Monitor Communicatie en Bestuur. Drechtsteden 2013. Partner voor beleid

Monitor Communicatie en Bestuur Drechtsteden Partner voor beleid

Monitor Communicatie en Bestuur Drechtsteden Onderzoekcentrum Drechtsteden drs. J.M.A. Schalk G. van Rije, MSc. november

Colofon Opdrachtgever Tekst Drukwerk Informatie GR Drechtsteden Onderzoekcentrum Drechtsteden Impuls Publiciteit, Sliedrecht GR Drechtsteden Onderzoekcentrum Drechtsteden Postbus 619 3300 AP Dordrecht 078 770 39 05 www.onderzoekcentrumdrechtsteden.nl Overnemen van delen van de tekst is toegestaan onder voorwaarde van een duidelijke bronvermelding.

Inhoud Samenvatting...5 1 Inleiding...9 1.1 Aanleiding en doel...9 1.2 Vraagstelling... 10 1.3 Opzet... 11 1.4 Leeswijzer... 11 2 Gemeentelijke informatie en communicatie... 13 2.1 Gemeentenieuws en wijkkrant... 13 2.2 Bekendheid en gebruik website... 14 2.3 Voorkeur informatiekanalen... 15 2.4 Oordeel over gemeentelijke informatie... 17 3 Gemeentebestuur... 21 3.1 Betrokkenheid en inspraak... 21 3.2 Vertrouwen in de gemeente... 23 3.3 Oordeel over gemeentebestuur... 25 3.4 Verbeterpunten volgens burgers... 29 Bijlagen... 31 Bijlage 1 Methodologische verantwoording... 33 Bijlage 2 Aanvullende tabellen... 35 Bijlage 3 Vragenlijst... 41 Bijlage 4 Indicatoren meerjarenprogramma s... 47 Bijlage 5 Vergelijking stellingen met andere gemeenten... 51

Samenvatting Begin 2011 is voor de eerste keer in de regio onderzoek gedaan naar het oordeel van inwoners over communicatie en bestuur. Deze Monitor Communicatie en Bestuur doet verslag van de tweede meting. De belangrijkste resultaten vindt u in deze beknopte samenvatting. En nog beknopter: de gemeentelijke informatie krijgt van de inwoners gemiddeld het rapportcijfer 6,8, een stijging ten opzichte van 2011 (6,6). Het rapportcijfer voor het gemeentebestuur blijft een 6,4. In maart kregen 6.670 regiobewoners een uitnodiging om mee te doen aan het regionale omnibusonderzoek. De respons was 32%. Gemeentelijke informatie Het rapportcijfer voor de gemeentelijke informatie als geheel is significant gestegen van een 6,6 naar een 6,8. In Dordrecht en Hendrik-Ido-Ambacht is het rapportcijfer ook significant gestegen sinds 2011. Net als in 2011 geeft ongeveer één op de tien Drechtstedelingen de gemeentelijke informatie een onvoldoende. Drie kwart van de inwoners van de Drechtsteden is bekend met de pagina Gemeentenieuws in het huis-aan-huisblad. Bijna 60% van alle inwoners leest de pagina af en toe tot regelmatig. In Hendrik-Ido-Ambacht en Sliedrecht wordt de pagina vaker gelezen dan in de andere gemeenten. De zes gemeenten hebben in de afgelopen twee jaar in meer of mindere mate hun website vernieuwd. Deze vernieuwing is bij een derde van de Drechtstedelingen bekend 1. Een kwart bezoekt de website af en toe tot regelmatig. De inwoners geven de site gemiddeld een rapportcijfer 7,1. Dordtenaren beoordelen hun website op alle onderdelen het best In Papendrecht is de tevredenheid op drie aspecten toegenomen. Daarnaast wordt informatie over de gemeente het liefst opgezocht via Google+ 2 en Facebook. In Dordrecht wordt minder dan gemiddeld gebruik gemaakt van Facebook, in Hendrik-Ido-Ambacht juist meer. Ook LinkedIn wordt hier vaker gebruikt. Het oordeel over de gemeentelijke informatie zit dicht tegen het Nederlands gemiddelde aan. De scores op de vijf stellingen liggen voor de gemeenten tussen 6,5 en 7,4. Alleen in Zwijndrecht wordt de informatie wat minder beoordeeld. Het is bijvoorbeeld iets minder gemakkelijk om via de website aan informatie te komen (gebruiksvriendelijkheid). 1 2 In 2011 was dit bijna twee derde. Dit verschil ligt aan de verandering in de vraagstelling. Vanwege de hoge score van het gebruik van Google+ gaan we er vanuit dat dit door de respondenten is geïnterpreteerd als het gebruik van Google in brede zin, inclusief de zoekmachine. Drechtsteden 5

Gemeentebestuur Betrokkenheid en inspraak Ruim de helft van de inwoners wil betrokken worden bij beslissingen van de gemeente. Liefst via opinieonderzoek, een internetforum, informatiebijeenkomsten en inspraak- of consultatiebijeenkomsten. Deze vormen van algemene inspraak spreken relatief de meeste mensen aan. Ruim een derde van de inwoners vindt dat men niet voldoende bij de totstandkoming of uitvoering van gemeentelijke plannen betrokken wordt. Bijna de helft wenst meer invloed op datgene wat de gemeente doet. Drie stellingen over betrokkenheid en inspraak laten een beeld zien dat overeenkomt met het gemiddelde van Nederland. Bij de twee stellingen over de inspraakmogelijkheden en invloed van inwoners wijken de scores in de Drechtsteden negatief af van het Nederlands gemiddelde. In vergelijking met 2011 zijn de inwoners van Alblasserdam over alle stellingen positiever geworden. Inwoners van Alblasserdam zijn het meest positief binnen de regio over het betrekken van inwoners bij plannen van de gemeente. Inwoners van Hendrik-Ido-Ambacht zijn over drie stellingen positiever dan gemiddeld in de Drechtsteden. Vertrouwen Zeven op de tien inwoners hebben redelijk of volledig vertrouwen in de gemeente. Daartegenover staat eenvijfde die weinig of geen vertrouwen heeft in de gemeente (figuur 1). Bij één op de tien inwoners is het vertrouwen in het afgelopen jaar toegenomen, bij twee op de tien is het juist afgenomen. Figuur 1 Huidig vertrouwen in de gemeente, Drechtstedentotaal volledig vertrouwen redelijk vertrouwen 16% 6% weet niet/ geen mening 11% weinig vertrouwen geen vertrouwen 64% Op de stellingen over het vertrouwen in burgemeester en wethouders en het oordeel over het gemeentebestuur scoren de Drechtsteden wat beter dan het landelijk gemiddelde. In Alblasserdam en Hendrik-Ido-Ambacht geven de inwoners de hoogste score voor het vertrouwen in burgemeester en wethouders en voor het goede bestuur door de gemeente. Het oordeel over duidelijkheid en gebruik van regels regels valt wat minder gunstig uit dan gemiddeld in Nederland. Het gemeentebestuur krijgt als rapportcijfer gemiddeld een 6,4. Dat is vergelijkbaar aan 2011. In totaal 17% geeft een onvoldoende. Wat kan beter? In alle gemeenten vinden inwoners het belangrijk dat problemen opgelost worden, zoals de aanpak van verkeerssituaties en parkeerbeleid, het onderhoud van groen, de aanpak van hondenpoep en controle en handhaving (zie verder 3.4). 6 Monitor Communicatie en Bestuur

