ISSN 1572-7726 Supp rter N R 2 6 J A A R G A N G 7 j u l i 2 0 0 7 E E N U I T G AV E VA N N C D O NEEM EEN GRATIS ABONNEMENT OP SUPPORTER ZIE ACHTERZIJDE K WARTA ALBL AD OVER SPORT & ONT WIKKELINGSSAMENWERKING Herkend worden als Koeman in een Keniaanse krottenwijk Hardloopster Nawal El Moutawakel laat vrouwen rennen Bekroonde regisseur Panahi maakt voetbalfilm zonder bal Waarom de Tour de France geen Afrikaanse wielrenners telt
inhoudsopgave Achtergrondverhaal De kopgroep blijft blank 04 Het is een wonderlijke verzameling internationale, soms zelfs exotische namen: de deelnemerslijst van de Tour de France. Maar Afrikanen staan er niet tussen. Waarom zijn donkere renners zo n zeldzaamheid in de top van de wielersport? Colofon Supporter is het kwartaalblad van het programma Sport & Ontwikkelingssamenwerking. Doel van het blad is activiteiten op het kruispunt van sport & ontwikkelingssamenwerking onder de aandacht te brengen en mogelijke samenwerkingscoalities te bevorderen. Meningen die in artikelen worden weergegeven zijn niet per definitie de meningen van het programma Sport & Ontwikkelingssamenwerking. Hoofdredactie: NCDO, Tessa Kocken. Eindredactie en coördinatie: Schrijf-Schrijf tekst en meer, Utrecht. Redactieraad: Jan Boessenkool, Helga van Kampen, Judith Kilsdonk en Willem Vissers. Medewerkers: ANP, Fadoua Bouali, Francis Cerny, Dorien Dijkhuis, Johan van Geijn, Eric de Frel, Edu Jansing, Ed Lonnee, Jens Middel, Right To Play, Stichting ISOP, Willem Vissers, Henk van de Wetering, Raf Willems. Redactieadres: Tessa Kocken Mauritskade 63 1092 AD Amsterdam Telefoon: (020) 568 87 88 E-mail: t.kocken@ncdo.nl ISSN 1572-7726 Ontwerp: Frank Langedijk BNO, Almere. Lithografie: Q40, Almere. Druk: Drukkerij Bevrijding, Amsterdam. Opgave van gratis abonnementen: Telefoon: (020) 568 87 88 E-mail: info@ncdo.nl NCDO 2007. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en / of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Coverfoto: Gabriel Njoroge temidden van zijn Ajax-jeugdteam. De Keniaan volgde samen met zijn landgenoot Salim Ali een KNVB-trainingscursus bij Ajax (zie pagina 24). Reportages MAROKKO > Doen wat not done is 12 Dwars door de straten van Casablanca rennen vrouwen uit alle lagen van de bevolking. Sommigen met een short en shirt aan, anderen in traditionele kleding. De negende Course Féminine zet de hoofdstad van Marokko op zijn kop. SENEGAL > Voetbal is overal 18 Er is weinig dat jongeren zo van de straat, drugs en criminaliteit houdt als voetbal. Ook in Senegal. Jeugdtrainers krijgen er les van de KNVB om van die jongeren zo goed mogelijke voetballers te maken. Portret NAWAL EL MOUTAWAKEL > Cadeautje uit Marokko 14 Nooit eerder won een vrouw uit een moslimland een Olympische medaille. Nooit eerder kreeg een Afrikaanse atlete een gouden plak. El Moutawakel IOC-lid en organisatrice van het emancipatorische sportevenement Course Féminine deed het in 1984. Interviews JAFAR PANAHI > De helft van de bevolking staat buitenspel 08 Zijn voetbalfilm won dit jaar de Zilveren Beer op het filmfestival van Berlijn. Er komt geen speler of bal in voor. De Iraanse regisseur Panahi maakte met Offside een portret van Iran als land vol beperkingen met name voor vrouwen. SALIM ALI & GABRIEL NJOROGE > Zwarte sterren op heilig gras 24 In de sloppenwijken van Nairobi kent iedereen ze. We zijn er bekend zoals Ronald Koeman bij jullie. De twee Keniaanse voetbaltrainers krijgen bij Ajax een KNVB-opleiding tot topcoach. Ooit coachen wij het nationale team van Kenia. Voorlichting XPLORE > Zelf zien, zelf doen, zelf vertellen 27 Mensen in ontwikkelingslanden een steun in de rug geven. Door zelf de handen uit de mouwen te steken. Xplore biedt jongeren de kans. Via organisaties als de Nederlandse Judo Bond, studentenstichting ISOP en SCORE Nederland.
column Columns WILLEM VISSERS > Beetje 03 Waar in de begintijden van het profvoetbal het salaris van een speler niet al te veel verschilde met dat van een hoofdagent of een onderwijzer, is elke verhouding nu zoek. Realiseren topvoetballers zich dat zelf wel? EDU JANSING > Wereldrecord 17 Nelson Mandela werd vorig jaar op 88-jarige leeftijd opgenomen in het voetbalteam van Manchester United. Zijn rugnummer: 88. Het icoon en de topclub slaan de handen ineen tegen aids en verkrachting in Zuid-Afrika. FRANK VAN EEKEREN > Apartheid 31 Westerse renners kunnen niet tegen hun verlies. En lonken daarom naar wedstrijden zonder Afrikanen. Dat is zoiets als Roger Federer uitsluiten van tennistoernooien omdat hij steeds de hoofdprijs pakt. En verder 11 NIEUWS 17 DE GOEDE DOELEN VAN DE KNVB 23 NIEUWS 23 CARTOON Stelling De Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond (KNVB) doet verwoede pogingen het voetbal wereldwijd te ontwikkelen. Door coaches in het buitenland te trainen (zie pagina 18) of ze uit ontwikkelingslanden naar Nederland te halen (zie pagina 24). Het gaat de KNVB echter ook om sociaal-economische ontwikkeling. De bond steunt diverse goede doelen in het buitenland (zie pagina 17). Andere Nederlandse sportbonden zoals de judobond (zie pagina 28) doen eveneens ontwikkelingswerk. Mooie initiatieven, maar zijn ze ook wenselijk? De stelling van deze Supporter luidt: Een Nederlandse sportbond heeft niet alleen als taak de sport in Nederland te ontwikkelen. Onze bonden moeten ook geld besteden aan het ondersteunen van sportprojecten of capaciteitsvergroting in ontwikkelingslanden. Lezers kunnen tot 13 augustus op deze stelling reageren. Bij voorkeur per e-mail (sportdevelopment@ncdo.nl) onder vermelding van Stelling. Deelnemers maken kans op het sportfotoboek One Love, waarvoor topfotograaf Levon Biss de hele wereld rondreisde. Beetje Een beetje voetballer is tegenwoordig een bedrijf. Hij heeft één of meer zaakwaarnemers om de inkomstenstroom te begeleiden. Natuurlijk heeft hij zijn loon, maar een beetje voetballer ontvangt ook forse bedragen voor reclamecampagnes en Willem Vissers is sportjournalist voor De Volks- markt bepaalt en dus is een schoenencontracten. De krant, redactieraadslid van beetje voetballer tegenwoordig multimiljonair. Supporter en schrijver van De wereld is een bal. Waar in de begintijden van het profvoetbal het salaris van een speler niet al te veel verschilde met dat van een hoofdagent of een onderwijzer, is elke verhouding nu zoek. Gelukkig weten de meeste voetballers