NOVEMBER/DECEMBER 2013 NIEUWSBRIEF MENSENRECHTEN IN ISRAEL/PALESTINA Beste lezer, Er is voor Israël heel wat werk aan de winkel op het vlak van mensenrechten, zo blijkt uit ons eerste artikel over de doorlichting van de UPR-werkgroep van de Mensenrechtenraad van de VN. Verder voeren we in deze nieuwsbrief actie voor Omar Sa ad. Hij kreeg celstraf omdat hij dienst in het Israëlische leger weigerde. Amnesty beschouwt Omar Sa ad als een gewetensgevangene omdat er geen alternatieve burgerdienst bestaat. Tenslotte blikken we, een jaar later, terug op de Operation Pillar of Defense. Palestina moet haar waarnemersstatus bij de VN aangrijpen om een open onderzoek te eisen naar oorlogsmisdaden. Landenteam Israël/Bezette Gebieden/Palestijnse Autoriteit 21 december 2013 INHOUD 1. FOCUS: Israël: het spoor van mensenrechten bijster? 2. UPDATE & ACTIE:Dienstweigeraar Omar Sa ad: Ik weiger een aanvalswapen te richten op een ander menselijk wezen 3. NIEUWS: De verjaardag van operatie Pillar of Defense 4. NIEUWS: Palestina moet toetreden tot het Internationaal Strafhof 1
1. FOCUS: ISRAËL: HET SPOOR VAN DE MENSENRECHTEN BIJSTER? Illegale folteringen. Gedwongen uithuiszettingen. Opsluiten van gewetensbezwaarden. Het zijn maar enkele van de mensenrechtenschendingen die aan bod kwamen tijdens de laatste Universal Periodic Review (UPR) van Israël. En toch is er goed nieuws. Dat Israël deelnam aan de UPR eind oktober is positief. Maar nu moet Israël de aanbevelingen van andere landen en Amnesty International ter harte nemen. Maarten Huvenne Het heeft heel wat moeite gekost opdat Israël uiteindelijk deelnam aan de Universal Periodic Review, De UPR is een vierjaarlijkse screening van de mensenrechten in lidstaten van de Verenigde Naties (VN). Het systeem van de UPR bestaat sinds 2008. Een UPR-werkgroep, bestaande uit 47 lidstaten, geeft deze doorlichting vorm. Met de UPR wil de VN de situatie van de mensenrechten op het terrein verbeteren en elke lidstaat ertoe aanzetten haar verplichtingen en engagementen te vervullen. Aanvankelijk moest Israël in januari 2013 deelnemen aan de UPR, maar weigerde. Een triest unicum: geen enkel ander land weigerde ooit tevoren. De review werd uitgesteld tot 29 oktober 2013 maar ook deze keer dreigde Israël de sessie te boycotten. Gelukkig kwam het land eind oktober toch over de brug en kon de vorige cyclus van reviews geëvalueerd worden. Na de vorige cyclus Israël werd een eerste keer onderworpen aan een review tussen 2008 en 2011. Ondanks deze review bleven foltering en andere mishandelingen tijdens arrestaties en ondervragingen schering en inslag. Gearresteerden worden nog al te vaak geboeid, vastgebonden en geïmmobiliseerd in stressposities. Ze zijn het slachtoffer van verbale agressie en worden verhinderd te slapen. Hun familie wordt bedreigd. Direct en onpartijdig onderzoek is zeldzaam. Tussen 2009 en 2013 kreeg een Israëlische mensenrechtenorganisatie 64 klachten over mishandelingen, sommige daarvan folteringen. Liefst 56 van deze klachten Huis van Walid Hamdi al-masri, in Gaza, werd verwoest door een luchtaanval op 19 november 2012 kwamen van minderjarigen. Nog stuitender is het feit dat de huidige Israëlische wetgeving geen absoluut verbod op foltering bevat. Het Israëlisch Hooggerechtshof heeft bovendien fysieke ondervragingsmethodes toegestaan in tikkende tijdbom - situaties. Dit komt neer op een straffeloosheid voor folteringen. Daarnaast blijft Israël personen opsluiten die uit gewetensoverwegingen weigeren hun militaire dienst te doen. Zo werd op 5 december nog dienstweigeraar Omar Sa ad gevangengezet omdat hij weigerde in het Israëlische leger te dienen. Meer hierover verder in deze nieuwsbrief. Israël had zich er nochtans tijdens de vorige sessie toe verbonden om personen die wegens gewetensbezwaren weigeren te dienen in het leger, een burgerdienst te laten uitvoeren. Tevergeefs. 2
