VACCINATIEGRAAD IN VLAANDEREN 2016 Prof. dr. Corinne Vandermeulen Prof. dr. Karel Hoppenbrouwers Dr. Mathieu Roelants Prof. dr. Heidi Theeten Dr. Tessa Braeckman Mevr. Kirsten Maertens Dr. Stéphanie Blaizot Prof. dr. Pierre Van Damme
Inleiding Historiek 100 90 80 70 Peuters =18-24M Vaccinatiegraad studies in Vlaanderen Peuters Adolescenten 14 jaar (na 1 ste secundair) Peuters 14-jarigen Peuters 16-jarigen Moeders 60 50 40 Vaccinnet algemeen (2006) 30 1999 1997 2005 2003 1991 2008 2006 1994 2012 2010 1998 2016 2014 2000 UAntwerpen VUB KULeuven UAntwerpen
Inleiding Doelstellingen studie 2016 Vaccinatiegraad voor aanbevolen vaccins bij peuters ( 2014; 18-24 maanden) bij adolescenten ( 2000; 16 jaar) bij pas bevallen moeders (kind in 2016) bij ouders van peuters: Mazelen; kinkhoestvaccin zwangerschap Belangrijkste vaccinatoren? Tijdigheid van vaccinatie? Wie is minder gevaccineerd en waarom? Houding van ouders t.o.v vaccins en vaccinatie? Voorstellen tot verbetering
2-STAPS CLUSTER STEEKPROEF Vlaams personenregister 125 clusters 7 peuters 10 adolescenten 5 jonge moeders
Vaccinatiegraad jonge kinderen Methodologie Vragenlijst werd elektronisch afgenomen April-augustus 2016 Data cleaning - aanvulling vaccingegevens - analyse
Vaccinatiegraad jonge kinderen Respons Respons Jonge Kind Vooropgesteld aantal 875 Steekproef n % Contact 904 100 Weigering 156 17.3 Deelname 746 $ 82.5 $ 2 kinderen uitgesloten uit de analyse Vervangen: 155 (17.1%) * Taalprobleem * Verhuisd/adres onbekend * 3 maal geen contact 6
VACCINATIEGRAAD (18-14 MAANDEN) Dosis 1 Dosis 2 Dosis 3 Dosis 4 Polio 99.1 98.5 97.6 93.6 DTP 98.7 98.2 97.0 93.0 Hib 98.2 97.9 96.8 93.0 HBV 98.2 97.8 96.9 92.9 Pnc 98.3 97.5 94.9 5.5 MBR 96.2 MenC 93.7 Rota 92.8 89.7 6.2 92.9% van alle ouders denkt dat het schema volledig is Kinderen met volledig vaccinatieschema: 85.6%
100 Vaccinatiegraad bij Peuters 18-24 maanden 90 80 70 60 50 40 30 1999 1997 2005 2003 2008 2006 2012 2010 Polio DTPa H Influenzae Hepatitis B Pneumokokken MBR Meningokokken C Rotavirus 2016 2014 10
TIJDIGE VACCINATIE BIJ BABY S Tijdigheid voor 1 e levensjaar Aanbevolen eerste levensjaar Te vroeg Exact op aanbevolen leeftijd >1 week later >2 weken later >3 weken later 4-7 weken te laat Vanaf 8 weken te laat Hexa 1-51.0 33.0 8.2 2.7 3.7 1.4 Hexa 2-27.9 30.5 18.3 9.8 9.6 3.9 Hexa 3-11.0 21.1 21.4 13.2 22.6 10.8 Pn c 1-50.5 32.3 8.3 3.0 4.1 1.8 Pn c 2 2.8 14.2 19.3 19.7 12.8 21.8 9.5 Rota1-46.8 30.6 7.4 2.6 10.1 2.6 Rota2-23.7 27.4 16.6 8.1 16.8 7.5 Rota na leeftijd 26 weken: n=10 Tijdigheid voor 2 e levensjaar Aanbevolen tweede levensjaar Te vroeg Op aanbevolen leeftijd Vanaf 1 maand te laat Vanaf 2 maanden te laat Hexa 4 5.1 77.5 12.0 5.5 Pnc 3 of 4 b 3.1 80.2 9.7 6.9 MBR c 1.8 81.5 10.0 6.7 MenC c 0.1 76.9 12.3 10.6 17.03.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 12
