2004-57442 bijlage a Notitie Normering RTV Noord-Holland Over Kwaliteitsbewaking en onafhankelijkheid van Regionale Omroep 9 december 2004 Collegeprogramma In het collegeprogramma Bruggen slaan, staat dat de huidige provinciale televisie in de hele provincie Noord-Holland geheel en volledig op de kabel door alle burgers dient te kunnen worden ontvangen. Per 1 september 2003 is dit het geval, voor zover er kabel in het desbetreffende gebied is. Zo niet dan is anderszins in de ontvangst voorzien. Verder wordt gesteld dat uiterlijk 1 januari 2004 door Provinciale Staten parameters zijn vastgesteld voor een kwalitatieve en kwantitatieve normering waaraan provinciale televisie in Noord-Holland moet voldoen. Op grond van deze parameters zullen GS periodiek de prestaties van TV Noord-Holland evalueren met oog op de besluitvorming over de toekomst van de regionale televisie in onze provincie. Aldus het collegeprogramma. Toezicht Het toezicht op de naleving van de Mediawet door de regionale omroepen blijft ook na de komende wetswijziging in handen van het Commissariaat voor de Media. Dit toezicht betreft onder meer de besteding van de middelen van de regionale omroepinstellingen aan de hand van de specifieke bepalingen in de Mediawet en het Mediabesluit. Jaarlijks worden de jaarrekeningen van de regionale omroepen opgevraagd om na te gaan of de omroepen zich houden aan de Mediawet. Hierbij kan worden gedacht aan het kostendekkend exploiteren van nevenactiviteiten, de naleving van sponsorregels, het verbod op dienstbaarheid aan het maken van winst door derden, maar vooral of het geld geheel besteed wordt voor het doel waarvoor het is gegeven; het maken van programma s Het toezicht op de juiste besteding van de middelen ligt zowel bij het commissariaat als bij de provincie. Het toezicht van de provincie is meer dan dat van het commissariaat toegespitst op de bedrijfseconomische kant. Programmatisch verplichtingen van de regionale omroep Artikel 13c van de Mediawet schrijft voor dat een pluriform en kwalitatief hoogstaand aanbod moet worden verzorgd van programma s op het gebied van informatie, cultuur, educatie en verstrooiing. De programma s moeten op evenwichtige wijze een beeld geven van de samenleving en van de onder de bevolking levende interesses en inzichten op maatschappelijk, cultureel en levensbeschouwelijk gebied. De programma s dienen bij te dragen aan de ontwikkeling en verspreiding van de pluriformiteit en culturele diversiteit in Noord-Holland, althans wat RTV Noord-Holland betreft. Tot slot schrijft de wet voor dat de publieke omroep zich met zijn programma s zowel richt op een breed en algemeen publiek als op bevolkings- en leeftijdsgroepen van verschillende omvang en 1
samenstelling. De regionale omroep kan worden aangesproken op een programmering die recht doet aan deze algemene uitgangspunten. De Programmaraad heeft hier de taak als toezichthouder. In artikel 51 e Mediawet zijn specifieke programmavoorschriften opgenomen. De wet verplicht de regionale omroep om tenminste 50% van de zendtijd te besteden aan programmaonderdelen van informatieve, culturele en educatieve aard die in het bijzonder betrekking hebben op de provincie waarvoor het programma bestemd is. Het Commissariaat voor de Media houdt toezicht op de naleving van dit voorschrift. Daartoe wordt jaarlijks van iedere omroep de radio- en televisieprogrammering over een representatieve uitzendperiode opgevraagd en beoordeeld. In de controle wordt nagegaan of de regels ten aanzien van reclame en sponsering worden nageleefd. Aspecten die daarbij aan de orde komen zijn het verbod op sluikreclame, het maximum dat aan reclamezendtijd is gesteld en het verbod om informatieve, educatieve en verstrooiende programma s te laten sponsoren. Redactionele onafhankelijkheid In de relatie tussen de omroep en