Ten tweede hebben inwoners behoefte aan een open en eerlijke houding, waarbij er meer geluisterd wordt naar burgers. Zodat burgers meer betrokken worden en er echte inspraak is. Ten derde vindt men communicatie en motivatie belangrijk. Verschillen tussen gemeenten In tabel 1 zien we de gemiddelde rapportcijfers voor gemeentelijke informatie en gemeentebestuur per gemeente. De cijfers van de gemeenten wijken niet significant af van het gemiddelde, met uitzondering van Zwijndrecht, waar de score lager is dan gemiddeld en Hendrik-Ido-Ambacht waar het rapportcijfer voor het gemeentebestuur hoger dan gemiddeld is. Tabel 1 Gemiddelde rapportcijfer per gemeente A D H P S Z totaal gemeentelijke informatie 6,7 6,8 6,9 6,8 6,8 6,5 6,8 gemeentebestuur 6,5 6,5 6,7 6,4 6,4 6,1 6,4 Toelichting: Vetgedrukte waarden wijken significant positief of negatief af van het gemiddelde. Voor meer resultaten op gemeenteniveau en verschillen tussen de gemeenten verwijzen we naar de hoofdtekst. Drechtsteden 7

8 Monitor Communicatie en Bestuur

1 Inleiding Voor u ligt de tweede regionale Monitor Communicatie en Bestuur. In het voorjaar van hebben 2.145 inwoners van de Drechtsteden vragen over gemeentelijke communicatie en gemeentebestuur beantwoord. In dit rapport leest u hoe burgers oordelen over de communicatie en het bestuur van hun gemeente en in welke mate zij zich betrokken voelen bij hun gemeente. We gaan in op ontwikkelingen sinds de eerste meting uit 2011, de verschillen tussen gemeenten en de verschillen tussen bepaalde groepen inwoners (leeftijd, opleidingsniveau, voorgenomen stemgedrag). 1.1 Aanleiding en doel De zes gemeenten binnen de Drechtsteden legden in 2010 in hun raadsprogramma of coalitieakkoord belangrijke accenten op een goede communicatie met hun inwoners en het versterken van de relatie van het bestuur met de inwoners. Verbinden en vertrouwen is bijvoorbeeld voor Alblasserdam een kernbegrip. In Dordrecht staat bestuurlijke vernieuwing prominent in het politiek akkoord. Hendrik-Ido-Ambacht wil de betrokkenheid van burgers via het wijk- en buurtgericht werken versterken. Papendrecht wil een communicatieve overheid en stimuleert participatie van burgers via interactieve beleidsvorming. Het Raadsprogramma Sliedrecht stelt het betrekken van inwoners centraal; college en raad bouwen communicatie met de inwoners verder uit. En Zwijndrecht kiest voor een helder, transparant bestuur. Gezien deze accenten zijn in de begroting en meerjarenprogramma s van de meeste gemeenten diverse indicatoren over communicatie, bestuur of dienstverlening gebaseerd op het oordeel van de inwoners opgenomen (zie ook bijlage 4). Sinds 2010 is daarom ook veel aandacht geweest voor veranderingen van bestuursstijl en communicatie. Wat is sinds 2011 zoal veranderd? De gemeente Alblasserdam is aan de slag met een nieuwe bestuursstijl en nodigt partners uit. Een goed voorbeeld van de vernieuwde bestuursstijl de interactieve totstandkoming van de Alblasserdamse structuurvisie. Zie ook de website: http://www.alblasserdam.nl. Dordrecht stimuleert bewonersparticipatie (bewoners aan zet) en geeft inwoners waar het kan veel invloed op de eigen woonomgeving. De werkwijze is inmiddels gemeengoed binnen het gemeentelijke werken. Een ander voorbeeld van vergaande bewonersparticipatie is de mogelijkheid om als inwoner je mening te geven over de bezuinigingen. Ook is de gemeentelijke website in 2012 vernieuwd. Zie ook de website: http://www.dordrecht.nl. Hendrik-Ido-Ambacht heeft begin de website compleet vernieuwd en maakt in toenemende mate gebruik van sociale media, zoals Twitter, Facebook en filmpjes, o.a. via You Tube. De communicatievisie is neergelegd in het strategisch communicatiebeleidsplan 2011-2014. Ter verbetering van de dienstverlening is de publieksruimte verbouwd met nieuwe balies, een Drechtsteden 9

aangenamere wachtruimte en digitaal nummer/informatiesysteem. Zie ook de website: http://www.h-i-ambacht.nl. In Papendrecht wordt de Gemeentepagina binnenkort vernieuwd. De informatie verschuift langzaam richting digitale kanalen zoals de website. De website is in 2012 geheel vernieuwd, met verbinding naar sociale media, zoals een eigen gemeentepagina op Twitter en Facebook. Het gemeentelijk You Tube kanaal wordt gebruikt voor filmpjes en recent wordt Google+ benut voor het dlev van foto s (voorbeeld work@erasmusplein). Het College van B&W heeft een open bestuursstijl. Zij gaan op werkbezoek bij bedrijven, organisaties en bewoners en zichtbaar en aanspreekbaar via sociale media. Zie ook de website: http://www.papendrecht.nl. Ook Sliedrecht heeft sinds anderhalf jaar een Twitteraccount. Daarnaast zijn in het kader van burgerparticipatie Facebookpagina s ontwikkeld voor twee van de drie wijken en voor het pilotproject Buurt bestuurt. De gemeente ontwikkelt zich tot een participatiegemeente, die ambitie is uitgesproken in de vastgestelde kadernota burgerparticipatie. Dit betekent dat de gemeente meer zaken aan burgers en andere partijen over wil laten en daarbij vooral een faciliterende rol voor zichzelf ziet. Zie ook de webstie: http://www.sliedrecht.nl. Zwijndrecht heeft eind 2011 een nieuwe website gekregen. En in 2012 is de Communicatievisie 2012-2015 opgesteld met als doel de communicatie en participatie te verbeteren. Onderdeel hiervan is een communicatietraining voor de gehele organisatie en het gebruik van social media als nieuw communicatiemiddel. De gemeenteraad, collegeleden en gemeente zijn Twitter gaan gebruiken. Het College van B&W gaat 1x per maand op werkbezoek. De nieuwe burgemeester die gestart is na de veldwerkperiode van het onderzoek, maakt kennis met bewoners, bedrijven, organisaties en instelling middels 100 ontmoetingen. Zie ook de website: http://www.zwijndrecht.nl. Het OCD heeft daarom deze tweede Monitor Communicatie en Bestuur met daarin opgenomen de diverse indicatoren in opdracht van de GR Drechtsteden opgezet en uitgevoerd. Daarmee kunnen nu ontwikkelingen in beeld gebracht kunnen worden en ook vergeleken worden met het Nederlands beeld. De informatie uit dit rapport geeft een stand van zaken voor de gemeenten en vormt een interessante éénmeting voor de indicatoren uit de meerjarenprogramma s in het jaar voor de verkiezingen. 1.2 Vraagstelling De vragen in de vragenlijst zijn afgestemd op de burgerpeiling en vormen tegelijkertijd input voor de landelijke benchmark waarstaatjegemeente.nl, een benchmark van het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING). Zie ook bijlage 3 voor de vragenlijst. Dit rapport geeft antwoord op de volgende drie onderzoeksvragen: 1. Hoe oordelen inwoners over de communicatie van de gemeente? 2. In welke mate voelen inwoners zich betrokken bij de gemeente en het gemeentebestuur en hoe tevreden zijn zij over het gemeentebestuur? 3. Wat zijn de ontwikkelingen hierin sinds 2011 en hoe is de positie ten opzichte van andere gemeenten? 10 Monitor Communicatie en Bestuur

