Kinderen vragen de oren van je hoofd. Hartstikke leuk natuurlijk, maar misschien iets minder als je het antwoord ook niet meteen paraat hebt. En het ook na úren te googlen schuldig moet blijven. Gelukkig is dat nu allemaal verleden tijd. Nu zeg je gewoon: dat zoeken we even op. Want alle antwoorden op lastige vragen staan in dit boekje. Gegeven door deskundigen op allerlei gebied. Met gratis en voor niks de meest prachtige illustraties van Job, Joris & Marieke erbij. De antwoorden die de deskundigen in dit boek geven, zijn niet alleen interessant voor kinderen. Wat zeg ik: t is als ouder net alsof je naar het Jeugdjournaal kijkt: opeens begrijp je het! Met Daarom! kunnen ouders en kinderen nu zelf beslissen wat het beste antwoord is op de vragen die zij zichzelf stellen. Want zoals met alles in het leven is er vaak niet maar één antwoord, je kunt een vraag van verschillende kanten belichten. Heb je zin in een religieus verhaal of ga je liever op de natuurkundige of filosofische toer? Zelf keuzes leren maken, dat is toch wel het minste dat je je kind bij wilt brengen. Ik vond het in ieder geval ontzettend leuk om aan Daarom! te werken. En het wierp ook meteen zijn vruchten af. Voorwoord ~ 2 ~
Alsof de duvel ermee speelde begon mijn oudste vragen te stellen als: Loopt er nog iemand rond als ik? en kon ik hem wegwijs maken in de geheimen van het individu. Ook wist ik plots in een paar zinnen uit te leggen hoe de wereld is ontstaan. En toen zij weer interessant liepen te doen over dino s en mij uitlachten omdat ik niet meteen wist of het een vleeseter was of niet ( Kijk dan naar z n tanden, mam! ) kon ik zeggen: Ja, maar kunnen dieren ook verliefd worden? Ha! Daarom draag ik Daarom! op aan mijn kinderen Mees en Tijl. Suzanne Rethans, april 2008 Voorwoord ~ 3 ~
Na een jaar keek hij in de fles en zag dat de mier de helft van de graankorrel had opgegeten. Je vertelde me dat je een hele graankorrel per jaar eet, zei Salomo verbaasd. Dat is als ik op God vertrouw, zei de mier, maar nu ik mijn eten van jou krijg, hou ik de helft in reserve. Bioloog Midas Dekkers: Dat hangt ervan af hoe je kijkt. Veel mensen zullen zeggen: de aap. Dat klopt ook, we zijn familie. Maar als je kijkt naar levenswijze lijken we het meest op een varken. Dat is ook een opportunistische alleseter. Filosoof René Gude: Apen lijken het meest op de mens. De bonobo het allermeest. Hoofdstuk 2. Dieren ~ 42 ~
Bioloog Midas Dekkers: Aangezien er geen principieel verschil is tussen mensen en dieren, kunnen zij alles wat wij ook kunnen. Vlinders lokken elkaar met een lokstof. Het vrouwtje laat een stofje vrij, dat mannetjes op kilometers afstand met hun voelsprieten opvangen. Het mannetje denkt niet: Het is een lokstof, hij denkt: Hé, het is helemaal niet zo n akelige dag vandaag, de zon schijnt prachtig door de bladeren. Hij strekt zijn stramme vleugels en besluit een beetje in de richting te vliegen van waar het zo lekker ruikt. Het ruikt steeds lekkerder en daar is het vrouwtje op wie hij op slag verliefd wordt. Hij paart ermee, er komen eitjes en zo worden er weer nieuwe vlinders geboren. Wat wij in onze buik voelen als we verliefd zijn, is niets anders dan een chemisch proces. Je kunt je de liefde voorstellen als dat chemisch proces, of als een prachtig gedicht. Hoofdstuk 2. Dieren ~ 43 ~
