Deloitte. gemeente Sliedrecht Auditplan 2012



Vergelijkbare documenten
Gemeente Dordrecht. Auditplan 2014

Deloitte. Openbaar Lichaam Afvalstoffenverwijdering Zeeland. Rapport van bevindingen voor het boekjaar eindigend op 31 december 2014.

Deloitte. Gemeente Dordrecht. Auditplan 2014 DORDRECHT. C,I r,

Deloitte. 6 NOV, OTL BAR-org-anisatie INGEKOMEN

Gemeente Papendrecht Auditplan 2016

De I0 tte. Aan de gemeenteraad van de gemeente Sliedrecht Postbus AA SLIEDRECHT. Geachte leden van de raad,

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Gemeente Lelystad Ingekomen 16 JUN Kopie aan:

Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening 2016 van de gemeente IJsselstein te IJsselstein gecontroleerd.

6 juni 2014 drs. M.M.M. Vogelpoel. Hierbij ontvangt u onze controleverklaring d.d. 5 juni 2014 bij de jaarrekening 2013 van uw gemeente.

CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT. A. Verklaring over de in de jaarstukken opgenomen jaarrekening 2016

Del itte. Geachte leden van de raad, Hierbij ontvangt u onze controleverkiaring d.d. 24 juni 2014 bij dejaarrekening 2013 van uw gemeente.

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant. Verklaring over de in de jaarstukken opgenomen jaarrekening 2016

Gemeenschappelijke Regeling Maasveren Limburg Noord. Accountantsverslag 2014 april 2015

Gemeente Dordrecht. Auditplan 2015

INT / 2435 A.van Genderen. Jaarstukken ODRU 2016 en accountantsverklaring

De10 tte. Aan de leden van de gemeenteraad van de gemeente Doetinchem Postbus HA DOETINCHEM drs. W.W.LA. Wentink DPS/ /24588

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Controleverklaring jaarrekening Geacht bestuur,

Plan van aanpak accountantscontrole 2015 gemeente Woudrichem. Woudrichem 22 september 2015 Rein-Aart van Vugt Dennis van Vollevelde

Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd en zijn uiteraard graag bereid een nadere toelichting aan u te verstrekken.

Hierbij doen wij u onze controleverklaring d.d... mei 2012 bij de jaarrekening 2011 van uw gemeente toekomen.

Gemeente Sliedrecht 2010 Auditplan

Accountants BERK CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT. A. Verklaring over de in de jaarstukken opgenomen jaarrekening 2017

Deloitte. Plan van aanpak accountantscontrole Gemeente Gorinchem

Gemeente Alblasserdam. Auditplan 2015

De 0 tte. Aan het algemeen bestuur van de gemeenschappelijke regeling Westfries Archief Postbus AR HOORN. Geachte heer Dekema,

Uei0iiie. Aan de leden van het algemeen bestuur van het Hoogheemraadschap van Delfiand Postbus DB DELFT

De 1 o ïtte. Aan de gemeenteraad van Gemeente Oude Ilsselstreek T.a.v. de heer 1. van Urk, raadsgriffier Postbus AA GENDRINGEN

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Van: Verzonden: Aan: Onderwerp: Bijlagen: Geachte Griffie,

De I0 tte. j aarstukken. Aan de gemeenteraad van de gemeente Dordrecht t.a.v. de griffie Postbus AA DORDRECHT. Geachte leden van de raad,

oktober 2012 H.J.H. Maas MSc Concept/HM

Behandeld door W.P. de Vries RA

Hierbij doen wij u onze accountantsverklaring d.d. 21 mei 2010 bij de jaarrekening 2009 van uw gemeenschappelijke regeling toekomen.

Del o itte. Controleverkiaring j aarrekening Geacht bestuur,

Aan de Raad en het College van Gemeente Woerden Postbus AA WOERDEN. Beh. Ambt.: Afschr.: B.V.O.: Rotterdam, 8 november 2017

18 juni 2015 Rein-Aart van Vugt Toby Bergshoeff. Controle jaarrekening 2014

Gemeente Woerden Registratiedatum: Behandelend afdeling Afgehandeld door/op: Behandeld door Drs. A. van Doesburg RA

MPGR GR drs. F.P. Smilde

Deloitte. Regionale Ontwikkelingsorganisatie Zuidplas. Accountantsverslag voor het boekjaar eindigend op mel 2012


Controleprotocol Jaarrekening Gemeente De Bilt 2014

Plan van aanpak accountantscontrole 2014 gemeente Alblasserdam. Rein-Aart van Vugt Chantal Wemmerus

Slagvaardig partnerschap

Ons oordeel met beperking Wij hebben de jaarrekening 2017 van gemeente Tiel te Tiel gecontroleerd.

1a Leidinggevende topfunctionarissen met dienstbetrekking bedragen x 1 T.Keulen M.C. Spies Functiegegevens Voorzitter CvB Lid CvB Aanvang en einde fun

DeloItte. Aan de gemeenteraad van de gemeente Papendrecht t.a.v. de raadsgriffier, de heer mr. A.P.M.A.F. Bergmans Postbus AA PAPENDRECHT

$ - $ ( / - / 5 mei ( & ) 8 & / - / Nadere uitwerking aanpak accountantscontrole 2009

1o ïtte. Aan het algemeen en dagelijks bestuur van GBLT T.a.v. mevrouw drs. J.H. Lepage MPA Postbus BB ZWOLLE

IPA-ACON ASSURANCE B.V.

MEMO AAN DE GEMEENTERAAD

Over onze overige bevindingen naar aanleiding van de controle van de jaarrekening brengen wij u separaat verslag uit.

Richtlijnen van de commissie BBV

Delo i tte. De gemeenteraad van de gemeente Appingedam T.a.v. mevrouw E.P. Faber-van Brug, raadsgriffier Postbus AA APPINGEDAM.

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening van de gemeente Mill en Sint Hubert

De taak van de commissie Besluit begroting en verantwoording (hierna: BBV) is om een eenduidige toepassing van het BBV te bevorderen.

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2016 VAN DE GEMEENTE TEN BOER.


Controleprotocol jaarrekening 2016

Voorstel accountantscontrole Gemeente Molenwaard

Controleprotocol Het Waterschapshuis vanaf boekjaar 2013

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarstukken 2015 van de gemeente Purmerend

Onderwerp: Vaststellen definitieve tegemoetkoming fractieondersteuning Nummer 2013/8469 Versie 1 Thema. Bestuurszaken en regionale samenwerking

Controleprotocol 2018 en 2019 voor de accountantscontrole op de jaarrekening van de gemeente Delfzijl

Gemeente Maassluis. Accountantsverslag voor het boekjaar eindigend op 31 december 2008

Jaarrekening Gemeente Bunnik. Bunnik, 5 juni 2014 Open Huis gemeenteraad

Voorstel aan college van Burgemeester en Wethouders

Gemeente Doetinchem. Clientserviceplan voor het boekjaar 2013

Hierbij doen wij u onze controleverklaring d.d. 29 juni 2016 bij de jaarrekening 2015 toekomen.

Controle protocol Stichting De Friesland



II Naar aanleiding van onze controle brengen wij u nog het volgende onder de aandacht.

De10 itte. Grondbank RZG Zuidplas. Acco an versag v w boekjdr e ndigend op 31 deceml r maart 2012

Aan het bestuur en de directie van Stichting Katholiek Basisonderwijs Haarlem-Schoten Reviusstraat SJ HAARLEM

De10itte. Erfgoedcentru m Achterhoek en Liemers. Accountantsverslag voor het boekjaar eindigend op 31 december maart 2014

De10 tte. Aan het bestuur van Holding IOPW N.y. Tiendweg SB NAALDWIJK. Geacht bestuur,

A. Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening 2017

Datum Behandeld door Ons kenmerk 22 juni 2005 Drs. A.P.W.M. Scheepers RA/ J.J. Zuidema

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OBJECT VAN CONTROLE: JAARREKENING 2014 EN 2015

Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening 2016 van Lavide Holding N.V. te Alkmaar gecontroleerd.