Tijdens de eerste review werd Israël erop gewezen dat zij de rechten van minderheden beter moeten beschermen. Israël beloofde deze aanbeveling op te volgen en verzekerde dat de rechten van minderheden worden beschermd. Maar toch wordt onder andere het recht op huisvesting van Palestijnse bedoeïenen nog steeds geschonden.... komt de nieuwe ronde Tijdens de laatste review van Israël eind oktober konden verschillende landen vragen stellen over de situatie van de mensenrechten in Israël en aanbevelingen doen aan de Israëlische autoriteiten. Ze wezen herhaaldelijk op de problematische situatie in de bezette Palestijnse gebieden. Zo toonde Noorwegen zich bezorgd over het voortdurende geweld van Israëlische kolonisten tegen Palestijnse landeigenaars in de Westelijke Jordaanoever. Noorwegen pleitte ook voor het recht van Palestijnen om vreedzaam te betogen. Dat wordt hen vandaag ontzegd. Brazilië Locatie waar Mahmoud Hamad Abu Sawawin de dood vond door een Israëlische luchtaanval vroeg om een einde te maken aan de bouw van nederzettingen in de bezette Palestijnse gebieden en vroeg om de Advisory Opinion van het Internationaal Gerechtshof over de muur te aanvaarden. Tot op heden heeft Israël dit nog niet gedaan. Duitsland vroeg zich af wat Israël in de toekomst zal doen om het gebruik van administratieve detentie aan banden te leggen. Ook België had aanbevelingen voor Israël. Zo vroeg ons land zich af welke duurzame oplossing Israël voorziet voor de problemen van de bedoeïenen en welke maatregelen Israël neemt om de schooluitval bij Arabische meisjes en bedoeïenmeisjes tegen te gaan. België stelde bovendien vragen over discriminatie, gendergelijkheid en maatregelen tegen moedersterfte en leek zich te concentreren op de verhouding tussen man en vrouw en in mindere mate op die tussen Israëli s en Palestijnen. Israël over de UPR Israël had na de eerste ronde bezwaar tegen het volgens het land bevooroordeelde karakter van de reviews. De kritieken zouden eenzijdig zijn. Nochtans staat universaliteit centraal in de UPR: Elke lidstaat van de VN kan immers deelnemen en alle mensenrechten - burgerlijke, politieke, culturele en economische rechten komen aan bod. Als één land weigert deel te nemen aan de UPR kan dat een gevaarlijk precedent scheppen. Het principe van universaliteit moet gewaarborgd blijven en kan niet door één enkel land in gevaar gebracht worden. Amnesty International vraagt dat Israël de aanbevelingen overneemt en de bezorgdheden van de deelnemende landen opvolgt. Alleen zo kan er een einde gemaakt worden aan de mensenrechtenschendingen in de regio. MEER INFORMATIE 3
