Verpleegkunde 2.0 Wat is de stand van zaken? Oostende, 21/03/2017 Dag van de begeleidingsverpleegkundigen Lon Holtzer Zorgambassadeur Vlaamse Overheid Directeur Associatie KU Leuven 1
Indeling Inleiding Structuur onderwijs en instroom Wat is het probleem? Wat verandert er voor: HBO5 opleiding Bachelor opleiding (inclusief brugopleidingen) Bachelor na bacheloropleiding Master verpleeg- en vroedkunde Nieuwe structuur vanaf academiejaar 2016-2017 Stagevormen Samenwerking tussen onderwijs en werkveld Besluit 2
Inleiding Verpleegkundig onderwijs kent lange en mooie traditie Al jaren bestaan er 2 opleidingen verpleegkunde A1 (gegradueerde) en A2 (gebrevetteerde) verpleegkundigen (en vroeger de verpleegassistenten) Na de Bolognaverklaring (1999) omgezet naar Bachelor en HBO5 verpleegkundigen via het structuurdecreet hoger onderwijs van 2003 Europese richtlijn kent ook al een lange historiek sinds 1970 Richtlijn 77/453/EEG, 89/595/EEG, 2005/36/EG en 2013/55/EU 3
Aantal verpleegkundigen in België (volgens officiële woonplaats) In 2010 waren er 126.253 verpleegkundigen: stijging met 44% Stijging tussen 2013 en 2015 : +/- 10.000 58 % werkt in het ziekenhuis, 15% in WZC, 7% in de thuiszorg 65% van de verpleegkundigen in België wonen in Vlaanderen In 2010 waren 58 % van de verpleegkundigen bachelors 4
Astitel Praktiserende verpleegkundigen in België 80000 Factsheet FOD 1/1/2010 70,00% 70000 60,00% 60000 50,00% 50000 40000 30000 20000 10000 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0 Bachelor HBO5 Verpleegassistent Aantal 72684 47620 5949 % 57,57% 37,72% 4,71% 0,00% 5
ZORG VERPLEEGKUNDE Zorg- en verpleegkundige opleidingen in de Vlaamse Kwalificatie Structuur Model tot 2016 Niveau 8 Doctoraat Niveau 7 Master 60 sp Niveau 6 Niveau 6 BRUG opleiding 120 sp BANABA 60 sp Schakel 60 sp Bachelor verpleegkunde 180 sp Niveau 5 HBO5 verpleegkunde Niveau 4 Nvieua 3 Zorgkundige Personenzorg 6
Studenten verpleegkunde Bachelor: + 67% HBO5: + 50 % 7
Diploma s verpleegkunde Evolutie 2009-2014 Bachelor: + 61 % HBO5: + 38 % 2009 2010 2011 2012 2013 2014 8
Wat is het probleem? België KB nr. 78 is omgezet naar de Gecoördineerde wet betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen van 10 mei 2015. Elke verpleegkundige moet vanaf 18 januari 2016 voldoen aan Europese regelgeving om Verantwoordelijk algemeen ziekenverpleger te zijn. Gereglementeerd beroep in België Gereglementeerd beroep in Europa ifv. vrij verkeer van personen en diensten
Europese Richtlijn 2013/55/EU Kenmerken Toegelaten na 12 jaar leerplichtonderwijs Minimale duur: 3 jaar (4.600 u) Minstens de helft (2.300 u) klinische praktijk In direct contact met de patiënt Leiding kunnen geven aan een team Minstens 1/3 theorie (1.534 u) Binnen 7 domeinen stage lopen Minimaal voldoen aan 8 competenties 10
8 competenties zelfstandig een diagnose stellen voor de nodige verpleegkundige verzorging en verpleegkundige zorg plannen, organiseren en implementeren Samenwerken met andere actoren in de gezondheidszorg, incl. geven van praktische opleiding aan zorgverstrekkers personen, gezinnen en groepen helpen een gezonde levensstijl aan te nemen en voor zichzelf te zorgen zelfstandig urgente levensreddende maatregelen kunnen treffen en in crisis- en rampensituaties kunnen handelen;
8 competenties zorgbehoevenden en hun naasten onafhankelijk adviseren, instrueren en ondersteunen; zelfstandig de kwaliteit van verpleegkundige verzorging kunnen garanderen en evalueren; duidelijk communiceren en samenwerken met disciplines; de kwaliteit van zorg analyseren om de eigen praktijkervaring als verantwoordelijk algemeen ziekenverpleger te verbeteren.