CONTROLEPROTOCOL. Voor de accountantscontrole op de jaarrekeningen

Controleverklaringvan de onafhankelijke accountant

Delojtte. Aan de raad van commissarissen en de directeur-bestuurder van Woningbouwvereniging De Sleutels van Ziji en Vliet Postbus BA LEIDEN

CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT

Datum: 4 juli 2014 Agendapunt: 4 Betreft: Jaarstukken 2013


Bevindingen jaarrekeningcontrole 2014 Gemeente Gorinchem. Klankbordgroep Financiën 11 juni Gorinchem, Rein-Aart van Vugt William Lagendijk

Accountantscontrole 2013

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2014 van de gemeente Bellingwedde

De 101tte. VERTROUWELIJK. Opdracht. Voorziening Suytkade in de jaarrekening 2013

NÅ$ Koenen en Co Controle BV is lid van Nexia International. veelzijdig. Controle

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarstukken 2015 van de gemeente Velsen

gemeente Tiel 2 8 JULI 2016 (ta-

Controle protocol. 1 Doelstelling. 2 Eisen en aanwijzingen. 3 Toleranties en gewenste zekerheid

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Toezicht op Financiën. Wim Touw 17 april 2013

CONTROLEPROTOCOL. voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2010 van de gemeente Leeuwarderadeel

Transcriptie:

gemeente Sliedrecht Auditplan 2012

De10 tte. Deloitte Accountants B.V. Wilhelminakade 1 3072 AP Rotterdam Postbus 2031 3000 CA Rotterdam Nederland Tel: 088 288 2888 Fax: 088 288 9830 www.deloitte.nl Aan de gemeenteraad van de gemeente Sliedrecht t.a.v. de heer A. Overbeek Postbus 16 3360 AA SLIEDRECHT Datum Behandeld door Ons kenmerk 8 november 2012 drs. A.B. Bergshoeff RA 1mv15501 Onderwerp Auditplan 2012 Uw kenmerk Geachte eden van de raad, Wij hebben het genoegen u hierbij het auditplan 2012 voor uw gemeente aan te bieden. Wij danken u voor de tijd die de raad en uw management team hebben geinvesteerd tijdens de pré-audit gesprekken en de terugkoppeling van uw kant om blijvende verbetering van onze dienstverlening aan uw gemeente mogelijk te maken. Deze terugkoppeling vormt de basis van ons auditplan, dat ons in staat stet hoogwaardige dienstverlening te bieden die zich kenmerkt door integriteit, objectiviteit en onafhankelijkheid en erop is gericht meerwaarde to leveren. Wij zijn zeer verheugd uw gemeente onze dienstverlening to kunnen aanbieden en streven ernaar de toegevoegde waarde van doze dienstverlening verder te verhogen door voortdurende verbetering van onze aanpak. Wij vertrouwen dat deze informatie u van dienst zal zijn en zijn uiteraard bereid eventuele vragen hierover te beantwoordon. Met vriendelijke groet, Deloitt cco ntants By. dr. R..J. van Vugt RA Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited

Cont. UpdIdLhthe\CtI Deloitte. 3 8 november 2012 Inhoudsopgave Opdracht 4 Controleaanpak en risicoanalyse 5 Reikwijdte van de controle 10 Uitvoering van het auditplan 11 Communicatie 13 Auditbudget 14 Het Client Service Team 18 Bijiagen 19 Bij hige \ - Bijia2e B - Ontwikkelirgen Bjii. C Ieaaipak Del ille 20 in wet- en regelgeving 22 ing 20 2 gcuiunies1ledlelhl

4 Opdracht Opdracht voor de controle van de jaarrekening Hierbij ontvangt u ons plan van aanpak voor de controle van de jaarrekening 2012 van de gemeente Sliedrecht. Het auditplan is ontworpen om een controleverklaring bij de jaarrekening 2012 van uw gemeente, opgesteld in overeenstemming met het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenton (het BBV), af te geven met inachtneming van onze professionele standaarden. Met dit auditplan willen wij u informeren over onze controleaanpak en do wijze waarop wij dat voor de gemeente Sliedrecht vorm willen geven. Dit plan is ons inziens eon belangrijk hulpmiddel in de communicatie tussen Deloitte en uw gemeente. Wij benadrukken dat het auditplan weliswaar onze verantwoordelijkheid is maar goon eenzijdig stuk van Deloitte is. Het vormt een weerslag van gezamenlijke prioriteiton, specifieke aandachtsgebieden, wederzijdse verwachtingen en tijdschema s. Van bolang is dat hot plan aansluit bij de onderkende doelstellingen en prioriteitsstel!ingen van uw gemeente. De uitwerking van dit plan is continue in ontwikkeling op basis van de gebeurtenissen en actuolo situatlo bij uw gemeente. Dit auditplan voor 2012 is mede ingericht op basis van de bespreking op 16 oktober 2012 met de Auditcommissie en de informatie die is vorkregon tijdons accountantscontroles over voorgaando boekjaren. Specifieke aandachtspunton die zijn gosignaleerd tijdons de controle over het boekjaar 2011 zijn aan u gerapporteerd in het accountantsverslag van 22 mei 2012 met kenmerk 120773. Do specifieke aandachtspunten voor 2011 die eveneens van belang zijn voor 2012 zijn opgenomen in hot auditplan voor 2012. Op basis van onze besprekingon met do auditcommissie en hot management en do thans beschikbare informatie hebben wij de volgende aandachtspunten vastgesteld voor de controle van do gomoonto Sliedrecht over het bookjaar 2012: Ontwikkoling van do kwaliteit van do interno boheersing, waaronder: o Kwaliteit van de begroting o Boheer van do investeringskrodioton Waardoring van do grondexploitatios, do overlopondo activa en passiva Opvolging aandachtspunten en aanbevelingen in onze rapportagos over 2011, waaronder: o Onderbouwing rostwaarde van het vastgood Dit auditplan onderstreept dat wij aan de interne en externe verwachtingen willon voldoen met objoctieve en onafhankelijko dionstvorlening, die is goricht op do bolangon van do gemeente Sliodrecht op do lange termijn. Onze accountantscontrole en eventuele ovorige dienstverlening dienen to voldoen aan de hoogste integriteits- on kwaliteitsstandaarden, en hiermee willen wij samen met onze aanpak on uitvoering, een duidelijke meerwaardo aan uw gemoonto leveron.

Deloitte 5 Controleaanpak en risicoanalyse an de act zaam is De aanpak van de controle is gebaseerd op gedegen kennis van uw gemeente. De eerste stap die wij zetten is het verkrijgen van een inzicht in uw bestaande relaties en activiteiten en in uw doelstellingen. Op basis van deze informatie stellen wij een specifiek auditplan voor u op, waarin rekening wordt gehouden met uw omstandigheden. Zowel uw medewerkers als het controleteam van Deloitte worden zodoende in staat gesteld zich te concentreren op de belangrijkste jaarrekeningposten en transacties. Onze aanpak kenmerkt zich door een risicobenadering, waarbij de focus wordt gelegd op wat er fout kan gaan en tot een afwijking van materleel belang kan leiden in belangrijke jaarrekeningposten en toelichtingen. Als wij de controle van de gemeente Sliedrecht vanuit dit perspectief benaderen, betekent dit dat wij aandacht besteden aan die gebieden die er echt toe doen en dat wij slechts in beperkte mate werkzaamheden uitvoeren op punten die niet of weinig relevant zijn. Kort gezegd komt het erop neer dat wij gepaste, maar geen overbodige controlewerkzaamheden uitvoeren. Wij starten het auditplan voor uw gemeente op het niveau van de gemeentelijke jaarrekening, om vast te kunnen stellen voor welke belangrijke jaarrekeningposten en toelichtingen werkzaamheden nodig zijn. Vervolgens werken Ease I Bespreken en opstellen van hetauditplan I Ease 2 Risico-evaluatie Identicatie inteme controle maatregelen wij voor ieder van de geidentificeerde gebieden het auditplan verder uit zodat onze procedures zich specifiek richten op de risico s van afwijkingen van materieel belang binnen die gebieden. Meer informatie over onze controleaanpak is te lezen in bijlage A. ificante ns Ease 5 Eindbespreking Evaluatie Coritrole jaarrekening Op basis van de kennis die wij tot dusver hebben verkregen van uw gemeente zijn wij van mening dat de volgende gebieden verhoogde risico s vertegenwoordigen en dus extra aandacht vergen. Onze geplande controleaanpak voor deze risicogebieden is eveneens opgenomen inclusief een beschrijving op hoofdlijnen van de wijze waarop wij onze controletechnieken en