Israël, eerste land dat weigert deel te nemen aan uniek mensenrechtentoezichtsmechanisme (19 januari 2013) Questions and Answers on the Universal Periodic Review of the Human Rights Council (november 2013) Israel must implement recommendations of UN human rights review (20 oktober 2013) Israel: Blind to violations, deaf to obligations: Israel's human rights record (september 2013) Israel: Last Call for Israel's Universal Periodic Review: The international community urges Israel to participate on 29 October 2013 (25 september 2013) 2. ACTIE & UPDATE: DIENSTWEIGERAAR OMAR SA AD: IK WEIGER EEN AANVALSWAPEN TE RICHTEN OP EEN ANDER MENSELIJK WEZEN Op 4 december weigerde de 18-jarige muzikant Omar Sa ad om zijn dienstplicht in het Israëlische leger te vervullen. Op die dag riep het Israëlische leger hem op voor de medische keuring in de militaire basis van Tiberias. Voordat hij het rekruteringscentrum binnenging en uitlegde waarom hij weigerde in dienst te gaan, speelde hij Omar Sa'ad met zijn strijkkwartet voor de vele activisten die hem kwamen steunen. Een dag later werd hij veroordeeld tot twintig dagen cel. Omar is een Druze uit Maghar, een dorp in Galilea, in het noorden van Israël. Omars vader, Zahir, kreeg ook een dagvaarding. Hij moet zich op een latere datum aanmelden in het politiebureau, omdat de demonstratie -volgens de politie- onwettig was. Amnesty volgt de zaak verder op. Voordien had Omar aan Amnesty International verklaard dat hij weigerde: een aanvalswapen in de hand te nemen en te richten op een ander mens. Ik verafschuw deze vorm van geweld en alles wat met geweld te maken heeft. ( ) Ik wil niet in het Israëlische leger omdat de Israëlische regering verantwoordelijk is voor de bezetting (van de Palestijnse gebieden). Als Druze en Arabier maak ik deel uit van het Palestijnse volk. Hoe kan ik dan deel uitmaken van het leger dat mijn volk bezet? Ik zal mijn overtuigingen en mijn identiteit aan niemand verkopen. Omar schreef in 2012 een open brief aan de eerste minister en de minister van Defensie. Hij schreef dat hij iedere vorm van geweld verafschuwt en dat hij de militaire dienst weigert om gewetensredenen. Volgens internationale consensus volstaan deze redenen om een militaire burgerdienst te weigeren. Omar komt ook aan het woord in dit filmpje. 4
Weigering bijna onmogelijk Hoewel Israël een militaire dienstplicht oplegt, voorziet het land geen alternatieve burgerdienst. Daardoor kunnen burgers met religieuze, ethische of politieke bezwaren tegen de militaire dienstplicht niet weigeren zonder zware gevolgen. Elk jaar sluit Israël jongvolwassenen op omdat zij omwille van gewetensredenen geen deel willen uitmaken van het Israëlische leger. Volgens de Israëlische wetgeving is het wel mogelijk om wegens religieuze overwegingen de militaire dienstplicht te weigeren. Maar de procedure voor dergelijke aanvragen verloopt zeer selectief en staat bovendien volledig onder militaire controle. Het herhaaldelijk opsluiten van dienstweigeraars gaat ook in tegen de grondbeginselen van een rechtstaat, waarin een individu niet tweemaal voor hetzelfde misdrijf veroordeeld kan worden. Bovendien krijgen dienstweigeraars na hun straf geregeld een volgende oproep tot dienstplicht. Wanneer ze ook die weigeren, krijgen ze een nieuwe gevangenisstraf. Zo werd Natan Blanc niet minder dan tien keer opgesloten. Recht op een waardig alternatief Artikel 18 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM) en artikel 18 van het Internationaal Verdrag voor Burgerrechten en Politieke Rechten (BUPO), dat Israël ondertekend heeft, bepalen het recht om de militaire dienstplicht te weigeren. Bovendien riep de Mensenrechtencommissie van de Verenigde Naties herhaaldelijk op om een alternatieve burgerdienst te voorzien. 