dat zelf ook. Mede daardoor laten ze steeds vaker hun sociale gezicht zien. Aan de top van het klassement der socialen staat Clarence Seedorf. Onlangs in Milaan, waar ik hem interviewde voor de Volkskrant, zei hij: Ik denk dat winnen om het winnen nergens op slaat. Dat is puur egostrelend. Dan ben je klaar met voetballen, heb je vijftien, misschien twintig jaar genoten en is er eigenlijk niets meer over dan een erelijst. Seedorf is dus een stichting begonnen, Champions for Children, en hij heeft zich ten doel gesteld zoveel mogelijk kinderen in armoede te helpen onder meer door ze te laten sporten. Ruud van Nistelrooij is ambassadeur van SOS Kinderdorpen. De Suriprofs voetballen in een elk jaar voller Olympisch Stadion om geld voor goede doelen in Suriname in te zamelen. Johan Neeskens besloot op zijn vijftigste een stichting in het leven te roepen (De Nees) die opkomt voor jeugdigen met beperkingen. Dirk Kuijt zet zich in voor Nepalese weeskinderen. Guus Hiddink startte na zijn zegetocht door Zuid-Korea een stichting, nadat zijn vriendin had ontdekt dat kinderen in tehuizen soms leven in schrijnende omstandigheden. Hun ouders schamen zich voor hen of hebben door hun loopbaan geen tijd. Op een beetje voetballer is van alles aan te merken, maar je kunt niet zeggen dat hij al zijn geld in een oude sok stopt. Willem Vissers SUPPORTER Nummer 26 Juli 2007
achtergrondverhaal SUPPORTER Nummer 26 Juli 2007
achtergrondverhaal Zwarte renners in de wielertop De kopgroep blijft blank Het is een wonderlijke verzameling internationale, soms zelfs exotische namen: de deelnemerslijst van de Tour de France. Maar Afrikanen staan er niet tussen. Waarom zijn donkere renners zo n zeldzaamheid in de top van de wielersport? Een vergelijkend onderzoek in drie etappes. Tekst: Eric de Frel / Foto s: Francis Cerny PROLOOG Blanken drijven beter in het water dan zwarten. Racistisch vooroordeel of wetenschappelijk bewezen feit? Cabaretier en voormalig gymleraar Peter Heerschop: Het is echt waar. Er is onderzoek gedaan naar de manier waarop zwarten en blanken in het water liggen. Ik heb daar op televisie ooit een item over gemaakt. Dat onderzoek wees uit dat door de samenstelling van het lichaam de meeste blanken hoger in het water drijven dan zwarten. Bij topzwemmers is dat verschil heel bepalend. Vrouwen liggen trouwens weer beter in het water dan mannen. Maar dit alles heeft niets te maken met wielrennen, natuurlijk. Inspanningsfysioloog Gène Janssen van het Laurentius Ziekenhuis Roermond kent het onderzoek. Hoe een mens in het water ligt meer erín of meer eróp heeft inderdaad te maken met de verhouding tussen vet, bot en spieren. En dat verschilt per ras. Ook binnen de rassen, trouwens. Bij zwemmen is dat van belang, bij wielrennen niet. Ik zie geen enkele fysieke reden waarom een donkere sporter minder goed zou zijn in wielrennen. Frans van Slagmaat, teammanager van het Marco Polo Cycling Team (zie kader), bevestigt dit. Tijdens mijn bezoeken aan Ethiopië heb ik gezien dat sporters daar heel veel fysiek potentieel hebben voor wielrennen. Ze worden zeker niet beperkt door hun lichaam. Hand in hand: Kay Kermer (r) uit Duitsland, die tijdens de Tour du Faso de groene trui van beste sprinter draagt, en Gweswende Sawadogo, die de trui van beste Afrikaanse renner aanheeft. Ploegentijdrit Waar worden ze dan wel door beperkt? Gène Janssen: Sporten zijn niet in iedere cultuur even sterk vertegenwoordigd. In Nederland zie je bijvoorbeeld nauwelijks gewichtheffers, in Bulgarije en Roemenië des te meer. Zo is ook de liefde voor het wielrennen ongelijk verdeeld. Als een land geen wielrencultuur Niet-westerse ploegen staan bij de start al op achterstand heeft, staan de sporters al op achterstand. Want je hebt niet alleen een goede fiets, maar ook een goede ploeg nodig om te kunnen trainen. Janssen: Wielrennen is ploegenspel. Prestaties worden lang niet alleen bepaald door lichamelijk vermogen. Er komt veel tactiek bij kijken. Dat is allemaal wel aan te leren, maar het kost tijd. In individuele sporten kan een getalenteerde atleet uit Afrika met een paar jaar hard trainen boven de rest uitsteken. Maar bij het wielrennen is dat niet mogelijk. Dat kun je niet in een paar jaar aanleren. SUPPORTER Nummer 26 Juli 2007
achtergrondverhaal Dat geldt ook voor allochtone Nederlanders. Gudo Kramer, mede-oprichter van de stichting World Wide Cycling: Bij hen is het ook cultuurbepaald. Ze kiezen sporten die in hun sociale groep belangrijk zijn, die status hebben. Wielrennen is in hun culturen geen populaire sport. Natuurlijk zijn ook de wielerclubs verantwoordelijk. Die zijn nogal traditioneel ingesteld en komen er niet aan toe om fanatiek te werven onder allochtonen. bergetappe De wielercultuur geeft westerse landen al een grote voorsprong. Maar de economische factoren maken deze demarrage beslissend. De markt in bijvoorbeeld Eritrea is voor een sponsor geen stuiver waard, zegt Gudo Kramer stellig. Dus er is geen sponsor die een team uit zo n land zal steunen. En een individuele renner in een westers team opnemen kost veel moeite. Visa, vergunning, extra opleiding. Financiële belangen hebben de overhand. Pas als er een paar schapen over de dam zijn, kan het een beetje op gang komen. Er zijn maar een paar renners nodig om te laten zien dat Afrikanen en Aziaten ook op topniveau kunnen fietsen. Ploegen uit niet-traditionele wielerlanden moeten letterlijk en figuurlijk van ver komen. Marco Polo-teammanager Frans van Slagmaat: De noord-zuid-verhoudingen zijn hierin bepalend. Westerse teams hebben het beste materiaal, de beste doktoren. Andere ploegen staan bij de start al op achterstand. Niet voor ieder land is het even moeilijk om sponsoren te vinden. Voor een fietsfabrikant als Trek is het erg interessant om een De hele ploeg verdween in het illegale circuit Chinees in het team te hebben. China vormt een enorme afzetmarkt. En de koopkracht daar blijft stijgen. Dat geldt helaas niet voor landen als Ghana en Ethiopië. Het zal moeilijk worden om daar een goede infrastructuur voor wielrennen op te zetten. Alles hangt ervan af of het mogelijk is die vicieuze cirkel van economische achterstand te doorbreken. Van Slagmaat stuit soms ook op onverwachte problemen. Een maand geleden kwam een wielerploeg uit Ethiopië in Nederland SUPPORTER Nummer 26 Juli 2007