6 controlewerkzaamheden gaan richten. Bij het uitvoereri van onze risicoanalyse hebben wi] aandacht besteed aan de risico s die besproken zijn met (leden van) het college en het management. Tijdens de uitvoering van onze controlewerkzaamheden wordt onze risicoanalyse voortdurend geactualiseerd. Wij stellen de auditcommissie, het college van burgemeester en wethouders en het management op do hoogte van belangrijke wijzigingen in onze risicoanalyse. Dit doen wij primair in periodieke gesprekken met u en via onze rapportages. Significante risico s Belangrijkste risicogebieden Omschrijvlng risico I aandachtsgebied Voorgenomen controleaanpak Deloitte Verbonden partijen Grondexploitatie Waardering materiele vaste activa De gemeente Sliedrecht heeft de uitvoering van belangrijke gemeentelijke taken ondergebracht bij enkele verbonden partijen. Het onderbrengen van activiteiten bij deze verbonden partijen ontslaat uw gemeente niet van de verantwoordelijkheid voor do activiteiten of transacties welke binnen deze verbonden partijen plaatsvinden. Als gevoig van de economische crisis kan de ontwikkeling van projecten stagneren, met het risico dat de gemaakte verwervings- en planontwikkelingskosten niet meer (volledig) worden terugverdiend. De commissie BBV heeft een nieuwe notitie Grondexploitatie gepubliceerd, daarin zijn enkele stellige uitspraken gedaan naar aanleiding van de waardering van de niet in exploitatie genomen grond (NIEGG s). Do gemeente Sliedrecht houdt met ingang van 2011 bij de waardering van het vastgoed rekening met een restwaarde. Hot risico bestaat dat do restwaarden to hoog worden geschat. Beoordelen of in do overeenkomst met do verbonden partijen voldoende mogelijkheden zijn opgenomen om controle op de rechtmatige besteding van de middelen uit te voeren. Beoordelen of systeem van tussentijdse informatievoorziening vanuit do verbonden partijen voldoendo informatie geeft voor tussentijdse beoordeling van do ontwikkelingen bij de verbonden partij. Beoordelen van de procedures rondom do (waardering van) de grondexploitatie. Beoordelen van de uitgangspunton en de periodiciteit van de kostprijscalculatie. Beoordelen van de procedures rondom kostenbewaking van do complexen. Beoordelen van de uitgozotte acties naar aanleiding van de waardering van do NIEGG s van uw gemeente. Vaststellen dat intern jaarlijks een toots wordt uitgevoerd of inschatting van do restwaarde (nog) reëel is.

7 8 november 2012 Aandachtsgebieden en wensen gemeente Sliedrecht Zoas in de paragraaf ineiding al is aangegeven, bestaat voor de gemeente Sliedrecht de mogelijkheid om speerpunten in te brengen, die wij in onze controle zullen betrekken. Deze speerpunten kunnen naar voren komen als gevolg van interne en externe ontwikkelingen, maar kunnen ook ontstaan uit eigen specifieke wensen en aandachtsgebieden. De volgende speerpunten c.q. wensen zijn benoemd: Significante risico s Belangrijkste risicogebieden Financiële sturing en beheersing Omschrijving risico I aandachtsgebied Er kan sprake zijn van begrotings overschrijdingen op programma s en investeringsprojecten. In hoeverre dit als onrechtmatig mee telt in de oordeelsvorming voor de controleverklaring hangt af van de interne regels en de regels zoals vastgelegd in de kadernota 2012 van het PRPG. Voorgenomen controleaanpak Deloitte Beoordelen van het budgetbeheer en hot beheer van de investeringskredieten waaronder taakverdeling tussen budgethouders en afdeling P&C. Door middel van detailwerkzaam heden beoordelen van begrotings- en kredietenoverschrijdingen. Hierbij worden de aangegane verplichtingen betrokken. Vaststellen of de rapportages, inclusief prospectieve informatie het mogelijk maken tijdig bij te sturen. Afwegen of een geconstateerde onrechtmatigheid meetelt in de oordeelsvorming voor de controleverklaring. Interne beheersing uitbestede Gemeente Sliedrecht heeft enkele VaststeUen dat binnen de reguliere werkzaamheden aan SCD taken uitbesteed aan het SCD, zoals processen voldoende do financiële administratie en controlemaatregelen in werking zijn. personeels- en salarisadministratie. Hot risico is dat de benodigde controlerende taken binnen de reguliere processen niet of onvoldoende worden uitgevoerd als gevolg van onduidelijke afspraken met hot SCD. Effectiviteit van de Wat heeft de organisatie geleerd van Vaststellen effectiviteit van do fraudemaatregelen do RKC-onderzoeken en wat is de getroffon beheersmaatregelen. invloed geweest van de maatregelen (effectiviteit) die hot college heeft getroffen.

8 Waardering van de activa en De economische situatie raakt de Identificatie van de baansposten die passiva waardering van diverse gevoelig zijn voor de economische balansposten. Risico is dat de situatie. De waardering van deze gevolgen van de economische posten wordt beoordeeld aan de hand situatie niet of onvoldoende zijn van de onderliggende documentatie. verwerkt in de waardering. Specifieke aanpak van de aan Drechtsteden overgedragen processen Het feit dat de administratie van uw gemeente door het Service Centrum Drechtsteden wordt gevoerd, heeft invloed op de inrichting en interne beheersing van nagenoeg alle processen. In de onderstaande tabel hebben wij per proces vermeld of een proces door de gemeente zeif wordt uitgevoerd of is uitbesteed aan één van de volgende onderdelen van de GR Drechtsteden (GRD): Service Centrum Drechtsteden (SCD) Gemeentelijke Belastingdienst Drechtsteden (GBD) Sociale Dienst Drechtsteden (SDD) Voor wat betreft de processen die bij de gemeente worden uitgevoerd, vindt de administratieve verwerking van de inkomsten en uitgaven wel plaats via het SCD. Bij gemeente uitgevoerd Bj GR Drecht steden uevoerd Opmerking Administratieen versiaglegging (beheer debiteuren, crediteuren en tussenrekeningen) V V De gemeente is (eind) verantwoordelijk voor het beheer van deze balansrekeningen. Belastingen V Dit proces wordt geheel door de GBD uitgevoerd. Overige opbrengsten V Het proces overige opbrengsten wordt door de gemeente uitgevoerd. Uitkeringen V Dit proces wordt geheel door de SDD uitgevoerd. Subsidieverstrekking V Het proces subsidieverstrekking wordt door do gemeente uitgevoerd. Porsoneelskosten V Dit proces wordt geheel door hot SCD uitgevoerd. Investeringen V Hot proces investeringen wordt door do gomoento uitgovoord.

9 Inkoop goederen en V Het proces kosten wordt door de diensten gemeente uitgevoerd Treasury V Dit proces wordt geheel door het SCD_uitgevoerd. Grondexploitaties V Het proces grondexploitaties wordt door de gemeente utgevoerd. Waar mogelijk zullen wij ter bevordering van een efflciënte controle steunen op de werkzaamheden van de accountant van het Service Centrum Drechtsteden, de Sociale Dienst Drechtsteden en Gemeentelijke Belastingdienst Drechtsteden. Hierbij valt te denken aan een consohdatieverklaring van de accountants van de SDD of GBD met betrekking tot de uitkeringen en de b&astingen. Bij een consolidatieverkiaring vindt de controle plaats door de accountant van de SDD of GBD, uitgaande van de controletolerantie van de gemeente Sliedrecht. Voor het SCD denken wij aan een mededehng van de accountant van het SCD met betrekking tot de beheersing van de processen bij het SCD. Voorafgaande aan en tijdens de controle 2012 vindt hierover overleg plaats door ons met de accountant van het SCD, de SDD en de GBD.