1 Stuur een brief naar de Israëlische autoriteiten en eis de onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating van Omar Sa ad. Amnesty International beschouwt Omar Sa ad als een gewetensgevangene aangezien er geen alternatieve burgerdienst bestaat. Dring er bij de autoriteiten op aan om zo n alternatieve dienst in te voeren voor alle personen die om gewetensredenen geen legerdienst willen doen in Israël of in de Bezette Gebieden. VOER ACTIE VIA WWW.AIVL.BE/ACTIE/ISRAEL SCHRIJF OMAR SAAD VRIJ/45074 MEER INFORMATIE: I refuse to take an assault rifle and point it at another human being (4 december 2013) 3. NIEUWS: DE VERJAARDAG VAN OPERATIE PILLAR OF DEFENSE In november vierden Israël en de Palestijnse Bezette Gebieden een triestige verjaardag. Op 14 november 2012 brak Operation Pillar of Defense immers uit. Een jaar later zijn de daders van het 1 Op 21 november werd dertienjarige Zie: Commission on Human Rights resolution 1998/77 en: Commission on Human Rights resolution Mahmoud vermoord door een 1995/83. Israëlische drone 5
conflict nog steeds niet berecht en de slachtoffers nog niet vergoed. Operation Pillar of Defense duurde acht dagen. Aanleiding was de Israëlische raketaanval op Ahmad Jabari, onderbevelhebber van de militaire vleugel van Hamas. Tijdens die tragische dagen lieten meer dan 165 Palestijnen het leven, waaronder meer dan dertig kinderen en een honderdtal burgers. Aan Israëlische zijde vielen zes slachtoffers, waaronder vier burgers en twee militairen. Israël en Hamas bereikten een wapenstilstand op de avond van 21 november 2012. Tienduizenden inwoners van Gaza verlieten hun huis gedurende het conflict. De meesten onder hen keerden ondertussen terug maar zijn erg getraumatiseerd. Honderden werden dakloos. Het is moeilijk, zo niet onmogelijk, aan de heropbouw te beginnen omwille van blijvende Israëlische restricties op de import van bouwmaterialen. De familie Al-Dalu werd een voorbeeld voor de straffeloze aanvallen. Op 23 november 2012 had Amnesty International een interview met Jamal Al-Dalu. Zijn huis van drie verdiepingen werd door luchtafweergeschut met de grond gelijk gemaakt. Vijf kinderen, vier vrouwen en dertien buren overleefden de aanval niet. Amnesty vindt dat de aanval onafhankelijk onderzocht moet worden. Jamal wacht op gerechtigheid, waarheid en vergoeding. Waarom? vraagt hij zich af. Waren mijn vrouw, kinderen, kleinkinderen en verlamde zus dan terroristen? Hebben zij Israël iets misdaan? Ik wil gerechtigheid, niets anders Maar de Israëlische militaire Advocaat-Generaal heeft besloten geen onderzoek te openen, noch maatregelen te treffen tegen de betrokken officieren MEER INFORMATIE: Straffeloosheid viert wederom hoogtij (5 augustus 2013) Een jaar na het dodelijke geweld in Israël en Gaza gaat de nachtmerrie verder (14 november 2013) Nood om verantwoording voor de conflicten in Gaza en Zuid-Israël (20 februari 2013) Palestina: Upgrade VN-status kan gerechtigheid dichterbij brengen (30 november 2013) 4. NIEUWS: PALESTINA MOET TOETREDEN TOT HET INTERNATIONAAL STRAFHOF Een jaar geleden besliste de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties om Palestina de waarnemersstatus toe te kennen. Amnesty grijpt de verjaardag van Operation Pillar of Defense aan om het Palestijnse leiderschap eraan te herinneren dat zij dankzij deze status een open onderzoek naar het conflict kan eisen, daders ter verantwoording kan roepen en slachtoffers kan vergoeden. Maar om dat te kunnen realiseren moet ICC 6