Niet nieuw Aantal bepalingen ook in vroegere richtlijn Meerdere omzendbrieven (2008, ) Geldt voor professionele bachelor en HBO5 verpleegkunde Professionele bachelor: in maart 2016 rapport met nieuw curriculum NVAO HBO5 in mei ZER naar Commissie Hoger Onderwijs ifv. kwaliteitstoets 13
maar niet vrijblijvend! Federale minister moet de richtlijn omzetten in de vigerende wetgeving van de lidstaat Toezicht NVAO voor professionele bachelor Een van de parameters: voldoet de opleiding aan alle vigerende wetgeving, dus ook aan ER. Toezicht Commissie hoger onderwijs voor HBO5 HBO5 kan niet voldoen aan Europese regelgeving Differentiatie is noodzakelijk 14
Probleem? Te weinig stage: gemiddeld 1400 u versus 2300 u: 24 weken extra nodig! Verder generiek maken: 7 domeinen Kwaliteitsniveau inbouwen: 8 competenties Timing! Accreditatie bacheloropleiding liep 30/9/15 af Goede visitatieresultaten kwalitatief in orde Maar onvoldoende antwoord op Europa HBO5: omvormingsdossier in functie van hoger onderwijs Zelfevaluatierapport tegen 15 mei 2016 15
Wat moet veranderen en hoe? Constructief Overleg via taskforces! 1 voor bachelor 1 voor HBO5 Samenstelling taskforces de hogescholen (VLHORA) / HBO5 scholen en koepels het werkveld (Zorgnet-Icuro Vlaanderen, Vlozo, AUVB) Kabinet Onderwijs Kabinet Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Agentschap Zorg & Gezondheid Departement Onderwijs & Vorming Federale overheid 16
HBO5 Verpleegkunde Alle opleidingen zijn cruciaal voor zowel het onderwijs (instroom en democratisering) als de zorgsector 38 % van de verpleegkundigen in België (2010) 44% van de verpleegkunde studenten in Vlaanderen (2015) 41% van de diploma s in Vlaanderen (2014) Eigen plaats binnen de leerladder, met een duidelijke differentiatie tussen niveau 5 en niveau 6 beroepskwalificatie/dlr in voorbereiding Momenteel twee evoluties met impact: de nieuwe Europese Richtlijn 2013/55/EU de globale uitbouw van HBO5 (naast verpleegkunde ook CVOopleidingen, in samenwerkingsverbanden met de hogescholen) 17
HBO5: beslissing moet nog vallen Met gelijke titel (VAZ) en Europroof Zeer zware studiebelasting in 3 jaar Hoeveel studenten zullen we verliezen? Instroom: 77% BSO Arbeidsmarkt zet selectief in (vb. pediatrie) Nog 2,5 jaar (150 stp) om bachelorniveau te halen Met andere titel en niet Europroof Semantische oplossing te zoeken Haalbaar niveau Aanvullend antwoord op maatschappelijke noden Differentiatie in praktijk brengen Professioneel antwoord op ZORG nood 18
Actuele situatie standpunt Vlaamse regering Bachelor verpleegkunde = 240 stp (4 jaar en generiek) Standpunt Vlaamse Regering: HBO5 verpleegkundigen zijn complementair aan de professionele bachelor verpleegkundigen Er is nood aan differentiatie tussen de beide opleidingen en profielen Federaal moet een oplossing uitgewerkt worden zodat de leerladder van zorg tot verpleegkunde (niveau 4 tot en met 8) kan behouden blijven en wordt gevaloriseerd. 19
Garanties voor HBO5 Behoud van de 3-jarige opleiding Afzonderlijk gezondheidszorgberoep in WUG 15 Breed inzetbaar in zorg en welzijn Kansen voor HBO5 Eigen sterk profiel maken Mensgerichte professionele zorg als handelsmerk Meer doorstromingsmogelijkheden creëren 20