1.3 Opzet Doelgroep De doelgroep voor het onderzoek is de bevolking van de Drechtsteden van 18 jaar en ouder (exclusief bewoners van verzorgings- en verpleeghuizen). Methode en steekproef Voor het beantwoorden van de onderzoeksvragen hebben we gebruik gemaakt van een combinatie van een internet- en een schriftelijke enquête. Het vragenblok heeft meegelopen in ons regionale omnibusonderzoek van april, waarin per gemeente een aselecte steekproef van 1.000 bewoners (in Dordrecht 1.500) van 18 jaar en ouder is benaderd. Dit onderzoek is daarmee geschikt om gegevens te genereren op gemeenteniveau. Veldwerk Wij hebben een brief naar alle 6.670 personen gestuurd met het verzoek om aan het onderzoek deel te nemen door op internet de vragenlijst in te vullen. Zij konden inloggen in de vragenlijst met behulp van een persoonsgebonden gebruikersnaam en wachtwoord die in de brief vermeld stond. Op verzoek stuurden we een schriftelijke vragenlijst op. We hebben twee maal gerappelleerd en in Dordrecht zijn er ook enquêteurs ingezet in de wijken waar de respons achter bleef. De respons van het onderzoek bedraagt 32% (zie ook de methodologische verantwoording in bijlage 1). Analyse De resultaten van het onderzoek worden gerapporteerd voor de Drechtsteden als geheel en op gemeenteniveau. Op gemeenteniveau zijn de data gewogen naar wijk en leeftijd. Om de totaalcijfers representatief te laten zijn voor de Drechtsteden, hebben we de resultaten gewogen naar inwoneraantal van de gemeenten. 1.4 Leeswijzer We beginnen in hoofdstuk 2 met het oordeel van de inwoners over de gemeentelijke informatie en communicatie. Onder andere het Gemeentenieuws, de wijkkrant, de vernieuwing van de gemeentelijke websites en het oordeel over de gemeentelijke informatie komen aan bod. Hoofdstuk 3 gaat over het gemeentebestuur: betrokkenheid, inspraak, vertrouwen, waardering van het bestuur, besteding van belastinggeld en gemeentelijke regels passeren de revue. Beide hoofdstukken sluiten we af met een samenvattend gemiddeld oordeel via een rapportcijfer. In beide hoofdstukken komen ook diverse stellingen aan de orde; deze komen (bijna) allemaal uit de benchmark waarstaatjegemeente.nl. De antwoorden op deze stellingen zijn omgerekend naar scores (vergelijkbaar met rapportcijfers). In bijlage 1 de methodologische verantwoording leest u hoe de berekening heeft plaatsgevonden. In bijlage 2 staan alle cijfers uit deze monitor, uitgesplitst naar gemeente, op een rij. Bijlage 3 bevat de vragenlijst. In bijlage 4 ten slotte geven we per gemeente een overzicht van de indicatoren uit deze monitor die in de meerjarenprogramma s staan en in bijlage 5 de vergelijking met andere gemeenten op enkele stellingen. Drechtsteden 11

12 Monitor Communicatie en Bestuur

2 Gemeentelijke informatie en communicatie Welke communicatie-uitingen van de gemeente kennen de inwoners van de Drechtsteden? Lezen ze het Gemeentenieuws of de wijkkrant? Bezoeken ze de website wel eens? En wat is hun oordeel over de gemeentelijke informatie? Dat en meer leest u in dit hoofdstuk. 2.1 Gemeentenieuws en wijkkrant Gemeentenieuws in huis-aan-huisblad Elke gemeente publiceert een pagina Gemeentenieuws in het plaatselijke huisaan-huisblad. Hierin staan onder andere besluiten van het college, aankondigingen van evenementen, bouwvergunningen en wegafsluitingen. Ruim drie kwart van de inwoners van de Drechtsteden kent de pagina Gemeentenieuws (figuur 2.1). Bijna 60% leest de pagina af en toe tot regelmatig. Een kwart kent de pagina helemaal niet. Mensen met een hoge opleiding, ouderen en vrouwen zijn over het algemeen bekender met het Gemeentenieuws dan mensen met een lage opleiding, jongeren en mannen. Figuur 2.1 Bekendheid en leesgedrag Gemeentenieuws, Drechtstedentotaal 24% niet bekend mee leest regelmatig leest af en toe 25% 75% 35% leest (bijna) nooit 16% Net als in 2011 is de bekendheid met de pagina Gemeentenieuws het grootst in Alblasserdam en Sliedrecht. In beide gemeenten is de bekendheid echter wel afgenomen (Alblasserdam: van 89% naar 81%, Sliedrecht: van 91% naar 81%). Over het geheel genomen is in Dordrecht een groter deel van de inwoners onbekend met de pagina. Figuur 2.2 Bekendheid met Gemeentenieuws, per gemeente Alblasserdam 81% Dordrecht 71% Hendrik-Ido-Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht 80% 77% 81% 77% Drechtsteden 75% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Drechtsteden 13

In tabel 2.1 zien we dat ook het leesgedrag verschilt per gemeente. In Hendrik- Ido-Ambacht en Sliedrecht wordt de pagina meer gelezen dan in de andere gemeenten (respectievelijk 31% en 33% leest regelmatig). In Hendrik-Ido- Ambacht is er ook meer aandacht voor uitgebreidere berichtgeving via het Gemeentenieuws. In Dordrecht wordt de pagina juist minder gelezen (20% leest regelmatig). Het gemeentenieuws wordt meer gelezen naarmate de inwoners ouder zijn. Tabel 2.1 Leesgedrag Gemeentenieuws, per gemeente (% van totaal) A D H P S Z totaal leest regelmatig 26 20 31 25 33 24 24 leest af en toe 39 35 34 36 37 36 35 leest (bijna) nooit 16 17 15 15 12 16 16 niet bekend met pagina 19 28 20 24 18 24 25 Toelichting: Vetgedrukte waarden wijken significant positief of negatief af van het gemiddelde. 2.2 Bekendheid en gebruik website Gemeentelijke website De vernieuwing van de gemeentelijke website is bij een derde van de Drechtstedelingen bekend. In 2011 was de vraagstelling anders en gericht op de bekendheid van de website. Daar was twee derde van de inwoners mee bekend Het grote verschil met 2011 ligt aan de verandering in de vraagstelling. Tussen de gemeenten onderling zijn geen significante verschillen in bekendheid. Naarmate Drechtstedelingen hoger zijn opgeleid, zijn zij bekender met de website van hun gemeente. Jongere inwoners en mannen zijn over het algemeen ook beter bekend met de website dan oudere mensen en vrouwen. Figuur 2.3 Bekendheid en bezoek gemeentelijke website, Drechtstedentotaal 2% 23% niet bekend mee bezoekt regelmatig bezoekt af en toe bezoekt (bijna) nooit 63% 37% 12% De Drechtsteden verschillen ook niet in het bezoeken van de gemeentewebsite. Ongeveer een kwart van de inwoners bezoekt de site af en toe tot regelmatig. Naarmate de inwoners hoger zijn opgeleid, bezoeken zij de website vaker. Tabel 2.2 Bezoek gemeentewebsite, per gemeente (% van totaal) A D H P S Z totaal bezoekt regelmatig 2 2 3 1 1 2 2 bezoekt af en toe 23 25 21 19 18 24 23 bezoekt (bijna) nooit 14 10 15 13 10 12 12 niet bekend met website 61 63 61 67 71 62 63 De inwoners hebben een rapportcijfer gegeven voor de vormgeving, aangeboden informatie, gebruiksvriendelijkheid en de manier om iets aan te vragen, een afspraak te maken of te reageren via de gemeentelijke website 14 Monitor Communicatie en Bestuur

