Tuinkrant's Tuindokter - Ziekten en Plagen Gids - Plantenziekten. Ziekten en plagen van Pyrus communis

Tuinkrant's Tuindokter - Ziekten en Plagen Gids - Plantenziekten Ziekten en plagen van Pyrus communis peer, cultuur-, Europese peer Deze winterharde, bladverliezende bomen bloeien in het voorjaar (april), leveren meestal eetbare vruchten in de late zomer en de herfst, en krijgen vaak fraaie herfstkleuren. Er zijn verschillende (Pomologische) verenigingen in ederland en België die zich inzetten om de tuinliefhebber aan te sporen opnieuw oude (hoogstam-) fruitrassen aan te planten. Vaak zijn er erg goede rassen bij. LEGEDE: bacterievuur (algemeen) Erwinia amylovora Ernst van de ziekte of plaag: 9 Bacterievuur tast zowel scheuten, bladeren, bloesems, bessen als takken en stammen aan. In een eerste fase verwelken de toppen van de jonge scheuten. adien worden ze donkerbruin tot zwart en blijven verdord hangen. Waardplanten voor bacterievuur. Peren- en appelbomen kunnen aangetast worden door het bacterievuur. Appelbomen zijn wel minder gevoelig dan perenbomen. Daarnaast kunnen ook de dwergmispel (Cotoneaster), de meidoorn (Crataegus), de vuurdoorn haag (Pyracantha), de lijsterbes (Sorbus), het krentenboompje (Amelnachier), rozen, Spiraea, kweepeer (Cydonia) en Stranvaesia aangetast worden. De naam bacterievuur wijst reeds op het karakteristieke van de ziekte. Dit is het bruinzwart verkleuren, verdorren en verschrompelen van bloesems, bladeren en twijgen alsof ze door vuur verschroeid werden. In de lente verwelken, verschrompelen en verdorren de bloesems. Jonge vruchtjes verkleuren zwart en drogen in. In de zomer zijn het de bladeren die verwelken, vaalgroen, later roodbruin tot zwart verkleuren en slap hangen aan de twijgen. De top van de zieke twijg krult naar binnen en verdort. Witte tot geelwitte slijmdruppels verschijnen op de zieke twijgen. Ziek twijgweefsel is waterachtig en voelt kleverig aan. Bij aansnijden van de grotere takken wordt een roodbruine gevlamde verkleuring van de bast zichtbaar. In de herfst is het zieke schorsweefsel van de grotere takken en de stam roodbruin tot donkerpaars verkleurd. In de winter hangen verdroogde bladeren en vruchtjes aan verdorde twijgen. Op de grotere takken en stam zijn de overwinteringskankers zichtbaar. De bestrijding van bacterieziekten van planten heeft minder succes dan de bestrijding van schimmelziekten. Bacterievuur is niet met één enkele maatregel te bedwingen. De ziekte moet met alle beschikbare middelen te lijf gegaan worden. Slaat bacterievuur toe op het fruitbedrijf, in de boomkwekerij, in de tuin of in de natuur, dan moet alle moeite gedaan worden om de ziekte uit te roeien. Daartoe dienen de ziektehaarden opgeruimd te worden door de zieke plantedelen weg te snoeien, desnoods door de ziektehaard tegen de grond af te zetten of te rooien. Zieke plantedelen dienen onmiddellijk tot minstens 30 cm onder de zichtbare aantasting weggemaaid te worden. Grotere snoeiwonden worden best met een koperhoudende pasta afgedekt. Gereedschap moet tevens na elke beurt met brandalcohol of bleekwater worden ontsmet. Het weggesnoeide of gerooide hout wordt best verbrand. Bij transport moet men er wel opletten de gezonde bomen of struiken niet te beschadigen. Bijzondere aandacht is nodig voor het onderhoud van de meidoorn en de dwergmispel. In de besmette meidoornhagen moeten alle zieke delen onmiddellijk tegen de grond worden afgezet. De overblijvende haag moet tussen 1 november en 1 maart gesnoeid worden. De snoei van gezonde hagen mag maar gebeuren intussen 1 november en 1 maart, want snoeien tijdens het groeiseizoen zou het infectierisico enorm verhogen: er worden immers talrijke wonden gemaakt die ideale toegangspoorten voor de ziekte zijn. Pagina 1 van 35

aangekruist = middelen geschikt voor particulier gebruik niet aangekruiste = middelen geschikt voor vaklui, kwekers Men mag besmette bomen of struiken niet laten staan. Genezen doen ze niet meer en ze zorgen ervoor dat de ziekte zich in de omgeving in stand kan houden. Genezing van de ziekte met chemische middelen is niet mogelijk. Met de beschikbare middelen kan alleen een beschermende werking gewaarborgd worden. De rechtstreekse bestrijding van het bacterievuur bestaat vooral in de verplichting elke ziektehaard te behandelen. De verantwoordelijkheid ligt in de eerste plaats bij de eigenaar, de huurder of de gebruiker van grond waarop besmette waardplanten voorkomen. Hiermee worden zowel particuliere als plaatselijke overheden bedoeld. Zij moeten zelf onmiddellijk overgaan tot het behandelen van de besmette planten door de zieke delen eruit te snoeien, desnoods door de plant te rooien. In de handel mogen waardplanten van bacterievuur niet voor 1 november verhandeld worden. Tussen de verschillende soorten en cultivars is een grote verscheidenheid voor gevoeligheid aan bacterievuur waar te nemen. Voor Sorbus bijvoorbeeld. Kies beter een ras dat minder gevoelig is: Sorbus aucuparia Golden Wonder, Sorbus aucuparia Rossica Major, Sorbus Gibbsii, Sorbus intermedia Brouwers en Sorbus thuringiaca zijn betere keuzes. Slechte rassen zijn: Sorbus aria en zijn cultivars, Sorbus vilmorinii en Sorbus commixta zijn erg gevoelig voor bacterievuur Sorbus aucuparia en cultivars zijn duidelijk gevoeliger voor kanker Sorbus aria Lutescens is af te raden voor zijn gevoeligheid voor zowel spint als bacterievuur Sorbus Joseph Rock is in zijn geheel af te raden. Diverse soortgevoeligheid Cupravit Forte Fungicide spuitpoeder Bayer koperoxychloride 50% 4091/B Kankersept Fungicide pasta op waterbasis Asepta koperoxychloride 2 % (verboden BE) 5730/B (*verboden BE) gestippelde houtvlinders - rupsen van Zeuzera pyrina 2-jarige cyclus Ernst van de ziekte of plaag: 9 Ook wel eens gele houtrups genoemd. Geel witte ruspen met vele zwarte punten (tot 50 cm groot), afkomstig van de gestippelde houtvlinder. Deze rupsen doen er 2 jaar over om volwassen te worden. Hij doorboort stammen of takken met een doorsnede tot 10 cm en wordt vaak pas ontdekt als een doorboorde en verzwakte tak of stam bij een wind komt af te breken. Meestal is er per plant maar 1 rups te vinden maar dat is voldoende om desastreuze gevolgen te veroorzaken. Bij het boren van een gat kan je korreltjes van aaneengekleefd zaagsels ontdekken die naar buiten worden gebracht. De houtvlinder legt in juli-augustus zijn eitjes af. De rupsen tasten vooral appelen, peren, lijsterbes, esdoorn, berk, meidoorn, walnoten, populieren en eiken aan. Ziet u rupsen in een gang dan kan je proberen ze in de boorgang te doorbreken. Of indien mogelijk zaag een aangetaste tak weg. Fysiologisch snoei, pluk of knip ziek plantendelen weg Pistal spuitbus Oystershell pyrethrinen 0,25 % (verboden BE) 8802/B (Verboden) Pagina 2 van 35

Pyrethro Pur Spruzit RTU pyrethrinen 0.045 g/l + koolzaadolie (AC) 8.25 g/l 9391/B vloeibaar Bio-Pyretrex pyrethrinen 20 g/l + piperonylbutoxide 225 g/l 9267/B Pyrethro Bio Spurzut pyrethrinen 36 g/l + piperonylbutoxide 144g/l 8837/B Zerox spuitbus Edialux pyrethrinen 0.3 % + piperonylbutoxide 2.4% B 7229/B Pagina 3 van 35

peren schurft Venturia pirina Ernst van de ziekte of plaag: 8 Schurft wordt gekenmerkt door olijfgroene tot zwarte vlekken op het blad en ruwe plekken op de takken. Op de bladeren, jonge scheuten en vruchtbeginsels ziet men olijfgroene tot donkerbruine vlekjes, die viltig worden door conidiënvorming. Peren vruchten vertonen bruine tot zwarte vlekken en de schil gaat makkelijk barsten. Op den duur wordt het blad geheel zwart, verschrompelt het en valt af. Jonge scheuten en takken vertonen opgezwollen plekken die later openbarsten, waardoor een ruw uiterlijk ontstaat: takschurft. Van hieruit gaan in maart-april zich reeds de eerste sporen verspreiden. De sporen overwinteren in afgevallen bladeren. Zorg voor een meer luchtige boom (snoeien) waarbij de takken niet te dicht op mekaar zitten. Steeds goed bladeren opruimen. Een vroege behandeling met bijv. koperoxychloride is aan te bevelen. Er is verschil in soortgevoeligheid: Weinig schurft: Alexandrine Douillard Comtesse de Paris (Grafin aus Paris) Concorde Doyenné de Juillet Dubbele Flip (syn. Beurré de Mérode, Dubbele Flup) Fondante Thirriot Josephine de Malines Jules d Airolles Jeanne d Arc Zwijndrechtse wijnpeer Winterjan Brederode. Soms gevoelig: Beurré d Amanlis Beurre Hardy Veel schurft: Bergamotte Esperen Beurré d Hardenpont (B. d Arenberg) Beurré Diel (Beurré Royal, B. Magnifique, Drij Toren) Bonne Louise d avranches Calebasse Bosc (Beurré d Apremont) Clapp s Favourite (Clapps Liebling) Conference Conseiller a la Cour Doyenné d Hiver Doyenné du Comice In het algemeen zijn peren minder vatbaar voor schurft dan appels. Met dank aan Guy de Kinder voor de rassenlijst. Diverse soortgevoeligheid Diverse netheid, ziek plantendelen (bladeren) opruimen of verwijderen Pagina 4 van 35

