JUNI 2017 NUMMER 1082 JAARGANG 94 Ouderlingen blad voor Pastoraat en Gemeenteopbouw Thema: Pastoraat en werk
RICHARD VISSINGA redactioneel Begin mei heeft de Protestantse Gemeente Enschede opnieuw een mijlpaal in haar bestaan geslagen. Ruim anderhalf jaar geleden nam ze haar intrek in één van de vijf grote kerkgebouwen, die een grondige vernieuwbouwing onderging, getooid is met de nieuwe naam Ontmoetingskerk en zo voor de komende decennia tot huis kan dienen voor de gemeente en haar omgeving. En nu heeft in de vergadering van april de Algemene Kerkenraad besloten om de vijf nog resterende wijkkerkenraden op te heffen en ambtsdragers benoemd van de nieuwe kerkenraad. Sinds 1 mei jl. is de Protestantse Gemeente Enschede niet langer een in wijkgemeenten ingedeelde gemeente. In de kerkdienst van 7 mei is afscheid genomen van zesendertig ambtsdragers en zijn voor de kerkenraad van de Ontmoetingskerk vier diakenen in het ambt bevestigd, vier ouderlingen en vier ouderlingen-kerkrentmeester. Wie een beetje thuis is in het kerkelijk bedrijf weet wat zo n grondige reorganisatie in de gemeente allemaal kan oproepen, van vurig verlangen tot hartgrondig verzet. De weerstanden zijn Enschede niet bespaard gebleven. De operatie is niet alleen uitgevoerd omdat de kerkrentmeesters bleven beklemtonen hoe noodzakelijk het was om de financiën op orde te krijgen en weer zwarte cijfers te kunnen schrijven. Maar vooral omdat bij niet weinigen het besef leefde, dat we elkaar als leden van de gemeente nodig hadden en hebben om op eigentijdse wijze gehoor te kunnen geven aan onze roeping, namelijk om gemeente van onze Heer Jezus Christus te zijn. Met veel enthousiasme, elan en inspiratie is sinds de inhuizing in het nieuwe kerkgebouw gebouwd aan een gemeente die zich vandaag uitstrekt naar de toekomst. En die naar wegen zoekt om ook voor haar omgeving van betekenis te zijn. Er zijn in de afgelopen tijd veel nieuwe activiteiten opgezet, die alleen in gezamenlijkheid uitgevoerd kunnen worden. Veel gemeenteleden laten zich daarbij betrekken. Op werkdagen is de kerk van 10 tot 4 uur open en bieden gastheren en gastdames koffie, thee en een luisterend oor. Op de eerste en de derde woensdag van de maand zijn er noabermaaltijden waarbij voor 2 euro een uitstekende maaltijd wordt geserveerd met veel kans op boeiende ontmoetingen met mensen van buiten en van binnen de kerk. Bij het maandelijkse Broodje Bezinning staat tijdens een lunch een groep van zo n 15 personen stil bij wat één van hen ter bezinning aanreikt. Ons prachtige kerkgebouw met een kerkzaal die gekenmerkt wordt door open heiligheid biedt een onderkomen voor tal van ontmoetingen. Zoals van de Turkse Stichting Ebru, die probeert mensen van verschillende achtergrond samen te brengen. En van de Bruggenbouwers, een groep religieuze leiders uit Enschede (islamitisch, joods, hindoe, christen, humanist) die samen komen om de verschillen te verbinden en op te komen voor elkaar waar nodig en bij concrete kleine en grote, nare en mooie gebeurtenissen. En zo is er nog veel meer te noemen. Af en toe licht even de betekenis op van de woorden die Jezus gebruikt om de gemeente mee te typeren: zout en licht. Ouderlingen blad voor Pastoraat en Gemeenteopbouw 2
2 redactioneel 27 boeken 6 32 prikbord in dit nummer 28 14 4 Pastoraat en werk ter inleiding Wat komt in dit themanummer aan de orde? Over werk of juist het ontbreken ervan. Over betaald of juist onbetaald werk. Over waardering en zingeving GERRY KRAMER-HASSELAAR 6 Bid en werk? Over werken in de tijd van de Bijbel en nu Wat heeft de Bijbel te zeggen over werk? En kunnen wij iets leren van de bijbelse visie van toen? RUDY VAN MOERE 10 Mooi werk Het boek Mooi werk van Ben Tiggelaar besproken ROELOF DE WIT 14 Bid- en Dankdag voor Gewas en Arbeid Kerkelijke tradities en contexten geven op verschillende wijzen invulling aan Bid- en Dankdag MAARTJE WILDEMAN 18 Op zoek naar betaald werk, op zoek naar zin In tijden van werkloosheid en arbeidsmarkthervormingen nadenken over werk en zingeving TRINUS HOEKSTRA 23 Het roer om Twee interviews met mensen die al dan niet noodgedwongen hun roer omgooiden ERICA HOEBE-DE WAARD EN ROELOF DE WIT 28 In gesprek over werk Werk(loosheid) komt in het pastorale contact vaak ter sprake hoe luisteren en reageren? hoe met geloof in verband te brengen? GERRY KRAMER-HASSELAAR THEMA: VOOR ELKE DAG volgend nummer De redactieleden reiken in dit zomernummer teksten en beelden aan rond woorden uit de Bijbel en uit het leven: danken, ziekte, vergeving en verzoening, verdriet, vertrouwen, zorg voor de wereld, rust en ruimte. 3 Juni 2017 nummer 1082 Jaargang 94