de toezichthouder (Commissariaat van de Media, Programmaraad, Provincie) geldt dat het toezicht nooit vooraf wordt uitgeoefend. In artikel 7 van de Grondwet is vastgelegd dat er geen voorafgaand toezicht op de inhoud van een radio- of televisie-uitzending. In art.48 van de Mediawet is daaraan toegevoegd dat iedere instelling die zendtijd heeft verkregen, zelf de inhoud van haar programma bepaalt en verantwoordelijk is voor wat er wordt uitgezonden. De onafhankelijkheid van de omroep wordt benadrukt in art. 13c Mediawet, waarin is bepaald dat de programma s onafhankelijk zijn van de commerciële invloeden en van overheidsinvloeden. Ter bescherming van de journalistieke onafhankelijkheid hanteren de regionale omroepen programmastatuten waarin de rechten en plichten van de redactionele vervaardiging van de programma s betrokken medewerkers ten opzichte van directie, adverteerders en sponsors zijn vastgelegd. Kwalitatieve en Kwantitatieve normering Gelet op het voorafgaande, kan de vraag gesteld worden in hoeverre de provincie toezicht kan uitoefenen. Het antwoord op deze vraag is dat de stichting RTV Noord-Holland aan de provincie algehele verantwoording verschuldigd is ten aanzien van de financieel-economische aspecten van het omroepbedrijf. Tot op heden is de verslaglegging compleet en voldoet aan de uitgebreide voorschriften die de provincie en het Commissariaat voor de Media ten aanzien van deze verantwoording stellen. Zo zijn er geen twijfels over de rechtmatigheid van de bestedingen. Wel zou de wijze waarop RTV N-H daarover rapporteert uitgebreid kunnen worden. Met de stichting kan worden afgesproken een bedrijfseconomische toets te houden en na te gaan hoe of de doelmatigheid van de in te zetten middelen wordt verantwoord. Daarbij dient wel de kanttekening te worden gemaakt dat hoewel de belastingbetaler het recht heeft te weten wat een en ander kost, de overheid niet moet voorschrijven hoeveel een programma of artiest mag kosten. Aan de verantwoordingsplicht over de kosten moet de omroep blijven voldoen. De Programmaraad Gelet op de belangrijke rol van de Programmaraad ten aanzien van het bewaken van de inhoud, gaan we hier nog even wat dieper op deze raad in. 2
Over de kwalitatieve en kwantitatieve normering ten aanzien van de programma s kunnen we op grond van het voorafgaande concluderen dat de grootst mogelijke terughoudendheid van de overheid bij wet geëist is. Voor het toetsen van dergelijke normeringen dient de Programmaraad. Sinds dit jaar volkomen los van het bestuur van RTV NH en daarmee een onafhankelijk orgaan dat op grond van de wet zijn taak ten aanzien van de programmering kan uitvoeren. Provinciale Staten verklaren eens in de vijf jaar de Programmaraad representatief Tussentijdse wisselingen in de samenstelling van de raad worden op voordracht van de Programmaraad ter goedkeuring van benoeming voorgelegd aan Gedeputeerde Staten. Overigens geldt hier een min of meer bindend advies van de Programmaraad, om zo de onafhankelijkheid van deze raad ten opzichte van de overheid te waarborgen. Artikel 30 van de Mediawet stelt de eis dat de regionale omroepinstelling op grond van haar statuten een orgaan heeft dat het programmabeleid bepaalt. Dit orgaan dient een zodanige samenstelling te hebben dat het representatief is voor de belangrijkste in de provincie voorkomende maatschappelijke, culturele, godsdienstig en geestelijke stromingen. In de Programmaraad van RTV Noord-Holland, omschreven in de statuten van de stichting RTV Noord-Holland, onder artikel 8, vertegenwoordigen de leden de volgende sectoren: Maarschappelijk zorg en welzijn, 2) cultuur en kunst, 3) kerkgenootschappen en genootschappen op geestelijke grondslag, 4) werknemers en werkgevers, 5) onderwijs en educatie 6) etnische en culturele minderheden, 7) sport en recreatie en ten slotte