Samenvatting Masterplan TU/e Science Park

Samenvatting Masterplan TU/e Science Park

Inhoudsopgave Deze brochure is een samenvatting van het Masterplan TU/e Science Park en is onderverdeeld in verschillende delen: Blik op de toekomst: TU/e Science Park pag. 5 Functies TU/e Science Park: studeren, wonen en ondernemen in het groen pag. 6 TU/e Science Park: detail plattegrond anno 2020 pag. 12 Ontwerpprincipes van het Masterplan pag. 14 Planning van de bouwprojecten pag. 20 Overzichtsfoto campus anno 2010 versus TU/e Science Park 2020 pag. 22 Voorwoord De wereld staat voor grote uitdagingen op het gebied van energie, klimaat, gezondheid, veiligheid, duurzaamheid, mobiliteit en communicatie. Nieuwe technologische concepten zijn nodig om deze uitdagingen het hoofd te kunnen bieden. Bedrijven, kennisinstellingen en overheden spannen zich samen in om deze concepten tot stand te brengen. De Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) bereidt zich voor op de toekomst en heeft hiervoor een Strategisch Plan TU/e 2020 opgesteld. Een belangrijk speerpunt uit het plan is de ontwikkeling van de campus tot een TU/e Science Park van nationaal belang en internationale allure. De TU/e stelt haar campus - die van oorsprong redelijk gesloten en monofunctioneel is - open voor maatschappelijke partners en andere gebruikers. Met de komst van startende hightech bedrijven, onderzoeksinstituten, een technische hogeschool en woningen spreken we niet meer over een universiteitscampus, maar over een Science Park. Om de transformatie naar een Science Park ruimtelijk vorm te geven is het Masterplan TU/e Science Park opgesteld. Het Masterplan is niet een ontwerp voor een nieuwe campus, maar een uitbreiding van de huidige, modernistische campus die stamt uit de jaren 50 en 60. Deze brochure is een beknopte versie van het Masterplan, bedoeld voor eenieder die hierin is geïnteresseerd. Met trots en plezier kijk ik uit naar de toekomst van het TU/e Science Park: een vooraanstaande en inspirerende broedplaats voor innovatie! Dr.ir. Arno Peels Voorzitter College van Bestuur 2 3

Blik op de toekomst: TU/e Science Park Broedplaats voor innovatie Het TU/e Science Park is een unieke broedplaats voor technische innovatie, wetenschap en onderwijs. Op het TU/e Science Park ontmoeten studenten, onderzoekers en ondernemers elkaar en werken zij samen op het gebied van de belangrijke maatschappelijke thema s Energy, Smart Mobility en Health. Het is een open en groen terrein met de sfeer en uitstraling van een stadspark, waar mensen kunnen werken, studeren, ondernemen, wonen, sporten en recreëren. Inner city campus met outer city kwaliteiten Doorgaans liggen groene, ruim opgezette campussen aan de rand van of ver buiten een stad. Ten tijde van de bouw van de TU/e-campus bevond het groene Dommeldal zich aan de rand van Eindhoven, maar tegenwoordig ligt het midden in de stad. De combinatie van een groene, ruime campus in de nabijheid van het stadscentrum is uniek: een inner city campus met outer city kwaliteiten. TU/e als Living Lab De TU/e Strategic Areas Energy, Smart Mobility en Health zijn van essentieel belang voor het verduurzamen van onze samenleving. Om innovaties op deze gebieden in de praktijk vorm te geven, te testen en verder te ontwikkelen wordt de campus een Living Lab : een laboratorium waarin onderzoekers en studenten in samenwerking met het bedrijfsleven de oplossingen van morgen vandaag al in de praktijk brengen. De campus wordt een internationaal vermaarde broedplaats van duurzame innovaties die nog meer getalenteerde studenten en interessante bedrijven aantrekt. TU/e Science Park NS station Centrum De centrale ligging (midden in Brainport regio Eindhoven, hét technologisch hart van Nederland en op loopafstand van de binnenstad en het centraal station) en de uitstekende bereikbaarheid maken het TU/e Science Park een aantrekkelijke ontmoetingsplaats voor studenten, onderzoekers en ondernemers. Meer dan alleen een universiteitsterrein De universiteit wil zichtbaar maken dat het TU/e Science Park niet alleen een universiteitsterrein is, maar ook de thuisbasis voor veel andere partijen. Zo biedt het TU/e Science Park ook kansen en huisvestingsmogelijkheden voor startende ondernemers en onderzoeksinstituten, een apart gedeelte voor technisch hoger beroepsonderwijs en voorziet het in woningen voor campusgebruikers. Dommel High Tech Campus Dommel Tongelreep Kruisbestuiving door sociaal netwerk De inrichting van het TU/e Science Park onderschrijft en versterkt de reputatie van de TU/e als beste samenwerkende universiteit van Nederland. De faculteiten van de TU/e liggen compact en centraal rondom de Groene Loper, een groene wandel- en verblijfszone tussen de universiteitsgebouwen. Hierdoor wordt meer ruimte gecreëerd voor de andere deelgebieden bedrijven, woningen en hoger beroepsonderwijs. De stedenbouwkundige inbedding van de deelgebieden op het terrein zorgt voor een onderlinge verweven- en verbondenheid. Elk deelgebied is ontworpen rondom een hoogbouw en alle gebouwen worden onderling verbonden door loopbruggen. Daarnaast zorgt het delen van onderzoeks-, congres-, sport- en horecafaciliteiten voor een sociaal netwerk dat kruisbestuiving tussen student, onderzoeker en ondernemer stimuleert. A2 4 5