(figuur 2.4). Het gemiddelde rapportcijfer voor deze diverse aspecten is een 7,1. De Dordtse gemeentewebsite wordt op alle vier de onderdelen beter beoordeeld dan de andere gemeentesites. Figuur 2.4 Rapportcijfers voor website, Drechtstedentotaal vormgeving aangeboden informatie gebruiksvriendelijkheid manier aanvragen, afspraak maken, 7,1 7,2 6,9 7,2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 In 2012 is de website van de gemeente Papendrecht geheel vernieuwd. Dit is terug te zien in de rapportcijfers want de tevredenheid over de website is op drie aspecten toegenomen. De vormgeving kreeg in 2011 van 13% van de inwoners een onvoldoende, in is dit nog maar 4%. Het percentage onvoldoendes voor de aangeboden informatie gaat van 11% naar 2%. De manier om iets aan te vragen of een afspraak te maken in Papendrecht gaat van 16% naar 7%. De tevredenheid over dit laatste aspect is ook toegenomen in Ablasserdam, Dordrecht en Sliedrecht. Ook de websites van Zwijndrecht en Hendrik-Ido-Ambacht zijn vernieuwd, maar dit leidt nog niet tot veranderingen in de beoordeling (de cijfers per gemeente staan in tabel 3 van bijlage 2). 2.3 Voorkeur informatiekanalen Informatie Sliedrecht Op verzoek van de gemeente, is in Sliedrecht evenals in 2011- een extra vraag gesteld over de kanalen waardoor de inwoners graag informatie zouden willen ontvangen over wijzigingen in de gemeente (tabel 2.3). De voorkeuren zijn gelijk aan die in 2011, alleen de digitale nieuwsbrief is populairder geworden. De meest populaire kanalen blijven het huis-aanhuisblad en een brief of folder van de gemeente (allen >40%). De krant en de digitale nieuwsbrief zijn overigens ook relatief vaak genoemd (resp. 23% en 25%). Tabel 2.3 Voorkeur voor informatiekanalen, Sliedrecht (%) voorkeur van >20% voorkeur van 5 20% voorkeur van <5% huis-aan-huisblad (55%) website gemeente (18%) Radio Rijnmond (4%) brief van gemeente (51%) Gemeentenieuws (16%) Merwe Radio (3%) folder van gemeente (42%) informatieavond (9%) schouwronde (1%) digitale nieuwsbrief van gemeente (25%) Merwe TV (7%) websites anders dan van gemeente (0%) krant/ dagblad (23%) Twitter van gemeente (4%) Toelichting: Meerdere antwoorden waren mogelijk; het totaal telt op tot meer dan 100%. Informatie opzoeken In alle Drechtsteden is gevraagd naar de manier waarop inwoners informatie opzoeken over hun gemeente (figuur 2.5). Sociale media, zoals Twitter, worden steeds meer gebruikt door het lokale bestuur en de gemeenten. Niet alle toepassingen worden echter even veel door de inwoners gebruikt. Drechtsteden 15

Google+ 3 wordt in alle gemeenten veruit het meest gebruikt, op ruime afstand gevolgd door Facebook en Twitter. You Tube en Linked In wordt door door een zeer klein deel gebruikt (3%, respectievelijk 1%). Inwoners uit Dordrecht maken minder gebruik van Facebook dan de andere Drechtstedelingen. Inwoners uit Hendrik-Ido-Ambacht maken juist veel meer gebruik van Facebook. Leeftijd en opleiding Twitter, Facebook en Youtube zijn bovengemiddeld populair onder jongeren van 18-34 jaar en onder inwoners met een afgeronde opleiding vmbo, mavo, havo, vwo, hbo of universiteit. Google+ is bovengemiddeld populair onder volwassenen van 35-65 jaar en onder mensen met een afgeronde opleiding mbo. Figuur 2.5 Manier van zoeken naar gemeentelijke informatie 51% Alblasserdam 12% 6% 48% Dordrecht 8% 4% Hendrik-Ido- Ambacht 6% 15% 52% Papendrecht 3% 14% 51% Google+ Facebook Twitter 52% Sliedrecht 8% 5% 56% Zwijndrecht 12% 5% 51% Drechtsteden 10% 4% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 3 Vanwege de hoge score van het gebruik van Google+, gaan we er vanuit dat dit door de respondenten is geïnterpreteerd als het gebruik van Google in brede zin, inclusief de zoekmachine. 16 Monitor Communicatie en Bestuur

Abonnement digitale media Gemiddeld 8% van de Drechtstedelingen heeft een abonnement op een van de genoemde digitale media van hun gemeente (figuur 2.6). Van de inwoners die een abonnement hebben, zijn er geen verschillen tussen gemeenten. Er is dus maar een klein deel inwoners dat automatisch berichten over hun gemeente ontvangt via bijvoorbeeld Facebook of LinkedIn. Dit bevestigt het beeld uit figuur 2.5. Als we er vanuit gaan dat de respondenten de categorie Google+ breder hebben geïnterpreteerd als het gebruik van Google (inclusief de zoekmachine), gaan de respondenten bij voorkeur zelf op zoek naar informatie op het moment dat ze het nodig hebben, naast dat ze zich misschien aanmelden voor een elektronisch nieuwsbericht. Figuur 2.6 Geabonneerd op bovenstaande digitale media gemeente Alblasserdam 9% Dordrecht 7% Hendrik-Ido-Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht 9% 8% 7% 9% Drechtsteden 8% 0% 5% 10% 15% 20% 2.4 Oordeel over gemeentelijke informatie Stellingen gemeentelijke informatie We hebben de inwoners een vijftal stellingen over gemeentelijke informatie voorgelegd. Hierbij konden zij aangeven in hoeverre ze het met de stellingen eens waren. In figuur 2.7 zien we de resultaten hiervan, omgerekend in een gemiddelde score op een schaal van 2 tot 10. De stellingen luiden achtereenvolgens: de gemeente geeft in het algemeen duidelijke informatie; ik kan gemakkelijk aan gemeentelijke informatie komen; de gemeentelijke informatie via lokale kranten is goed; de informatie op de gemeentelijke website is goed; de gemeente zou veel meer gebruik kunnen maken van digitale middelen. De scores in de Drechtsteden verschillen niet significant van Nederland. Er is ook weinig verschil tussen de verschillende stellingen over gemeentelijke informatie. Ze worden allemaal rond de 7,0/7,1 beoordeeld. Drechtsteden 17

Figuur 2.7 Gemiddelde scores voor gemeentelijke informatie, Drechtstedentotaal via lokale kranten goed gemakkelijk aankomen informatie website goed duidelijke informatie meer gebruik digitale middelen gewenst 7,2 7,3 7,1 7,2 7,0 7,1 6,9 7,1 6,6 Drechtsteden Nederland 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Toelichting: Schaal van 2 tot 10; hoe hoger het cijfer, hoe meer men het met de stelling eens is. De stelling De gemeente zou veel meer gebruik kunnen maken van digitale middelen is alleen in de Drechtsteden gevraagd. Bron cijfers Nederland: www.waarstaatjegemeente.nl, gemiddelde over 2012 Leeftijd, geslacht en opleiding Naarmate de Drechtstedelingen ouder worden, vinden ze de gemeentelijke informatie steeds onduidelijker. Hoe hoger mensen zijn opgeleid, hoe makkelijker het voor ze is om aan informatie over de gemeente te komen. Dit geldt ook voor jonge mensen en vrouwen. Oudere mensen en mannen hebben hier meer moeite mee. Oudere inwoners en vrouwen geven een betere beoordeling van de informatie in (lokale) kranten. Hoger opgeleiden geven een slechtere beoordeling aan deze informatie. De informatie op de website wordt juist beter beoordeeld door hoger opgeleiden, dan door lager opgeleiden. Jonge Drechtstedelingen hebben het idee dat de gemeente meer gebruik zou kunnen maken van digitale middelen. Oudere mensen, hoger opgeleiden en vrouwen hebben hier minder behoefte aan. Stellingen per gemeente In tabel 2.4 hebben we de scores per gemeente opgenomen. De scores liggen tussen 6,5 en 7,4. In Zwijndrecht wordt de informatie minder goed beoordeeld. De informatie is volgens de inwoners minder duidelijk. En is het minder gemakkelijk om aan informatie te komen. In Dordrecht wordt de informatie op de website bovengemiddeld beoordeeld. Dit laatste komt overeen met wat we in paragraaf 2.2 aangeven, namelijk dat de gemeentewebsite in Dordrecht op alle vier de daargenoemde onderdelen beter wordt beoordeeld dan in de andere gemeenten. De scores wijken niet af van 2011. Vergeleken met 2011 is een groter deel van de inwoners van Papendrecht tevreden over de informatie in de lokale kranten (zie tabel 5 van bijlage 2). De gemeente geeft dit onderwerp dit jaar ook meer aandacht. 18 Monitor Communicatie en Bestuur