Vaccinatiegraad jonge kinderen conclusies Vaccinatiegraad basisvaccinaties blijft stabiel en voldoende hoog Hexavalente vaccin (polio, DTP, Hib en HBV), pneumokokken vaccin en meningokokken C vaccin: vaccinatiegraad 90-95%: groepsimmuniteit is gewaarborgd MBR: vaccinatiegraad nam tussen 2005 en 2008 toe, bleef stabiel Eliminatie-doelstelling 95% voor 1 e dosis MBR-vaccin opnieuw behaald in 2016, zowel op Vlaams als op provinciaal niveau Rotavirus vaccin (ook aanbevolen door HGR, niet gratis aangeboden): lichte daling sinds 2012 14
Vaccinatiegraad conclusies Tijdigheid blijft aandachtspunt, vooral in eerste levensjaar, ondanks verbetering tov 2012 Onvolledige vaccinatie cliché voor de gratis aanbevolen vaccins: Kinderen met niet of deeltijds werkende moeder, alleenstaande of in nieuw samengesteld gezin, met 2 broers en/of zussen en veranderd van vaccineerder Onvolledige vaccinatie cliché voor het rotavirus vaccin: Kinderen die in een grootstad wonen, niet naar kinderopvang gaan en leven binnen een gezin met een laag netto maandelijks inkomen (<2000 euro), deeltijds werkende moeder en veranderd zijn van vaccineerder Meerderheid van ouders van onvolledig gevaccineerde kinderen niet van bewust indien wel omwille van ziekte of verhuis vanuit buitenland Vaccinnet: bruikbaar voor inschatten van trends bij zuigelingen, maar volledigheid registratie neemt af per dosis 15
Vaccinaties bevraagd bij adolescenten in 2016 3m 4m 5m 13m 15m 6jr 10-12jr 12jr 14jr Poliomyelitis Difterie Tetanus Pertussis Haemophilus influenza type b Hepatitis B ( ) Mazelen Bof Rode Hond MenC HPV ( )
16 jaar, 4desec DT-IPV 6 jaar bevraagd DTPa 6 jaar (2004) HPV advies meisjes (2007) dtpa gratis 14-16j (2009) HPV gratis 12j meisjes (2010) HBV catch-up stop (2012)
Vaccinatiegraad adolescenten Respons Vooropgestelde aantal 1250 Steekproef n % Contact 1355* 100 Weigering 335 24.7 Deelname 1012** 74.7 *1000 uit basislijst en 355 (26,2%) uit reservelijst **8 adolescenten uitgesloten uit de analyse Vervangen: 250 (15.6%) * Taalprobleem * Verhuisd/adres onbekend * 3 maal geen contact 18
Vaccinatiegraad adolescenten Bron vaccinatiegegevens Bronnen per vaccindosis Vaccinatiedatum uit document thuis: HBV, MBR1, MenC DTP(1), Polio, MBR2 DTP2, HPV 50 53% 44 48% 34 42% Aangevuld uit Vaccinnet: 41 43% 48 54% 54 56% Aangevuld via HA <1% <1% <1% Aangevuld via CLB 4 5% 2 4% <1% 54.7% van bevraagde adolescenten heeft thuis vaccinatiedocumenten beschikbaar Voor 93.1% van jongeren antwoord van CLB s met voor 51% aanvullingen mogelijk 19
VACCINATIES BIJ ADOLESCENTEN (16J) Vaccinatiegraad bij 1012 adolescenten (geboren in 2000) Dosis 1 Dosis 2 Dosis 3 DTP 92.8 87.4 Polio 91.9 MBR 90.5 93.4 HBV 90.3 89.5 84.3 Men C 88.9 HPV 92.3 92.2 89.5 70% van de adolescenten is volledig gevaccineerd * 93.4% van alle ouders denkt dat het schema volledig is 17.03.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 20