Functies TU/e Science Park Studeren, wonen en ondernemen in het groen Deelgebieden TU/e Science Park TU/e Fontys Woningen Bedrijven Instituten en derden P Parkeren Onze Lieve Vrouwestraat Sportcentrum TU/e Het TU/e Science Park kent vijf deelgebieden: Compacte universiteitscampus TU/e (faculteiten en diensten) Minicampus technisch hoger beroepsonderwijs Fontys Woningen Bedrijven en instituten Dommeldal; groene zone van rivier de Dommel die doorloopt naar de stad, waarin o.a. het sportcentrum, café en filmhuis de Zwarte Doos en het Auditorium liggen. John F. Kennedylaan Den Dolech P De Lampendriessen Het Veken De Zaale De Lismortel Het Eeuwsel P De Lismortel De Rondom Horsten P De Zaale Insulindelaan De faculteiten en diensten van de TU/e liggen compact en centraal rondom de Groene Loper. Door de centrale en compacte indeling wordt meer ruimte gecreëerd voor de andere deelgebieden bedrijven, woningen en technisch hoger beroepsonderwijs. De stedenbouwkundige inbedding van de deelgebieden op het terrein zorgt voor een onderlinge verweven- en verbondenheid. Elk deelgebied is ontworpen als een ensemble rondom een hoogbouw en alle gebouwen worden onderling verbonden door het bestaande loopbruggen systeem. Ook biedt het TU/e Science Park uitstekende sportfaciliteiten voor alle campusgebruikers. Aan de noordkant van het terrein ligt het sportcentrum van de TU/e. Het sportcentrum heeft de meest uitgebreide sportfaciliteiten van alle Nederlandse universiteiten en biedt campusgebruikers mogelijkheden op het gebied van sportbeoefening, recreatie, gezondheid en ontspanning. De Wielen De Rondom Het TU/e Science Park heeft drie hoofdfuncties: studeren, wonen en ondernemen. Uitgangspunt is dat het delen van kennis en voorzieningen voor alle gebruikers tot meerwaarde leidt. Professor Doctor Dorgelolaan 6 7