achtergrondverhaal Habte Weldesimon uit Eritrea is één van de beste renners van Afrika. Hier gaat hij voor het Marco Polo Team (zie kader) in de aanval, in een profwedstrijd in het Duitse Gelsenkirchen. zijn. Hun groeiende economie staat daarvoor garant. Daarna is het wachten op het moment dat de eerste Afrikanen hun fysieke kwaliteiten combineren met jarenlange ervaring en tactisch inzicht. Van Slagmaat blijft zich ervoor inzetten: Ondanks de teleurstelling over de verdwenen ploeg blijven we wel in Ethiopië werken aan het verbeteren van de omstandigheden voor wielrenners. Dat is zelden makkelijk. We proberen maanden vooruit te plannen, maar een Ethiopiër is al blij als hij het einde van de dag haalt. World Wide Cycling stage lopen. Het kostte veel moeite en geld om dat te regelen. Maar het hele team is met coach en al spoorloos in het illegale circuit verdwenen. Dat was een enorme teleurstelling. Voor ons, maar ook voor de Ethiopische Wielerfederatie. Die begrijpt dat zo n kans niet snel opnieuw komt. Al die renners hadden in hun thuisland al een behoorlijke status en een redelijk inkomen. Op 1 juni zouden ze weer teruggaan. Zo n project doen we dus niet meer. finish Het kan nog wel even duren voor de eerste Afrikaan een ritzege behaalt in de Tour de France. Juli dit jaar is zeker te vroeg. Deze ronde zullen vooral blanke Europeanen aan kop gaan. Maar de enorme voorsprong van westerse landen hoeft niet blijvend te zijn. Wielrennen krijgt steeds meer voet aan de grond in niet-westerse landen, weet Frans van Slagmaat. In Afrika en Azië ontstaan ploegen met getalenteerde renners en worden veel wedstrijden georganiseerd. Bij die wedstrijden verschijnen wel veel West-Europese ploegen aan de start. Voor de andere teams is het een enorme opgave om vooraan mee te kunnen rijden. De eerste schapen over de dam zullen waarschijnlijk de Chinezen Wielrennen is in veel niet-westerse landen een sport in opkomst. World Wide Cycling (WWC) doet er alles aan om dat te bevorderen. Door teams naar buitenlandse wedstrijden te sturen, deskundigheid over te dragen en evenementen te organiseren. Mede-oprichter Gudo Kramer: Wij willen heel graag dat wielrenners uit Afrika en Azië evenveel kans krijgen hun talenten te ontplooien als westerse renners. Er zijn nog zoveel bureaucratische en economische drempels. Daarnaast is het ook belangrijk voor de ontwikkeling van de sport zelf als er concurrentie is uit meer hoeken van de wereld. In 1999 werd vanuit WWC de Marco Polo Cycling Club opgericht. Deze snel groeiende wielerclub brengt wielrenners en mountainbikers van over de hele wereld via het internet samen. Uit deze club ontsprong het Marco Polo Team, een wielerploeg om renners uit niet-traditionele landen de gelegenheid te geven op hoog niveau aan wedstrijden deel te nemen. Kramer: Discovery Channel is hoofdsponsor, met als doel renners uit met name Azië op te leiden voor de Tour de France. Eén renner, een Chinees, is al doorgestroomd naar de professionele ploeg van Discovery. Het team is een ideale kweekvijver. Ontwikkelingsgerichte activiteiten ontplooit World Wide Cycling via de eigen stichting Bike for All. Daaronder valt bijvoorbeeld een project in Mongolië om straatkinderen te helpen. Meer info: www.marcopolocycling.com en www.worldwidecycling.com SUPPORTER Nummer 26 Juli 2007
interview Jafar Panahi maakt voetbalfilm zonder voetballers SUPPORTER Nummer 26 Juli 2007
interview De helft van de bevolking staat buitenspel i r a n Offside is de nieuwste film van de veelbekroonde Iraanse regisseur Jafar Panahi. Zijn rolprent gaat over voetbal, duurt net zo lang als een wedstrijd en speelt zich grotendeels af in het stadion. Toch is er in negentig minuten geen speler te zien en komt er geen bal aan te pas. Panahi gebruikt voetbal als metafoor. Het stelt me in staat mijn versie van de Iraanse werkelijkheid te tonen. Tekst: Dorien Dijkhuis Foto: Johannes Eisele / ANP Het stadionverbod Ik ben een fervent voetballiefhebber en ga regelmatig naar wedstrijden, vertelt Jafar Panahi. Een jaar of vijf geleden vroeg mijn 12-jarige dochter of ze met me mee mocht. In Iran geldt een stadionverbod voor vrouwen, dus veel kans om binnen te komen had ze niet. Maar ze stond erop. Ik maakte een deal met haar. Als zij niet zou worden binnengelaten, moest ze alleen terug naar huis. Bij de ingang werd ze tegengehouden. Ze vroeg me binnen op haar te wachten. Dat deed ik, voor de vorm, want ik geloofde niet dat ze binnen zou komen. Een kwartier later stond ze naast me. Ze heeft nooit verteld hoe het haar gelukt is. Wat moet een meisje in Iran doen om een stadion binnen te komen? Die vraag spookte jarenlang door mijn hoofd. Tot de WK-kwalificatiewedstrijd tussen Iran en Bahrein gespeeld zou worden. Toen besloot ik er een film over te maken. De ontmaskering In Offside kleuren uitgelaten, gespannen voetbalfans de straten met het rood, groen en wit van de Iraanse vlag. De supporters zijn overwegend mannen. Hier en daar zie je een meisje. Verkleed als jongens proberen ze het stadion binnen te komen om Iran-Bahrein bij te wonen. Van die wedstrijd hangt veel af. Bij winst of gelijkspel kwalificeert Iran zich voor het WK Voetbal in Duitsland in 2006. Sommigen meisjes lukt het een plekje op de tribune te bemachtigen, anderen worden door militairen ontmaskerd en in afwachting van de zedenpolitie bijeengezet in een met dranghekken afgezet hok achter de stadionmuur. Vanuit die positie horen de meisjes en hun bewakers de geluiden van de wedstrijd. Maar zij vangen de hele partij lang geen glimp op van wat er op het veld gebeurt. Er zijn veel meisjes in Iran die graag eens een voetbalwedstrijd willen zien, zegt Panahi. Sommigen van hen zijn echte fans. Voor anderen is het een bestaansverklaring. Zij willen alleen maar laten zien dat ze er zijn. Mijn dochter was nieuwsgierig. Zo gaat dat met verboden. Als je iets niet mag zien, wil je juist weten wat er zo belangrijk is dat het niet voor jouw ogen bestemd is. De beperking In de Iraanse wet is het stadionverbod niet vastgelegd. Panahi: Tot de revolutie van 1979 was het in Iran heel normaal dat ook vrouwen voetbalwedstrijden bijwoonden. Na de oorlog met Irak kwam er een strikte scheiding van mannen en vrouwen. In de bus zijn er nu verschillende compartimenten en ook in de wetgeving zijn er verschillende regels voor beide seksen. Het stadionverbod is een ongeschreven regel geworden. Eén van de smoezen is dat de sfeer in het stadion te schunnig zou zijn voor vrouwen. Maar in werkelijkheid is het een manier om hen te discrimineren. Iran is een patriarchale samenleving. Daarin hebben vooral vrouwen te maken met beperkingen. SUPPORTER Nummer 26 Juli 2007