Vaccinatiegraad adolescenten Resultaten Na aanvulling en analyse van de schema s HBV: volledig schema: in rekening brengen van 2-, 3- en 4-schema s met juiste interval 85.6% correct gevaccineerd (= + 1.3% tov HBV 3 dosissen) MBR 2 dosissen slechts 87.7% heeft 2 dosissen gekregen dtap (14-15 jaar): op basis van aanvulling van vaccins gegeven na stop bevraging (hoofdzakelijk schoolachterstand) 91.2% gevaccineerd (= + 3.8%) HPV: volledig schema: in rekening brengen van 2- en 3-dosisschema s met juiste interval 91% correct gevaccineerd (= + 1.5% tov HPV 3 dosissen) 21
Adolescenten 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 2005 1991 2008 1994 2012 1998 2016 2000 22
EVOLUTIE MBR VACCINATIE ADOLESCENTEN Mazelen-bof-rubella - Ado 100 90 80 80,6 83,6 74,6 88,1 90,6 92,8 93,4 89,8 90,5 83,5 84,6 87,4 70 60 50 40 30 20 10 0 2005 2008 2012 2016 MBR1 MBR2 2MBR 17.03.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 23
Vaccinatiegraad adolescenten Wie vaccineert? Sterk afhankelijk van vaccin / vaccinatieleeftijd: < 3 jaar: MBR1, Men C, HBV: vooral Kind en Gezin (54 66%) Schoolleeftijd DTP1/Polio, DTP2, MBR2, HPV: vooral CLB (59 89%) Kinderarts/huisarts: beide 5 à 10% Vanaf de leeftijd van 5 jaar: 94% door CLB; 52% door huisarts 25
ADOLESCENTEN CONCLUSIES Vaccinatiegraad stijgt nog. HPV vaccinatie (baarmoederhalskanker) voor de meisjes: meer dan 90% voor dosis 1 en 2, 89,5% voor dosis 3. Internationaal zeer goed resultaat. Eliminatiedoelstelling mazelen rubella: - stijging van de vaccinatiegraad met 1%, 10% sinds 2005. - maar de 95% nog niet gehaald (doelstelling WHO). - Dit gaat om kinderen geboren in 2000 en voor 75% gevaccineerd in het schooljaar 2012-2013 (5 de leerjaar). - Met de Europese vaccinatieweek hebben we in het voorjaar 2013 en 2014 de campagne gericht op deze doelgroep :> resultaat nog niet in deze cijfers. - Ondertussen worden ook meer gegevens geregistreerd in Vaccinnet waardoor de vaccinatiegegevens minder verloren gaan. 17.03.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 27
Vaccinatiegraad adolescenten conclusies Voornaamste voorspellers van geen/onvolledige vaccinatie zijn: schoolachterstand en ouders van niet-belgische herkomst Kinderen met een deeltijds werkend moeder vaker gevaccineerd Documentatie (thuis) blijft een groot probleem, maar beschikbaarheid van gegevens in Vaccinnet verbeterd. Volgens de helft van de ouders van onvolledig gevaccineerde adolescenten zijn de vaccins wel degelijk toegediend maar niet gedocumenteerd; 1/3 weet het niet Vaccinnet bevat al veel data voor vaccins gegeven vanaf het secundair onderwijs, maar nog erg onvolledig voor vaccinatie voor de leeftijd van 12 jaar. 28
Vaccinatiegraad zwangere vrouwen Respons Respons Jonge Moeders Steekproef Vooropgesteld aantal 625 n % Contact 627 100 Weigering 141 22.5 Deelname 481* 82.5 Vervangen: 83 (13.2%) *5 kinderen uitgesloten uit de analyse Vervangen: 83 (13.2%) * Taalprobleem * Verhuisd/adres onbekend * 3 maal geen contact 29