Foto: uitzicht op de compacte universiteitscampus TU/e Studeren Impressie uit het Masterplan: minicampus Fontys Compacte universiteitscampus TU/e In 2006 is, voorafgaand aan het Masterplan, het Huisvestingsplan Campus 2020 opgesteld. Hierin is een plan opgesteld voor een grondige modernisering van het gebouwencomplex van de universiteit. Het plan voorziet in een compacte campus, waarbij de universiteit zich op een kleinere voetprint huisvest. Alle faculteiten liggen rondom een centraal, groen en autovrij gebied: de Groene Loper. Een aantal faculteiten krijgt hierdoor nieuwe huisvesting. Daarnaast komt er een centrale studievoorziening, waarin de universiteitsbibliotheek een prominente plaats krijgt. Vier grote bouwprojecten en de Groene Loper Om tot een compacte campus te komen worden vier grote, onafhankelijke bouwprojecten in een vooraf gedefinieerde volgorde uitgevoerd. Het laatste project wordt voltooid in 2020. In drie van de vier bouwprojecten worden bestaande gebouwen hergebruikt. Dit zijn de gebouwen uit de eerste twee bouwronden van de campus, ontworpen met een uitgesproken industrieel karakter. Project 1 betreft de verbouwing en uitbreiding van de W-Hal. Het nieuwe gebouw met de nieuwe naam MetaForum is in 2012 opgeleverd. Project 2 betreft de nieuwbouw voor de faculteiten Electrical Engineering en Technische Natuurkunde. Hierna volgen nog de renovatie van het Hoofdgebouw (project 3) en Gemini, het voormalige W-Hoog en W-Laag (project 4). Tot slot wordt het landschapsontwerp voor de Groene Loper in twee fasen - samen met de eerste twee projecten - gerealiseerd. Het ontwerp voor de Groene Loper (met name de materialisering zoals verlichting en straatmeubilair) is ook richtinggevend voor de (her)inrichting van het gehele Science Park. Minicampus technisch hoger beroepsonderwijs Fontys Hogescholen Om de samenwerking binnen het hoger technisch onderwijs in de regio te versterken, biedt het TU/e Science Park ook vestigingsmogelijkheden voor alle technische opleidingen van Fontys Hogescholen. Fontys krijgt een eigen minicampus op het TU/e Science Park. Het complex neemt het al bestaande gebouw van Fontys in zich op en bestaat verder uit een hoogbouw en een grote laagbouw die een belangrijke rol speelt in de ruimtelijke hoofdstructuur van de campus. Met 34.000 vierkante meter vloeroppervlak is het geschikt voor ongeveer vijfduizend studenten en medewerkers. De gebouwen worden met loopbruggen onderling verbonden en sluiten aan op het loopbruggenstelsel van de universiteit. 8 9

Impressie uit het Masterplan: uitzicht op studententoren en studentendorp Wonen Ondernemen Impressie uit het Masterplan: geschakelde bedrijvenpaviljoens Studententoren en studentendorp Het woongedeelte op het TU/e Science Park aan de noordzijde van het terrein bestaat uit twee verschillende elementen: een hoogbouw en een laagbouw vormgegeven als studentendorp. De hoogbouw bevat naast studentenwoningen ook woningen voor andere campusgebruikers. Het studentendorp bestaat uit twee velden van een aantal rijen aaneengeschakelde maisonnettes met elk een eigen voordeur; één veld aan de oostzijde en één veld aan de westzijde van de hoogbouw. Ieder veld is voorzien van een centrale collectieve buitenruimte. De woningen hebben een zeer smalle plattegrond en bestaan uit twee verdiepingen (het maisonnette type), elk voorzien van eigen keuken, sanitair en een dakterras. De woningen worden individueel ontsloten via de kleine straatjes van het dorp. In het westelijke veld van het studentendorp komt ook de nieuwe huisvestingslocatie voor kinderdagverblijf de TUimelaar. Bedrijventerrein In navolging van het succes van de bedrijfsverzamelgebouwen Twinning Center en Catalyst, wordt een apart deelgebied voor huisvesting van bedrijven ingericht. Het bedrijventerrein bestaat uit een aantal gebouwen voor startende bedrijven in wetenschap, techniek en innovatie. Ondernemers kunnen hier een ruimte huren, van een bureau tot een gehele etage. De gebouwen zijn voorzien van gezamenlijke functies als vergaderruimtes, laboratoria en werkplaatsen. Door de ligging van het bedrijventerrein aan de oostzijde van het TU/e Science Park in een dicht beboste zone wordt een inspirerende werkruimte midden in het groen gecreëerd. Het complex bestaat uit een reeks geschakelde paviljoens en een hoogbouw. De hoogbouw markeert het centrum van het gebied: een groene collectieve ruimte rondom een grote waterpartij, die ruimte biedt voor ontspanning en kleine evenementen. Alle gebouwen worden onderling verbonden door loopbruggen. Institutenzone Een aparte institutenzone biedt ruimte voor een aantal wetenschaps- en techniekinstituten, zoals FOM-instituut DIFFER. Ook de institutenzone is met loopbruggen verbonden aan het universiteitsterrein aan de westkant en het bedrijventerrein aan de oostkant en vormt een inhoudelijke en fysieke verbinding tussen de twee gebieden. Focus op Energy De TU/e richt haar onderwijs en onderzoek op de maatschappelijke thema s Energy, Smart Mobility en Health. Op deze gebieden genereert de universiteit gedreven studenten en onderzoekers die van waardevolle betekenis zijn voor het bedrijfsleven. De komst van FOM-instituut DIFFER (Dutch Institute for Fundamental Energy Research) zorgt voor een focus op het gebied Energy. Hiermee is een belangrijke basis gelegd voor een interessante werkomgeving voor energiegerelateerde bedrijven en instituten. 10 11