interview Jafar Panahi zoent zijn Zilveren Beer voor de rolprent Offside. Niet dat er veel vrijheden zijn voor mannen. In een samenleving als die van Iran zijn er restricties voor iedereen. Die worden duidelijk zichtbaar in Offside. De meisjes zitten opgesloten in het hok achter de stadionmuur. Maar ook de militairen die hen bewaken zitten vast. Ze zijn niet in staat het stadionverbod uit te leggen. Met dat onvermogen wordt pijnlijk duidelijk hoe absurd het is dat het Iraanse systeem voorbijgaat aan de helft van de bevolking. Keer op keer herhalen de militairen dat het nu eenmaal orders zijn. Ze zitten vast in hun eigen gedachtegoed. Het stadionverbod voor vrouwen lijkt een onbeduidende restrictie, zegt Panahi. Maar ik weet zeker dat de beperking die ik in deze film behandel voldoende associatie oproept met andere, grotere beperkingen waarmee mensen in Iran te maken hebben. De waarheid In Iran zijn Panahi s films verboden. Offside won allerlei prijzen op filmfestivals over de hele wereld, maar in zijn eigen land mag de film niet worden vertoond. Het illegale dvd-circuit zorgde ervoor dat Offside toch één van de meest bekeken films van Iran is. Panahi heeft er gemengde gevoelens over. Een film hoort thuis in de bioscoop, zegt hij. Bovendien houd ik er op deze manier niets aan over. Toch ben ik blij dat de film zijn weg naar het publiek heeft gevonden. Een paar maanden geleden belde Foto: Johannes Eisele / ANP Panahi: gelauwerd en verboden Jafar Panahi werd in 1960 geboren in Mianeh. Hij schreef zijn eerste boek toen hij tien was en won er meteen een schrijfwedstrijd mee. Ongeveer tegelijkertijd ontstond zijn passie voor beeld en film. Toen hij klein was, maakte hij al filmpjes met een 8mm-camera. Inmiddels staan er tien rolprenten op zijn naam, waaronder The circle en Crimson gold. Allemaal gaan ze over de beperkingen die de mens opgelegd krijgt. Dat geldt ook voor zijn laatste productie Offside, waarin voetbalgekke meisjes geen stadions in mogen, maar dat toch proberen. Hij sleepte met Offside diverse internationale prijzen in de wacht. Onder andere de Zilveren Beer in Berlijn en de Amnesty International Film Award in Ljubljana. Van de Nederlandse ontwikkelingsorganisatie Hivos kreeg hij begin maart de Hivos Cinema Unlimited Award voor zijn maatschappijkritische oeuvre. Met zijn films wil Panahi mensen wakker schudden. Het is mijn plicht als filmmaker om mensen aan het denken te zetten. een oudere heer mij. Hij bood me zijn meest nederige excuses aan omdat hij de film op een illegale dvd had gezien. Hij wilde vijfhonderd keer de prijs van een bioscoopkaartje storten op het rekeningnummer van een door mij te noemen goed doel. Het is bijna niet te geloven, maar het is echt gebeurd. Dat laatste geldt volgens de regisseur voor veel dingen in Iran. En voor zijn eigen producties. Door de documentaire-achtige stijl vergeet je soms dat Offside een film is. Wat is werkelijkheid en wat is fictie? Feit is dat er een voetbalwedstrijd gespeeld is tussen Bahrein en Iran, dat er in Iran een stadionverbod geldt voor vrouwen en dat Iran de wedstrijd heeft gewonnen. De rest? Waarheid of fictie, dat doet er niet toe. Het is mijn versie van de Iraanse werkelijkheid. En die is soms zo absurd dat het fictie lijkt. Offside draait nu in de Nederlandse filmhuizen. Iran Hoofdstad: Teheran. Oppervlakte: 1.648.000 km 2 (47x Nederland). Inwoners: 68,7 miljoen (2006). Religie: Islam 99 procent (88% sji ieten). Verder christen, joden, zoroastriërs en baha i. Alleen christenen, joden en zoroastriërs worden door Iran als officiële minderheidsgodsdiensten erkend. Taal: Perzisch (Farsi). Staatsvorm: Islamitische republiek. Staatshoofd: Geestelijk leider Ayatollah Ali Khameini (sinds 1989) en president Mahmud Ahmadinejad (sinds 2005). Populaire sporten: Voetbal, zaalvoetbal, worstelen, gewichtheffen, volleybal. 10 SUPPORTER Nummer 26 Juli 2007
Nieuws Lezers bedankt! De redactie van Supporter wil graag iedereen bedanken die heeft gereageerd op het lezersonderzoek dat toegevoegd was aan nummer 25. Met deze informatie zal de redactie Supporter nog boeiender en interessanter maken! Europese lobby voor sport & ontwikkeling Sport kan een belangrijke bijdrage leveren aan het behalen van de Millenniumdoelen. De Europese politiek zou er dan ook meer geld en aandacht aan moeten besteden. Dat was de boodschap van een expert meeting op 8 mei in Brussel. De bijeenkomst was georganiseerd door sport & ontwikkelingsorganisatie Right To Play en Europarlementariërs Max van den Berg en Maria Martens. Deze twee politici zijn grote voorstanders van sportprojecten in ontwikkelingslanden. Oud-bokser en Right To Playambassadeur Arnold Vanderlyde vertelde op de meeting over de positieve kracht van sport. Net als Dennis Bright, minister van Jeugd en Sport van Sierra Leone. De bijeenkomst werd bijgewoond door vertegenwoordigers van het Europees Parlement, de Europese Commissie, UK Sport, het Oostenrijkse Ministerie van Buitenlandse Zaken, Right To Play UK, en het Nederlandse Ministerie van VWS. Zij concludeerden dat sport geen direct aandachtspunt is van de Europese Unie en geen prioriteit heeft binnen het Directoraat Generaal Ontwikkeling. De Sportunit binnen de Europese Commissie heeft geen budget, maar probeert desondanks om sport als middel voor ontwikkeling bekend te maken in Brussel. Binnenkort komt de Europese Commissie met een beleidsdocument Sport, waarin de ontwikkelingsrol van sport ook een plaats krijgt. De deelnemers van de bijeenkomst benadrukten dat EU-voorzitter Oostenrijk sport voor ontwikkeling op de Europese agenda heeft gezet, en dat nu de aankomende voorzitter Portugal enthousiast moet worden gemaakt. De Internationale Werkgroep Sport voor Ontwikkeling en Vrede (met UNDP als voorzitter en Right To Play als secretariaat) probeert in de aanloop naar de Olympische Spelen in Beijing zoveel mogelijk regeringen ter wereld sport op te laten nemen in ontwikkelingsbeleid. De werkgroep doet ook concrete aanbevelingen over de manieren waarop. Meer info: www.righttoplay.nl en www.sportdevelopment.org