Diverse opruimen (regelmatig) van de afgevallen bladeren (met sporen) Cuperit Fungicide spuitpoeder Protex koperoxychloride 50% 32/B Cupravit Forte Fungicide spuitpoeder Bayer koperoxychloride 50% 4091/B Baycap bitertanol + captan Fungicide Baycor EC 300 Fungicide emulgeerbaar concentr Bayer bitertanol 300g/liter (verboden BE) B 7409/B (*verboden BE) (Verboden) Carpene Melprex dodine Fungicide Rubigan 4 Fungicide emulgeerbaar concentr Dow Agroscience fenarimol 40 g/l (verboden BE) B 7428/B (verboden) wormstekigheid door rupsen van de fruitmot Cydia pomonella - Carpocapsa pomonella Ernst van de ziekte of plaag: 8 rupsen afkomstig van de fruitmot De volwassen fruitmot, een nachtvlinder, komt in de aanplanting voor van half mei tot eind augustus. Bij jaren met een warme nazomer kan dit zelfs tot half september, dit echter wel op voorwaarde dat de nachttemperatuur boven de 15 C ligt. 3 tot 6 dagen na het uitkomen van de overwinterde fruitmot en bij een temperatuur van minimum 18 C legt het vrouwtje haar eitjes. a 5 tot 20 dagen, afhankelijk van de weersomstandigheden, komt de rups uit het ei. Eens uit het ei gekomen verplaatst de jonge rups zich van het blad naar de vrucht. Ze boort zich in de vrucht en vreet zich een weg naar het klokhuis. Eén rups kan meerdere vruchten aantasten. Eind augustus verlaat de rups de vrucht en gaat zich verschuilen in schorsspleten. Vooral de schorsspleten op de onderste 50 cm van de stam maar ook goed beschutte plaatsen onder de stenen, op steunpalen en onder de schors van dikke takken zijn ideale overwinteringsplaatsen. Om de winter goed door te komen, spint de rups zich in een cocon. Begin mei van het volgende jaar verpopt ze zich en een paar weken later begint de vlucht van de nieuwe generatie fruitmotten. Aangetast fruit is te herkennen aan de bruinomrande gaatjes in de schil. Achter deze gaatjes bevindt zich een vraatgang door het vruchtvlees tot in het klokhuis. Deze vraatgang is al of niet gevuld met bruinachtige, korrelige uitwerpselen van de rups. Aangetaste vruchten rijpen vroeger dan gezonde en vallen voortijdig af. Door deze voortijdige vruchtval kan een groot deel van de oogst verloren gaan. De werking van chemische middelen op fruitmot neemt de laatste jaren sterk af. Om de fruitmot toch op een efficiënte manier te bestrijden is er Granupom, een selectief biologisch insecticide op basis van het Cydia pomonella granulosevirus. Chemische bespuitingen worden vanaf de 2de helft van juli toepgepast wanneer de larven hun ei verlaten. Diazin 81 EC emulgeerbaar concentr Hermoo diazinon 81 g/l 4745/B Beperkt gebruik toegelaten (1x/jaar) Pagina 5 van 35

Difuse 48 SC suspensie concentraat Chimac-Agriphar diflubenzuron 480 g/l 9112/B Malathyne 25 emulgeerbaar concentr Gardiflor malathion 250 g/l 4057/B Pistal spuitbus Oystershell pyrethrinen 0,25 % (verboden BE) 8802/B (Verboden) Pyrethro Pur Spruzit RTU pyrethrinen 0.045 g/l + koolzaadolie (AC) 8.25 g/l 9391/B vloeibaar Bio-Pyretrex pyrethrinen 20 g/l + piperonylbutoxide 225 g/l 9267/B Carpovirusine Biologisch suspensie concentraat Calliope granulose virus 6.7 x 10E12 GV/l 8615/B Ethionyl vloeibaar parathion Granupom Biologisch suspensie concentraat Biobest cydia pomonelle granulose virus Granupom Biologisch suspensie concentraat Probis granulose virus 2.2 x 10E13 GV/l 9198/B Imidan fosmet Malathex 50% EC emulgeerbaar concentr Protex malathion 500 g/l (verboden BE) B 2372/B (*verboden BE) atol geësterde koolzaadolie Ontsmettingsmidd 9298/B Pyrethro Bio Spurzut pyrethrinen 36 g/l + piperonylbutoxide 144g/l 8837/B Sevin 480 SC suspensie concentraat Rhône-Poulenc A carbaryl 480 g/l B 8669/B Talstar 10 EC emulgeerbaar concentr FMC Corporation bifenthrin 100 g/l (verboden BE) B 7656/B (verboden) Pagina 6 van 35

Zerox spuitbus Edialux pyrethrinen 0.3 % + piperonylbutoxide 2.4% B 7229/B Zolone Flo suspensie concentraat Agro-Plus V fosalone 500 g/l B 7340B + 401/B konijnen Oryctolagus cuniculus Ernst van de ziekte of plaag: 7 Konijnen zijn gek op jonge scheutjes van planten. Ze knagen ook aan de schors van jonge bomen, vooral fruitbomen zijn gegeerd. ieuw aangeplant plantsoen heeft het meest te lijden. De meeste schade treedt op tijdens de winterperiode. De bestrijding is er vooral op gericht konijnen uit de tuin te proberen weren met bijvoorbeeld gaas of een degelijke schutting. Maak rondom de tuin een barriere van 1.20 m hoog gaas dat best 30 cm diep is ingegraven. Individuele planten en perkjes kunnen ook beschermd worden met gaas tot 90 cm hoog. Kies bij voorkeur groen gaas. Er zijn ook konijnbestendige planten, vaak zijn het planten met giftige delen. Raadpleeg de TKPlantengids voor een overzicht van zulke planten op http://www.tkplantengids.com. F.C.H. 60 I Wildafweer pasta op waterbasis Perfor diermelen 0,5 % + hoornmeel 0,3 % + haren 0,5 % + wolvet 0,5 % + zand 41 % 5934/B Fegol Wildafweer pasta op waterbasis Perfor harsolie 3 % + hoornmeel 3 % + vleesmeel % + bloedmeel 1,5 % 5935/B Latex Forestier Wildafweer pasta op waterbasis Sema Vinyl fenolen 0.96% + neutrale koolwaterstoffen 2,25 % + organische basen 0.5 % 5925/B afweermiddelen toepassen Wildafweer Aaprotect Fungicide pasta op waterbasis Bayer ziram B 6241/B Antigib Fungicide suspensie concentraat Luxan Chem Pha ziram 32 % B 6193/B Kornitol Rood Wildafweer vloeibaar Carchim neutrale koolwaterstoffen 86 g/l + organische basen 360 g/l + zure olie 570 g/l B 2064/B Pagina 7 van 35

houtkevers - larven van (algemeen) Scolytus - Xyleborus Ernst van de ziekte of plaag: 6 Er zijn tal van verschillende soorten houtkevers. Ze tasten allen takken aan die in slechte conditie zijn. In de schors van takken en stammen zitten grote ronde gaatjes van 1 tot 3 mm groot. Onder de schors bevindt zich een netwerk van gangen waarin witte, pootloze larven in terug te vinden zijn. Bij goed groeiende planten vormen houtkevers probleem. Snoei aangetaste takken weg en verbrand ze. Verbeter de gezondheidstoestand van de boom. Zorg voor een goede bodemgesteldheid. Chemische bestrijding geeft slechte resultaten omdat de larven beschermd zijn door de boomschors: 1. De houtkevers vliegen uit tussen april en mei, in deze periode gedurende enkele jaren spuiten met carbaryl. 2. Tussen eind mei en juni worden de eitjes afgezet. 3. In het begin van de zomer komen volwassen kevers van 2-4 mm lang naar buiten. Dan bestrijden met carbaryl of parathion (parathion na de pluk). Fysiologisch snoei, pluk of knip ziek plantendelen weg Fysiologisch bodem- en/of groeiomstandigheden verbeteren Agrichim Carbaryl WP spuitpoeder Agrichim carbaryl 50% B 7133/B Ethionyl vloeibaar parathion Parathion 25 vlb vloeibaar Pro Agro parathion A Sevin 480 SC suspensie concentraat Rhône-Poulenc A carbaryl 480 g/l B 8669/B Thionyl E vloeibaar Chimac-Agriphar parathion 250 g/l A Pagina 8 van 35