TU/e Science Park Detail plattegrond anno 2020 12 13

Ontwerpprincipes van het Masterplan Cultureel erfgoed Het Masterplan bouwt voort op kwaliteiten van de bestaande campus, geïnterpreteerd naar de maatstaven van de tegenwoordige tijd. Bijzonder aan de campus is dat de architectuur in samenhang met het landschap is bedacht. Van groot naar klein, in landschap en architectuur, is het geheel systematisch ontworpen. Het Masterplan hanteert een aantal ontwerpprincipes dat met de eerdergenoemde thema s van doen heeft. Op de volgende bladzijden worden vijf ontwerpprincipes kort behandeld: cultureel erfgoed, campus als stadspark, hightech uitstraling, hoogbouw ensemble en loopbruggen als sociaal DNA van het TU/e Science Park. Steeds staat de eenheid van het Science Park centraal. De TU/e-campus heeft een bijzondere ontstaansgeschiedenis. Het complex is gebouwd vanuit een consistente en consequent doorgevoerde visie op de functionele, stedenbouwkundige en architectonische opzet. Kort samengevat bestaat de campus uit solitaire, alzijdige gebouwen van staal en glas in een open landschap. De stedenbouwkundige compositie wordt wel eens gekarakteriseerd als een 3d Mondriaan : soms zijn de gebouwen laag en plat, dan weer hoog en smal. De kantoren werden ondergebracht in hoogbouwschijven, de zware laboratoria in laagbouwhallen. De architect van de eerste bouwfase van de TU/e-campus (toen nog Technische Hogeschool Eindhoven), de heer Van Embden, verklaarde in een toelichting op het schetsontwerp in 1957 uit een inspiratiebron te putten: Het is de bedoeling dat de behuizing van de Technische Hogeschool straks vrijelijk en zelfs met nadruk haar industriële afkomst zal tonen en docenten en studenten een milieu zal bieden dat verwant is met een wellicht wat geïdealiseerd fabriekscomplex. Het Masterplan gaat uit van de kwaliteit van de bestaande architectuur, maar komt ook tegemoet aan de wens om een nieuwe bouwfase een eigentijdse uitdrukkingsvorm te geven. De uitdaging voor het architectonisch ontwerp van het TU/e Science Park is daarmee tweeledig: het tegelijkertijd voortbouwen op en rekenschap geven van het architectonisch erfgoed en daarnaast het markeren van een nieuw tijdperk in de architectuur. 14 15

Campus als stadspark Hightech uitstraling TU/e Science Park Karpendonkse Plas IJzeren Man Het TU/e Science Park wordt een stadspark, groen met een publiek karakter. De locatie van de campus in het Dommeldal maakt het mogelijk om het concept van een groene campus te koppelen aan de nabijheid van het stadscentrum. Een inner city campus met outer city kwaliteiten. De TU/e creëert hiermee op het Science Park ook een inspirerende werkomgeving voor andere partijen. Van oorsprong kan het campuslandschap onderverdeeld worden in twee delen: de natuurlijke krans rondom de campus (waaronder het groene Dommeldal) en het gecultiveerde landschap als kern. Tot de kern behoren naast zorgvuldig ontworpen tuinen en waterpartijen ook de parkeerterreinen. Echter, om de landschappelijke kwaliteiten van de campus zo veel mogelijk uit te buiten moet zo min mogelijk in het zicht op het maaiveld geparkeerd worden. De ambitie om een stadspark te creëren maakt het noodzakelijk om blik plaats te laten maken voor een groen parklandschap. Het Masterplan stelt een architectuur voor van doorzichtige vliesgevels met een hightech uitstraling. Deze hightech architectuur sluit goed aan bij de bestaande architectuur met een meer industrieel karakter. Het voorgestelde beeld is een groen parklandschap met daarin scherpe, glazen volumes. De hightech uitstraling dient echter niet alleen als decor, maar de techniek moet daadwerkelijk in dienst staan van duurzaamheid. Zo geven de gevels van de gebouwen op het TU/e Science Park uitdrukking aan de aanwezige expertise op de campus. Ook de nieuwe gebouwen worden in samenhang met het landschap ontworpen. Een gebouw wordt altijd in aansluiting met het landschap vorm gegeven. Of een gebouw nu op kolommen staat, op een verhoogde plint of juist verdiept ligt, er is altijd sprake van een expliciet ontworpen overgang van hightech gebouw naar het groene landschap. NS Station Centrum Dommel 16 17