Bacheloropleiding verpleegkunde Conceptnota Vlaamse Regering 9/9/2015 Uitbreiding studieomvang tot 240 studiepunten Introductie contractstage Generiek maken Zodat iedere afgestudeerde bachelor verpleegkunde aan de slag kan in alle settings Conform de Europese Richtlijn Zoveel mogelijk integreren BANABA Nieuwe regeling geldt voor studenten die starten vanaf academiejaar 2016-2017 21
Meer dan 50% studeert nu al verder 2044 bachelordiploma s verpleegkunde in academiejaar 2013-2014 Aantal 974 of 1070 of Studeert direct BANABA 338 of 16% Direct master 116 of 6% 48% 52% Studeert later BANABA 464 of 23%* Niet verder studeren Verder studeren Later master 152 of 7 %* * Inschatting op basis van academiejaar 13-14 22
Legistiek kader voor bachelor Decretaal kader voor uitbreiding studieomvang Codex Hoger Onderwijs artikel II.161 De Vlaamse Regering kan de studieomvang van bachelor- of masteropleidingen uitbreiden om op die manier de bij of krachtens de wet, het decreet of de Europese richtlijn vastgelegde voorwaarden of richtlijnen met betrekking tot de studieomvang te realiseren met het oog op de toegang tot het beroep. Expliciet de mogelijkheid om studieomvang uit te breiden in functie van reglementering betreffende de toegang tot het beroep Bevestigt het uitzonderlijke karakter 23
Doel: intensievere opleiding 240 studiepunten i.p.v. 180 = vierde jaar In eindfase nieuwe opleiding gaan studenten als studentplus (deeltijds) aan de slag binnen de zorgsector (800 u) Nieuw concept: contractstage Betere voorbereiding om te starten als verpleegkundige Student = verpleegkundige in opleiding = VIO? Overeenkomst tussen student, werkplek en hogeschool Meedraaien in ziekenhuizen, woonzorgcentra, de geestelijke gezondheidszorg, de thuiszorg Samenwerking met federale minister Volksgezondheid afgesprongen Onderzoek lopende of en hoe VIO een vergoeding kan krijgen op Vlaams niveau 24
Generieke opleiding Competenties op een hoger / abstracter niveau Transfermogelijkheden van kennis zijn belangrijk Verpleegkundige wordt zelfsturende professional Meer flexibiliteit in de loopbaan Antwoord op multipathologie en chronische zorg 25
3-jarige 4-jarige bacheloropleiding 180 studiepunten Gemiddeld 1400 uren stage Afstudeerrichtingen / trajecten Ongelijkmatige verdeling in de arbeidsmarkt Theoretischer dan HBO5 Specialisatie in BANABA Master: + 2 jaar 240 studiepunten 2300 uren stage (laatste deel: contractstage!) Generieke opleiding Heel de sector voorzien van deskundigheid Theor. en langer dan HBO5 Specialisatie zal nodig blijven maar via postgrad. Master: zal beter aansluiten
SWOT Sterkten Generieke opleiding Afspraken binnen VLHORA Daling studiebelasting Betere voorbereiding voor arbeidsmarkt Geen afbouw van theorie ten voordele van stage Zwakten Langer Duurder TEMPO van verandering Opportuniteiten Samenwerking met werkveld ifv. stage & inhoud Nieuwe terreinen aanspreken Toekomstgericht met aandacht voor educatie, preventie, farmacologie Bedreigingen Specialisaties onder druk? Nog veel onduidelijkheden (ook ten aanzien van HBO5)
Brugopleidingen Conclusie van taskforce bachelor: HBO5 Bachelor 60 studiepunten verkorting op basis van Eerder Verworven Kwalificatie (EVK) (= vroeger) Zonder relevante werkervaring en zonder bewijs van verworven competenties 150 stp, waarvan 30 stp. stage (= 2,5 jaar). (Vroeger: 120 stp) Met werkervaring en met EVC-dossier verdere afbouw van studiepunten mogelijk Vroedkunde Bachelor verpleegkunde 120 studiepunten (2 jaar) 28