appel glasvlinders - rupsen van Parage aegeria - Aegeria Ernst van de ziekte of plaag: 5 Wittachtige tot glasachtige rupsen boren gangen in de bast en schors van jonge en oude takken. Die gaan dan verkankeren. De vlindervlucht heeft plaats van half juni tot bijna eind augustus waarbij de eitjes nabij wonder, kankers en spleten worden gelegd. De cyclus van rups to vliner duurt 2 jaar. Een bestrijding wordt uitgevoerd tijdens de vlindervlucht. Erg doetreffrend is het middel in de spleten en wonden te gieten. Malathyne 25 emulgeerbaar concentr Gardiflor malathion 250 g/l 4057/B Pistal spuitbus Oystershell pyrethrinen 0,25 % (verboden BE) 8802/B (Verboden) Pyrethro Pur Spruzit RTU pyrethrinen 0.045 g/l + koolzaadolie (AC) 8.25 g/l 9391/B vloeibaar Bio-Pyretrex pyrethrinen 20 g/l + piperonylbutoxide 225 g/l 9267/B Cymbush cypermethrin, zeta-cypermethrin ( *BE verboden tot beperkt) Intrekking gebruik bij tomaten, aubergine, courgettes, komkommers, sla, andijvie, paprika, meloenen Malathex 50% EC emulgeerbaar concentr Protex malathion 500 g/l (verboden BE) B 2372/B (*verboden BE) Pyrethro Bio Spurzut pyrethrinen 36 g/l + piperonylbutoxide 144g/l 8837/B Sanac Plantspray spuitbus Sanac malathion + pyrethrine Zerox spuitbus Edialux pyrethrinen 0.3 % + piperonylbutoxide 2.4% B 7229/B Pagina 9 van 35

fruit bacteriekanker (het zwart) Pseudomonas syringae Ernst van de ziekte of plaag: 5 Door de aantasting van deze bacterie zie je duidelijke begrensde stukken schors afsterven. De schors zakt als het ware in een put. Van onder de schors kan goudbruine gom vandaan komen. Knoppen aan geïnfecteerde takken lopen niet of nauwelijks uit. Er verschijnen wel bladeren maar deze verwelken en sterven af. Het blad blijft vaak klein en zijn gelig gekleurd. De meeste infectie hebben plaats in de herfst tijdens nat en winderig weer of in het voorjaar bij vochtige omstandigheden zodat de bladeren gemakkelijk geïnfecteerd geraken. In het voorjaar verspreiden de bacteriën zich van het blad naar de schors. De bacteriën kunnen makkelijk langs wonden binnendringen, bijv. na het snoeien, door scheuren van vorstschade of in de herfst bij de bladval. - snoei tijdens de zomer en bij droog weer zieke plantendelen weg. - bij het snoeien de wonden dichtsmeren. - eventueel bekalken. - vermijd hoge stikstofgiften. Fysiologisch snoei, pluk of knip ziek plantendelen weg Asepta Boomwondbalsem Fungicide pasta op waterbasis Asepta polyvinylakylaat 5873/B Cuperit Fungicide spuitpoeder Protex koperoxychloride 50% 32/B Cupravit Forte Fungicide spuitpoeder Bayer koperoxychloride 50% 4091/B Cuprex Fungicide spuitpoeder Hermoo koperoxychloride 50% 924/B Cupro-Antracol Fungicide spuitpoeder Bayer koperoxychloride 37 % + propineb 17,5 % (*verboden BE) 7332/B (verboden BE 17/01/05) Kankersept Fungicide pasta op waterbasis Asepta koperoxychloride 2 % (verboden BE) 5730/B (*verboden BE) Landbouwkalk Meststof stuifpoeder bekalken (gebluste kalk) - ph verhogen Magnesiumkalk Meststof korrelvorm bekalken + magnesium - ph verhogen Zeewierkalk Meststof stuifpoeder bekalken + zeewiermineralen - ph verhogen Pagina 10 van 35

fruitspint mijten (algmeen) Panonychus ulmi Ernst van de ziekte of plaag: 5 Rode sapzuigende mijten van 1 mm groot zuigen aan het blad. Ze zitten met grote aantallen onderaan het blad samen met hun bolronde eitjes. Op de bovenkant van het blad zitten kleine spikkeltjes. Het blad verliest zijn glanzende kleur en gaat er dof uitzien. Later wordt het blad geelgroen. Komt vooral voor in warme, droge zomers. Bij een ernstig aantasting treed vroegtijdige bladval op. De eitjes overwinteren in holten aan de onderkant van de takken. Te bestrijden met een natuurlijke vijand, Stethorus punctillum, een zwart, ovaal spintetend lieveheersbeestje. Chemische bestrijdingen zijn nadelig omdat tevens de natuurlijke vijanden worden gedood. Diverse soortgevoeligheid Allium sativum knoflookextract, planten Biologisch vloeibaar, planten Apollo Acaricide suspensie concentraat Makhteshim-Aga clofentezin 500 g/l 7477/B (beperkt) KB Bladluizen en Insecten emulsie, olie in water Scotts bifenthrin 2 g/l 8301/B eoron 500 EC Acaricide emulgeerbaar concentr ovartis broompropylaat 500 g/l (*BE tot 31/12/2007 in teelt van stamslabonen) B 6514/B issorun Acaricide spuitpoeder Basf hexythiazox 10 % 7652/B Urtica brandnetelextract Biologisch vloeibaar Typhlodromus Biologisch roofmijt Hostation triazofos Mitac Acaricide emulgeerbaar concentr Agrevo amitraz 200g/l (verboden BE 12/08/04) B 7389/B Peropal azocyclotin 25% A Acaricide 7791/B vloeibaar Pagina 11 van 35

Spidex Phytoseiulus persimilis Biologisch roofmijt Stethorus Biologisch lieveheersbeestje Biobest Stethorus punctillum Talstar 10 EC emulgeerbaar concentr FMC Corporation bifenthrin 100 g/l (verboden BE) B 7656/B (verboden) Torque SC Acaricide suspensie concentraat Basf fenbutatin oxide 550 g/l A 8213/B Undeen stuifpoeder propoxur Vydate CHL ematicide emulgeerbaar concentr Dupont oxamyl 250 g/l A 8308/B kleine wintervlinder - rupsen van Operophtera brumata Ernst van de ziekte of plaag: 5 Geelgroene rupsen, afkomstig van de kleine wintervlinder, met lichte strepen over hun lichaam vreten in het begin van het voorjaar aan de knoppen, de vruchtenblosesems of maken gaatjes in vruchtbeginsels zoals bij appelen. Komt algemeen voor op fruitbomen, heesters, rozen en bomen. Deze rupsen van circa 25 mm lang binden de bladeren met spinseldraden aan elkaar en zitten daarom vaak verborgen. De vlinder legt zijn eitjes in het in de grond. De vrouwelijke poppen moeten in de herfst, wanneer de eerste nachtvorst zich aandiend, de planten opkruipen om hun eitjes te gaan afleggen. Bij fruitbomen kan men tegen de stam een kleverige, vette lijmband aanbrengen zodat de vrouwtje de takken niet kunnen bereiken om hun eitjes in e kroon te gaan afzetten. Doe dit in de herfst voor de eerste vorst! Bestrijding kan verder nog van de uitgekomen rupsen in het voorjaar. Malathyne 25 emulgeerbaar concentr Gardiflor malathion 250 g/l 4057/B Pistal spuitbus Oystershell pyrethrinen 0,25 % (verboden BE) 8802/B (Verboden) Pyrethro Pur Spruzit RTU pyrethrinen 0.045 g/l + koolzaadolie (AC) 8.25 g/l 9391/B vloeibaar Bio-Pyretrex pyrethrinen 20 g/l + piperonylbutoxide 225 g/l 9267/B Pagina 12 van 35