10 8 november 2012 Reikwijdte van de controle In samenspraak met de raad van uw gemeente bepalen wij de aard en reikwijdte van de controleprocedures op basis van de in het vorige hoofdstuk omschreven controleplanning, gericht op het vaststeen van risico s van afwijkingen van materieel belang in significante jaarrekeningposten en toelichtingen. Enkele andere factoren die wij in aanmerking nemen bij het vaststellen van de reikwijdte van de controle van de gemeente Sliedrecht zijn: de complexiteit en aard van de werkzaamheden, interne beheersingsmaatregelen en administratieve verantwoording; de mate van (de)centralisatie van processen en beheersingsmaatregelen, waaronder de omvang van relevante beheersingsmaatregelen; de aard en omvang van onvolkomenheden in interne beheersingsmaatregelen en afwijkingen in de financiële overzichten die in de huidige en voorgaande perioden zijn vastgesteld; wijzigingen in de samenstelling van het bestuur en het management; de complexiteit van de onderliggende IT-infrastructuur, inclusief de productieservers en aanverwante operationele systemen en databases.

11 Uitvoering van het auditplan Interne controe Onderdeel van de uitvoering van het auditplan is het evalueren van de opzet, de toetsing en werking van de interne beheorsingsmaatregelen en het uitvoeren van gegevensgerichte controlewerkzaamheden. Waar mogolijk voeren wij testwerkzaamheden van interne beheorsingsmaatregelen en gegevensgerichte werkzaamheden gelijktijdig uit, in overeenstemming met de Nederlandse Controlestandaarden. Onze toetsing van de interne beheersingsmaatregelen die betrokking hebben op de financiële rapportage bevat controlecomponenten op gemeenteniveau, zoals de controleomgeving, risicoanalyse, informatie en communicatie en monitoring, als controlecomponenten op procesniveau. Toetsing op procesniveau omvat organisatiegerichto controlewerkzaamheden ten aanzien van relevante potentielo fouten in belangrijke jaarrekeningposten en toelichtingen. De onderstaande belangrijke processen maken deel ult van de controlewerkzaamheden voor 2012: Processen - - - Eerstvolgend jaar Opzet & Bestaan Werking waarin de werking wordt getoetst Administratie en vorsiaglegging Ja Ja 2012 Overige opbrengsten Ja Nee 2013 Subsidieverstrekking Ja Nee 2013 Investeringen Ja Nee 2013 Inkoop goederen on dienston Ja Ja 2012 Grondexploitaties Ja Ja 2012 Hoewel onze controle niet gericht is op het verschaffen van zekerheid ten aanzien van de algehele werking van de beheersingsmaatregelen, rapporteren wij aan het management aanbevelingen ten aanzien van opzet, bestaan en working van do interno beheersingsmaatregelen die wij naar aanleiding van onze controlewerkzaamheden hebben geconstateerd. De efficiëntie van onze testwerkzaamheden van de interno beheersingsmaatregelen is afhankelijk van do processen en de procedures die hot management zeif hanteert voor toetsing van do interne controlemaatregelen ten aanzien van do financiële verslaggeving. Do mate waarin zekerheid kan worden ontleend aan doze werkzaamheden zal worden beoordeeld op basis van de Nederlandse Controlestandaarden. Coördinatie met uitgevoerde verbijzonderde interne controlewerkzaamheden Bij do uitvoering van onze risicoanalyse en het bepalen van de reikwijdte van do controle voor hot jaar 2012 worken wij nauw samen met do modewerkers van afdeling Planning & Control die zelfstandig en in regionaal verband via hot Rogionaal Audit Team vorbijzonderde interne controlewerkzaamheden uitvooron.

12 Onze vaardigheden, kennis en ervaring vormen een aanvulling op die van uw P&C medewerkers. Verregaande integratie en communicatie tussen afdeling P&C van uw gemeente en het controletoam is essentieel voor de uitvoering van een efficiënte controle. Door de inhoud van het auditplan te coärdineren en gebruik te maken van de werkzaamheden van de afdeling P&C van de gemeente Sliedrecht, voorkomen wij duplicatie van werkzaamheden en minimaliseren wij de onderbreking van de werkzaamheden binnen de organisatie. Ook verhogen wij hiermee de effectiviteit van de controle. Cm de coördinatie met de afdeling P&C te ondersteunen, ondornemen wij de volgende acties: rogelmatig planningsbesprekingen houden met medewerkers van de afdeling P&C; gezamenlijk risico s beoordolen en de gevolgen daarvan voor het auditplan evalueren; informatie over de status van de controle, kennis en bevindingen uitwisselen; optimaal gebruik maken van do werkzaamheden van de afdeling P&C. Gegevensgerichte controlewerkzaam heden en fra ude ger&ateerde werkzaam heden Onze gegevensgerichte controlewerkzaamheden bostaan uit een specifieke combinatie van cijferanalyses en detailcontroles van transacties en saldi. Deze werkzaamheden zijn ontworpen om een redelijke mate van zekerheid te verkrijgen dat de financiële overzichten geen afwijkingen van materieel bolang bevatten. Op basis van de Nederlandse Controlestandaard 240 De verantwoordelijkheden van de accountant met betrekking tot fraude in het kader van de controle van financiële ovorzichten en het felt dat regelgevers voortdurend do nadruk leggen op de vorantwoordelijkheid van de accountant voor het ontdekken van fraude tijdens de uitvoering van de controle, voeren wij controlewerkzaamheden uit op frauderisico s die zich voordoen bij uw gemeente. Ondordeel van deze controlewerkzaamheden met botrekking tot fraude betreffen onder meer een evaluatie van de opzet en werking van de procedures die het management hanteert om het risico van materiële onjuistheden als gevoig van fraude te identificeren en daarop te reageren, met inbegrip van do programma s en controlemaatregelen die het management heeft ingevoerd om dat risico te ondervangen. Wij vragen het management om inhichtingen met betrekking tot: De analyse door het management van het risico van een materiële onjuistheid in de jaarrekening als gevoig van fraude; De procedures die hot management hanteert om do risico s van fraude binnen de entiteit to identificeren on daarop te reageron; Communicatie, indien aanwezig, aan het bestuur en/of de raad over haar procedures voor het identificoron van on reagoren op frauderisico s binnen de gemeente; Communicatio, indion aanwozig, van hot management aan werknemers over haar visio op de bedrijfsvoering en ethisch gedrag.

13 Communicatie Overzicht van communicatie met het bestuur en gespreksonderwerpen Omdat het auditplan gedurende het gehele jaar wordt uitgevoerd, worden ook gedurende het jaar de resultaten van do uitvoering van onzo procedures goanalyseerd en worden (voorlopige) conclusies getrokken. Hierover communiceren wij op gepaste tijden met hot management, hot college en de auditcommissie. Hot overzicht hieronder geeft hot verwachte tijdsverloop weer van onzo relevante communicatie of informatie. Do onderstaande planning is indicatief. Do definitieve planning zal in overleg met do gomoonto Sliodrecht worden opgesteld, zodat onze werkzaamhoden aansluiten op uw planning en control cyclus. Onze rapportages naar aanleiding van do interimcontrole en de jaarrekoningcontrole zullen wij, in hot kader van hoor en wederhoor, afzonderlijk bosprokon met do portefeuillehouder Financiën, do gemoentosecrotaris on do concerncontroller. Do rapportage naar aanloiding van do interimcontrole (managementletter) wordt gericht aan hot college, hot accountantsvorslag naar aanloiding van do jaarrekeningcontrole (en controlovorklaring) rechtstreeks aan do raad met eon afschrift aan hot college. Do uitvooring van onzo controlewerkzaamhoden oidt tot do volgonde contactmomenten:.r Activiteit Tijdspad Contact *1 2012 Pro-audit moeting Oktober Auditcommissio Audit plan on opdrachtbovostiging Oktobor Raad Uitvoering interim controle November Management en coärdinator Financiën/planning & control Bosproking bevindingon intorimcontrole Novombor Concorncontrollor Besproking concopt managomentlottor n.a.v. interimcontrole December College Bosproking managomontlottor December Auditcommissie 2013 Uitvooring jaarrekoningcontrolo Maart Management en coordinator Financien/planning & control Besproking bovindingen jaarrekeningcontrolo Maart Concerncontroller Bosproking concept accountantsvorslag April College Bospreking accountantsvorslag en controlovorklaring in.. auditcommissie Mei Auditcommissio