Hoogbouw ensemble Loopbruggen als sociaal DNA De TU/e-campus kent vanuit haar vroege historie een kenmerkend hoogbouw ensemble dat een diagonaal vormt, parallel aan de loop van de Dommel. Een belangrijke eigenschap van hoogbouw is dat het stedenbouwkundige hiërarchie aanbrengt. Om ervoor te zorgen dat de campus als een geheel wordt ervaren, is het van belang om het zwaartepunt van het terrein, dat nu dankzij de drie huidige hoogbouw accenten westelijk gelegen is, meer naar het midden te verleggen. Door in het midden en het oosten van het terrein een aantal nieuwe hoge gebouwen te plaatsen, wordt het TU/e Science Park als het ware opgespannen tussen deze focuspunten. Het TU/e Science Park bestaat in feite uit twee maaivelden (niveaus). Naast het openbare parklandschap zorgt het stelsel van loopbruggen tussen de verschillende gebouwen voor een verbinding en structuur van collectieve binnenruimtes. Dit tweede maaiveld bevindt zich op het eerste niveau van alle gebouwen en voorziet in algemene en collectieve voorzieningen, als de plek waar de hoofdentrees, informatiepunten, collegezalen, kantines en koffiecorners op aansluiten. De loopbruggen voorzien in droge, warme en snelle routes over de gehele campus. De verschillende deelgebieden van het TU/e Science Park worden zo aaneen gesmeed. Door deze verwevenheid wordt ontmoeting en interactie tussen de verschillende campusgebruikers gestimuleerd: het sociale DNA van het TU/e Science Park. Het kaartje toont de huidige en toekomstige hoogbouw elementen. Hier is te zien dat de hoogbouw niet meer geconcentreerd is aan één kant van de campus, maar verdeeld over het geheel. Huidige hoogbouw Toekomstige hoogbouw 18 19

Planning 2010-2012 Transformatie W-Hal tot MetaForum (Project 1) Renovatie oude ketelhuis CERES Nieuwbouw bedrijfsverzamelgebouw Catalyst en bijbehorende parkeergarage Realisatie eerste fase Groene Loper 2015-2017 Herbestemming Potentiaal, Corona en Impuls Renovatie Hoofdgebouw (Project 3) Nieuwbouw bedrijvencomplex 2013-2014 Nieuwbouw faculteiten Technische Natuurkunde en Electrical Engineering (Project 2) Realisatie tweede fase Groene Loper Nieuwbouw FOM-instituut DIFFER Nieuwbouw studententoren Nieuwbouw kinderdagverblijf TUimelaar 2018-2020 Renovatie Gemini (Project 4) Nieuwbouw minicampus technisch hoger beroepsonderwijs Fontys Nieuwbouw studentendorp 20 21

Twinning center Bedrijventerrein Bedrijven noord Fontys S3 Catalyst MMP FOM - DIFFER Fontys hoogbouw Meulensteen art center Cascade & Spectrum Fontys langbouw Studentendorp Faculteit EE Studententoren Traverse Laplace Studentendorp Gemini MetaForum TUimelaar Potentiaal Van universiteitscampus eitscampus naar Science Park Auditorium Hoofdgebouw Campus anno 2010 TU/e Science Park anno 2020

Twinning center Bedrijventerrein Catalyst Bedrijven noord Fontys S3 MMP FOM - DIFFER Fontys hoogbouw Meulensteen art center Cascade & Spectrum Instituut 2 Lab akoustiek Cyclotron Fontys laagbouw Studentendorp Faculteit EE & TN TNO Studententoren Traverse Laplace CERES Studentendorp Gemini MetaForum BBC TUimelaar Potentiaal Helix Gaslab Van universiteitscampus eitscampus naar Science Park Campus anno 2010 TU/e Science Park anno 2020 Auditorium Hoofdgebouw Matrix Vertigo

Van universiteitscampus naar Science Park Samenvatting Masterplan TU/e Science Park Technische Universiteit Eindhoven Uitgevoerd in opdracht van Dienst Huisvesting Strategie, layout en drukwerk Zelv, Eindhoven Augustus 2012 Contact Technische Universiteit Eindhoven Dienst Huisvesting Postbus 513 5600 MB Eindhoven Nederland Tel. +31 (0)40 247 27 75 www.tue.nl/sciencepark