Tabel 2.4 Gemiddelde scores gemeentelijke informatie, per gemeente (%) A D H P S Z totaal de gemeente geeft in het algemeen 6,8 7,0 7,1 7,0 6,9 6,6 6,9 duidelijke informatie ik kan gemakkelijk aan gemeentelijke 7,0 7,1 7,1 7,0 7,0 6,8 7,1 informatie komen de gemeentelijke informatie via lokale 7,2 7,1 7,4 7,4 7,3 7,1 7,2 kranten is goed de informatie op de gemeentelijke 6,7 7,2 7,0 6,9 6,8 6,7 7,0 website is goed de gemeente zou veel meer gebruik kunnen maken van digitale middelen 6,7 6,5 6,5 6,7 6,6 6,7 6,6 Toelichting: Vetgedrukte waarden wijken significant positief of negatief af van het gemiddelde. Schaal van 2 tot 10; hoe hoger het cijfer, hoe meer men het met de stelling eens is. Rapportcijfer We hebben de inwoners ook rechtstreeks gevraagd naar een rapportcijfer voor de gemeentelijke informatie (figuur 2.8). Gemiddeld geven de inwoners hiervoor een 6,8. In 2011 was dit een 6,6, en deze toename is significant. In de Drechtsteden geeft ruim één op de tien een onvoldoende. In Hendrik-Ido-Ambacht wordt de gemeentelijke informatie bovengemiddeld beoordeeld, terwijl dit in Zwijndrecht benedengemiddeld is en ten opzichte van 2011 stabiel is gebleven. Vergeleken met 2011 is het rapportcijfer in Dordrecht en Hendrik-Ido-Ambacht wel significant gestegen. Figuur 2.8 Rapportcijfer voor gemeentelijke informatie, per gemeente Alblasserdam 6,7 Dordrecht 6,8 Hendrik-Ido-Ambacht 6,9 Papendrecht 6,8 Sliedrecht 6,8 Zwijndrecht 6,5 Drechtsteden 6,8 Drechtsteden 2011 6,6 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Drechtsteden 19

20 Monitor Communicatie en Bestuur

3 Gemeentebestuur In hoeverre wil men betrokken worden bij beslissingen van de gemeente? Hoeveel vertrouwen heeft men in het gemeentebestuur? Hoe oordeelt men over het gemeentebestuur? En welke verbeterpunten zien de burgers voor de hun gemeente? Deze vragen staan centraal in dit hoofdstuk. 3.1 Betrokkenheid en inspraak Betrokken willen worden Ruim de helft (53%) van de inwoners van de Drechtsteden zou betrokken willen worden bij beslissingen van de gemeente. De wens om betrokken te worden is het grootst in Dordrecht en wat lager in Hendrik-Ido-Ambacht en Papendrecht. De meest populaire manieren zijn opinieonderzoek, een internetforum, informatiebijeenkomsten en inspraak- of consultatie-bijeenkomsten. De andere drie manieren van betrokken willen worden, zijn wat minder genoemd: spreekuur van burgemeester en wethouders, panels en bezoeken van raads- of collegeleden aan de wijk of buurt (figuur 3.1). Het lijkt erop dat er dus wat meer mensen zijn die de voorkeur geven aan algemenere vorm van betrokken zijn en inspraak. Figuur 3.1 Manieren van betrokken willen worden, Drechtstedentotaal opinieonderzoek 33% internetforum 23% informatiebijeenkomsten 21% inspraak-/ consultatiebijeenkomsten 19% buurtbezoeken raad/college panels 12% 10% spreekuur B&W 5% 0% 20% 40% 60% 80% 100% We zien dat opinieonderzoek meer genoemd wordt in Dordrecht. In Zwijndrecht worden informatiebijeenkomsten en bezoek van raad of college relatief vaak genoemd. Voor meer verschillen, zie tabel 7 in bijlage 2. Deelname aan verkiezingen Ongeveer tweederde van de inwoners geeft aan zeker te gaan stemmen. Dat is meer dan de opkomst van 52% bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2010. 4 Uit landelijk onderzoek van vorige verkiezingen blijkt dat er gewoonlijk een verschil is van 5-10% tussen het deel van de inwoners dat zegt te gaan stemmen en daadwerkelijk stemgedrag. 5 De stemintentie per gemeente is opgenomen in bijlage 2. 4 5 Zie OCD, Verkiezingsuitslagen Drechtsteden, Gemeenteraadsverkiezingen, 2010 Zie BMC Onderzoek, Gemeenteraadsverkiezingen 2010 in Zicht, Opkomst, Interesse en Vertrouwen, 2010, p 5 Drechtsteden 21

Stellingen betrokkenheid en inspraak De inwoners konden hun mening geven over vijf stellingen over de betrokkenheid en inspraakmogelijkheden van burgers bij de totstandkoming en uitvoering van gemeentelijke plannen. 6 De hoogste score krijgen de regiogemeenten op de stelling dat de gemeente geïnteresseerd is in de mening van de burgers (6,1, figuur 3.2). Ruim een derde van de inwoners is het hiermee eens, een kwart is het oneens en de rest is neutraal. Het minst goed scoort de stelling dat burgers voldoende invloed hebben op wat de gemeente doet (5,0). Slechts 11% is het met deze stelling eens en de helft is het ermee oneens. De scores op de stellingen burgers hebben voldoende invloed en er zijn voldoende mogelijkheden voor inspraak liggen onder het landelijk gemiddelde. Leeftijd, stemvoornemen en opleiding Er is een duidelijke samenhang tussen ontevreden zijn over betrokkenheid en niet gaan stemmen. Degenen die aangeven niet te gaan stemmen zijn over alle stellingen negatiever dan gemiddeld. Mensen die aangeven wel te stemmen zijn over drie van de vijf stellingen positiever. Jongeren voelen zich minder betrokken bij de totstandkoming van gemeentelijke plannen Mensen met een hoger opleidingsniveau hebben het meest het idee dat de gemeente geïnteresseerd is in hun mening. Figuur 3.2 Gemiddelde scores voor betrokkenheid en inspraak, Drechtstedentotaal geïnteresseerd in mening burgers 6,1 6,2 voldoende mogelijkheden inspraak betrokken bij totstandkoming plannen 5,7 6 5,6 5,8 Drechtsteden Nederland betrokken bij uitvoering plannen 5,6 5,7 burgers hebben voldoende invloed 5,0 5,3 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Toelichting: Schaal van 2 tot 10; hoe hoger het cijfer, hoe meer men het met de stelling eens is. Bron cijfer Nederland: www.waarstaatjegemeente.nl. Het betreft het gemiddelde van ongeveer 90 gemeenten die in 2012 aan het onderzoek hebben deelgenomen. 6 Meer informatie over het verband tussen oriëntatie op deelname aan politiek en politieke participatie is te vinden in het proefschrift van Imrat Verhoeven: burgers tegen beleid, een analyse van dynamiek in politieke betrokkenheid, 2009. Verhoeven maakt een onderscheid in vier stijlen van politieke betrokkenheid: actief, afhankelijk, afwachtend en afzijdig. (p 37 e.v.) 22 Monitor Communicatie en Bestuur

