O R D E O P Z AKE N Een rechtvaardiging voor meer maatregelen op het gebied van energie-efficiëntie in woongebouwen S T L L E N E
DE VERONTRUSTENDE WAARHEID De mondiale uitdaging Het is verontrustend maar waar: 2003 was een van de warmste jaren in onze temperatuurwaarnemingen. Ondanks het groeiende aantal aanwijzingen dat de klimaatverandering wereldwijd voor toenemende schade zorgt, hebben de internationale inspanningen om deze dreigingen af te wenden, nog nooit zo weinig aandacht gekregen. Hoog tijd om orde op zaken te stellen. CO2-uitstoot vanuit gebouwen (EU-15) 710 lj. ton CO2] Status 1990 Europa in de gevarenzone In de EU worden de Kyoto doelstellingen afgezwakt met compromissen in de regelgeving. In plaats van het goede voorbeeld te geven door toepassing van hoog renderende maatregelen, dreigen we veel minder te bereiken dan we hebben toegezegd en brengen daarmee tevens onze economie in gevaar. DE HARDE FEITEN De jaren 1999, 2002 en 2003 waren de warmste ooit gemeten. Gletsjers in de Alpen zijn in 2003 drie meter verder gesmolten. Een record. Wereldwijd waren er in 2003 160% meer orkanen dan gemiddeld. De Europese afhankelijkheid van buitenlandse energievoorzieningen stijgt de komende twee tot drie decennia waarschijnlijk van 50% naar 70%.
De oplossing ligt voor het grijpen Het energieverbruik in gebouwen is verantwoordelijk voor meer dan 40% procent van de totale Europese CO 2- emissie. Toch zijn er op dit moment oplossingen beschikbaar waarmee dit percentage drastisch verlaagd kan worden. De bewijzen zijn overduidelijk. Met gebruik van bestaande technologieën, zoals isolatie, kan Europa de emissie van broeikasgassen door gebouwen met circa 400 miljoen ton verlagen dat is meer dan de totale Kyototoezegging van de EU. In de juiste context geplaatst: teneinde een zelfde emissiereductie te bereiken zouden we: 6 miljoen auto s die momenteel in Londen rondrijden, 15 jaar lang van de weg moeten halen; bossen moeten planten met een oppervlak 3 keer zo groot als Frankrijk. Probleem erkend, maar ontoereikende acties Met de recente EU-regelgeving voor de energie-efficiëntie van gebouwen wordt slechts een kleine deel van de mogelijkheden tot emissiereductie benut. Uit een nieuw rapport opgesteld door Ecofys, een van de meest toonaangevende onderzoeksinstellingen voor energie-efficiëntie, blijkt echter dat 90% van dit potentieel niet onder de nieuwe EU-regels valt. Uit de opmerkelijke resultaten van dit onderzoek blijkt dat er drastische maatregelen nodig zijn om orde op zaken te stellen. ORDE OP ZAKEN STELLEN Het is tijd om energie-efficiëntie serieus aan te pakken - hoe langer we de mogelijkheden onbenut laten, hoe meer onze economie en onze planeet eronder lijden. De EU moet drastische maatregelen nemen om de energie-efficiëntie te verbeteren.
EEN LAUWE REACTIE Een belangrijke eerste stap De Europese Richtlijn 2002/91/EG over de energieprestatie van gebouwen is een van belangrijkste maatregelen die ooit door de EU is genomen. Doel is vermindering van de uitstoot van broeikasgassen vanuit gebouwen. De richtlijn is voornamelijk bedoeld voor nieuwe gebouwen, al worden er ook bepaalde maatregelen voorgesteld waarmee energie-efficiëntie in bestaande grote gebouwen (groter dan 1000 m 2 ) wordt aangemoedigd. Hoewel deze richtlijn onmiskenbaar een belangrijke eerste stap is, kijkt de richtlijn slechts naar een fractie van de totale mogelijkheden ter vermindering van de emissie van broeikasgassen. Juist de renovatie van bestaande woningen en kleine woongebouwen biedt enorme mogelijkheden, in het bijzonder door toepassing van verbeterde isolatie van gebouwen. 100 Opname van alle gebouwen in de huidige richtlijn - effecten op termijn (2010) CO 2 Reductie [Milj. ton/j] 80 60 40 20 0 0 Ongewijzigd beleid 70 42 34 EPB-D* > 1000m 2 Uitgebreide EPB-D* > 200m 2 Uitgebreide EPB-D* alle gebouwen * Europese Energie Prestatie Richtlijn voor Gebouwen (EC/2001/92) CO2 Uitstoot [Milj. ton/j] HARDE FEITEN Door de EU-Energie Prestatie Richtlijn uit te breiden tot alle gebouwen zou in theorie een vijf keer zo grote besparing op CO 2 -emissies bereikt kunnen worden. Het potentieel voor emissiereductie door gebouwen in Midden- en Zuid-Europa ligt 25 keer hoger dan in Noord- Europa.