Van links naar rechts: Maria Martens, Arnold Vanderlyde en Max van der Berg. Nieuw vrouwenfonds voor sportprojecten De Nederlandse Astrid Aafjes richtte in april Women Win op: het allereerste internationale fonds dat wereldwijd sportactiviteiten voor meisjes en vrouwen financiert. Daarbij gaat het met name om projecten die vrouwen meer zelfvertrouwen geven, meisjes langer op school houden en de hoeveelheid tienerzwangerschappen verlagen. Maar ook om algemenere projecten die vrouwen ten goede komen, bijvoorbeeld activiteiten waarin conflicterende groepen bij elkaar worden gebracht of trauma s worden verwerkt. Voor de oprichting van het nieuwe fonds werkte Astrid Aafjes al vijftien jaar aan het verbeteren van de positie van meisjes en vrouwen zowel nationaal als internationaal. Haar inspiratie voor Women Win deed ze op in Casablanca. Daar bezocht ze vorig jaar een conferentie over sport & gender van Nike en NCDO, en deed ze mee aan de aansluitende Course Féminine, een hardlooprace voor vrouwen. Uit de verhalen van internationale vrouwengroepen die daar spraken, bleek hoe belangrijk sport kan zijn om het leven van meisjes en vrouwen te verbeteren. En dat innovatieve ideeën op dit vlak vaak door geldgebrek voortijdig stranden. Het Women Win-fonds gaat helpen daarin verandering te brengen. Meer info: www.womenwin.org Millenniumschoen te koop Het Koninklijk Instituut voor de Tropen is op 12 juli het decor voor de lancering van de Millenniumschoen-voorde-verkoop. Onder de genodigden bevinden zich vertegenwoordigers van de Nederlandse schoenendetailhandel en sportieve mode-iconen. Andere belangstellenden kunnen zich echter ook aanmelden om de bijeenkomst bij te wonen. De sportschoen beeldt de relatie uit tussen sport en één van de millenniumdoelen: de wereldwijde toegang tot schoon drinkwater. Het schoeisel werd ontworpen door de 18-jarige Dorien van Alphen, die daarmee een speciale ontwerpwedstrijd won. Haar prijs: een reis met Barbara de Loor (oud-topschaatster en Right To Play-ambassadrice) naar sport & ontwikkelingsprojecten in Afrika. Bovendien besloot het fairtrade-modemerk Komodo om in samenwerking met NCDO Doriens ontwerp in productie te nemen. Vanaf februari 2008 is de Millenniumschoen in de winkel verkrijgbaar. Doel van de schoenontwerpwedstrijd was jongeren te laten nadenken over de rol die sport kan spelen in het verbeteren van de leefomstandigheden in ontwikkelingslanden. In de jury zaten sportverslaggever Humberto Tan, hockeykampioene Fatima Moreira de Melo, cabaretier Peter Heerschop en schoenenontwerpster Margot Verschoor. Zij beoordeelden ruim vierhonderd inzendingen. Meer info, ook over aanmelding: www.sportdevelopment.org SUPPORTER Nummer 26 Juli 2007 11
reportage Course Féminine Doen wat In de Marokkaanse stad Casablanca werd afgelopen 20 mei voor de negende keer de Course Féminine gehouden. Aan deze vrouwenhardloopwedstrijd deden naar schatting 27.000 deelneemsters mee van 15 tot boven de 75 jaar. Vrouwen uit alle lagen van de bevolking renden of wandelden tien kilometer door de straten van Casablanca. Sommigen met een short en shirt aan, anderen in traditionele kleding met hoofddoekje. Tekst: Fadoua Bouali De loop is een initiatief van de Marokkaanse Nawal el Moutawakel, die in 1984 als eerste Arabische moslimvrouw olympisch goud won. Vandaag de dag probeert ze een bijdrage te leveren aan de emancipatie van haar landgenotes. Ze gelooft dat deze jaarlijkse race daar een bijdrage aan levert. Het is bijzonder dat het Nawal gelukt is meer dan 27.000 vrouwen op straat aan het rennen te krijgen. Zeker omdat rennen voor vrouwen in de Arabisch-islamitische wereld not done is. Zij mogen zich in het opbaar niet te opvallend bewegen of uitspreken. Desondanks nemen vrouwen steeds meer hun plek in het openbare leven in. Met de Course Féminine doen ze dat zelfs letterlijk, door de straten van Casablanca in beslag te nemen. Belangrijk is dat de loop gesteund wordt door de overheid, de sportbond en vooraanstaande Marokkanen. Daardoor wordt het evenement ook door de bevolking, en in het bijzonder de mannen, geaccepteerd. Fadoua Bouali is verpleegkundige, columniste bij de Volkskrant en schrijfster van het boek Bevrijd door Allah. Waarom moslimvrouwen hun mannen niet moeten gehoorzamen. In haar Volkskrant-blog vertelt ze iedere week over haar verblijf in haar geboorteland Marokko. 12 SUPPORTER Nummer 26 Juli 2007
reportage not done is m a r o k k o FOTO S: NIKE & NCDO Amsterdammers in Casablanca Er waren ook deelneemsters uit Nederland bij de Course Féminine. Bijvoorbeeld de tien rensters van allochtone afkomst die in hun wijk in Amsterdam- West zelf al eens hadden ervaren hoe een sportproject vrouwen kan helpen emanciperen. Dat project bestond uit hardloopcursussen. Het stadsdeel Geuzenveld- Slotermeer en Nike organiseren deze cursussen al twee jaar met veel succes. Meedoen betekent voor sommige vrouwen dat zij voor het eerst van hun leven deelnemen aan een activiteit die losstaat van hun familie. Het project is toegankelijk, want houdt rekening met de eventuele taalachterstand en culturele achtergrond van de deelneemsters. Het maakt niet uit of zij goed of nauwelijks Nederlands spreken, noch of ze met of zonder hoofddoekje trainen. Tijdens de cursussen geven de vrouwen elkaar onder meer tips over waar ze Nederlandse les kunnen volgen zonder op een wachtlijst te komen, of waar ze praktische sportkleding kunnen kopen. Een aantal deelneemsters is inmiddels opgeleid tot assistent-trainers en heeft zelf het initiatief genomen nieuwe hardloopgroepen te starten. Zij motiveren en werven in hun eigen kring vrouwen en meisjes. Om ervoor te zorgen dat het hardloopproject niet door eventuele bezuinigingen opgedoekt wordt, waarmee kennis en ervaring verloren zou gaan, is het geïntegreerd in de stichting Be Interactive. De tien vrouwen in Casablanca zijn duidelijk veranderd door het Amsterdamse initiatief. Ze maakten de reis naar Marokko alleen, zelfstandig: zonder gezin of familie. Dat ze die tocht puur en alleen voor zichzelf ondernamen is een grote overwinning voor deze groep. En hun ontmoeting met de Marokkaanse sportheldin Nawal el Moutawakel bemoedigt hen nog meer in de weg die ze zijn ingeslagen naar hun vrijheid en geluk. Meer info: www.beinteractive.org SUPPORTER Nummer 26 Juli 2007 13
portret Cadeautje 14 SUPPORTER Nummer 26 Juli 2007
