UvA-DARE (Digital Academic Repository) Dr. Tobie Goedewaagen (1895-1980): een leven lang nationaal-socialist van Berkel, A.B. Link to publication Citation for published version (APA): van Berkel, A. B. (2012). Dr. Tobie Goedewaagen (1895-1980): een leven lang nationaal-socialist Amsterdam: Dikus Waanders General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: http://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible. UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (http://dare.uva.nl) Download date: 23 Jul 2017
INHOUDSOPGAVE Hoofdstuk 1 1895-1915 DE INTELLECTUEEL Prolog im Himmel... 11 De familie Goedewaagen... 18 Het succes van de Incasso-Bank... 21 Cornelis Tobie en Anna... 24 Het beste jongetje van de klas... 27 De gesjeesde student...33 Hoofdstuk 2 1916-1923 DE KUNSTENAAR De wijsgeer ontwaakt... 38 Een kunstenaarsgezin in Blaricum... 44 Het adagium van Thorbecke... 48 Het dichtersleven afgesneden... 52 Hoofdstuk 3 1923-1934 DE FILOSOOF De man die in de discussies domineerde... 58 Privaatdocent aan de Universiteit Utrecht... 63 Kritiek op het criticisme... 67 Titanismus des Gefühls: Goedewaagens filosofisch systeem... 73 Afgewezen door de wetenschap... 78 Wijsgerige wraak op Ovink... 83 Het streven tot filosofische synthese... 88 Hoofdstuk 4 1934-1939 DE IDEOLOOG De wortels van Goedewaagens cultuurracisme... 93 Politiek debuut... 99 Lid van de Nationaal-Socialistische Beweging... 107 Visioen van een nieuw tijdperk in de wereldgeschiedenis... 113 Abrupt vertrek uit filosofische kringen...120 Journalist bij weekblad De Waag... 126 7
Hoofdstuk 5 1940 DE PERSLEIDER Unsere lieben Feinde... 143 De wittebroodsweken van Arthur Seyss-Inquart... 149 Meikever tussen Mussert en Seyss-Inquart...156 Voorzitter van de Raad van Voorlichting der Nederlandsche Pers... 161 De nazificatie van de Nederlandse samenleving...165 Persleider van de NSB... 170 De politieke macht van Geerto Snijder en zijn Cultuurkring... 172 Hoofdstuk 6 1940-1943 DE SECRETARIS-GENERAAL Het departement van Volksvoorlichting en Kunsten... 177 Collaborateur in het College van Secretarissen-Generaal...186 De werksfeer op het departement... 190 Volksvoorlichting: omroep, pers en film... 197 Incidentele propaganda... 200 De Nederlandsche Omroep... 203 De Filmcontrole... 208 Journalistenbesluit... 212 De verlokkingen van Arie Meijer-Schwencke... 216 De nieuwe stijl voor journalisten... 219 Op tournee naar Duitsland en Italië... 222 Gekweld door gezagsproblemen en pesterijen... 225 Hoofdstuk 7 1940-1943 DE CULTUURMINNAAR Overheid en kunst vóór 1940... 229 Goedewaagens cultuurpolitiek in vijf taken... 233 Steun... 235 Stimulering... 238 Zuivering... 245 Ordening... 247 Beschouwing...249 Hoogleraar in Leiden... 253 De plannen voor de Kultuurkamer... 258 De plechtige inwijding van de Kultuurkamer... 275 8
Hoofdstuk 8 1940-1943 DE POLITICUS Secretaris-generaal Fritz Schmidt... 282 Op bezoek bij Goebbels Reichsministerium für Volksaufklärung und Propaganda... 287 Goedewaagens cultuurracisme in zijn cultuurpolitiek... 290 Snijders bemoeizucht met het cultuurbeleid... 300 Begunstigend Lid van de Nederlandsche SS... 303 Het ontslag van een NSB ambtenaar... 307 Het conflict met Mussert... 310 De politieke weg naar eervol ontslag... 318 Hoofdstuk 9 1943-1952 DE GEVANGENE Gewoon hoogleraar in Utrecht... 335 Het SS-huwelijk van Janna Goedewaagen... 339 Dolle Dinsdag... 343 Hernieuwd dichterschap... 347 Arrestatie en opsluiting... 350 Het proces Goedewaagen... 358 Getouwtrek om de bibliotheek... 368 In dienst van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie... 370 Hoofdstuk 10 1952-1956 DE EMIGRANT Gratie en vrijlating... 378 De erfenis van Goedewaagens cultuurpolitiek... 383 Onder toezicht... 390 Holland... 396 Het pseudoniem Theodor Meursen... 404 Emigratieplannen... 411 Leraar op een Haagse avondschool... 419 Hoofdstuk 11 1956-1966 DE REVISIONIST De Holländische Professor... 423 De vrije geloofsgemeenschappen en het nationaal-socialisme... 424 Rechts-extreme Dichtertreffen en Kulturtage... 430 Freie Akademie... 441 9
Gut und Böse: de omkering van het kwaad... 448 Gut und Böse. Zur dialektik der Werte... 449 Geen rehabilitatie... 456 Hoofdstuk 12 1966-1980 DE NATIONAAL-SOCIALIST Deutsche Unitarier Religionsgemeinschaft...460 Unitarische Akademie... 464 Twee miskende genieën... 468 Academische ambities en erkenning... 475 Hegel und der Pantheismus... 477 Het journalistieke broddelwerk van Kentering... 479 Het gelijk van SS-Genootschap De Wende... 483 De laatste jaren... 487 Aufruf der Religion, Grundriss der Religionsphilosophie... 493 SLOTBESCHOUWING Moraliserende geschiedschrijving of aandacht voor motieven?... 496 Het karakter van Dr. Tobie Goedewaagen... 500 Het nationaal-socialisme als beschavingsideaal... 502 Collaborerende intellectuelen in vergelijkend perspectief... 505 Het vraagstuk van het naoorlogse cultuurbeleid... 513 SAMENVATTING... 517 ZUSAMMENFASSUNG... 523 INTERVIEWS... 529 BRONNEN... 530 DAGBLADEN EN PERIODIEKEN VOOR 1980... 533 Dagbladen... 533 Periodieken... 533 BIBLIOGRAFIE DR. TOBIE GOEDEWAAGEN... 534 BIBLIOGRAFIE... 546 REGISTER...561 MET DANK AAN... 573 COLOFON... 574 10