Ethionyl vloeibaar parathion Malathex 50% EC emulgeerbaar concentr Protex malathion 500 g/l (verboden BE) B 2372/B (*verboden BE) Pyrethro Bio Spurzut pyrethrinen 36 g/l + piperonylbutoxide 144g/l 8837/B Zerox spuitbus Edialux pyrethrinen 0.3 % + piperonylbutoxide 2.4% B 7229/B loodglansziekte Chondrostereum purpureum Ernst van de ziekte of plaag: 5 Loodglansziekte wordt veroorzaakt door een schimmel. Aangetaste takken verdorren en sterven af. In de lente is bij aangetaste planten op de bovenzijde van de bladeren een grijzigwit, loodglansachtige glans te zien. De schimmel kan via luizen verder overgedragen worden. Soms, maar eerder zelden, kunnen aangetaste takken nog herstellen. Op dode takken groeien in de herfst paarsachtig paddestoelen die in de lente hun sporen verspreiden. Die sporen tasten via wonden de planten aan. Vooral gevoelig zijn steenfruit, pitfruit, wilgen, paplaurieren, seringen, populieren, esdoorn, platanen en elzen. Dode takken tijdig wegsnoeien tot op het gezonde hout. Wonden afdekken. Zorg voor een goede afwatering (eventueel drainage aanbrengen). Zorg voor een goede bodemstructuur. In de lente bladeren bespuiten met 2% mangaansulfaat en bladvoeding. Aangieten met 50-100 gram kalknitraat per liter water. vloeibaar meststoffen: bladbemesting Fysiologisch bodem- en/of groeiomstandigheden verbeteren Diverse rooien en opruimen van de aangetaste planten Bio Boomwondbalsem Fungicide Ecostyle wondbalsem Mn-sulfaat mangaansulfaat 0,2% + 0,1 % spuitkalk korrelvorm Patenkali Meststof korrelvorm kali Pagina 13 van 35

Scomrid Limb Aerosol Fungicide spuitbus Edialux azaconazool 1% + imazalil 2% 7857/B monilia (tak- - vrucht en/of bloemsterfte)(algemeen) Monilia frutigena - Monilia laxa en Monilia cinerea Ernst van de ziekte of plaag: 5 Bladeren, jonge scheuten, bloesems en vruchten worden aangetast. Jonge scheuten gaan verdrogen en verwelken en blijven verdroogd aan de bomen hangen. Vruchten: op de schil van de vruchten ontwikkelt zich een zachte bruine plek. Ook het vruchtvlees eronder wordt bruin en begint weg te rotten. De schimmel Monilia laxa dringt vruchten binnen langs beschadigde wanden. Door schade aangebracht door vogels, via gangen van het fruitmotje, via vorstscheuren of door aantasting van schurft. Uiteindelijk wordt de gehele vrucht aangetast. Op de rottende plekken bemerkt u gezwollen, geelbruine sporenhoopjes. De aangetaste vruchten vallen van de boom of verdrogen en blijven als mummies aan de bomen hangen. Waardplanten: alle waardplanten behoren tot de Rosaceae: Chaenomeles, Cydonia, Maulus, Prunus en Pyrus. De schimmelsporen verspreiden zich gemakkelijk via wonden van insecten en vogels. Via het regenwater of door hagelschade en doordat andere vruchten in contact komen met de besmettingsbron. Infecties hebben ook plaats langs bloemsens waarbij de bloemstijl zwart gaat verkleuren. Vermijdt zoveel mogelijk dat vruchten beschadigd raken. Verwijder de geïnfecteerde vruchten meteen. Snoei op het eind van de pluktijd alle gemummificeerde vruchten weg samen met een stukje hout. Een fungicide toepassen net enkele dagen voor de bloei. Fysiologisch snoei, pluk of knip ziek plantendelen weg Agrichim Koperoxychloride Fungicide spuitpoeder Agrichim koperoxychloride 50% 7021/B Agro-Copper 50 Fungicide spuitpoeder Agro-Plus koperoxychloride 50% (verboden BE) 8774/B (*verboden BE) Belchim Hydro Fungicide water dispergeerbaar g Belchim koperoxychloride 50% 9271/B Bouillie Bordelaise Duclos / Bordeause Pap Duclos Fungicide kopersulfaat 20 % 7459/B spuitpoeder Gardiflor Cuperit Fungicide spuitpoeder Protex koperoxychloride 50% 32/B Cupravit Forte Fungicide spuitpoeder Bayer koperoxychloride 50% 4091/B Curvata Fungicide spuitpoeder Huntjens koperoxychloride 50% 8922/B Pagina 14 van 35

Hermoo Koperhydroxide 50% Fungicide water dispergeerbaar g Hermoo koperhydroxide 50% 8825/B KB Bordeauxe Pap Fungicide spuitpoeder Scotts kopersulfaat 20 % 7216/B Prodon SC Fungicide suspensie concentraat Agrichem iprodione 500 g/l 9100/B Rovral SC Fungicide suspensie concentraat Aventis Cropscie iprodione 500 g/l 7886/B Teldor Fungicide water dispergeerbaar g Bayer fenhexamid 50 % 9059/B Zwamdood Fungicide spuitpoeder Gardiflor koperoxychloride 20% + zwavel 40 % 1849/B Adicarp Fungicide water dispergeerbaar g Hermoo captan 83% B 8358/B Adicarp WP Fungicide spuitpoeder Hermoo captan 83% A 6018/B Agro-Captan 80 WG Fungicide water dispergeerbaar g Efthymiadis captan 80% B 9017/B Capito Fungicide water dispergeerbaar g Huntjens captan 83% B 8945/B Captan 80 WG Fungicide water dispergeerbaar g Makhteshim-Aga captan 80% B 8759/B Funacap Fungicide spuitpoeder Huntjens captan 83% A 8909/B Horizon EW tebuconazool 250 g/l B Fungicide 8354/B en 570/P emulsie, olie in water Ippon 500 SC Fungicide suspensie concentraat Chimac-Agriphar iprodione 500 g/l B 9252/B Kocide WG Fungicide water dispergeerbaar g Griffin Europe koperhydroxide 40% B 8332/B Pagina 15 van 35

Luxan Captan 750 WG Fungicide water dispergeerbaar g Luxan captan 75 % B 8419/B Luxan Captan 830 WG Fungicide spuitpoeder Luxan captan 83 % A 5930/B Malvin WG Fungicide water dispergeerbaar g Tomen France captan 80 % B 9190/B Merpan 80 WG Fungicide water dispergeerbaar g Makhteshim-Aga captan 80 % B 8459/B Orthocide 83 Fungicide stuifpoeder Protex captan 83% A 2805/B Phytocap Fungicide water dispergeerbaar g Makhteshim-Aga captan 80% B 8758/B Ronilan 500 SC Fungicide suspensie concentraat Agro-Plus vinclozolin 500g/l B 458/P Rovral WG Fungicide water dispergeerbaar g Aventis Cropscie iprodione 500 g/l B 9214/B peren galmuggen - larven van Contarinia pyrivora Ernst van de ziekte of plaag: 5 De larven van deze kleine galmug kruipen in de grond kruipen als de vruchten zijn afgevallen. Ze verpoppen in zijden cocons en de volwassen muggen komen het volgende voorjaar dan weer tevoorschijn. De vruchtbeginsels van peren groeien in eerste instantie snel, maar een paar weken nadat de kroonbladen zijn afgevallen, beginnen ze aan de kant van de kelkholte zwart te worden. In het binnenste van de vrucht zitten oranjewitte maden van ongeveer 2 mm lang. Aangetaste vruchtjes worden vrijwel helemaal zwart en vallen eind voorjaar of begin zomer van de boom. Soms gaat bijna de hele oogst verloren. Bij kleine perenbomen kunnen de aangetaste vruchtjes worden geplukt en vernietigd voordat de maden zijn volgroeid. Probeer te voorkomen dat de volwassen muggen eitjes kunnen leggen door te spuiten met een milieuvriendelijk middel als de bloemknoppen beginnen uitlopen. De witte kleur van de kroonbladen moet al te zien zijn, maar de bloemen mogen nog niet open zijn. Fysiologisch snoei, pluk of knip ziek plantendelen weg Pyrethro Pur Spruzit RTU pyrethrinen 0.045 g/l + koolzaadolie (AC) 8.25 g/l 9391/B vloeibaar Pagina 16 van 35

Pyrethro Bio Spurzut pyrethrinen 36 g/l + piperonylbutoxide 144g/l 8837/B peren meeldauw (echte) Podosphaera leucotricha schimmel die op knoppen overwintert Ernst van de ziekte of plaag: 5 Vooral jonge scheuten en bladeren zijn bedekt met een wit schimmelpoeder dat later overgaat in bruine vlekken. Deze schimmel tast zowel bladeren, scheuten als bloesems aan. Op de vruchten kan een ruw kurkachtig weefsel ontstaan. Komt vooral voor op droge en zonnige plaatsen. Warme periodes met en vochtige lucht vanaf mei en juni, bij meer dan 20 C, bevorderen de uitbreiding. Er treedt bladmisvorming op en enige groeiremming. De scheuten en bladeren misvormen (juni-juli). Tijdens de winter de zieke twijgtoppen wegsnoeien. Tijdens de groeiperiode vanaf de eerste jonge scheuten de schimmeltekenen vertonen de planten snoeien. Bij chemische bestrijding vroeg beginnen en regelmatig herhalen (om de 10 dagen). Er is verschil in rasgevoeligheid. Fysiologisch snoei, pluk of knip ziek plantendelen weg Diverse soortgevoeligheid Biofa Fungicide stuifpoeder Biofar-Agrar spuitzwavel Karathane Fungicide spuitpoeder Rohm and Haas dinocarp 22% 2904/B imrod vlb Fungicide vloeibaar Zeneca Agro bupirimaat 250 g/l Baycor EC 300 Fungicide emulgeerbaar concentr Bayer bitertanol 300g/liter (verboden BE) B 7409/B (*verboden BE) (Verboden) Bayleton Fungicide Bayer triadimefon Candit Fungicide water dispergeerbaar g Basf kresoxim-methyl 50% B 8829/B Captan 80 WG Fungicide water dispergeerbaar g Makhteshim-Aga captan 80% B 8759/B Dorado pyrifenox Fungicide Pagina 17 van 35