14 8 november 2012 Auditbudget Wij willen gemeente Sliedrecht onderscheidende professionele dienstverlening bieden tegen een redelijke vergoeding. Onze bewezen deskundigheid en ons streven naar tijdige en responsieve dienstverlening zetten wi] in voor een goede professionele samenwerking. Daarbij werken we kostenbewust en voldoen daarbij aan professionele standaarden en richtlijnen. Bij de bepaling van het budget zijn wij uitgegaan van de volgende randvoorwaarden: De kwaliteit van de door u aangeleverde jaarrekening, de SiSa-bijlage en andere te controleren stukken voldoen aan de wettelijke voorschriften, wat blijkt uit een intern uitgevoerde kwaliteitsbeoordeling. Hiertoe ontvangt u van ons te zijner tijd de checklist jaarverslaggeving en de checklist op te leveren stukken bij de jaarrekening. De te controleren bescheiden worden door u conform planning opgeleverd. De te controleren bescheiden worden in overeenstemming met de gemaakte werkafspraken aangeleverd. Een gestructureerde vastlegging van de onderliggende documentatie is voor de aanvang van de controle aanwezig, zoals aansluitingen van sub administraties op de financléle administratie, besluiten, beschikkingen en andere relevante documenten ter onderbouwing van de informatie in de jaarrekening. De in de processen opgenomen interne beheersingsmaatregelen zijn voor ons toetsbaar en verifieerbaar. Er heeft een effectieve verbijzonderde interne controle plaatsgevonden. Uw medewerkers zijn tijdens onze werkzaamheden beschikbaar voor het stellen van vragen. Ons geschatte basis auditbudget voor 2012 is hierna weergegeven: Honorarium 2012 Euro Jaarrekening 2012 Raad College 1. Interim- en jaarrekeningcontrole (mci. SiSa) bij een situatie op basis van normale 31.900 naleving werkafspraken, waarbij geen be!angrijke omissies of tekortkomingen worden geconstateerd 2. Relatiekorting (10%) 3.190 3. Huidige situatie administratieve organisatie! uitgebreide controle-aanpak 12.520 4. Specifieke onderzoeksvragen van de auditcommissie P.M. 5. Kosten in verband met niet of niet voiledig toepassen werkafspraken P.M. 6. Kosten in verband met tekortkomingen en verbeteringen jaarrekening P.M. Subtotaal 28.710 12.520 Totaal 41.230

15 8 november 2012 De kosten voor de accountantscontrole hangen mede af van de kwaliteit van de administratieve organisatie en interne controle van uw gemeente (zowel ten aanzien van de betrouwbaarheid als de rechtmatigheid). Wij zijn voor de bepaling van het honorarium voor de controle 2011 vooralsnog uitgegaan van de huidige situatie binnen Sliedrecht. Hierbij is nog geen sprake van een optimale situatie. De administratieve organisatie/ interne beheersing kan nog aan doelmatigheid/ efficiency winnen op de volgende onderdelen: Projectbeheersing Formalisatie AO/IC en zichtbaarheid van uitgevoerde (controle)werkzaamheden (Structuur) Verbijzonderde controles Samensteldossier jaarrekening Kwaliteit versiaglegging. Met verbetering in de kwaliteit van de interne beheersing, oftewel het zelfcontrolerend vermogen, neemt de kwaliteit van de bedrijfsvoering toe en is een duidelijke besparing op de controlekosten zeker mogelijk. DoelsteHing is om een verdere verbetering in de administratieve organisatie in de komende jaren te realiseren volgens een groeimodel. Het groeimodel houdt in dat de kwaliteit van de interne beheersing naar een steeds hoger niveau zal worden getild. Dit zal zich vertalen in de hoogte van de controlekosten. Bij de jaarrekeningen van de afgelopen jaren is de kwaliteit van de interne beheersing toereikend geweest voor een goedkeurende accountantsverklaring. Dit heeft echter extra inspanningen vereist van de ambtelijke organisatie en ons als accountant. Het verder optimaliseren van de kwaliteit van de interne beheersing is dan ook een afweging tussen het beslag op de tijd en kosten van de ambtelijke organisatie enerzijds en de hoogte van de accountantskosten anderzijds. Overigens zal bij het verder optimaliseren van de interne beheersing oak altijd rekening gehouden worden met het geweriste niveau van interne beheersng. Er moet een balans zijn tussen het voordeel dat een verdere verbetering oplevert, de inspanning die de gemeente in tijd en geld moet leveren en de lagere kosten van de accountantscontrole. Bij implementatie van het groeimodel zal deze afweging jaarlijks warden gemaakt. In onderstaande tabel hebben wij op basis van onze verwachting van de ontwikkeling in de kwaliteit van de interne beheersing van gemeente Sliedrecht een scenario gemaakt van de geschatte controlekosten. Kwaliteit interne beheersing 100% 80% 1 60% 40% 20% 0% - 2011: 47.230 2013: 41.250 2013 35.250 30.500 Kwaliteit interne beheersing

16 8 november 2012 De realiseerbaarheid en de stand van zaken van deze ontwikkeling zullen wij halfjaarlijks bespreken met de Auditcommissie. De in bovenstaand overzicht opgenomen besparing voor het jaar 2012 ten opzichte van het auditplan 2011 bedraagt 6.000. Om dit daadwerkelijk te realiseren zien wij de volgende mogelijkheden om slimmer en effectiever te werk te gaan: -. Gemeente Sliedrecht Deloitte ) Risicogerichte aanpak verbijzonderde interne rechtmatigheidscontrole: bredere scope, minder deelwaarnemingen en gericht op risicovolle transacties. Toepassen Audit analytics: risico gerichte selecties op grond van analyses financiële administratie en subadministraties. -I- 1.000 Opstellen position papers voor belangrijke posten: - grondexploitaties (waardering) - financiële vaste activa (waardering) Risicoposten vooraf bespreken: voorkomen -I- 4.000 van fouten en noodzakelijke correcties in opgeste!de jaarrekening. - materiele vaste activa (restwaarden) - voorzieningen (BBV eisen en hoogte) - bijzondere transacties. Kritische tweede ezing en toets op de Efficiency contact momenten: aantal -I- 1.000 kwaliteit van de concept jaarstukken inclusief contactmomenten ambtelijk voor bespreking invullen checklist BBV. jaarrekening beperken. Bij de bepaling van het budget zijn wij uitgegaan van de volgende randvoorwaarden: De onderbouwing van de processen en jaarrekeningposten door de gemeente Sliedrecht zijn vastgelegd in een toegankelijk opsteldossier. Wij hanteren het Handboek kwaliteit jaarrekening gemeenten bij uw gemeente als uitgangspunt voor de verdere uitvoering van zowel de interim- als de jaarrekeningcontrole. Voor de controle van de SiSa-bijlagen ontvangt u afzonderlijke werkafspraken. Bij de bepaling van ons honorarium zijn wij ervan uitgegaan dat de SiSa-bijlage en specifieke verantwoordingen voorafgaand aan de jaarrekeningcontrole kunnen worden gecontroleerd. De te controleren bescheiden worden door u conform planning opgeleverd. In de paragraaf Communicatie hebben wij een overzicht gegeven van de besprekingen die begrepen zijn in de prijs. Extra besprekingen brengen wij afzonderlijk in rekening tegen de tijdsbesteding maal het individuele uurtarief van de betrokken teamleden. Wij gaan er verder vanuit dat de rechtmatigheid onderdeel uitmaakt van het goede zelfcontrolerende vermogen van uw gemeente. Alle genoemde bedragen zijn exciusief omzetbelasting en inclusief bijkomende kosten. De facturatie van ons honorarium zal als volgt plaatsvinden. Bij de start van de interimcontrole, maar uiterlijk 1 november 2011 ontvangt u een voorschotnota tar grootte van 60% van de totale geraamde kosten. Bij de start van de jaarrekeningcontrole, maar uiterlijk 1 ter grootte van 40% van de totale geraamde kosten. april 2012 ontvangt u een voorschot nota

17 Specifieke verzoeken om advies waarbij de beantwoording meer dan 1 uur vergt brengen wij op basis van onze tarieven in rekening. Uiteraard zullen wij dit wet voorat afstemmen. Voor overige specifieke opdrachten doen wij op uw verzoek een prijsopgave toekomen. De uitvoering van specifieke onderzoeksvragen van de Auditcommissie en overige controles (onder andere controtes van specifieke uitkeringen) brengen wij op basis van werkelijk bestede tijd en geldende uurtarieven in rekening.