Bioloog Midas Dekkers: Stiekem is dit de vraag of de hemel bestaat. Voor een kind geldt: een hemel waar mijn konijn niet aanwezig is, kan geen hemel zijn. En daarmee ben ik het eens. Ik ben een poezenliefhebber, dus voor mij hoeft een hemel zonder poezen niet. Nou is het rare van die godsdienstwaanzinnigen dat ze een hemel verzinnen waar geen beesten in voorkomen. Dat is handig, want dan heb je ook geen last van vlooien, teken en lintwormen. Het is typisch een gedachte uit de tijd waarin religies ontstonden en er een hemelsbreed verschil tussen mens en dier was. Eerst vinden mensen de hemel uit omdat ze bang zijn om dood te gaan, dan bedenken ze dat er geen beesten in mogen omdat ze beesten een beetje vies vinden en dus bedenken ze een smoes waarom dieren er niet in mogen. Hoofdstuk 8. Dood ~ 139 ~
Ze hebben geen ziel zoals mensen en alleen zielen komen in de hemel. Nou, de ziel bestaat niet. De ziel is een verzinsel dat uitgevonden is als troost voor de dood. Mensen willen niet doodgaan en wat doe je als je iets niet wil en het gebeurt toch? Ontkennen. Het lichaam gaat dood, dat zien we allemaal als er een lijk ligt, maar hé, daar hebben we de ziel die zie je lekker toch niet en die blijft voortleven. Pastor Harrie Brouwer: Ja, in de konijnenhemel. En je kunt Snuffie daar best bezoeken. Cabaretier Youp van t Hek: Toen onze dochter Anna vijf werd, kreeg ze van ons een konijn: Flapoor. Flapoor gaf haar troost en geluk in het leven. Ik herinner me haar niet anders dan dat konijn strelend. Flapoor ging overal mee naartoe. Flapoor ging mee naar Albert Heijn, Flapoor ging mee naar Schiphol en Flapoor ging mee naar ons huis in Bergen. Daar had hij zijn eigen hok. Op een ochtend kwam ik bij het hok en Flapoor was dood. Ik dacht: ik ga er geen doekjes om winden, dus ik liep het huis weer binnen en zei: Anna, volgens mij is er iets ergs met Flapoor gebeurd. Sterker nog: ik denk dat hij dood is. We liepen naar het hok en Anna begon te huilen. Dikke tranen die zich vermengden met haar mascara en zwarte strepen achterlieten op haar wangen. Ze was inmiddels veertien. Een mooiere Hoofdstuk 8. Dood ~ 140 ~
Uitgeverij Snor bedankt Suzanne voor haar goede en harde werk, Job, Joris & Marieke voor hun prachtige illustraties en vormgeving, Pieter en Kim voor het meedenken, alle deskundigen die hebben meegewerkt, Anne voor haar puntjes op de i, Kees en Willemien (jullie weten wel waarom) en Gerard, Paul, Faas, Jet, Bram, Wickie en Pleuntje. Colofon ~ 142 ~
Concept en begeleiding: Claudette Halkes en Annemarieke Piers Tekst: Suzanne Rethans, www.suzannerethans.nl Technische eindredactie: Anne Havelaar Vormgeving en illustraties: Job Joris & Marieke, www.jobjorisenmarieke.nl ISBN: 978-90-810917-4-9 NUR: 450 Uitgeverij Snor, Utrecht, tweede druk oktober 2009 Alle rechten voorbehouden. Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Deze uitgave is met de grootste zorgvuldigheid samengesteld. Noch de makers, noch de uitgvers zijn aansprakelijk voor eventuele schade als gevolg van eventuele onjuistheden en/of onvolledigheden in deze uitgave. Dit boek is een uitgave van: Uitgeverij Snor ~ Hooghiemstraplein 15 ~ 3514 AX ~ Utrecht info@uitgeverijsnor.nl ~ www.uitgeverijsnor.nl ~ 143 ~