Euparen M Fungicide spuitpoeder Bayer tolylfluanide 50% (*verboden BE en L) B 6361/B (Verboden) (Verboden) Kumulan zwavel + nitrothal isopropyl Fungicide Pallinal-Pallitop Fungicide Basf metiram+nitrothal-isopropyl (*BE verboden vanaf 28/02/2003) 8739/B (Verboden) Rubigan 120 EC Fungicide Dow Agroscience fenarimol 120 g/l 9434/B Rubigan 4 Fungicide emulgeerbaar concentr Dow Agroscience fenarimol 40 g/l (verboden BE) B 7428/B (verboden) Saprol triforine Fungicide Topaz Fungicide emulgeerbaar concentr ovartis penconazool 100 g/l B 7579/B, 496/P, 554/P Trimidal nuarimol Fungicide roze perenluizen Dysaphis pyri Ernst van de ziekte of plaag: 5 Deze luizen kunnen in warme zomers veel schade aanrichten: ze scheiden enorme hoeveelheden honingaauw af waarop zich roetdauwschimmels gaan vestigen. Ze zuigen zo sterk dat de bladeren gaan krullen. Tijdens de zomer migreren de luizen naar Asperula (olv-bedstro). Tijdens de winter zetten ze hun eitjes op de peren af. Plant Asperula s (olv-bedstro) in de omgeving van het fruit. Bij veel problemen en winterbespuiting met vbc toepassen. Sun Spray 7 E emulgeerbaar concentr Protex paraffine olie 850 g/l 6556/B Asepta VBC Pura Oliën emulgeerbaar concentr Asepta actieve olie 763 g/l (vruchtboomcarbolineum) B 5738/B VBC-AVEVE Oliën vloeibaar Aveve vruchtboomcarbolineum (actieve olie) Pagina 18 van 35

VBC-Sanac Oliën vloeibaar Sanac vruchtboomcarbolineum (anthracee-olie) vruchtboombladwespen - bastaardrupsen van (algemeen) Caliroa cerasi Ernst van de ziekte of plaag: 5 bastaardslakkenrupsen zijn afkomstig van bladwespen Deze lichtgele, ruspachtige larven afkosmtig van de vruchtboombladwespen, met 2 generaties per seizoen, hebben een slijmrige vloeistof over hun lichaam zitten. Ze lijken een beetje op naaktslakken en vreten van het voorjaar tot midden het najaar aan de bladeren. De larven zijn 1 cm lang en aan de voorzijde gezwollen waardoor ze er kntosvormig gaan uitzien. Het zijn vraatzuchtige dieren die zich voeden met bladmoes. Het overgebleven weefsel verdroogt en gaan bruin worden. Makkelijk te bestrijden met de eenvoudigste insecticiden. Het blad onderaan goed raken. Malathyne 25 emulgeerbaar concentr Gardiflor malathion 250 g/l 4057/B Pistal spuitbus Oystershell pyrethrinen 0,25 % (verboden BE) 8802/B (Verboden) Pyrethro Pur Spruzit RTU pyrethrinen 0.045 g/l + koolzaadolie (AC) 8.25 g/l 9391/B vloeibaar vangen (met de hand) Geen opgave opg Agrichim Carbaryl WP spuitpoeder Agrichim carbaryl 50% B 7133/B Bio-Pyretrex pyrethrinen 20 g/l + piperonylbutoxide 225 g/l 9267/B KB Insecten Agriben KB fosalone Malathex 50% EC emulgeerbaar concentr Protex malathion 500 g/l (verboden BE) B 2372/B (*verboden BE) Pyrethro Bio Spurzut pyrethrinen 36 g/l + piperonylbutoxide 144g/l 8837/B Rubitex fosalone Pagina 19 van 35

Sevin 480 SC suspensie concentraat Rhône-Poulenc A carbaryl 480 g/l B 8669/B Zerox spuitbus Edialux pyrethrinen 0.3 % + piperonylbutoxide 2.4% B 7229/B Zolone Flo suspensie concentraat Agro-Plus V fosalone 500 g/l B 7340B + 401/B bladgalmijten (algemeen) Ernst van de ziekte of plaag: 3 Geelgroene tot bruingele kleine mijten zuigen aan de randen van de bladeren waardoor gezwollen bobbels ontstaan. Ook kunnen in de jonge toppen gekrulde bladeren te zien zijn. In sommige gevallen (Catalpa, Robinia, Fraxinus, Pyrus, Malus, Prunus St.Julien) gaan de bladranden omkrullen. Het blad vertoont een bruine kleur en daarom worden deze mijten ook wel eens roestmijten genoemd. De nieuwe topjes van de planten krijgen een gedrongen uiterlijk. Galmijten zijn kleine zuigende insecten van 0.1 tot 0.3 mm groot, met een langwerpig lichaam en een brede kop die naar achteren toe smaller wordt. Ze zijn zonder vergrootglas nauwelijks te zien. Ze verschuilen zich in de groeipunten en onderaan de bladeren. Galmijten overwinteren op de plant in de groeitoppen en tussen de schubben. In het voorjaar vanaf mei-juni vanaf 20 C worden ze actief (in open lucht). In kassen kan er al schade ontstaan vanaf april. Er kunnen enkele generaties per jaar ontstaan, afhankelijk van de temperatuur. De schade uit zich vnl. in een slechtere groei van de planten. Levensbedreigend is hun schad voor de plant meestal niet. De schade is beperkt en bestrijding meestal niet noodzakelijk. Eventueel bij een te sterke aantasting in de boomkwekerijen in de winter behandelen met carbolineum. In het groeiseizoen bij de eerste bladontwikkeling een tweetal maal behandelen met gechloreerde koolwaterstoffen. Diverse soortgevoeligheid Allium sativum knoflookextract, planten Biologisch vloeibaar, planten Urtica brandnetelextract Biologisch vloeibaar Hermoo Endosulfan EC emulgeerbaar concentr Hermoo endosulfan 350 g/l (* verboden in BE vanaf 15 april 2003) B 7285/B (Verboden) Hostation triazofos Pagina 20 van 35

Thiodan 35 EC emulgeerbaar concentr Agrevo Belgium endosulfan 350 g/l (* enkel toegelaten onder glas BE) A 6181/B Torque SC Acaricide suspensie concentraat Basf fenbutatin oxide 550 g/l A 8213/B Undeen stuifpoeder propoxur VBC-AVEVE Oliën vloeibaar Aveve vruchtboomcarbolineum (actieve olie) VBC-Sanac Oliën vloeibaar Sanac vruchtboomcarbolineum (anthracee-olie) bladwespen - bastaardrupsen van Caliroa limacina 2 generaties per jaar - zwarte bastaardrupsen, met een slijm bedekt, die afkomstig zijn van bladwespen Ernst van de ziekte of plaag: 3 Deze bladwespen zetten eitjes af aan de onderzijde van het blad. De uitkomende zwarte bastaardrupsen, die met een slijm zijn bedekt, schaven aan de bladonderzijde. Vraatschade van de 1ste generatie begint in juni, de schade van de 2de generatie in augustus-september. Deze rupsen komen algemeen veel voor bij peer, kers en kriek. Soms ook op appelen. Bij een bespuiting de onderzijde van het blad goed raken. Malathyne 25 emulgeerbaar concentr Gardiflor malathion 250 g/l 4057/B Pistal spuitbus Oystershell pyrethrinen 0,25 % (verboden BE) 8802/B (Verboden) Pyrethro Pur Spruzit RTU pyrethrinen 0.045 g/l + koolzaadolie (AC) 8.25 g/l 9391/B vloeibaar vangen (met de hand) Geen opgave opg Agrichim Carbaryl WP spuitpoeder Agrichim carbaryl 50% B 7133/B Bio-Pyretrex pyrethrinen 20 g/l + piperonylbutoxide 225 g/l 9267/B Pagina 21 van 35