18 8 november 2012 Het Client Service Team De accountantscontrole voor het boekjaar 2012 wordt uitgevoerd onder leiding van drs. R.M.J. (Rein-Aart) van Vugt RA. Rein-Aart houdt, toezicht op de kwaliteit, coördinatie en dienstverlening aan uw gemeente. Het controleteam dat Rein-Aart ondersteunt, heeft vrijwel dezelfde samenstelling als het opdrachtteam voor het boekjaar 2011. Hierdoor waarborgen wij de continulteit van de dienstverlening en de kennis van onze medewerkers over de specifieke kenmerken van de gemeente Sliedrecht en is het mogelijk om adequaat in te kunnen spelen op de wijzigingen in de administratieve bedrijfsprocessen en de planning-en-control cyclus als gevoig van wijzigingen in de organisatie. De samenstelling van het speciaal voor uw gemeente geselecteerde multidisciplinaire controleteam is als volgt: drs. RM.J. (RinAart) van Vuqi RA Audit Partner Deloitte Accountants B.V. j/ drs. ILB. (Toby) Bergshoeff RA Senior Manager Deloitte Accountants By. PA. (Peter) Naaktgeboren RA Senior Staff Deloitte Accountants B.V. PB. (Sebastiaan) Mt Staff Deloitte Accountants By.

Opdrachtbevestiging Deloitte. 19 Bijiagen Bijiage A- Controleaanpak Deloitte Bijlage B - Ontwikkelingen in wet- en regelgeving Bijlage C 2012 gemeente Sliedrecht

Deloitte 20 Bijiage A - Controleaanpak Deloitte Binnen de publieke sector waarin de gemeento Sliedrecht werkzaam is, is het delen van onze kennis on ervaring op het gebied van administratieve verantwoording en financiële versiaglegging van groot belang. Daarnaast bieden wij u de grootst mogolijko doskundigheid ten aanzien van de specifieke risico s en sectorspecifieke onderwerpen waarmee uw gemeente wordt geconfronteerd. Onze controleaanpak onderscheidt zich door de inzet van een brede groep professionals met specifieke sector- en functionele deskundigheid. De aanpak van de controle van de gemeente Sliodrecht is gebaseerd op gedegen kennis van uw gemeento. De eerste stap die wij zetten is het verkrijgen van een diepgaand inzicht in uw bestaande relaties en activiteiton en in uw (meerjarige) bedrijfsdoelstellingen. Op basis van deze informatie stellen wij het voorliggende specifieke auditplan voor u op, waarin rekening wordt gehouden met uw unieke omstandigheden en waarmee verrassingen worden voorkomen en zowel modewerkers van uw gomeento als het controleteam van Deloitte in staat worden gesteld zich te concentreren op de belangrijkste jaarrekeningposten en transacties. *w belar te risic Als wij het hebben over een op maat gemaakte en op risico s gerichte controlebenadering, bedoelen wij meer dan de nadruk leggon op de belangrijkste risico s. Onze aanpak kenmerkt zich door een risicobenadering, waarbij de focus wordt gelegd op wat er fout kan gaan en tot een afwijking van materieol belang kan olden in belangrijke jaarrekeningposten en toelichtingen. Als wij de controle van uw gemeente vanuit dit perspoctief benaderen, betekent dit dat wij aandacht besteden aan die gebieden die er echt toe doen en dat wij slechts in beperkte mate werkzaamheden uitvoeren op punten die geen of weinig aanvullende controlozekerheid bieden. Kort gezegd komt het erop neer dat wij gepaste, maar geen overbodige controlewerkzaamheden uitvoeren. Wij starton het auditplan voor do gemeente Sliedrecht op hot niveau van do financiëlo overzichten (begroting, jaarstukken), om vast to kunnen stellen voor welke belangrijke jaarrekeningposten en toelichtingen werkzaamhodon nodig zijn. Vervolgens werken wij voor ieder van de geidentificeerde gebieden het auditplan verder uit zodat onze procedures zich specifiek richten op de risico s van afwijkingen van materieel belang binnen die gebieden..zaamhee maat Wij stommon do aard, hot tijdstip on do omvang van onze controlewerkzaamheden af op het risiconiveau dat is vastgesteld voor elke belangrijke jaarrekeningpost, soort transactie of toelichting en do rolovanto boweringen op het niveau van dozo posten, transacties of toelichtingen. Do beslissingen die vervolgens worden genomon zijn eon kwostie van profossioneel oordeel. Op dit punt worden do omvang van de bronnen van Deloitte, de diepgaando konnis van professionele standaarden on richtlijnon on de risk-based approach gecombineerd tot een controle die op maat is gemaakt voor uw gemeente.

21 Bij de ontwikkeling van een auditplan voor alle materiële jaarrekeningposten houden wij rekening met: Wat er fout kan gaan en kan leiden tot een afwijking van materieel b&ang in de financiële overzichten. De controlemaatregelen die het management heeft vastgesteld, gedocumenteerd en getoetst. De aard en omvang van de benodigde gegevensgerichte werkzaamheden.

22 Bijiage B Ontwikkelingen in wet- en - regelgeving Rechtmatigheid - Notitie Verbonder, partijen en aanbesteding Financiële beheershandelingen voortkomend uit transacties met of door vorbonden partijen dan wel als gevoig van relaties met verbonden partijen kunnen object van rechtmatigheidscontrole zijn bij de gemeente of provincie. Dit is het geval als deze transacties of relaties financiële consequenties hebben die tot uiting (moeten) komen in de jaarrekening van de gemeente of provincie. Het rechtmatigheidsoordeel bij een gemeente kan worden beinvloed door niet rechtmatig handelen van een instelling waarmee de gemeente is verbonden, indien: in de regeling, statuten, oprichtingsakte of overeenkomst is geregeld dat voorwaarden aan de bijdrago zijn verbonden waaraan de instelling zich moet houden om niet gehele of gedeeltelijke vermindering van de bijdrage van de gemeente te krijgen; de verbonden partij een mandaat heeft om namens en met geld van de gemoente te handelen, waarbij do gemeente feitelijk opdrachtgever is; de verbonden partij een eigen rechtspersoonlijkheid heeft en een aanbesteding doet, terwiji deze verbonden partij binnen do gezagsstructuur van de gemeente valt als ware hot een elgon overheidsdienst, die het merendeel van haar werkzaamheden verricht voor do gemeente; de verbonden partij geen eigen rechtspersoonljkheid heeft on de opdracht daarmee feitelijk is vorstrekt door do gemeente of provincie. Wij verwijzen u naar de notitie van do commissio BBV voor verdere informatie. (www.commissiebbv.nl, onderdeel Rechtmatigheid) BBV - Notitie grondexp!oitatie Do notitlo grondexploitatie is een bijgostolde versie van de notitie grondexploitatie van januari 2008. Een reden voor een aangepaste notitie zijn de gevolgen van do financieel-economische crisis voor de grondexploitaties. De commissie wil door middel van de aangepaste notitie een nadere verduidolijking geven op het verwerken van de financiële consoquenties in begroting en jaarrekening. De notitie behandelt verschillende aspocten van de (gemeentelijke) grondexploitatie. Centraal staat do toepassing bij gomeonten die voor eigen rekening en nsico bouwgrond producoron met hot doel die te verkopen of in erfpacht uit te goven. De notitlo wordt ook gebruikt om de rolovanto artikelon van hot BBV to verduidelijken of nadere aanbevelingen hierover to goven. Dit goheel maakt een adequate jaarverslaglegging mogolijk in hot kader van hot BBV met betrekking tot grondexploitaties on do daarmeo samenhangende zaken. Ten opzichte van de vorigo versie van do notitie van januari 2008 zijn een aantal verduidelijkingen I aanscherpingen doorgevoerd.