In vergelijking met 2011 zijn de inwoners van Alblasserdam over alle stellingen positiever geworden. Inwoners van Alblasserdam zijn het meest positief binnen de regio over het betrekken van inwoners bij plannen van de gemeente. Inwoners van Hendrik-Ido-Ambacht zijn over drie stellingen positiever dan gemiddeld in de Drechtsteden. Inwoners van Zwijndrecht waren hierover in 2011 al relatief negatief en zij zijn in nog negatiever geworden over de mate van invloed en mogelijkheden voor inspraak. In Zwijndrecht is men over alle stellingen negatiever dan gemiddeld in de regio (tabel 3.1). Tabel 3.1 Gemiddelde scores betrokkenheid en inspraak, per gemeente (%) A D H P S Z totaal burgers worden voldoende betrokken 5,9 5,6 5,6 5,7 5,8 5,2 5,6 bij de totstandkoming van gemeentelijke plannen burgers worden voldoende betrokken 5,9 5,7 5,6 5,6 5,6 5,1 5,6 bij de uitvoering van gemeentelijke plannen de gemeente is geïnteresseerd in de 6,5 6,1 6,4 6,1 6,2 5,7 6,1 mening van haar burgers burgers hebben voldoende invloed op 5,4 5,0 5,3 5,2 5,1 4,4 5,0 datgene wat de gemeente doet er zijn voldoende mogelijkheden tot inspraak op gemeentelijke plannen 5,9 5,7 6,0 5,9 5,9 5,3 5,7 Toelichting tabellen: Vetgedrukte waarden wijken significant positief of negatief af van het gemiddelde. Waarden gevolgd door een pijl wijken significant positief of negatief af van 2011. 3.2 Vertrouwen in de gemeente Huidig vertrouwen Zeven op de tien inwoners van de Drechtsteden hebben volledig of redelijk vertrouwen in de gemeente. Daartegenover staat een vijfde die weinig of geen vertrouwen in de gemeente heeft (figuur 3.3). Figuur 3.3 Huidig vertrouwen in gemeente, Drechtstedentotaal volledig vertrouwen redelijk vertrouwen 16% 6% weet niet/ geen mening 11% weinig vertrouwen geen vertrouwen 64% Het vertrouwen in de gemeente is het grootst in Hendrik-Ido-Ambacht (76%). In Zwijndrecht is er een groter aandeel dat weinig of geen vertrouwen in de gemeente heeft (tabel 3.2). Ten opzichte van 2011 is dat aandeel stabiel gebleven. Drechtsteden 23

Tabel 3.2 Vertrouwen in gemeente, per gemeente (%) A D H P S Z totaal redelijk/volledig 72 70 76 69 72 64 70 vertrouwen weinig/geen 20 19 14 18 18 23 19 vertrouwen weet niet/ geen mening 8 11 10 13 10 13 11 Toelichting: Vetgedrukte waarden wijken significant positief of negatief af van het gemiddelde. Ontwikkeling vertrouwen Naast het huidige vertrouwen, hebben we ook gevraagd of het vertrouwen in de gemeente in het afgelopen jaar toegenomen, afgenomen of gelijk gebleven is. Voor de meeste mensen geldt dat het vertrouwen gelijk gebleven is (of ze ruim 15%- hebben hier geen mening over). Bij één op de tien is het vertrouwen toegenomen en bij twee op de tien is het vertrouwen juist afgenomen. We zien hierin enkele verschillen tussen de gemeenten (figuur 3.4). In Alblasserdam en Dordrecht zijn meer dan gemiddeld inwoners die vinden dat het vertrouwen toegenomen is. In Zwijndrecht is dat aandeel laag en daar is een groter aandeel dat aangeeft dat het vertrouwen is afgenomen (24% t.o.v 18% gemiddeld). In Hendrik-Ido-Ambacht is het aandeel inwoners dat aangeeft dat het vertrouwen gelijk is gebleven het grootst. Figuur 3.4 Ontwikkeling vertrouwen in afgelopen jaar, per gemeente Alblasserdam 13% 20% Dordrecht 13% 20% Hendrik-Ido-Ambacht 6% 11% Papendrecht 6% 18% Sliedrecht 9% 21% Zwijndrecht 4% 24% Drechtsteden 9% 18% 0% 20% 40% 60% 80% 100% toegenomen afgenomen Leeftijd, stemvoornemen en opleiding Er is geen significant verschil in vertrouwen tussen leeftijdsgroepen. En ook niet qua opleidingsniveau. Er is een duidelijke samenhang tussen vertrouwen en voorgenomen stemgedrag: mensen die aangeven niet te stemmen hebben het minst vertrouwen in de gemeente en geven vaker een laag rapportcijfer. Het wantrouwen en de ontevredenheid is bij hen tweemaal zo hoog als gemiddeld. 24 Monitor Communicatie en Bestuur

In tabel 11 van bijlage 2 hebben we de redenen van respondenten voor het toeof afnemen van het vertrouwen opgenomen (mits het antwoord tenminste vijf keer werd genoemd). In Alblasserdam en Sliedrecht is de komst van de nieuwe burgemeester voor nogal wat inwoners de reden voor de toename van het vertrouwen. In Dordrecht hangt de toename samen met het behalen van resultaten en beter luisteren naar de burgers. Redenen voor de afname van het vertrouwen zijn onder andere het niet nakomen van beloften, niet voldoende luisteren naar inwoners. In Alblasserdam speelt de problematiek rondom Nedstaal mee en in Sliedrecht het gedoe van twee jaar geleden. In Zwijndrecht worden veel verschillende punten genoemd, m.n. bezuinigingen, (achterstallig) onderhoud en onveiligheid(sgevoel). 3.3 Oordeel over gemeentebestuur Stellingen waardering gemeentebestuur In figuur 3.5 zien we de scores op zes stellingen over de waardering van het gemeentebestuur. De scores variëren van een 5,5 voor de vertegenwoordiging door de gemeenteraad tot een 6,5 voor het vertrouwen in burgemeester en wethouders. De Drechtsteden krijgen over het algemeen een vergelijkbare of iets hogere waardering voor het gemeentebestuur dan gemiddeld in Nederland. Met name de scores voor het vertrouwen in burgemeester en wethouders en het goede bestuur door de gemeente zijn relatief hoog. Met deze twee stellingen is gemiddeld 13-15% het oneens en 34-39% is het eens. Kijken we naar de verschillen tussen de gemeenten (tabel 3.3), dan zien we dat Alblasserdam en Hendrik-Ido-Ambacht beter scoren dan het Drechtstedengemiddelde. De inwoners geven hier een 6,8 voor het vertrouwen in burgemeester en wethouders en een 6,7 voor het goede bestuur door de gemeente. In Zwijndrecht is de score op deze twee stellingen iets lager dan gemiddeld in de Drechtsteden en andere gemeenten met vergelijkbare omvang (zie bijlage 5). Figuur 3.5 Gemiddelde scores voor waardering gemeentebestuur, Drechtstedentotaal vertrouwen in b&w 6,3 6,5 gemeente wordt goed bestuurd invloed als kiezer 6,4 6,2 5,8 5,7 Drechtsteden Nederland b&w maken belofte waar 5,8 5,7 vertegenwoordigd door gemeenteraad 5,5 5,5 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Toelichting: Schaal van 2 tot 10; hoe hoger het cijfer, hoe meer men het met de stelling eens is. Bron cijfer Nederland: www.waarstaatjegemeente.nl Drechtsteden 25