Werken speelt een belangrijke rol in het dagelijks leven. Of het nu gaat om een betaalde baan, vrijwilligerswerk of zorgarbeid: bijna iedereen verricht wel een of andere vorm van werk. Geen wonder dat het daar in gesprekken vaak over gaat. Pastoraat en werk Ter inleiding GERRY KRAMER-HASSELAAR Mw. drs. G. Kramer-Hasselaar is bezoekmedewerkster in de kerk en psychologe. Zij is lid van de redactie van Ouderlingenblad Wat doe je voor werk? Deze vraag stellen we al snel als we met iemand kennismaken. We zijn benieuwd welke bezigheden de ander in het dagelijks leven heeft. Ook in de omgang met bekenden komt het werk vaak ter sprake. Als je aan iemand vraagt hoe het gaat, luidt het antwoord in veel gevallen: Druk. Daarna volgt een toelichting over de diverse bezigheden. Dat het dagelijks werk een belangrijke plaats in onze gesprekken inneemt, is niet zo vreemd. We zijn er immers een groot deel van onze tijd mee bezig. In het werk doen we allerlei ervaringen op: plezierige en moeilijke. Het is fijn om deze met elkaar te kunnen delen. Verschillende vormen van werk Als er over werk gesproken wordt, gaat het meestal in de eerste plaats over betaald werk. Andere vormen van werk worden ten onrechte vaak niet voor vol aangezien. Sommigen zijn van mening dat je pas meetelt als je in je eigen levensonderhoud voorziet en persoonlijk belasting betaalt. Vrijwilligerswerk en zorgarbeid worden helaas nog steeds ondergewaardeerd. Terwijl deze vormen van werk ook een essentiële bijdrage leveren aan de samenleving. De laatste jaren is er gelukkig wel meer aandacht gekomen voor onbetaalde vormen van arbeid. De sociale en maatschappelijke betekenis van vrijwilligerswerk worden vaker benoemd, mede door de komst van de participatiewet. Door vrijwilligerswerk te doen ontmoet je anderen, doe je mee in een geheel, lever je een bijdrage aan zorg voor anderen of voor de natuur. Het wrange is dat deze toegenomen aandacht voor vrijwilligerswerk pas opgekomen is toen het gebruikt werd om te bezuinigen. In dit themanummer gaan we uit van de intrinsieke waarde van alle vormen van werk, betaald en onbetaald. Daarbij hanteren we een ruime omschrijving van werk als het verrichten van taken, doelgerichte bezigheden, zelfgekozen, uit noodzaak of als antwoord op een opdracht. Meer aandacht ook voor onbetaalde vormen van werk Gemis aan betaald werk Het betaalde werk is scheef verdeeld. Mensen met een baan krijgen het steeds drukker op hun werk. Alles moet zo efficiënt mogelijk. Bovendien is het vaak verplicht om extra cursussen te volgen. Verschillende mensen lopen door de toegenomen prestatiedruk in hun werk een burn-out op. Aan de andere kant zijn er mensen die graag een Ouderlingen blad voor Pastoraat en Gemeenteopbouw 4
baan zouden willen hebben. Ze solliciteren wat af, maar iedere keer ontvangen ze afwijzingen. Het aantal belangstellenden voor een vacature is meestal zo groot, dat je er echt uit moet springen om aangenomen te worden. Als het maar niet lukt om een baan te vinden, kan dat iemands zelfvertrouwen sterk doen afnemen. Geloof en werk Ook in het pastoraal bezoekwerk komt het werk vaak ter sprake. Mensen vertellen graag over hun dagelijkse bezigheden. Voor de één is dat een baan, voor de ander vrijwilligerswerk of mantelzorg. Sommigen doen hun werk met veel plezier en enthousiasme, anderen zitten met vragen of tobben ermee. In een pastoraal gesprek kunnen al deze gevoelens een plaats krijgen. Ook de rol van het geloof kan ter sprake komen. Het dagelijks werk kan bepaalde geloofsvragen oproepen. Zoals: Wat zou God van mij vragen in deze situatie? of Hoe kan ik Hem en mijn naaste in mijn werk het beste dienen? Het is fijn als je in een pastoraal gesprek samen op deze vragen kunt ingaan. Daarnaast kan het geloof kracht en bemoediging geven in een moeilijke situatie. In het pastoraat kun je, in overleg, samen bidden of iets uit de Bijbel lezen. Het geloof hoeft niet altijd een expliciete plaats te krijgen in een pastoraal gesprek. Luisteren, er zijn, meeleven kunnen ook al voldoende betekenen. In de verbondenheid met elkaar kan de verbondenheid met God op de achtergrond meeklinken. Wat voor de één fijn is en voldoening geeft, is voor de ander een last Langdurige gezondheidsproblemen kunnen ook een belemmering vormen om mee te doen in het betaalde werk. Het kost moeite om daar erkenning voor te krijgen. Aan een verklaring van gedeeltelijke of volledige arbeidsongeschiktheid gaat vaak een lange weg vooraf. Het ondergaan van keuringen, het invullen van formulieren en het overleggen met instanties geven veel extra belasting naast de gezondheidsklachten. Themanummer In dit themanummer komen verschillende onderwerpen rond pastoraat en werk aan de orde. Zoals: Wat lezen we in de Bijbel over arbeid? Wat maakt werk zinvol? Welke ontwikkelingen zijn er in onze tijd rond werkvoorziening en uitkeringen? Hoe kunnen we een eigentijdse invulling geven aan biddag en dankdag? Wat zijn aandachtspunten in pastorale gesprekken over werk? Daarnaast komen twee mensen aan het woord die op werkgebied het roer hebben omgegooid. We wensen u met dit themanummer veel inspiratie bij uw dagelijks werk, bij de omgang met elkaar, en bij uw pastorale bezoeken! Wie over het thema verder wil lezen kan terecht op onze website. 5 Juni 2017 nummer 1082 Jaargang 94