23 Deze zijn opgenomen onder de stellige uitspraken in paragraaf 1.3 van de notitie. De commissie BBV vraagt aandacht voor stellige uitspraak 4. Deze schrijft voor dat bij een geprognosticeerd vorlies op een grondexploitatie direct een afboeking plaats vindt of een voorziening wordt getroffen ter grootte van dit volledige verlies. Vanaf de jaarrekening 2012 is de bijgestelde notitie onverkort van toepassing en vervalt do notitie uit 2008. Specifiek vragen wij aandacht voor stellige uitspraak 3. Het activeren van vervaardigingskosten op NIEGG is aanvaardbaar, maar dient beperkt te blijven tot het niveau van de huidige marktwaarde van de grond (deze dient te worden ondorbouwd met bijvoorbeeld een taxatie of residuele grondwaardeberekening). Wanneer na een raadsbesluit meor duidelijkheid bestaat over de nadere invulling van de toekomstige bouwlocatie en de daartoe nog to maken kosten, kan de verwachto marktwaarde in de toekomstige bestemming als toets worden gebruikt. Dat betekent concreet het vogende: do boekwaarde kan nooit hogor zijn dan de verwachte marktwaarde; do ruimte voor activering wordt in eersto instantie bepaa!d door het verschil tussen do boekwaarde en de marktwaarde in do huidige bestemming; bij de bepaling van het verschil tussen boekwaardo en verwachte marktwaarde moet rekening gehouden worden met de overige nog te maken kosten (bijvoorbeeld infrastructurele voorzieningen) in hot verdere verloop van het transformatioproces naar do verwachte toekomstige bestomming. Doze bepaling dient jaarlijks gemaakt te worden; als de waardering het niveau van do marktwaarde al heeft boreikt en do marktwaarde daalt, dan wordt eon vorliesvoorzioning gotroffon c.q. afgewaardeerd; als duidelijk wordt dat do door do raad voorgenomen bostemming in hot gehoel niot of slechts gedeeltelijk zal worden gorealiseerd on daardoor eon lagore verwachte marktwaarde ontstaat, dan wordt een verliosvoorziening gotroffen c.q. afgowaardeerd. Wij vorwijzon u naar do notitie van do commissie BBV voor verdere informatie. (www.commissiobbv.ni, ondordeel Begroten en vorantwoorden) BBV Notitie investeringen In do praktijk blijkt hot moeilijk to zijn investeringskredieten te beheersen. Hot is woerbarstiger dan do rogelgeving doet vermoeden. Invosteringskrodieton worden regelmatig overschreden, tormijnon van uitvooring niot gehaald en hot komt ook nog al eons voor dat jaargronzen onbodoold worden gepasseerd. Ook hot verschil tussen investeringon met eon economisch nut en eon maatschappelijk nut werpt vragen op. Doze Iaatste soort kan (bij voorkeur alleen bij wijzo van uitzondering) goactiveord wordon (artikel 59.4 BBV), torwiji do investoringon met eon economisch nut juist mooton worden geactiveerd (artikol 59.1 BBV). Bijdragon van derden mogen (artikol 62.2 BBV) daarop weer in mindoring worden gebracht. Ook hot fonomeon reserve kapitaallasten worpt veel vragen en misvorstanden op. In do notitio wordt, aan do hand van voorbeelden, ingegaan op do verschillonde situaties waarbij op verschillende wijzo investoringskredieten kunnen worden aangevraagd.

24 8 november 2012 Tevens wordt ingegaan op overschrijdingen van dergelijke kredieten en begrotingsconsequenties van, de vaak voorkomende, vertragingen in de uitvoering. Wij verwijzen u naar de notitie van de commissie BBV voor verdere informatie. (www.commissiebbv.nl, onderdeel Begroten en verantwoorden) BBV Notitie incidentele en structurele bateri en lasten Het doel van de notitie is om, vanwege vragen ult de praktijk, het onderscheid tussen incidentele en structurele baten en lasten te verduidelijken. De notitie bevat geen richtlijnen of aanbevelingen, maar beperkt zich tot verduidelijking van de regelgeving. De commissie hanteert hierbij het Gemeenschappelijk Financieel Toezichtskader (februari 2008) en de voorstellen van het kabinet in het kader van de modernisering van het Financleel Toezicht. De volgende vier verduidetijkingen worden nader uitgewerkt: 1. Indien bestaand structureel beteid, niet zijnde een tijdelijke geldstroom, binnen de termijn van drie jaar een wijziging ondergaat dan worden de daarmee samenhangende lasten of baten in het begrotingsjaar niet als incidenteel aangemerkt. Bijvoorbeeld in het kader van de bezuinigingen besluit de gemeente in jaar t+3 geen subsidies meer te verstrekken; de daarmee samenhangende lasten worden in t+2, N-i en nog als structureel beschouwd. 2. Na afloop van een begrotingsjaar zullen bij het opmaken van de jaarrekening altijd wet enige (relevante) verschillen tussen de werkelijkheid en de begroting blijken. Het is van belang dat bij de analyse ex BBV artikel 28, lid a wordt bezien in hoeverre er alsnog sprake is geweest van niet begrote incidentele baten en lasten. Budgetverschillen op activiteiten inzake structureel bestaand beleid blijven naar hun aard structureel. 3. Toevoegingen aan en onttrekkingen uit de reserves worden als incidenteel beschouwd, tenzij het gaat om reguliere onttrekkingen aan financieringsreserves c.q. dekkingsreserves (kapitaallasten) of om onttrekkingen uit een daartoe toereikende (bestemmings)reserve gedurende een periode van minimaal 3 jaar met als doel het dekken van structurele lasten. 4. Meerjarige tijdelijke geldstromen waarvan de eindigheid vastligt vanwege een raadsbesluit en/of een toekenningsbesluit klasseren als incidentele baten en lasten, ook als de geldstroom (nog) anger is dan 3 jaar. De van belang zijnde BBV-bepalingen zijn opgenomen in de bijlage 1 Relevante wet- en regelgeving van de notitie. In bijlage 2 zijn voorbeelden van baten en lasten opgenomen die als incidenteel aangemerkt kunnen worden. Voor de leesbaarheid van de notitie wordt in het vervoig waar gemeente(n) wordt gebruikt zowel gemeente(n) als provincie(s) bedoeld. Wij verwijzen u naar de notitie van de commissie BBV voor verdere informatie. (www.commissiebbv.nl, onderdeel Begroten en verantwoorden)