Tabel 3.3 Gemiddelde scores waardering gemeentebestuur, per gemeente (%) A D H P S Z totaal als kiezer heb ik invloed op wat er in de 6,1 5,7 6,0 5,9 5,7 5,6 5,8 gemeente gebeurt ik voel mij vertegenwoordigd door de 5,9 5,5 5,8 5,4 5,5 5,5 5,5 gemeenteraad ik heb vertrouwen in de burgemeester 6,8 6,5 6,8 6,5 6,5 6,2 6,5 en wethouders burgemeester en wethouders maken hun 6,0 5,8 6,0 5,8 5,7 5,5 5,8 belofte waar de gemeente wordt goed bestuurd 6,7 6,4 6,7 6,5 6,3 6,0 6,4 Toelichting: Vetgedrukte waarden wijken significant positief of negatief af van het gemiddelde. Leeftijd, stemvoornemen en opleiding Er is een duidelijke samenhang tussen de waardering als kiezer van het gemeentebestuur en voorgenomen stemgedrag: Zeer veel mensen die aangeven niet te stemmen voelen zich bijvoorbeeld niet (voldoende) vertegenwoordigd door de gemeenteraad en zijn ook negatiever over de andere stellingen. Jongeren voelen zich ook minder vertegenwoordigd door de gemeenteraad. Stelling besteding belastinggeld De gemeente gebruikt het belastinggeld onder andere voor het beheer van de openbare ruimte, werkzaamheden op het gebied van verkeer, milieu, onderwijs, sport, welzijn en sociale zaken. Aan de inwoners hebben we de stelling voorgelegd: de gemeente doet voldoende voor het belastinggeld dat ik aan de gemeente betaal. De gemiddelde score op deze stelling is 5,7 (figuur 3.6). Dat is iets lager dan in Nederland (score 5,9). Ruim een kwart (28%) is het met deze stelling eens, tegenover 36% die het er niet mee eens is. Figuur 3.6 Gemiddelde score voor besteding belastinggeld, Drechtstedentotaal. doet voldoende voor belastinggeld 5,7 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Toelichting: Schaal van 2 tot 10; hoe hoger het cijfer, hoe meer men het met de stelling eens is. In Hendrik-Ido-Ambacht is men het meest tevreden over de besteding van het belastinggeld (tabel 3.4); ruim vier op de tien (41%) is het eens met de stelling. In Zwijndrecht is men juist minder te spreken over de besteding van het belastinggeld; hier is 23% het eens en 46% het oneens met de stelling. Jongeren, ouderen of mensen met hoog of laag opleidingsniveau denken ongeveer hetzelfde over deze stelling. Wel zijn mensen die niet gaan stemmen negatiever in hun oordeel. 26 Monitor Communicatie en Bestuur

Tabel 3.4 Gemiddelde score besteding belastinggeld, per gemeente (%) A D H P S Z totaal de gemeente doet voldoende voor het belastinggeld dat ik aan de gemeente betaal 5,9 5,6 6,2 5,7 5,9 5,3 5,7 Toelichting: Vetgedrukte waarden wijken significant positief of negatief af van het gemiddelde. Stellingen gemeentelijke regels Ook over gemeentelijke regels hebben we de inwoners een aantal stellingen voorgelegd. In figuur 3.7 zien we dat de duidelijkheid van de regels een 6,7 krijgt. Bijna de helft vindt dat er duidelijke regels zijn en 11% vindt van niet. In de Drechtsteden zijn er iets minder mensen die vinden dat er op een aantal terreinen gemeentelijke regels ontbreken dan landelijk. 28% vindt dat er regels ontbreken; 11% vindt van niet. Figuur 3.7 Gemiddelde scores voor gemeentelijke regels, Drechtstedentotaal duidelijke regels 6,7 6,8 goed bezig met deregulering 6,1 goede controle en handhaving tegenstrijdige regels* 5,9 6,1 5,8 6,2 Drechtsteden Nederland er ontbreken regels* 5,7 6,2 teveel regels* 5,3 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Toelichting: Schaal van 2 tot 10; hoe hoger het cijfer, hoe meer men het met de stelling eens is. (Bij stellingen met een *: hoe hoger het cijfer hoe meer men het met de stelling oneens is.) Bron cijfer Nederland: www.waarstaatjegemeente.nl De Drechtsteden scoren een 6,1 voor de deregulering. Van alle Drechtstedenbewoners vindt 15% dat de gemeente goed bezig is met het beperken van het aantal regels, 11% vindt van niet. Het grootste deel is dus neutraal in zijn oordeel. In tabel 3.5 zien we de scores per gemeente. Hendrik-Ido-Ambacht scoort hoger dan gemiddeld op drie van de zes stellingen: duidelijke regels, (geen) tegenstrijdige regels en (niet) teveel regels. Ook in Alblasserdam is men minder vaak van mening dat er tegenstrijdige gemeentelijke regels zijn. Drechtsteden 27

Tabel 3.5 Gemiddelde scores gemeentelijke regels, per gemeente (%) A D H P S Z totaal de gemeente heeft duidelijke regels, 6,7 6,8 6,9 6,9 6,8 6,5 6,7 verordeningen de gemeente controleert en handhaaft 6,1 5,9 6,0 6,1 5,8 5,9 5,7 deze regels goed op een aantal terreinen ontbreken 5,5 5,6 5,9 5,7 5,5 5,7 5,7 gemeentelijke regels a een burger in onze gemeente heeft te maken met tegenstrijdige gemeentelijke regels a 5,8 5,7 6,1 5,9 6,0 5,8 5,8 op een aantal terreinen zijn er teveel 5,5 5,2 5,6 5,3 5,6 5,4 5,3 gemeentelijke regels a de gemeente is goed bezig met het beperken van het aantal regels (deregulering) 6,0 6,1 6,2 6,2 5,9 5,9 6,1 a Hoe hoger het cijfer hoe meer men het met de stelling oneens is. Toelichting: Vetgedrukte waarden wijken significant positief af van het gemiddelde. Leeftijd, stemvoornemen en opleiding Ouderen zijn het vaker eens met de stellingen: de gemeente controleert en handhaaft de regels goed en de gemeente is goed bezig met het beperken van het aantal regels. Relatief veel jongeren vinden dat de gemeente teveel regels heeft op een aantal terreinen. Mensen die niet gaan stemmen vinden relatief vaak dat de gemeente geen duidelijke regels heeft. Relatief veel mensen met een hoge opleiding vinden dat burgers te maken hebben met tegenstrijdige regels. Rapportcijfer gemeentebestuur Tot slot hebben we de burgers rechtstreeks gevraagd naar een rapportcijfer voor het gemeentebestuur. Gemiddeld krijgen de gemeenten een 6,4, vergelijkbaar aan 2011 (figuur 3.8); 17% geeft een onvoldoende. In Hendrik- Ido-Ambacht ligt het gemiddelde hoger (6,7) en in Zwijndrecht lager (6,1). 7 7 Het SCP (Paul Dekker) onderzoekt regelmatig de relatie en ontwikkeling van vertrouwen en tevredenheid met Tweede Kamer en de landelijke overheid. Zie Continu Onderzoek Burgerperspectieven, Tweede Verdiepingsstudie: Stemming Onbestemd, 2011. 28 Monitor Communicatie en Bestuur