Vaccinatiegraad zwangere vrouwen Resultaten Kennis: risico s/aanbeveling/gratis-gedeeltelijk terugbetaald % Kinkhoest Griep Kennis: Risico s Aanbeveling Gratis Risico s Aanbeveling deels terugbetaald Ik ben op de hoogte Ik ben niet op de hoogte (Hoofd) Informatiebron 83.2 86.1 73.6 68.6 69.0 52.2 16.8 13.9 26.4 31.4 31.0 47.8 Gynaecoloog Gynaecoloog Gynaecoloog Gynaecoloog Gynaecoloog Gynaecoloog (+huisarts) 30
Vaccinatiegraad zwangere vrouwen Resultaten Vaccinatiegraad in Vlaanderen (%), 2016 Vaccinatie tijdens zwangerschap Vlaanderen Kinkhoest 69.3 (63.9 74.3) Griep 47.2 (42.1 52.3) Kinkhoestvaccinatie: 71.9% huisarts - 18.9% gynaecoloog Gemiddeld op 28 weken (range 6.1-39.0) 32.8% gevaccineerd buiten aanbevolen tijdsvenster Indien geen vaccinatie: niet aangeboden - afgeraden vanwege recente vaccinatie - niet aanbevolen Griepvaccinatie: 68.0% huisarts - 15.3% bedrijfsarts - 10.8% gynaecoloog Gemiddeld op 25.5 weken (range 5.0-37.0) 3.1% gevaccineerd buiten aanbevolen tijdsvenster Indien geen vaccinatie: niet aangeboden - bewust nooit gevaccineerd - niet aanbevolen 31
OUDERS VAN JONGE KINDEREN & ZWANGERE VROUWEN > Ouders jonge kinderen: Mazelen: 45,9% van de vaders en 55,9% van de moeders Kinkhoest: 57,6% (moeder tijdens zwangerschap in 2014) > Vrouwen die in 2016 zwanger waren: Kinkhoest: 69,3% Griep: 47,2% Vaccinatiegraad kinkhoest- en griepvaccinatie tijdens de zwangerschap, Vlaanderen 2016 Enkel kinkhoest Kinkhoest +griep 44% 25% 28% Enkel kinkhoestvaccin tijdens de zwangerschap Geen kinkhoest- of griepvaccin tijdens de zwangerschap Enkel griepvaccin tijdens de zwangerschap Kinkhoest- en griepvaccin tijdens de zwangerschap 3% 17.03.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 32
OUDERS VAN JONGE KINDEREN & ZWANGERE VROUWEN Kinkhoestvaccinatie van de zwangere vrouw en haar partner, Vlaanderen 2016 19% 9% 16% mama alleen allebei geen 56% partner alleen 17.03.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 33
Vaccinatiegraad zwangere vrouwen Resultaten Vaccinatiegraad in Vlaanderen (%), 2016 Partner-cocoon Vlaanderen Cocoon bij partner Recente kinkhoestvaccinatie (< 1 jaar geleden) 48.1 Kinkhoestvaccinatie tijdens de laatste 10 jaar 61.7 * Via ICF geen persoonsgegevens of toestemming opgevraagd om vaccinatiegegevens van vaders van jonge kinderen op te zoeken via Vaccinnet Cocoonvaccinatie partner: 85.5% huisarts - 7.0% gynaecoloog - 3.7% bedrijfsarts Indien geen vaccinatie: recente vaccinatie - niet aangeboden - niet aanbevolen - vergetelheid 34
DETERMINANTEN Vrouwen werden minder vaak in de zwangerschap gevaccineerd tegen kinkhoest en tegen griep indien: - Ze al kinderen hadden - Bevalling in ziekenhuis met 800 bevallingen/jaar Vrouwen werden ook minder vaak gevaccineerd tegen kinkhoest als - Gezinsinkomen lager dan 3000 /maand of ongekend was Vrouwen werden vaker gevaccineerd tegen griep als ze door een gynaecoloog en een andere gezondheidswerker werden gevolgd tijdens de zwangerschap Vrouwen die niet gevaccineerd waren, gaven vaak aan dat ze het vaccin niet hadden aangeboden gekregen of dat het was afgeraden 17.03.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 35
