van de kinderopvang. Om de pedagogische praktijk beter te toetsen, is er landelijk een pedagogisch observatie-instrument voor de GGD ontwikkeld. In 2013 is de GGD begonnen met gebruik van het instrument. Terugloop in de vraag naar kinderopvang De kinderopvangbranche heeft het zwaar en er is een terugloop van het aantal kinderen dat gebruik maakt van formele kinderopvang. Dit zien we vooralsnog niet in een forse vermindering van het aantal locaties, maar het aantal kinderen in de locaties neemt aanzienlijk af. Bij blijkt veel leegstand. De gemeente Den Haag heeft wel al een aantal huuropzeggingen ontvangen. Daarnaast is een klein aantal Haagse aanbieders van kinderopvang failliet gegaan. Wetswijzigingen naar aanleiding van de Amsterdamse zedenzaak Per 1 juli 2013 treedt het zogenaamde vier-ogen-principe bij dagopvang in werking. Dit houdt in dat een beroepskracht zijn werkzaamheden uitsluitend kan verrichten terwijl hij gezien of gehoord kan worden door een andere volwassene.
BOW/2013.310 6 Per 1 maart 2013 is de zogenaamde continue screening ingevoerd. Deze wetswijziging heeft betrekking op de verklaring omtrent het gedrag. Dienst Justis controleert iedere dag opnieuw of medewerkers in de kinderopvang strafbare feiten hebben gepleegd. Hiermee is de verklaring omtrent het gedrag niet langer slechts een momentopname. Het college van burgemeester en wethouders, de secretaris, de locoburgemeester, Annet Bertram Marnix Norder