Banaba s postgraduaten Basisopleiding wordt meer generiek Deel verdieping vanuit banaba s binnen initiële opleiding via Uitgebreide stage Focus bachelorproef Aanbod keuzevakken (student heeft regie) Doorgedreven specialismen (bovenop de bredere basisopleiding) kan blijven via postgraduaatopleidingen of andere vormen van levenslang leren 29
Specialisatie Blijft nodig! Ontwikkeling van de verpleegkundige professie State of the art verpleegkunde Ontwikkelen van EB kennis www.think4nurses.be www.portal4care.be Verpleegkundig specialist wordt ingeschreven in WUG 15 in de toekomst! 30
Master verpleegkunde Schakelprogramma naar de master verpleegkunde: Masteropleiding: van niveau 6 naar niveau 7 Onderzoek naar inhoudelijke brug lopende Deel van de studiepunten worden niet vrijgesteld maar kunnen mogelijks wel behaald worden in 4 e jaar In volle samenwerking tussen de 3 universiteiten Met gezamenlijke afspraken en uitwisselbare opleidingsonderdelen 31
Pleidooi voor innovatief onderwijs Skills-labs Simulatie-onderwijs Klinische ervaring! 32
Up-coming Boek over stage met input en ideeën voor De student werkboek De zorgorganisatie inspiratie- en begeleidingsboek De hogeschool inspiratie- en werkboek Doel van het boek: een cultuuromslag initiëren, nieuwe rolmodellen helpen creëren, good practices delen, de kwaliteit van de verpleegkunde naar een (nog) hoger niveau tillen 33
Stagevormen Creëren van kansen op uw afdeling voor ALGEMENE Vken Verpleegkunde is meer dan technieken ( 14 DLR s!) De student zicht laten krijgen op het volledige zorgprogramma van uw patiënten De samenwerking met de eerstelijn uitwerken Voorstellen voor bachelorproeven uitwerken op dienst De student EBN opzoekingen laten doen op uw dienst. LEVE DE BUIKGRIEP! 34
Belang van werkveld in opleiding 2300 stage!!!! Enkele kritische vragen Hoeveel mentoren hebt u op uw dienst? Hoe zijn zij opgeleid? Kent u de domein specifieke leerresultaten van de bachelor verpleegkunde? Hoeveel verschillende opdrachten geeft u aan studenten? Hoe differentieert u volgens niveau? Hoeveel verantwoordelijkheid krijgt een student op uw dienst Is uw stage-aanbod afgestemd op uw verwachtingen ten aanzien van de afgestudeerde verpleegkundigen? Hoe verrijkt u de leerkansen van studenten op uw afdeling? Hoeveel verpleegkundigen op uw dienst hebben een gedeelde aanstelling met onderwijs?. 35
ZORG ZORG VERPLEEGKUNDE Zorg- en verpleegkundige opleidingen in de Vlaamse Kwalificatie Structuur Model vanaf 18/01/2016 Niveau 8 Doctoraat Niveau 7 Niveau 6 Master 60 stp Schakel 45 à 60 stp Postgraduaten 20 60 stp Niveau 5 BRUG opleiding 150 stp HBO5 verpleegkunde Bachelor verpleegkunde 240 stp Niveau 4 Nvieua 3 Zorgkundige Personenzorg 36
Verpleegkunde blijft een knelpuntberoep 37
Besluit Verpleegkunde én zorg is een boeiende wereld, in volle ontwikkeling, en broodnodig! 38
Hartelijk dank voor uw aandacht Eleonora (Lon) Holtzer Vlaams Zorgambassadeur GSM: 0486 09 85 85 lon.holtzer@wvg.vlaanderen.be lon@ikgaervoor.be http://www.twitter.com/zorgambassadeur Facebook: facebook.com/zorgjob http://be.linkedin.com/in/lonholtzer www.ikgaervoor.be 39