portret Nawal el Moutawakel uit Marokko m a r o k k o Talloze atleten na haar hebben net als zij een gouden medaille gewonnen op de Olympische Spelen. Weinig prestaties galmen echter zo na in het collectieve geheugen als de overwinning van Nawal el Moutawakel op de 400-meter horden in 1984. Haar race was dan ook veel meer dan alleen een sportieve prestatie. Tekst: Jens Middel FOTO: ANP / PIERRE-PHILLIPE MARCOU Toen de Marokkaanse televisie even na twee uur s nachts live vanuit Los Angeles de hordenloopfinale had uitgezonden, en Nawal el Moutawakel met een enorme Marokkaanse vlag haar overwinningsronde door het stadion maakte, gingen in Casablanca tienduizenden deuren open. Een luidruchtige menigte stroomde de nacht in en vulde de straten van de stad, uitbundig vierend wat nog nooit eerder was vertoond: Olympische winst van een Marokkaanse atleet. Zelfs de koning liet zich niet onbetuigd en kondigde af dat elk kind dat die dag geboren werd Nawal zou heten. De 54 seconden waarmee ik 23 jaar geleden goud won, toonden me de kracht van sport. Hoe sport de wereld kan veranderen. Hoe ze een persoonlijkheid kan veranderen en vormen. Hoe ze dat met je hele leven kan doen El Moutawakel Het was niet de laatste keer dat El Moutawakel de straten van Casablanca zou doen vollopen. In 1998 organiseerde ze de allereerste Courir Pour Le Plaisir Course Féminine (de Ren voor je Nawal el Moutawakel: via de sport opgeklommen van arm meisje tot vooraanstaand IOC-lid. Plezier Vrouwenrace ) inmiddels één van de grootste vrouwensportevenementen ter wereld, maar op dat moment nog de schrik van conventioneel Marokko. De hardloopwedstrijd door de stad ging lijnrecht in tegen de heersende normen. Die achtten het onzedelijk als vrouwen zich en publique in het zweet werkten, zéker in sportkleding die delen van het lichaam onbedekt liet. Dergelijke normen waren voor El Moutawakel geen reden om de race af te blazen. Integendeel: ze gaven haar juist de motivatie om het controversiële sportevenement tot een groot succes te maken. De Marokkaanse had zich sinds haar winst in 1984 de eerste Olympische medaille voor een vrouw uit een moslimland en de eerste gouden plak voor een Afrikaanse atlete ontwikkeld tot een boegbeeld van de strijd voor vrouwenemancipatie. En sport had in haar ogen een belangrijke rol in die strijd. Was zijzelf niet als arm 15-jarig meisje op blote voeten begonnen met atletiek, en via sport opgeklommen tot nationale heldin? Ik wil vrouwen en kinderen doorgeven wat sport mij gegeven heeft. Ik vind het mijn plicht, en uw plicht, om die Olympische kracht, die Olympische vlam die we allemaal in ons dragen, aan hen over te brengen El Moutawakel SUPPORTER Nummer 26 Juli 2007 15
portret In 2005 verwelkomde de toenmalige president van Frankrijk, Jacques Chirac, Nawal el Moutawakel in Parijs. Zij was daar als IOC-lid, ter beoordeling van de stad voor de Olympische Spelen van 2012. FOTO: ANP / THIERRY CHESNOT Haar uitzonderlijke sportprestaties maken Nawal el Moutawakel niet alleen een voorbeeld voor sporters wereldwijd, maar ook een wandelend symbool: van de kracht van Marokko, van moslimvrouwen, van Afrikaanse vrouwen. Ze is zich daarvan bewust en probeert die symbolische kracht in te zetten om het leven van duizenden mensen te verbeteren. Bijvoorbeeld via de mede door haar opgerichte Laureus Sport for Good Foundation: een internationale organisatie die het gebruik van sport voor sociale vooruitgang promoot en financiert. Na bestuurslid te zijn geworden van de International Amateur Athletic Foundation (IAAF), en vervolgens Minister van Sport en Jeugd in Marokko, werd ze in 1998 als eerste moslimvrouw ooit lid van het Internationaal Olympisch Comité (IOC). Ook daar werkt ze nu hard aan emancipatie. Bijvoorbeeld via de IOCgroep Women & Sports, waarmee ze de deelname van vrouwen aan sport stimuleert. Maar ook door bij het IOC en de Nationale Olympische Comités, die tot nu toe nog grotendeels uit mannen bestaan, meer vrouwen aan boord te krijgen. De wereldwijde ongelijkheid tussen man en vrouw is zo groot dat moedeloosheid op de loer ligt. Maar Nawal el Moutawakel is niet iemand die zich snel uit het veld laat slaan. Haar familie had geen geld om sportschoenen voor haar te kopen, maar ze besloot toch aan atletiek te beginnen. Een goede vervolgopleiding zat er voor iemand uit haar sociale klasse niet in, maar ze wist een studieen sportbeurs te bemachtigen voor de Iowa State University in Amerika. Critici zeiden dat ze te klein was om een succesvol hordeloopster te worden, maar ze won de ene prijs na de andere. En haar Course Féminine stuitte weliswaar op veel verzet, maar heeft zich ontpopt tot één van de meest populaire festiviteiten van Casablanca. Kortom: als El Moutawakel een finish ziet, dan rent ze er vastberaden naartoe. En zelfs al zijn de kansen op winst klein: als iemand ze kan benutten, dan is zij het. Want zij begrijpt als geen ander de wijsheid die haar vader haar vroeger voorhield, telkens als ze haar kans op succes niet groot genoeg achtte: De beste cadeau s, Nawal, zitten in kleine pakjes. Meer info: www.amsd.ma > Course Féminine Deze vrouwenrace is maar een klein voorbeeld van de kracht van sport. Er zijn hier zoveel verschillen tussen mensen, maar we hebben allemaal één doel: ons eigen leven verbeteren, en dat van anderen El Moutawakel De citaten in dit artikel komen uit een speech die Nawal el Moutawakel gaf op de conferentie Gender Equity in Sport for Social Change - 2007 in Casablanca. Deze conferentie sloot aan op de Course Féminine en werd mogelijk gemaakt door Nike, NCDO, de Marokkaanse Sport & Ontwikkelingsbond AMSD (waar El Moutawakel voorzitter van is), Mama Cash, WomenWin en de Swiss Academy for Development. 16 SUPPORTER Nummer 26 Juli 2007