KB Insecten Agriben KB fosalone Malathex 50% EC emulgeerbaar concentr Protex malathion 500 g/l (verboden BE) B 2372/B (*verboden BE) Pyrethro Bio Spurzut pyrethrinen 36 g/l + piperonylbutoxide 144g/l 8837/B Rubitex fosalone Sevin 480 SC suspensie concentraat Rhône-Poulenc A carbaryl 480 g/l B 8669/B Zerox spuitbus Edialux pyrethrinen 0.3 % + piperonylbutoxide 2.4% B 7229/B Zolone Flo suspensie concentraat Agro-Plus V fosalone 500 g/l B 7340B + 401/B heggebladrollervlinders - rupsen van Cacaecia rosana - Archips rosana rupsen afkomstig van de heggebladrollervlinders Ernst van de ziekte of plaag: 3 Deze rupsen afkomstig van de heggebladrollervlinder (een soort mot met een bruine kop en middenlijf, het achterlijf is grijsbruin. Het mannetje is ruim 1,5 cm groot met licht- tot purperbruin met donkerbruine voorvleugels. Er zitten banden en vlekken op de vleugels, deze zijn licht gerand. De achtervleugels zijn grijsbruin van kleur. Het vrouwtje is ongeveer 2 cm groot en is dus iets groter dan het mannetje. De voorvleugels zijn donkerbruin met vage tekeningen. De achtervleugels zijn grijs met op het uiteinde een oranje geel puntje) vreten aan bladeren en de toppen aan de jonge scheuten, soms ook aan bloesems. De rupsen dringen de knoppen binnen and binden jonge bladeren samen met draden. Daarna rollen ze het blad op in een sigaarvorm. De rupsen vreten van het bladmoes, zodat alleen de nerven over blijven. De bladeren worden meestal samengesponnen. De eieren worden in augustus - september gelegd. De heggebladroller overwintert als ei. Komt algemeen vaak voor bij fruitgewassen (appel, peer, bramen, hazelnoten, trosbessen), Ligustrum, Lonicera, Populus, Ribes en rozen. Bij appel uit de schade zich vooral door afgevreten schilplekken op jonge vruchten. De eitjes van de vlinder overwinteren op stammen en takken en komen in de loop van april uit. De vlucht van de volwassen ruspen heeft plaats tussen juni en eind juli. De schade is vaak erg gering en kan getolereerd worden. Snoei eventueel de bovenste toppen weg. Er kan worden gespoten met het bacteriepreparaat. Als de rupsen voldoende bacteriën binnenkrijgen sterven ze. Jonge rupsen zijn gevoeliger dan oudere rupsen. De werking is het beste bij iets hogere temperaturen. Een schemische bestrijding in een vroeg stadium uitvoeren. Fysiologisch snoei, pluk of knip ziek plantendelen weg Pagina 22 van 35

Decis 2,5 EC suspensie concentraat deltamethrin 25 g/l 576/P en 473/P (Verboden) Difuse 48 SC suspensie concentraat Chimac-Agriphar diflubenzuron 480 g/l 9112/B Dimilin 25 WP spuitpoeder Agrevo Belgium diflubenzuron 25% 6940/B 6774 Dimilin SC-48 suspensie concentraat Aventis Cropscie diflubenzuron 480 g/l 8134/B Mission suspensie concentraat Agrichim diflubenzuron 480 g/l 9200/B omolt suspensie concentraat Basf teflubenzuron 150 g/l 8424/B 9914 Pyrethro Pur Spruzit RTU pyrethrinen 0.045 g/l + koolzaadolie (AC) 8.25 g/l 9391/B vloeibaar Agrichim Carbaryl WP spuitpoeder Agrichim carbaryl 50% B 7133/B Decis EC 2,5 emulgeerbaar concentr Aventis Cropscie deltamethrin 25 g/l B 7172/B (Verboden) Dipterex trichloorfon Imidan fosmet Pyrethro Bio Spurzut pyrethrinen 36 g/l + piperonylbutoxide 144g/l 8837/B Sevin 480 SC suspensie concentraat Rhône-Poulenc A carbaryl 480 g/l B 8669/B Turex Bacillus thuringiensis Biologisch Undeen stuifpoeder propoxur Pagina 23 van 35

VBC-AVEVE Oliën vloeibaar Aveve vruchtboomcarbolineum (actieve olie) VBC-Sanac Oliën vloeibaar Sanac vruchtboomcarbolineum (anthracee-olie) Xentari WG Biologisch water dispergeerbaar g Valent Bioscienc Bacillus thuringiensis var. aizawai (15 000 I.U. Trichoplusia ni) 9067/B Zolone Flo suspensie concentraat Agro-Plus V fosalone 500 g/l B 7340B + 401/B mangaangebrek Mn Ernst van de ziekte of plaag: 3 De bladeren worden geel, alleen de nervatuur, dit zijn de hoofd- en zijnerven, blijven groen. De koppen groeien niet door. Bij sterk ijzergebrek ontstaan soms ook dode necrotische bladvlekken. Bij erwten ontstaan donkerbruine, iets gezonken plekken. Bij bloemkolen spreekt men van Kwade harten. Komt vooral voor op gronden met een te hoge PH. * er is verschil in rasgevoeligheid * te hoge ph aanhouden * alcalische meststoffen gebruiken * gebruik zure mulch zoals gehakselde varens en coniferenloof * overmatige stalmestgiften vermijden * wateroverlast mijden * grondstructuur verbeteren * ijzermeststof of bladbespuiting uitvoeren * gebruike zure potgrond bij het planten Diverse soortgevoeligheid Mn-sulfaat mangaansulfaat 0,2% + 0,1 % spuitkalk korrelvorm peren spinselbladwespen - bastaardrupsen van eurotoma flaviventris Ernst van de ziekte of plaag: 3 Rupsen eten aan de bladranden of aan het midden van de bladeren. Verschillende generaties per jaar. Bij ernstige schade wordt het gehele blad weggeten, waardoor groeiremming (of afsterving) kan ontstaan. bastaardrupsen afkomstig van perenspinselbladwespen Te bestrijden met eenvoudige middelen op basis van pyrethrine. Eventueel complexere chemische middelen inzetten. Eventueel rupsen vangen met de hand of met een krachtige waterstraal afspuiten. Pagina 24 van 35

Pistal spuitbus Oystershell pyrethrinen 0,25 % (verboden BE) 8802/B (Verboden) Pyrethro Pur Spruzit RTU pyrethrinen 0.045 g/l + koolzaadolie (AC) 8.25 g/l 9391/B vloeibaar vangen (met de hand) Geen opgave opg Bio-Pyretrex pyrethrinen 20 g/l + piperonylbutoxide 225 g/l 9267/B Pyrethro Bio Spurzut pyrethrinen 36 g/l + piperonylbutoxide 144g/l 8837/B Zerox spuitbus Edialux pyrethrinen 0.3 % + piperonylbutoxide 2.4% B 7229/B Zolone Flo suspensie concentraat Agro-Plus V fosalone 500 g/l B 7340B + 401/B peren pokkenziekte Phytoptus piri piri Ernst van de ziekte of plaag: 2 Reeds bij het ontplooien van de bladeren worden geelgroene vlekjes waargenomen aan weerszijden van de hoofdnerf. Het blad zwelt enigszins op zodat er puistjes of pokken ontstaan, vandaar de naam. Deze vlekken verkleuren later meestal rood, daarna bruin en dor. Meestal zijn meerdere bladeren aan de twijg aangetast. Deze bladeren komen uit geïnfecteerde knoppen waarin de perepok mijt heeft overwinterd. Als er enkele bladeren zijn aangetast kan door deze tijdig af te plukken, voordat de bladeren bruin worden en de mijten de pokken hebben verlaten, een goede bestrijding worden verkregen. In het zeer vroege voorjaar bij het zwellen van de knoppen de fruitbomen met vbc behandelen is het meest doeltreffend. Tijdens het seizoen eventueel insecticiden. De meeste milieuvriendelijk middelen zijn ondoeltreffend. Gelukkig heeft deze perengalmijt weinig invloed op de fruitproductie. Fysiologisch snoei, pluk of knip ziek plantendelen weg Sun Spray 7 E emulgeerbaar concentr Protex paraffine olie 850 g/l 6556/B Asepta VBC Pura Oliën emulgeerbaar concentr Asepta actieve olie 763 g/l (vruchtboomcarbolineum) B 5738/B Pagina 25 van 35