programmarekening. Deloitte. 25 Uftspraak commissie BBV verwijzing van programmarekening naar programmaverantwoording Het BBV schrijft voor dat de jaarrekening bestaat uit de balans, do programmarekening en de toelichting op zowel de balans als de programmarekening. In de praktijk roept dit met enige regelmaat de vraag op of do toelichting niet dubbelop is. Immers in de programmaverantwoording wordt ter beantwoording van de W-vraag: Wat heeft hot gekost? ook vaak eon cijfermatige analyse en toelichting begroot werkelijk opgenomen. Een gemeente heeft recent aan de commissie BBV de vraag gesteld of voor do toelichting op do programmarekening mag worden volstaan met een verwijzing in do programmarekening naar de toelichting in de programmaverantwoording. De commissie BBV geeft in haar antwoord aan dat strikt formeel de analyse van de afwijkingen tussen de begroting na wijziging en de programmarekening tot do jaarrekening behoort on niet tot hot jaarverslag. Ze geeft echter ook aan dat indien do jaarstukken bestaande uit het jaarverslag en de jaarrekening gezamenlijk in één boekwerk wordt aangoboden, hot toogostaan is te volstaan met een verwijzing in de programmarekening. Bij doze vorwijzing moet dan worden aangegeven dat do analyse is opgonomen in do programmaverantwoording en dat de analyse onderdeel uitmaakt van do jaarstukken. Daarbij beveelt do commissie BBV aan: Cm bij het verwijzen duidelijk in de programmarekening aan te geven waar in de programmaverantwoording do analyse is opgenomen; en Cm do analyse als één gehoel op to nemen in de programmavorantwoording on doze dus niet over de verantwoording to vorsproidon. In hot handbook jaarverslaggeving gemeenten 2011 hebbon wij reeds bij dit vraagstuk stilgestaan. Hot heeft de voorkeur in de programmaverantwoording te verwijzen naar nadere toelichtingen die zijn opgenomen in de aan accountantscontrole ondorworpen Eon verwijzing andorsom, een in de programmarekoning opgenomen verwijzing naar de programmaverantwoording, dient to wordon vermeden omdat hiormee afbreuk wordt gedaan aan de zelfstandige leesbaarheid van de jaarrekoning on omdat de programmavorantwoording in principo goen object van accountantscontrole is terwiji do jaarrekening dat wel is. Indien gokozon wordt voor eon verwijzing vanuit de programmarekening naar do programmaverantwoording is sprako van eon kwalitatieve afwijking van het BBV. Bij hot bepalon van hot eventuele effect van doze afwijking op do formulering c.q. strekking van do controlovorkiaring dienen de volgende aspecten te worden betrokken: Worden do programmaverantwoording en do programmarokoning tegelijkortijd oponbaar gemaakt en zijn zij onlosmakelijk met elkaar verbonden? Zijn do gecontroleerde baten en lasten nadrukkelijk geldentificeerd door hot opnemen van eon ovorzicht van do staat van baton en lasten op programmanivoau, inclusief de mutaties in de reserves, in do programmarekoning? Is do analyse op do financiële afwijkingen identificeerbaar? Zijn het controlerend orgaan (raad) en de toezichthouder (provincie) vollodig en comploet geinformoerd? Is sprake van een bestendigo gedragslijn die door beide partijon in meerdere casussen en Iangjarig geaccoptoord is?

26 Wetsvoorstel Normeri ng bezoldigi ng topfunctionarissen pubt ieke en semipubheke sector (WNT) in de gemeentesector Het wetsvoorstel Op 14 januari 2011 is bij de Tweede Kamer het wetsvoorstel Normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) ingediend door de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. De WNT beoogt de Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens (Wopt) te vervangen. Het wetsvoorstel is in december 2011 aangenomen door de Tweede Kamer. In dit artikel wordt ingegaan op de WNT voor de gemeentesector. Beloningsmaxima en maximale ontslagvergoeding De WNT regelt niet alleen de openbaarmaking van topinkomens in de publieke en semipublieke sector, zoals nu de Wopt, maar stelt ook maxima aan de hoogte van die inkomens en tevens aan de ontslagvergoedingen. Het wetsvoorstel kent drie beloningsregimes. Het eerste beloningsregime geldt voor de publieke sector en voor semipublieke instellingen als het onderwijs, de pubtieke om roep, drinkwaterbedrijven, de zorgsector en woningbouwcorporaties. In het eerste regime mag de bezoldiging van topfunctionarissen in een boekjaar niet uitstijgen boven een betoningsmaximum, gebaseerd op 130 procent van het brutosataris van een minister. Dit komt neer op een bedrag van 187.340 (peildatum 1 januari 2011) aan beloning, vermeerderd met componenten voor een gemaximeerde onkostenvergoeding ( 7.559) en het werkgeversdeel van het pensloen ( 28.767). Maximaal in totaal dus 223.666. De ontstagvergoeding wordt in overeenstemming met het regeerakkoord, gemaximeerd op 75.000. Voorts mogen er geen winstdelingen, bonusbetalingen of andere vormen van variabele beloning worden overeengekomen, tenzij dit bij algemene maatregel van bestuur wordt toegestaan. De genoemde maxima gelden ook als de functie van topfunctionaris wordt vervuld door een functionaris die geen arbeidsovereenkomst heeft (bijvoorbeeld een interim-directeur), mits dit in een periode van achttien maanden voor meer dan twaatf maanden het geval is. Voor eden en de voorzitters van het hoogste toezichthoudende orgaan van een rechtspersoon of instelling geldt een maximale bezoldiging van respectievelijk 5% en 7,5% van het beloningsmaximum, tenzij dit bij algemene maatregel van bestuur wordt toegestaan. In het tweede regime mag de beloning niet uitstijgen boven de voor die sector geldende norm. Deze norm wordt door de betrokken minister vastgesteld. Dit geldt voor één sector, te weten de zorgverzekeraars. Ook voor deze sector geldt de gemaximeerde ontslagvergoeding van 75.000. Het derde regime houdt in dat het kabinet de beloning niet normeert. De WNT definieert het begrip topfunctionaris voor instellingen in de semipublieke sector als de leden van de hoogste uitvoerende en toezichthoudende organen van een rechtspersoon of instelling aismede de hoogste ondergeschikte of de leden van de groep hoogste onderschikten aan dat orgaan en degene of degenen belast met de dagetijkse leiding.

27 8 november 2012 Sectorale beloningsmaxima De hiervoor genoemde maxima worden genoemd in de WNT. In de WNT is de mogolijkhoid opgenomon tot het vaststellen van een lager beloningsmaximum c.q. de indeling in kiassen binnen een bepaaldo sector. Overschrijding norm vogens WNT Bij overschrijding van deze normen (beloning en/of ontslagvergooding) zal het bedrag dat boven de norm is uitgekoord als een onvorschuldigde botaling worden gezion. Dit betekent dat dit bedrag teruggevorderd kan gaan worden van de betreffonde functionaris. Openbaarmaking in de WNT Not als momenteel bij de Wopt dient door de gemoente ook verantwoording in de jaarrekening plaats te vindon, indien sprake is van een betaling boven de norm. Voorts wordt de melding door de gemoento bij het Ministorie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelatios gehandhaafd. De gemoonte vormoldt van ledore (gewezen) topfunctionaris de volgende gegevens van het huidige en vorigo bookjaar in de jaarrekoning: a. de naam; b. de boloning; c. de sociale verzekoringspremies; d. do belastbare vasto en variabolo onkostonvorgoodingen; e. de voorzioningon ten behoeve van boloningon botaalbaar op termijn; f. de functie of functies; g. do duur en omvang van het dienstverband in het bookjaar. Daarnaast wordt van iedere (gowozen) topfunctionaris in do jaarrekening vermeld de in hot boekjaar verrichte uitkeringen wegens beëindiging van het dienstverband, alsmede de naam on functie of functies die tijdens hot dienstvorband zijn bekleed on hot jaar waarin hot dionstverband is geëindigd. Dezelfdo gegovens, met uitzondering van do naam, moeten ook worden opgenomen van ledere andere modeworker van do organisatie wiens bezoldiging do maximale norm to boven gaat. Ook do ontslaguitkeringen moeton van iodere medeworkor worden gemeld als doze do norm to boven gaan. In do jaarrekening zal eon botaling boven do norm als vordoring op do botrokkon topfunctionaris dienen to worden opgonomon. Doze vordering dient altijd afzondorlijk to worden vermeld in do toelichting. Rol van de externe accountant Do externe accountant stelt vast dat do gemeonte bij hot opmakon van do jaarrekening voldoet aan do hiervoor goschetste oison die worden gostold in do WNT. Do extorne accountant diont voorts eon onvorschuldigde betaling van do gomoonto aan do betreffende functionaris to melden aan hot Ministorio van BZK indien eon vordoring op eon (gowezon) topfunctionaris uit onvorschuldigdo botaling: a. niet in do jaarrekoning is opgonomon, of b. op hot tijdstip waarop do accountant zijn oordeel goeft over do jaarrokoning door do betrokkon topfunctionaris nog niot is torugbetaald.