een aantal individuele leden die het bestuur vormen. Bij besluit van Provinciale Staten op 23 juli jl. is de Programmaraad representatief verklaard. Verder staat de Programmaraad los van de organisatie van RTV Noord-Holland, waardoor de onafhankelijkheid gewaarborgd is. De taak van de Programmaraad is het programmabeleid te bepalen, het programmastatuut vast te stellen, het achteraf toetsten van de programma s aan het programmastatuut, het adviseren van de hoofdredacteur over de programmering en het opstellen van een aan het Commissariaat voor de Media te overleggen jaarlijkse rapportage over het gevoerde en gerealiseerde programmabeleid. Voor de kwantitatieve en kwalitatieve controle ligt het voor de hand daarbij de jaarlijkse rapportages van de programmaraad en het commissariaat te betrekken. In een dergelijke rapportage kan aandacht geschonken worden aan de publieke functies van de omroep. Deze functies zijn: waakhond van de democratie podium voor het publieke debat over maatschappelijke onderwerpen podium ten aanzien van kunst en cultuur, met name uit de eigen provincie een bindend element voor de mensen die in dezelfde provincie wonen De Programmaraad is een breed samengesteld orgaan, qua representativiteit goedgekeurd door uw staten, die het Noord-Hollandse van de programmering behartigt. Dus ook het toezien op de regionale dekking tot haar verantwoordelijkheid acht. Dit is dus inclusief Amsterdam. Op basis van het jaarverslag van de Programmaraad kunnen de staten beoordelen of dit orgaan naar behoren functioneert. 3
Ten slotte geldt in Noord-Holland de provinciale invloed op de benoeming van de Programmaraad. Zoals al eerder vermeld door de representativiteitsverklaring door PS afgegeven en de benoeming van de leden door GS. De parameters Wij willen als provincie in eerste instantie gebruik maken van de reeds binnen de Wet ontwikkelde parameters en tevens gebruik maken van de door de Wet aangewezen controle lichamen op de publieke omroep. Deze controlerende instanties zogezegd zijn het Commissariaat voor de Media en de Programmaraad. Daarnaast willen wij als college, meer dan voorheen het geval was, een bedrijfseconomische controle op de organisatie van de regionale publieke omroep, RTV Noord- Holland, uitoefenen. We willen daarover in het meerjarig afsprakenkader nadere afspraken met de omroep maken en denken daarbij gebruik te maken van de volgende parameters: A. De kijk- en luistercijfers. Luistercijfers worden tweemaandelijks gerapporteerd. Daarbij gaat het om het marktaandeel (hoeveel van de mensen die luisteren, luisteren naar Radio NH) en bereik ( hoeveel Noord-Hollanders bereiken we per dag). Kijkcijfers worden dagelijks gerapporteerd. Daarbij gaat het om bereik en kijkdichtheid (hoeveel kijkers op bepaalde momenten). Nader bezien zal worden hoe een selectieve, maar informatieve rapportage kan worden opgesteld, die op basis van specifieke wensen in de loop van de tijd verfijnd kan worden. Ook zal worden bezien in hoeverre onderscheid maken naar groepen van kijkers en luisteraars mogelijk is, zoals jongeren/ouderen, autochtonen/allochtonen, mannen/vrouwen. Hierbij kan gedacht worden aan beschikbare parameters t.a.v. a. minuten zendtijd/aantal fte s; b. vergelijking met b.v. cijfers Zuid-Holland (zie ook bij benchmarking); c. minuten zendtijd kosten; d. minuten zendtijd autonome reclame opbrengsten; e. minuten zendtijd sudsidie; f. hoeveel mensen kijken er per dagen hoe lang en indien mogelijk onderscheid maken naar groepen van kijkers, zoals jongeren/ouderen, autochtonen/allochtonen, mannen/vrouwen. Analyse en interpretatie van de cijfers zijn daarbij noodzakelijk. Het gaat daarbij nadrukkelijk om reeds voorhanden zijnd materiaal. B. Bedrijfseconomische gegevens. In ROOS-verband wordt reeds een omvangrijk benchmarkonderzoek gedaan, waarbij de