Thiodan 35 EC emulgeerbaar concentr Agrevo Belgium endosulfan 350 g/l (* enkel toegelaten onder glas BE) A 6181/B Undeen stuifpoeder propoxur VBC-AVEVE Oliën vloeibaar Aveve vruchtboomcarbolineum (actieve olie) VBC-Sanac Oliën vloeibaar Sanac vruchtboomcarbolineum (anthracee-olie) peren stenigheidsvirus virus Ernst van de ziekte of plaag: 2 De vruchten worden bobbelig en pokdalig. In het vruchtvlees bevinden zich veel dode cellen (steencellen) waardoor de vrucht niet lekker meer is. De symptomen kunnen worden verward met boriumgebrek. Aangetaste vruchten bevinden zich zelden over de gehele boom maar dikwijls slechts aan één tak. Komt het meest voor bij oudere bomen. Het virus wordt dikwijls overgedragen met het enten in de kwekerij. Een bestrijding is er niet. Sommige rassen zijn vatbaarder zoals Doyenné du Comice, Anjou, Laxton s Superb en Winter elis. eem vermeerderingsmateriaal van aangetaste bomen. Diverse soortgevoeligheid Pagina 26 van 35

perenbladvlooien - grote en kleine perenbladvlooien Psylla pyri - Psylla pyricola en Pyslla pyrisuga Ernst van de ziekte of plaag: 2 Psylla pyri, de gewone perenbladvlooi Psylla pyricola, de kleine perenbladvlooi en Pyslla pyrisuga, de grote perenbladvlooi komen voor. De perenbladvlo overwintert als volwassen individu. Reeds zeer vroeg in het jaar wordt dit parasietje actief. Zodra de gemiddelde temperatuur gedurende 2 opeenvolgende dagen boven de 10 C ligt, vindt er een paring plaats en begint de ei-afzetting. Dit gebeurt meestal begin maart. Vanaf april kom je in de aanplant de eerst larvale stadia tegen. Er zijn 5 larvale stadia en per jaar komen 3 tot 4 generaties perenbladvlo tot stand. Het klimaat (voornamelijk de temperatuur) speelt een grote rol in de ontwikkelingssnelheid. Bij een gemiddelde temperatuur van 10 C duurt het voor de perenbladvlo bijna 100 dagen om zijn levenscyclus rond te maken. Bij een gemiddelde temperatuur van 23 C duurt dit echter slechts een maand. De eieren zijn 0,3 mm lang en evolueren van wit over geel tot oranje van kleur. De larve zijn oranjerood tot bruinzwart van kleur. aargelang ze ouder worden, zijn ze minder mobiel en scheiden ze meer honingdauw af. a het 5e larvale stadium vervellen de bladvlooien en zo ontstaat het imago dat bruinzwart van kleur is, gevleugeld en ongeveer 3 mm lang. Wanneer de perenbladvlooien in het voorjaar actief worden, bezetten deze eerst de jonge blaadjes en bloemen. In de zomermaanden worden voornamelijk nieuwe scheuten bezet. Rechtstreekse schade zoals groeiremming en bladmisvorming zijn van minder belang. Veel belangrijker is de schade die ontstaat door de afgescheiden honingdauw en de daarop voorkomende roetdauwschimmels. Deze besmeuren de peren waardoor ze zwart worden. Dit is een schrikbeeld voor vele perentelers. Daarnaast mogen we niet vergeten dat het zuigen van plantensappen virusoverdracht mogelijk maakt en de bloembot voor volgend seizoen verzwakt. Op deze manier loopt dus niet alleen de oogst van het gangbare maar ook van het volgende seizoen gevaar. De oplossing voor perenbladvlobestrijding wordt gevonden in niet méér, maar wel minder en selectief spuiten én in Anthocoris nemoralis, een roofwants die op eigen kracht de perenbladvlo bestrijdt. Ook oorwormen en spinnen eten de perenbladvlooien. Het gebruik van te brede insecticiden moet worden vermeden omdat ze teveel natuurlijke vijanden doden. Difuse 25 WP spuitpoeder Chimac-Agriphar diflubenzuron 25 % 9109/B Difuse 48 SC suspensie concentraat Chimac-Agriphar diflubenzuron 480 g/l 9112/B Dimilin SC-48 suspensie concentraat Aventis Cropscie diflubenzuron 480 g/l 8134/B Mission suspensie concentraat Agrichim diflubenzuron 480 g/l 9200/B Anthocoris Biologisch per 200 stuks Biobest Anthocorus nemoralis Byebye 200 EC Acaricide emulgeerbaar concentr Chimac-Agriphar amitraz 200g/l (*verboden BE) B 9104/B (verboden BE 12/08/04) Forticula auricularia oorwormen Biologisch Pagina 27 van 35

Mitac Acaricide emulgeerbaar concentr Agro-Plus amitraz 200g/l (verboden BE 12/08/04) B 226/P VBC-AVEVE Oliën vloeibaar Aveve vruchtboomcarbolineum (actieve olie) VBC-Sanac Oliën vloeibaar Sanac vruchtboomcarbolineum (anthracee-olie) roetdauwschimmels (algemeen) Fumago Ernst van de ziekte of plaag: 2 Tijdens en/of na een aantasting van de luizen (groene, gele, wolluizen, dopluizen, schildluizen) komt een zwarte schimmellaag voor op de bladeren. Die schimmel ontwikkeld zich op de uitwerpselen van de luizensoort. De roetdauwschimmel remt de bladverrichting en dus ook de groei. Tijdig de bladluizen bestrijden. In kassen mede te bestrijden door Aphelinus abdorminalis sluipwespen. Bayer Pyrethrum emulgeerbaar concentr Bayer piperonylbutoxide 255g/l + pyrethrine 20 g/l (*verboden BE) 8870/B (*verboden BE) Plantschoon voor rozen Biologisch vloeistof voor toepassin Ecostyle organische vetzuren - Pokon Bio- vloeistof voor toepassin Pokon & Chrysal kaliumzouten van vetzuren 3,5 g/l + oleinezuur 3,5 g/l (onder de vorm dan K-zout) 8457/B Pyrethro Pur Spruzit RTU pyrethrinen 0.045 g/l + koolzaadolie (AC) 8.25 g/l 9391/B vloeibaar Urtica brandnetelextract Biologisch vloeibaar Adalia bipunctata Biologisch larven biobest lieveheersbeestjes Okapi emulgeerbaar concentr Zeneca Agro lambda-cyhalothrin 5 g/l + pirimicarb 100 g/l(*verboden L) B 7978/B (Verboden) Orthocide 83 Fungicide stuifpoeder Protex captan 83% A 2805/B Pagina 28 van 35

Pyrethro Bio Spurzut pyrethrinen 36 g/l + piperonylbutoxide 144g/l 8837/B sluipwespen Biologisch per 100 stuks (volwass Biobest Aphelinus abdominalis, Aphidius ervi boriumgebrek bij peren Bo Ernst van de ziekte of plaag: 1 Door gebrek aan het element borium gaan de meeste vruchten misvormen. Binnenin zit de peer vol met bruin vlekjes. De structuur van de vrucht voelt door de dode, bruin cellen onaangenaam aan. De symptomen lijk erg op die van het peren stenigheidsvirus. In erge gevallen kan ook de stam afsterven. Over het algemeen treed ook groeiremming op. Ver een bemesting met borium uit of spuit met een boraatoplossing. Wees echter altijd matig. Boraat Meststof vloeibaar borium (boraat) echte honingzwam, honingpaddestoel Armillaria mellea en soorten Ernst van de ziekte of plaag: 1 Aan het eind van de zomer en aan de herfst zijn aan de stambasis gele paddestoelen waar te nemen die massa s sporen uitstoten. Verder plant de honingzwam zich verder dmv. zogenaamde rhizomorfen. Dit zijn donkerbruine strengen (vergelijkt het een beetje met de wortels van een plant) die zich onder de zieke schors bevinden en zich ook op zieke wortels vestigen. Via de grond groeien ze gemakklijk verder naar omliggende planten. De infectie heeft vooral plaats op plekken waar gerooide bomen hebben gestaan waar dikke wortelresten zijn achtergebleven. Waterzieke percelen bevorderen de uitbreiding. De aangetaste ziek bomen gaan kwijnen en sterven langzaam af. Dit kan jaren duren. De wortels en de stam verteren. Bij geringe aantasting zieke plantendelen wegsnoeien en wonden behandelen met kankerverf. Te zieke planten bij voorkeur rooien tijdens de zomer (minder verspreiding van sporen). De omliggende grond vernieuwen. Indien dit onmogelijk is in een straal van 2 meter rondom de stam de bodem begieten met een oplossing kopersulfaat en gebluste kalk. Diverse zieke plantendelen wegsnoeien tot op het gezonde hout Diverse soortgevoeligheid Fysiologisch bodem- en/of groeiomstandigheden verbeteren Pagina 29 van 35