president Mahmoud Abbas eerst besluiten toe te treden tot het Statuut van Rome en het Internationaal Strafhof (ICC). Maar het Palestijns leiderschap heeft sindsdien nog geen stappen in die richting gezet. Het Palestijnse leiderschap heeft nog geen enkel VN-mensenrechtenverdrag ondertekend. Palestina zou zonder uitstel het Statuut van Rome moeten ondertekenen en zo toetreden tot het Internationaal Strafhof. Meer dan 16.500 activisten van Amnesty International hebben wereldwijd petities ondertekend en brieven geschreven naar de Palestijnse president Abbas. Ze willen hem ervan overtuigen dat een toetreding tot het ICC een signaal is dat geen enkele partij nog ongestraft internationale misdaden tegen burgers op Palestijns gebied mag begaan. De belofte om toe te treden werd echter uitgesteld terwijlmen wel inspanningen levert om diplomatiek te onderhandelen met Israël, zo vernam Amnesty International in gesprekken met de Palestijnse Autoriteit eerder dit jaar. Nochtans moet het beëindigen van straffeloosheid en mensenrechtenschendingen de kern uitmaken van de diplomatie. Anders blijft een duurzame oplossing voor het Israëlisch-Palestijns conflict onhaalbaar. Het ICC en andere internationale juridische mechanismen zoals bijvoorbeeld universele jurisdictie zijn belangrijke potentiële paden naar rekenschap voor misdaden. De Palestijnse autoriteiten en andere actoren moeten ervoor zorgen dat internationale rechtsmechanismen in gang gezet worden. Een toetreding tot het Statuu van Rome zou betekenen dat het ICC onderzoeken kan uitvoeren wanneer nationale autoriteiten dit niet willen of kunnen doen. Als men dan nog zou verklaren dat men de jurisdictie van het ICC aanvaardt ten aanzien van alle misdaden die gebeurden sinds het Statuut van Rome van kracht ging (juli 2002), dan zou dit een teken zijn dat het Palestijns leiderschap de slachtoffers van eerdere misdaden niet in de kou laat staan. Het is hoog tijd dat president Abbas zijn pen opneemt en het Statuut van Rome, naast andere mensenrechtenverdragen en de Conventies van Genève, ondertekent. MEER INFORMATIE Nood om verantwoording voor de conflicten in Gaza en Zuid-Israël (20 februari 2013) Palestina: Upgrade VN-status kan gerechtigheid dichterbij brengen (30 november 2013) 7
COLOFON Redactie Landencoördinatieteam Israël/Bezette Gebieden/Palestijnse Autoriteit 2 Amnesty International vzw 3 Kerkstraat 156 2060 Antwerpen Tel. 03 271 16 16 Fax 03 235 78 12 amnesty@aivl.be www.aivl.be/nieuws/zoeken?land=705&thema=all www.facebook.com/mensenrechtenisraelpalestina Eindredactie Maarten Huvenne Lien Vloeberghs Hoofdredactie Caroline Medats Caro Van der Schueren Verantwoordelijke uitgever Amnesty International vzw Karen Moeskops Kerkstraat 156 2060 Antwerpen Steun Amnesty International! Doe een gift! Deze nieuwsbrief verschijnt tweemaandelijks. Inschrijven kan via een mailtje. 2 Het Landencoördinatieteam (LCT) Israël/OT/PA (Israel/Occupied Territories/Palestinian Authority) verzamelt informatie en bouwt expertise op rond Israël en de Bezette Gebieden binnen Amnesty International. We gebruiken deze expertise ter ondersteuning van Amnesty-groepen die werken rond Israël en de Bezette Gebieden, voor inhoudelijke ondersteuning van campagnes van het nationaal secretariaat, voor lobbywerk bij politici en voor sensibilisering van het grote publiek. 3 Amnesty International is een onafhankelijke en onpartijdige organisatie die de naleving van alle mensenrechten nastreeft. Zij doet onderzoek en voert actie tegen ernstige mensenrechtenschendingen. 8