37 Vaccinatie vertrouwen
Vaccinatie vertrouwen Ouders van jonge kinderen Nut/belang/ doeltreffendheid Informatie/raad/ overtuigd van bescherming Risico s/ Nevenwerkingen Veiligheid Negatieve stelling 38
39 Vaccinatie vertrouwen Ouders van adolescenten
Vaccinatie vertrouwen Jonge moeders Nut/belang/ doeltreffendheid Informatie/raad/ overtuigd van bescherming Risico s/ Nevenwerkingen Veiligheid Negatieve stelling Nut en veiligheid 40
HOUDING T.O.V. VACCINATIE Bevraging ouders 3 cohorten op basis van WHO vragenlijst: - > 90% heeft groot tot zeer groot vertrouwen in vaccins en vaccinaties. - Ouders zijn zich bewust dat vaccins niet alleen eigen kind beschermt, maar bijdraagt tot bescherming andere personen. - > 90% heeft groot tot zeer groot vertrouwen in vaccinatoren. - Veiligheid en nevenwerkingen belangrijk aandachtspunt. - 25% denkt dat er niet meer gevaccineerd moet worden als de ziekte verdwenen is. 17.03.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 41
AANBEVELINGEN VAN DE ONDERZOEKSGROEP ADO S Betrouwbare en volledige documentatie van vaccinaties bij adolescenten Nog steeds gegevens bij huisarts en CLB die niet Vaccinnet terug te vinden is. Inspanningen om registratie te verbeteren verderzetten. MBR-vaccinatie verder verhoogd, maar WHO norm nog niet bereikt. Verder inzetten op bereiken van 95% drempel voor beide dosissen. Hepatitis B: catch-up van zuigelingen die niet gevaccineerd zijn beter organiseren. HPV: zeer goed bereik, zeker in vergelijking met heel wat andere landen, zoals Nederland, Duitsland, Denemarken, US en Australië. Vaccinatie van adolescenten met schoolachterstand verdient extra aandacht, alsook adolescenten uit kansarme omgeving of met ouders van buitenlandse origine. 17.03.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 42
AANBEVELINGEN VAN DE ONDERZOEKSGROEP BABY S Subdoelstelling Vlaamse Actieplan Vaccinaties (voldoende vaccinatiegraad voor garanderen van groepsimmuniteit) focus op 2 de dosis MBR Reminder strategieën naar ouders (vaak niet bewust) Vlot ter beschikking stellen van de vaccins van belang Subdoelstelling Vlaamse Actieplan Vaccinaties tijdigheid verbetering maar doelstelling nog niet behaald inzetten op tijdige toediening vaccindosissen in 1e levensjaar verder uitbouwen cocoonstrategie Taakverdeling tussen verschillende vaccinatoren duidelijk stellen. Soms moeilijk om verantwoordelijke vaccineerder te identificeren (bij verandering) Vaccinatiegegevens volwassenen (ouders van) blijft moeilijke zaak. Aanmoediging om recente (en oude) vaccinatiegegevens in Vaccinnet in te voeren door behandelend arts 17.03.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 43
AANBEVELINGEN VAN DE ONDERZOEKSGROEP JONGE MOEDERS 17.03.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 44