De lat hoger leggen Uit het nieuwe onderzoek van Ecofys blijkt dat 90% van de mogelijkheden tot emissiereductie met de huidige Europese regelgeving onbenut blijft. Uit de onderzoeksresultaten blijkt dat de huidige wetgeving twee belangrijke aspecten niet aan de orde stelt. 1. Het belangrijkste gebied waar verbeteringen kunnen worden gerealiseerd, valt niet onder de richtlijn Hoewel de EU-richtlijn een goed raamwerk vormt voor nieuwe en grote gebouwen, is de grootste emissie juist afkomstig van bestaande kleine gebouwen - hier liggen de mogelijkheden voor een aanzienlijke emissiereductie. Door toepassing van minerale wol (steen- en glaswol) als gebouwisolatie zou een aanzienlijk deel van deze mogelijkheden gerealiseerd kunnen worden. 2. De richtlijn houdt geen rekening met belangrijke veranderingen in onze levensstijl Energie-efficiëntie in gebouwen wordt doorgaans in verband gebracht met verwarming, maar met stijgende temperaturen en toenemende welvaart neemt ook het gebruik van airconditioners toe. Passende maatregelen voor energie-efficiëntie zoals een beter geïsoleerde woning beperken de behoefte aan airconditioning voor deze woningen Hiermee wordt het energieverbruik en de emissie gereduceerd. BELANGRIJKSTE LES Gezien het prestatieniveau van energieregelgeving in de noordelijke EU-landen, liggen de belangrijkste mogelijkheden in de landen van Midden- en Zuid-Europa ORDE OP ZAKEN STELLEN De grootste mogelijkheden voor emissiereductie vallen buiten de huidige richtlijn. De huidige richtlijn moet direct herzien worden om dit enorme potentieel ten volle te benutten.
MOGELIJKHEDEN BENUTTEN Woningen en kleinere gebouwen vallen buiten de richtlijn daar moet iets aan gedaan worden Alleen al met kleine bestaande gebouwen zoals woningen en kantoren (met een vloeroppervlak kleiner dan 200 m 2 ) kan meer dan 50% van de mogelijke besparing gerealiseerd worden, die op dit moment in de Europese gebouwensector onbenut blijven. Zonder flinke overheidssteun en krachtige maatregelen is het onwaarschijnlijk dat deze gebouwen worden gerenoveerd, of dat het isolatieniveau van deze gebouwen wordt verbeterd. Toch kunnen juist op dit gebied de grootste voordelen behaald worden. Zo kan goede gebouwisolatie, in deze woningen een blijvende bijdrage leveren. Met goede isolatiemaatregelen bijvoorbeeld door toepassing van minerale wol (steen- en glaswol), worden zowel onze portemonnee als de toekomst van onze kinderen veiliggesteld. HARDE FEITEN De verkoop van airconditioners in Europa neemt jaarlijks toe met 10%; de verwachting is dat de hittegolven van 2003 dit cijfer verder zullen opdrijven tot twintig procent. De potentie voor emissiereductie door kleine gebouwen is zo hoog dat andere EU-maatregelen, zoals de emissiehandel en de energie-efficiëntiemaatregelen voor auto's, daarbij in het niet vallen.
Rekening houden met een veranderde levensstijl: comfort vertaald zich in koeling Aangezien Europeanen in toenemende mate airconditioners gebruiken, zal het energiegebruik dramatisch toenemen, tenzij er passende energiebesparende maatregelen worden genomen. Dit energiegebruik en het daardoor veroorzaakte broeikaseffect bedreigen regelrecht de besparingen die men met de huidige regelgeving wil bereiken. Energie-efficiëntiemaatregelen kunnen echter uiterst doeltreffend zijn:.dit niet alleen bij het terugdringen van de verwarmingskosten, maar ook bij het verlagen van de hoeveelheid energie die nodig is om woningen te koelen. Momenteel vallen deze maatregelen echter buiten de huidige EUregelgeving. Wat blijkt: hoe warmer het klimaat, hoe effectiever vooral energie-efficiëntiemaatregelen kunnen zijn; in combinatie met andere maatregelen, zoals het terugdringen en afvoeren van de geproduceerde hoeveelheid warmte, kan gebouwisolatie de vraag naar koeling in een gebouw met wel 70% doen afnemen. ORDE OP ZAKEN STELLEN Nieuwe perspectieven Een groeiende uitstoot van klimaatveranderende gassen vormt een enorme dreiging, maar het is niet te laat deze uitstoot met daadkrachtige maatregelen terug te dringen. Energie-efficiëntie in gebouwen levert een win-win-situatie op: zowel het klimaat als onze economie heeft er baat bij. Uit de feiten blijkt duidelijk dat gebouwen een enorm potentieel vormen, en dat de huidige maatregelen, gezien de ernst van de situatie, volledig ontoereikend zijn. Het is tijd orde op zaken te stellen en onze inspanningen te versnellen om de energie-efficiëntie van Europese gebouwen met behulp van isolatie te verbeteren.
VERONTRUSTENDE FEITEN De dreiging van een algehele temperatuurstijging valt steeds moeilijker te ontkennen. Toch worden de meest effectieve maatregelen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, niet benut. EEN LAUW WARME REACTIE De huidige Europese regelgeving over de energieprestatie van gebouwen laat 90% van de mogelijkheden om de CO 2 -emissie te verminderen buiten beschouwing. DE MOGELIJKHEDEN BENUTTEN Een nieuw rapport van ECOFYS* toont aan dat de grootste mogelijkheden voor verbetering van de energie-efficiëntie in de landen in Midden- en Zuid-Europa liggen. * Het Ecofys-rapport kwam tot stand met steun van Eurima (European Insulation Manufacturers Association) en werd mede mogelijk gemaakt door EuroACE (European Alliance of Companies for Energy Efficiency in Buildings). Voor meer informatie over de mogelijkheden van gebouwisolatie of om het rapport van Ecofys te downloaden kunt u terecht op www.eurima.org/pho Louizalaan 375, Bus 4 1050 Brussel, België Tel: +32 (0)2 626 2090 Fax: +32 (0)2 626 2099 info@eurima.org www.eurima.org 02/2004 Design : www.morris-chapman.com Deze brochure is gedrukt op printspeed offset 150g, gemaakt van pulp van duurzame teelt