Figuur 3.8 Rapportcijfer voor het gemeentebestuur, per gemeente Alblasserdam 6,5 Dordrecht 6,5 Hendrik-Ido- Ambacht Papendrecht Sliedrecht 6,4 6,4 6,7 2011 Zwijndrecht 6,1 Drechtsteden 6,4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 3.4 Verbeterpunten volgens burgers Aan het einde van de vragenlijst hebben we de respondenten gevraagd wat er volgens hen nog verbeterd kan worden in het gemeentelijk beleid en het gemeentebestuur. De antwoorden op deze vraag lopen uiteen. In tabel 3.7 hebben we alle antwoorden opgenomen die in totaal meer dan 20 keer genoemd zijn. Deze zijn te ordenen onder houding (HOE), effectiviteit, daadkracht (oplossen van problemen) (WAT) en (gebrek aan) communiceren en motiveren (WAAROM). 8 In alle gemeenten vinden inwoners het belangrijk dat problemen opgelost worden, zoals de aanpak van verkeerssituaties en parkeerbeleid, het onderhoud van groen, de aanpak van hondenpoep en controle en handhaving (tabel 3.6). 9 Ten tweede hebben inwoners behoefte aan een open en eerlijke houding, waarbij er meer geluisterd wordt naar burgers. Zodat burgers meer betrokken worden en er echte inspraak is. 10 Ten derde vindt men communicatie en motivatie belangrijk. Tot slot zijn bepaalde onderwerpen gemeentegebonden, zoals de mogelijke problemen bij Nedstaal (Alblasserdam) met asbest (37x genoemd). 8 Simon Sinek beschrijft in zijn boek (en TED-lezing) Start with Why dat het communiceren welke start vanuit het waarom meer effectief is dan traditionele communicatie welke gericht is op het wat en hoe. 9 Veronica Garcia Giraldo onderzocht binnen de gemeente Rotterdam in hoeverre de politieke en beleidsagenda en de publieksagenda in overeenstemming zijn. Hoe meer dat het geval hoe hoger de responsiviteit van het bestuur (en bij oplossing van problemen ook de tevredenheid). 10 Voor meer informatie zie ook het proefschrift van Mijke Boedeltje, Draagvlak voor interactief bestuur: fictie of feit? uit 2009. Processen van interactief bestuur kunnen leiden tot draagvlak. Kunnen, want niet elk proces van interactiviteit leidt tot meer draagvlak. De mate van interactiviteit van zowel het proces als de inhoud zijn hierbij namelijk van belang gebleken, waarbij de inhoud een grotere rol speelt dan het proces. Openheid, transparantie en gelijkheid en vooral responsiviteit zijn geboden bij de organisatie van processen van interactief bestuur. (Boedeltje, p 209). Drechtsteden 29

Tabel 3.6 Top 10 verbetersuggesties, regiototaal aantal maal genoemd Oplossen problemen 222 wv beter, ander beleid 66 wv aanpak hondenpoep 33 wv parkeerbeleid 31 wv aanpak verkeersoverlast 20 wv groen (onderhoud) 20 wv controle (25) en handhaving (27) 52 Houding 186 wv openheid (72) en transparantie (21) 93 wv beter luisteren 67 wv inspraak geven 26 Communiceren en motiveren 64 wv meer communicatie, eerder, beter 41 wv meer informatie geven 23 Geteld d.m.v. trefwoorden. 30 Monitor Communicatie en Bestuur

Bijlagen Drechtsteden 31

32 Monitor Communicatie en Bestuur

Bijlage 1 Methodologische verantwoording Respons De vragenblokken Communicatie en Gemeentebestuur hebben meegelopen in het OCD Regionaal Omnibusonderzoek van maart 2011. De afdelingen Burgerzaken van de gemeenten hebben uit het bevolkingsbestand een aselecte steekproef getrokken van in totaal 6.670 personen uit alle inwoners van 18 jaar en ouder (bewoners van verzorgings- en verpleeghuizen uitgezonderd). Deze inwoners hebben van ons in maart 2011 schriftelijk het verzoek gekregen de vragenlijst op internet in te vullen, met de mogelijkheid om de schriftelijke vragenlijst bij ons op te vragen. Om de respons te bevorderen, hebben we tweemaal gerapelleerd; de eerste keer met een herinneringskaart, de tweede keer met een volledig pakket (brief, schriftelijke vragenlijst en retourenvelop). In Dordrecht hebben we enquêteurs ingezet in de wijken waar de respons achterbleef. Uiteindelijk hebben we 2.145 ingevulde vragenlijsten binnen gekregen; een respons van 32% (tabel 1). De respons is herwogen naar inwoneraantal van de gemeenten en leeftijd, waardoor de resultaten representatief zijn voor alle inwoners van de Drechtsteden van 18 jaar en ouder. Tabel 1 Responsoverzicht naar gemeente verstuurde enquêtes (aantal) respons (aantal) respons (%) Alblasserdam 992 350 35 Dordrecht 1.707 431 25 Hendrik-Ido-Ambacht 998 338 34 Papendrecht 992 363 37 Sliedrecht 990 330 33 Zwijndrecht 991 333 34 totaal 6.670 2.145 32 Scores op stellingen De antwoorden op de stellingen die we hebben voorgelegd aan de respondenten, hebben we omgerekend naar gemiddelde scores (volgens de richtlijnen van waarstaatjegemeente.nl). Hierbij hanteren we de volgende waarden: helemaal mee eens: 10, mee eens: 8, neutraal: 6, niet mee eens: 4, helemaal niet mee eens: 2. Enkele stellingen waren negatief geformuleerd. Bij deze stellingen zijn de waarden omgedraaid (helemaal mee eens: 2, helemaal niet mee eens: 10). Betrouwbaarheidsmarges In steekproefonderzoek heb je te maken met een zekere onnauwkeurigheid. Bij herhaling van het onderzoek kan de waarde met een bepaalde marge afwijken van het percentage dat wij gemeten hebben. Deze marges noemen we statistische betrouwbaarheidsmarges. Wij gebruiken een betrouwbaarheidsmarge van 95%. De betekenis hiervan is, dat wanneer we de meting zouden herhalen, we met 95% zekerheid kunnen zeggen dat de werkelijke waarde zich binnen de betrouwbaarheidsmarge zal bevinden. Een betrouwbaarheidsmarge (dus: de onnauwkeurigheid) is kleiner naarmate de steekproef groter is, maar verschilt ook met het gemeten percentage: percentages van rond de 50% hebben absoluut gezien de grootste onnauwkeurigheid. Hoe verder het percentage van de 50% af zit, hoe kleiner de onnauwkeurigheid. Tabel 2 geeft voor in steekproeven of delen daarvan gemeten percentages de betrouwbaarheidsmarges voor een meting van 50% en ter illustratie ook voor een meting van 10% of 90%. Aan het Regionaal Omnibusonderzoek hebben in totaal ruim 2.500 respondenten deelgenomen. Wanneer 50% van hen zegt een laag opleidingsniveau te hebben, moet dit gelezen worden als 48% à 52%. Tabel 2 De 95%-betrouwbaarheidsmarges van gemeten percentages bij een respons van: is 10% eigenlijk: is 50% eigenlijk: is 90% eigenlijk: 100 10% ± 6% 50% ± 9% 90% ± 6% 200 10% ± 4% 50% ± 7% 90% ± 4% (gemeente) 350 10% ± 3% 50% ± 5% 90% ± 3% 1.000 10% ± 2% 50% ± 3% 90% ± 2% 1.500 10% ± 2% 50% ± 3% 90% ± 2% (regio) 2.200 10% ± 1% 50% ± 2% 90% ± 1% Drechtsteden 33