column nieuws Edu Jansing is directeur van de Stichting Meer dan Voetbal. Dit initiatief van de KNVB, Eredivisie en Eerste Divisie steunt voetbalclubs, welzijnsorganisaties en overheden om de kracht van voetbal in te zetten voor een rechtvaardige en tolerante samenleving. De stichting werkt in Nederland, maar ondersteunt ook bijzondere buitenlandse initiatieven. Allemaal onder het motto: Voetbal heeft meer dan twee doelen. Meer info: zie www.meerdantweedoelen.nl Wereldrecord Dit was een fantastische mogelijkheid voor onze spelers om het grootste icoon van onze tijd te ontmoeten. Er is geen beter rolmodel voor de wereld. Samen met hem richt Manchester United alle pijlen op het beëindigen van discriminatie. Het is 18 juli 2006 en aan het woord is Sir Alex Ferguson. Kort daarvoor overhandigde de trainer van Manchester United onder toeziend oog van zijn selectie een speciaal shirt aan Nelson Mandela. We willen je graag speler van Manchester maken en hebben je shirtnummer 88 gegeven, zei hij. Nelson Mandela verwelkomde de coach en spelers in zijn kantoor van de Nelson Mandela Foundation. Hij liet hen kennismaken met zijn nieuwe actie 46664!, een verwijzing naar zijn nummer als gevangene op Robbeneiland. De doelstelling van de actie: het bestrijden van de hiv / aids-pandemie die in Zuid-Afrika schier onuitroeibaar lijkt. Samen met UNICEF steunt Manchester United de Nelson Mandela Foundation tot 2010 onder het motto Unite for Children, Unite Against Aids. Manchester verwacht hiervoor in totaal 1 miljoen pond aan fondsen te werven. UNICEF en de voetbalclub hebben sinds 1999 een samenwerkingsverband: United for UNICEF. Sinds 1999 heeft Manchester United al twee miljoen pond verzameld voor projecten in onder meer India, Thailand, Soedan, China en Brazilië. In Zuid-Afrika bezoekt de voetbalselectie naast de Nelson Mandela Foundation ook diverse andere projecten die United for UNICEF steunt. Zoals een afdeling in kinderziekenhuis Tygerberg Hospital te Johannesburg. Getraumatiseerde slachtoffers en ooggetuigen van seksueel misbruik worden daar opgevangen. UNICEF noemt Zuid-Afrika houder van een weinig benijdenswaardig wereldrecord: het land heeft één van de hoogste percentages seksueel misbruik ter wereld. En gemiddeld vijftig procent van de slachtoffers die melding maken van verkrachting is onder de 18 jaar. De VN-kinderorganisatie benadrukt dat er een verband is tussen dit wijdverspreide seksueel misbruik en de hiv/aidsepidemie. Ferguson verplicht zijn spelers de projecten van United for UNICEF te bezoeken. Zodat ze weten waarover ze het hebben als ze de fans van Manchester United vertellen over het werk van UNICEF en over dat van het grootste icoon van onze tijd. De goede doelen van de KNVB De Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond (KNVB) werkt graag samen met organisaties die wereldwijd sociale vooruitgang nastreven. Potentiële partners moeten aan de volgende voorwaarden voldoen: een voor de KNVB aansprekend doel nastreven; bereid zijn en de mogelijkheid hebben tot een duurzame samenwerking van minimaal twee jaar; een professionele organisatie zijn; en een link hebben met voetbal, of door de voetbalkennis en -ervaring van de KNVB versterkt worden. Op basis van deze criteria steunt de KNVB nu de volgende initiatieven: SOS-Kinderdorpen www.soskinderdorpen.nl De &-campagne www.en.nl FARE www.farenet.org MYSA Kenia en de Kalusha Foundation (Zambia) www.mysakenya.org De Johan Cruyff Foundation www.cruyff-foundation.org Tevens is de KNVB een meerjarige samenwerking aan het opzetten met Stichting Suriprofs voor projecten in Suriname. De bond doet dat ook met de Stichting Stars in their Eyes, die lokale gemeenschappen en teams in Zuid-Afrika koppelt aan voetbalamateurclubs in Nederland. Meer info: www.academie.knvb.nl Meer info: www.unicef.org.uk Edu Jansing Foto: tessa kocken SUPPORTER Nummer 26 Juli 2007 17
reportage Het is november 2006. Op een paar kilometer van de Senegalese zee rollen Nederlandse ballen over de velden. Hier, in Saly, krijgen ruim vijftig Afrikaanse mannen onderricht in het Nederlandse voetbalsysteem. De kustplaats is één van de Afrikaanse steden waar de Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond (KNVB) sinds 2003 lokale jeugdtrainers heeft opgeleid. Tekst: Henk van de Wetering Voetbal Abdoulaye Seck woont in een wijk waar verharde wegen ontbreken en schapen, paarden, kippen en kinderen het straatbeeld bepalen. Hij is er een gevierd man. Die populariteit dankt de voetbalcoach aan het minivoetbalveld dat hij heeft aangelegd. Om en rond het veldje zijn altijd jongeren te vinden, alsof het een soort alternatieve kinderopvang is. De bezoekers die hij vandaag heeft meegenomen naar deze arme buurt van Thies, de tweede stad van Senegal, zijn allerminst verbaasd door de aanzuigende kracht van de sportplek. Zij zijn zelf voetbalcoaches en weten als geen ander hoe voetbal de jeugd van de straat weet te houden. De leraren Seck is één van de tweeënvijftig Senegalese jeugdtrainers die in Saly een week lang een KNVB-basiscursus volgen. De bezoekers zijn de drie docenten die de KNVB voor die cursus naar Senegal heeft laten komen: Rob Klein uit Nederland, Mory Sanou uit Burkina Faso en Peter Serry uit Kenia (zie kader). Over hen zegt Johan van Geijn, die bij de KNVB Academie in Nederland verantwoordelijk is voor internationale projecten: Elk heeft specifieke kennis die nodig is voor deze Coach the Coachtraining. Sanou kent de West-Afrikaanse gebruiken en werkt vanuit Burkina Faso al tien jaar samen met de KNVB. Serry weet als directeur van sport- & ontwikkelingsorganisatie MYSA wat voetbal kan doen voor sociale vooruitgang. En Klein, die het Frans machtig is, gaf eerder cursussen voor ons in Burkina Faso. De lessen Tijdens de cursus in Saly krijgen de Senegalese jeugdtrainers les in de Nederlandse voetbalvisie, -trainingsmethodes Mory Sanou werkt voor het Instituut voor de Jeugd, Lichamelijke Opvoeding en Sport (INJEPS) in Burkina Faso. Tijdens de KNVB-cursus in Saly vertelt hij over de relatie tussen voetbal en ontwikkeling in zijn land. De KNVB en onze nationale voetbalbond hebben tussen 2001 en 2003 intensief samengewerkt. Vierhonderd trainers werden opgeleid en veertigduizend kinderen gingen georganiseerd voetballen in clubs en op scholen. Sanou geeft aan hoe via voetbalactiviteiten op het platteland en in steden voorlichting werd gegeven over gezondheid. Bovendien noemt hij de sport een belangrijke manier om jongeren aan te sporen van straat te komen, naar school te gaan en iets van hun leven te maken. Na zijn verhaal bespreken de cursisten wat mis is met het voetbal in Senegal. Eén van de conclusies is dat er een enthousiaste voetbalbond nodig is die erkent problemen te hebben. En dat er een overheid moet zijn die gelooft in sport als doel én middel. en -wedstrijdorganisatie. Ook horen ze over de steun die de KNVB geeft in Afrika, bijvoorbeeld aan de Keniase MYSA. Van Geijn: De KNVB Academie vindt dat het opleiden van trainers in Afrika een educatieve én een sociale component moet hebben. Neem de coaches in Senegal. Zij worden niet alleen bijgeschoold als trainers. Ze krijgen ook van Serry te horen hoe MYSA in de sloppenwijken van Nairobi via voetbal zorgt voor schonere leefomstandigheden, empowerment van meisjes en voorlichting over Foto s: knvb 18 SUPPORTER Nummer 26 Juli 2007