resultaten van RTV N-H tegenover het gemiddelde van 13 omroepen worden gezet. Daarbij moet men denken aan cijfers over de vermogenpositie, de kosten per uur radio/tv, het aantal fte s, de huisvestingkosten, de personeelskosten per fte en het ziekteverzuim. Deze cijfers worden gebaseerd op de jaarrekeningen. Analyse en interpretatie van de cijfers is noodzakelijk. C. Rapportage CvdM. Daarbij gaat het met name over de ICE-norm (tenminste 50% van de programmering betreft Informatie, Cultuur en Educatie). Bij RTV N-H is dat overigens voor de radio rond 60% en bij TV rond 90% van het totaal Het bedrijfseconomisch onderzoek houdt dus in dat wij zullen nagaan hoe of de middelen zijn aangewend voor het maken van regionale radio en televisie voor onze provincie. Het meten van effectiviteit en efficiency, kortom de doelmatigheid van de bestedingen, spelen daarbij uiteraard een rol. 4
Resumerend Door het externe toezicht van CvdM en de Programmaraad, is er een duidelijk verschil met andere culturele instellingen die overheidssubsidie ontvangen. Dit betekent dat de provincie zich als subsidiegever op afstand zal moeten houden van de inhoud van het programma. Aan het verstrekken van subsidie mogen slechts algemene voorwaarden worden gesteld in verband met de algemene verantwoording over de besteding van de gelden. Het afleggen van inhoudelijke verantwoording door de omroep aan de provincie of het opleggen van subsidievoorwaarden door de provincie die betrekking hebben op inhoudelijke aspecten en die het beginsel van programmatische autonomie en het onafhankelijk functioneren van de regionale omroepinstellingen geweld aandoen, verenigt zich niet met de Mediawet en acht het Commissariaat voor de Media, al bewaker van die wet, ontoelaatbaar. Gebruikmakend van de reeks ontwikkelde parameters, het bedrijfseconomisch onderzoek en de controle gegevens zoals die via het Commissariaat voor de Media en de Programmaraad tot ons komen, willen wij als college op deze wijze uitvoering geven aan het collegeprogramma. Wij zijn dan ook van mening dat wij u staten te gelegener tijd een goede voorstelling van zaken kunnen geven, opgrond waarvan u de komende jaren een besluit over de verdere toekomst van de regionale omroep kunt nemen. Met de volgende afspraken wordt binnen de wettelijke toegestane kaders voldaan aan de periodieke meting van de prestaties van RTV Noord-Holland, zoals in het collegeprogramma is opgenomen. Afspraken 1. Er wordt een meerjarig afsprakenkader met RTV N-H overeengekomen. Op basis daarvan vindt jaarlijks een bedrijfseconomisch onderzoek plaats waarbij aan GS wordt gerapporteerd. Als onderdeel van deze rapportage wordt een kijk- en luisterdichtheidonderzoek toegevoegd, alsmede de resultaten van de onder de paragraaf parameters genoemde analyse en de rapportage van het CvdM. 2. De Programmaraad biedt de jaarlijkse rapportage niet alleen aan het Commissariaat voor de Media maar ook aan PS aan. In kader van overleg over het meerjarig afsprakenkader zal aan RTV N-H gevraagd worden in de verslaglegging van de programmaraad ook expliciet aandacht te besteden aan de onderscheiden publieke functies van de omroep. 3. Voor de vernieuwing van de representativiteitsverklaring, de bekostigingsverklaring en dus de zendtijdtoewijzing in 2008 zal van de voordracht aan PS een evaluatie van de dan afgelopen 4 jaar (2004-2007) deel uitmaken. Aan deze evaluatie wordt toegevoegd de jaarlijkse bedrijfseconomische onderzoeken en de jaarlijkse rapportages van de Programmaraad. In dit verband dient te worden opgemerkt dat de zendmachtiging wordt afgegeven door het Commissariaat voor de Media op grond van de door de staten af te geven representativiteitsverklaring en de bekostigingsverklaring. Titel:Nota PS-cie. SI, agendapunt 4. (notitie Normering RTV Noord-Holland) Datum:26-01-2005 Nummer:4 5