Bouillie Bordelaise Duclos / Bordeause Pap Duclos Fungicide kopersulfaat 20 % 7459/B spuitpoeder Gardiflor Kankersept Fungicide pasta op waterbasis Asepta koperoxychloride 2 % (verboden BE) 5730/B (*verboden BE) KB Bordeauxe Pap Fungicide spuitpoeder Scotts kopersulfaat 20 % 7216/B fosforgebrek P Ernst van de ziekte of plaag: 1 Er is een tekort aan het element fosfor. De onderkant van de bladeren vertonen een paarsgroene, blauwgroene of donkerrode kleur en hebben een verbrande rand. De groei van de planten valt stil, de bladeren blijven klein, ze bloeien slecht en geven weinig vruchten. Fosfor gebrek komt meer voor op zure gronden, dus bekalken. Veel neerslag of veel beregenen is schadelijk. Hogere bodemtemperatuur nasteven -> bel de weerman :) Een meststof met hoge fosfor (P)-waarde toedienen. Enkele malen spuiten met samengestelde bladmeststof. Landbouwkalk Meststof stuifpoeder bekalken (gebluste kalk) - ph verhogen Magnesiumkalk Meststof korrelvorm bekalken + magnesium - ph verhogen Zeewierkalk Meststof stuifpoeder bekalken + zeewiermineralen - ph verhogen ammoniumfosfaat Meststof korrelvorm P (fosfor) superfosfaat Meststof korrelvorm P (fosfor) Pagina 30 van 35

kaliumgebrek (algemeen) K Ernst van de ziekte of plaag: 1 Bloemen: door gebrek aan kalium is er een slechte bloemzetting. De bloemen zijn dan ondermaats. Bladeren: de bladtoppen kunnen aan de randen verbrand lijken en daardoor een roodbruine verkleuring vertonen. Gebreksziekte. Zorg voor een betere teeltafwisseling. Breng bemesting aan met een hoge K-waarde zoals Patenkali in het voor- of najaar. Eventueel toepassen van een evenwichtige bladbemesting. Patenkali Meststof korrelvorm kali magnesiumgebrek Mg Ernst van de ziekte of plaag: 1 Een gebreksziekte: de plant heeft te kort aan het element magnesium (mg). Aanvankelijk zijn de randen van het blad geelgekleurd. Soms komt ook vergeling tussen de nerven voor. aast de nerven blijven er dan geelgroene randen over. Wanneer het bladgroen wegteert komen andere pigmenten tot uiting: rode, purperen of bruine verkleuring van de bladeren. Komt vaak in te zure gronden, in potgronden, na perioden met veel regen en in containercultuur na veel beregenen - Bij peren wijkt het schadebeeld enigszins af: het blad vertoont hier bruine vlekken die vrij symmetrisch voorkomen - Bij Camellia komen scherp afgetekende bruine plekken tussen de nerven en aan de onderzijde van het blad voor * te hoge of te lage ph aanhouden * ph meten -> bodemonderzoek laten uitvoeren of schaf een ph-meter aan in de Tuinkrant's tuinshop op www.tuinshop.com * zuurhoudende meststoffen gebruiken bij te hoge ph * bekalken bij te lage ph * het gebruik van kalium-houdende meststoffen beperken, een te hoog kaliumgehalte blokkeert de opname van magnesium. * Bladbespuiting uitvoeren bij betrokken weer. * Bij lichte aantasting een samengestelde PK meststof gebruiken met een gehalte aan magnesium + Mg * Bij sterke aantasting 40 gram bitterzout per m² over de bodem uitstrooien of bladbemesting toepassen. * Als bladbespuiting magnesiumsulfaat of bitterzout gebruiken: 200 gram bitterzout oplossen in 10 liter water + enkele druppels zachte zeep aan toevoegen. Om de 2 weken de bespuiting herhalen bitterzout Meststof Meststof korrelvorm meststoffen: met magnesium (gazonmeststoffen) Mg-sulfaat magnesiumsulfaat 2% korrelvorm Pagina 31 van 35

perenroestziekte Gymnosporangium sabinae - Gymnosporangium fuscum Ernst van de ziekte of plaag: 1 Bij peren: Op de bladeren verrijzen in de voorzomer (mei-juni) ronde tot ovale geeloranje tot roodbruine plekjes die aan de onderzijde van het blad een bruin bultje vormen. Bij ernstige aantasting komen diverse plekjes op een blad voor. Zieke bladeren vallen uiteindelijk af. Bij Juniperus: De roestzwammen groeien vooral op de soorten en cultivars van Juniperus communis, sabinae en virgininana. Hun mycelium dringt door tot in de schors van de jenerverbes. In de lente verschijnen op de takken dan bruine tot gele conische gezwellen die hun wintersporen gaan verspreiden naar diverse waardplanten zoals perenbomen (zowel fruit als sierperen), meidoorn, lijsterbes en krentenboompje e.a.. Deze roest gebruikt de Juniperus conifeer als winterwaardplant en de peer als zomergast. De roestziekte treedt de laatste jaren erg op vooral op onbespoten bomen. Perenroest komt zelden in erge mate voor. Rooi en verwijder eventueel Juniperus sabinae of Juniperus virginiana (en cultivars) coniferen in de buurt (tot 500 meter). Enkele bespuitingen met fungicide geeft in juni een redelijke bestrijding. Verder in de lente de gezwellen wegsnijden Exact Fungicide emulsie, olie in water Bayer triadimenol 50 g/l 7544/B rode puistjesziekte - vuur - vuurmeniezwam ectria cinnabarina Ernst van de ziekte of plaag: 1 De meniezwam, vuur of rode puistjesziekte ontleent zijn naam aan de oranjerode sporehoopjes die op afgestorven houtvoorkomen. De saprofytschimmel komt zowel op dood materiaal als levend materiaal voor (wondparasiet). In het laatste geval wordt vanuit een invalspoort, bijvoorbeeld een snoeiwond, bastweefsel van een tak of de stam gedood. Vooral bij verzwakte bomen komt dit vlugger voor. Op de dode (bruin/lichtbruin) schors kan je grote aantallen van helrode puntjes zien. Dit zijn de sporen van deze meniezwam. De jonge stammen of takken sterven af, ze lijken ook in te drogen? De infectie heeft plaats langs schorswonden. Een beginnende aantasting is herkenbaar aan ingezonken plekken op de stamen dikkere takken. De ingezonken plekken zijn vaak ovaal van vormen in het midden zit vaak een snoeiwond of tak. De kleur van de ingezonken bast is bruin verkleurd en het onderliggende hout vertoont ook een bruine verkleuring. Indien de tak dun is kan de aantasting tot afsnoering leiden. Hierdoor sterft de tak af en verwelkt het blad. Dit blad valt na enige tijd af. Op de reeds afgestorven bast zijn in een later stadium tot 2 millimeter brede sporehoopjes zichtbaar. Dit zijn de conidiëndragers van de schimmel. Bij droog weer zijn deze sporehoopjes zalmkleurig, bij vochtig weer verkleuren deze sporehoopjes weer meer naar oranjerood. Het afsterven van de takken en de stamgevolgd door de vorming van de sporehoopjes, wordt in de praktijk ook wel invuren genoemd. Hoe erg een boom wordt aangetast hangt sterk af van de conditie waarin deze boom zich bevindt. Is deze minder bijvoorbeeld na verplanten, dan kan de aantasting ernstig zijn. 1. zorg voor het planten voor een goede humusrijke bodem structuur. Een actief biologische bodem leven houdt bodem parasieten in bedwang. 2. tijdens de winterperiode de ziekte en dode takken wegzagen/wegsnoeien. Het zieke hout niet composteren, mulchen maar verbranden. 3. snoeiwonden afdekken met kankerverf 4. schorsletsels ontstaan door bijvoorbeeld transport, vooraleer uit te pakken of aan te raken begieten of bespuiten met aangepaste middelen. 5. Bij esdoorn, olmen, linde loopt de ziekte ook verder naar het levendige hout. Pagina 32 van 35

Fysiologisch bodem- en/of groeiomstandigheden verbeteren Kankersept Fungicide pasta op waterbasis Asepta koperoxychloride 2 % (verboden BE) 5730/B (*verboden BE) Topsin M PASTA Fungicide paste op waterbasis Certis Europe thiofanaat-methyl 3% B 7096/B vruchtboomkanker - echte ectria galligena 2 sporenvluchten: winter 10-4 en zomer 5-9 Ernst van de ziekte of plaag: 1 Echte vruchtboomkanker is een gevreesde ziekte voor fruitbomen maar komt ook voor bij beuk, populier, eik, peer, appel en berk. Komt ook voor bij peer maar in mindere mate. Kenmerkend zijn de ruwe, bultige gezwellen die op takken ontstaan. abij de ogen van twijgen ontstaan barsten met afschilferende delen schors. Knoppen en jonge twijgen sterven af. De schimmels infecteren de planten via wonden zoals snoeiwonden, vorstscheuren of hagelschade. De sporen kunnen alleen kiemen bij nat weer. De wintersporen verspreiden zich van de herfst tot het voorjaar. De zomersporen vanaf mei. Zorg voor een matige groei. Middelmatig -bemesting toepassing. Zorg voor goede waterhuishouding in de bodem. Geef een extra gift kali. Smeer snoeiwonden in. Kankerwonden met zorg uitsnijden en behandelen met Kankersept, Topsin M pasta edm. Bestrijd tijdig bloed-of schorsluizen die wonden maken en de schimmel verspreiden. Spuitschema: * 1 tot 2 maal na de bladval (gedurende 1 tot 3 weken na de bladval) met koperhoudende middelen * na een hagelslag in de lente en/of zomer met captan of thiofanaat * na de pluk met carbendazim Fysiologisch bodem- en/of groeiomstandigheden verbeteren Agrichim Koperoxychloride Fungicide spuitpoeder Agrichim koperoxychloride 50% 7021/B Asepta Boomwondbalsem Fungicide pasta op waterbasis Asepta polyvinylakylaat 5873/B Belchim Hydro Fungicide water dispergeerbaar g Belchim koperoxychloride 50% 9271/B Hermoo Koperhydroxide 50% Fungicide water dispergeerbaar g Hermoo koperhydroxide 50% 8825/B Pagina 33 van 35