reportage s e n e g a l is overal Training voor trainers in Senegal SUPPORTER Nummer 26 Juli 2007 19
reportage Peter Serry is directeur van de Mathare Youth Sports Association (MYSA). Bij deze sport & ontwikkelingsorganisatie in Kenia begint hij in 1987 te voetballen. In 1998 wordt hij coach, en in 2003 docent. Hij leidt nu jeugdcoaches op die voetbal inzetten om tot zowel sportieve prestaties als sociale vooruitgang te komen. In mei 2006 behaalt Serry bij de KNVB het Trainer-Coach II (UEFA-B) diploma. In november dat jaar organiseert hij in Senegal een vier-tegen-viertoernooi voor zestig kinderen uit Saly. Hij demonstreert aan de lokale jeugdtrainers hoe vier-tegen-vier gebruikt kan worden om kinderen beter te laten voetballen. Daarnaast geeft hij inspirerende lessen over zijn organisatie MYSA, die jongeren in ruil voor een voetbalopleiding aanspoort afval te ruimen in hun sloppenwijk, hiv/aids-voorlichting te geven en te krijgen, en leiderschapscursussen te volgen. Ook vertelt hij over de samenwerking tussen MYSA en de KNVB Academie, die inmiddels al geleid heeft tot honderden gekwalificeerde jeugdleiders, trainers en scheidsrechters. 20 SUPPORTER Nummer 26 Juli 2007
reportage Voetbalschool Diambars Om cursisten te vinden voor de KNVB-cursus in november, neemt Hans Jansing de Nederlandse ambassadeur in Dakar contact op met voetbalschool Diambars in Saly. Die heeft een netwerk van trainers uit heel Senegal. Diambars is een initiatief van de Franse oud-international Bernard Lama en zijn vroegere ploeggenoot bij Lens, Jimmy Adjovie-Bocco. Ook de in Senegal geboren Inter Milan-speler en Frans international Patrick Vieira doet mee. Zij wilden kansarme jongeren tussen de 13 en 18 jaar de mogelijkheid geven hun voetbaltalent te ontwikkelen en daarnaast een goede opleiding te krijgen. De president van Senegal stelde voor het project een stuk grond van 38 hectare beschikbaar. In mei 2003 werd de eerste steen van Diambars gelegd en in november van dat jaar werden de eerste lessen gegeven. Op dit moment telt de school 85 voetballers. De jongens zijn extra gemotiveerd, ervan bewust dat het in Senegal een voorrecht is zo vaak te kunnen trainen, een goede opleiding te krijgen, voldoende te eten, op een prima bed te slapen en een dak boven het hoofd te hebben. De vishandelaar Seck Saer is onbezoldigd directeur van Diambars. Hij hecht aan discipline en benadrukt dat het op zijn school allereerst draait om leren, niet om sporten. Het zou mooi zijn als de jongens het maken als voetballer, maar belangrijker is het dat ze hun school afmaken. Diverse Europese clubs zijn al met grote zakken geld langs geweest om partner te worden van Diambars. Saer wijst ze allemaal de deur. Zulke clubs halen voetballers vaak te vroeg naar Europa, zegt hij. Als ze dan niet slagen hebben de jongens noch een opleiding, noch een profcontract. Meer info: www.diambars.org SUPPORTER Nummer 26 Juli 2007 21
reportage Senegal Oppervlakte: 196.720 km 2 (6 x Nederland). Hoofdstad: Dakar. Inwonertal: 11,7 miljoen (2005). Religie: Islam 92%, Christendom 2% (voornamelijk katholiek), inheemse godsdiensten 6%. Taal: Frans, Wolof, Pulaar, Mandingo, Diola, Serere. Staatsvorm: Presidentiële Republiek. Staatshoofd: President Abdoulaye Wade. Populaire sporten: Worstelen, voetbal, oosterse vechtsporten, atletiek, bodybuilding. onder meer hiv/aids. Met die kennis kunnen de jeugdtrainers ook in hun eigen buurten een positieve verandering tot stand brengen. De initiator Die dubbele aanpak van de KNVB komt overeen met de visie van Hans Jansing, de Nederlandse ambassadeur in Senegal. Zelf een groot voetballiefhebber, gelooft Jansing net als de bond dat voetbal kan helpen bij de ontwikkeling in West- Afrika. Daarom nodigde hij de KNVB uit om de cursus in Saly te geven. Jansing: In Afrika heeft voetbal veel betekenis voor kinderen. Het geeft hun leven zin, zeker als ze elke dag maar weer moeten afwachten of ze iets te eten krijgen. Voetbal is overal in Senegal, zegt hij. Vaak zijn er ongediplomeerde volwassenen die de kinderen bij elkaar brengen en training geven. Soms is dat gekoppeld aan school. Maar doorgaans is de sport er alleen op gericht kinderen van de straat te houden. De structuur De populariteit van het voetbal wordt gevoed door de sporadische successen van het nationale team: de Leeuwen. In 2002 wonnen zij de eerste wedstrijd van het WK in Japan en Zuid-Korea bijvoorbeeld van hun oude kolonisator Frankrijk. Bovendien behaalden zij op dat toernooi de kwartfinale. Dat beloofde veel voor het volgende WK, maar in Duitsland waren ze er vorig jaar niet bij. De oorzaak ligt volgens KNVB-medewerker Johan van Geijn in de voetbalinfrastructuur. Die is niet goed ontwikkeld in Senegal. Zo is er geen centraal georganiseerde jeugdcompetitie en heeft de Senegalese voetbalbond weinig financiële armslag. Door de ontbrekende structuur is er weinig continuïteit in de opleiding van talentvolle spelers. En dat betekent dat internationale successen vaak op toeval zijn gebaseerd. De verantwoordelijkheid Juist de Nederlandse voetbalwereld staat bekend om zijn goede structuur. Het initiatief van ambassadeur Hans Jansing was dan ook zeer welkom. Johan van Geijn benadrukt echter dat de KNVB Afrikaanse landen geen voetbalinfrastructuur geeft. De basis van de structurele opbouw ligt bij de lokale gemeenschap zélf. Wij geven ze handvatten, maar vinden dat Afrikaanse organisaties niet van Europese partners afhankelijk moeten worden. Ze moeten zelf structuren ontwikkelen en zijn zelf verantwoordelijk voor hun programma s. Ter begeleiding daarvan hebben we Afrikaanse coaches opgeleid die in staat zijn programma s uit te voeren in andere landen. Zo hebben coaches van MYSA uit Kenia en Zambia inmiddels al cursussen gegeven in onder meer Sudan, Mozambique en Zuid-Afrika. Meer info: www.knvb.nl en www.mysakenya.org Leerlingen van voetbalschool Diambars staan klaar voor hun les. 22 SUPPORTER Nummer 26 Juli 2007