Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging afdeling Lelystad Jaargang 41 nr. 2015
Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging afdeling Lelystad Bestuur Voorzitter Berry van Elst, Rozengaard 18-29 8212 DP Lelystad, 0320-242769 voorzitter@lelystad.knnv.nl Secretaris Martin Soesbergen, Karveel 12-38 8231 AS Lelystad, 0320-214142 martin.soesbergen01@rws.nl Penningmeester & ledenadministratie & Jan Neuvel, Karveel 56-01 verspreiding Lokvogeltje 8242 CS Lelystad, 0320-243069 penningmeester@lelystad.knnv.nl Natuurhistorisch secretaris Tonia Nales, Gondel 12-18 8243 BG Lelystad, 0320-795597 n.h.secretaris@lelystad.knnv.nl Algemeen lid vacature Redactie Lokvogeltje Bert Zijlstra, Karveel 58-97 8242 WE Lelystad, 0320-247525 redactie@lelystad.knnv.nl Website Jeroen Reinhold, Archipel 35-44 8224 HK Lelystad, 0320-231971 hreinhold@online.nl Werkgroepen Heemtuingroep Dieuwke Donders, Golfpark 153 8241 AC Lelystad, 0320-261950 dieuwke@donders.nl Vogelwerkgroep Berry van Elst, Rozengaard 18-29 8212 DP Lelystad, 0320-242769 vanelsten@hetnet.nl Korstmossenwerkgroep Henk Timmerman, Zoom 15-28 8225 KJ Lelystad, 0320-221071 optieplus@planet.nl Contact Lidmaatschap Karveel 12-38, 8231 AS Lelystad Lidmaatschap : 29,50 T : 0320-214142 Huisgenootlid : 12,50 W : http://www5.knnv.nl/lelystad Donateur : 17,50 E : lelystad@knnv.nl Rekening : NL72 INGB 0004 3423 84 KVK-nummer: 32156889 Opzeggingen dienen te geschieden vóór 1 november. De KNNV afd. Lelystad is een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). Het volgend Lokvogeltje zal begin juni 2015 verschijnen, kopij inzenden vóór 20 mei a.u.b. Disclaimer: standpunten verwoord door leden in dit lijfblad zijn niet automatisch standpunten van het bestuur van de KNNV afdeling Lelystad. Voorkant: Niet alleen mussen, mezen, merel, spreeuw en roodborst genieten van de vogelpindakaas maar de Bosmuis ook. Gezien en vastgelegd door Marijke of Jan Verbraaken..
NIEUWS UIT DE VERENIGING Door Martin Soesbergen Met de ledenvergadering in het vooruitzicht en alle bestuurlijke bijdragen die daar bij horen maar een heel kort stukje nieuws uit de vereniging. Met de verkiezing van een nieuwe voorzitter en genoeg andere interessante en belangrijke onderwerpen hopen wij op een grote opkomst op donderdag 26 maart. De vacature voor algemeen lid van het bestuur staat nog open. De functie biedt de mogelijkheid om daaraan een eigen invulling te geven door de nadruk te leggen een bepaald onderwerp. Ook over de voorgenomen contributieverhoging leest u verderop meer. Heeft u uw goede voornemen, het snel overmaken van de contributie voor 2015, al uitgevoerd? Landelijk Het landelijke KNNV thema voor 2015 is Natuur in Stad en Dorp. Dit thema zal dan ook extra aandacht krijgen binnen de afdelingen. Op de website van de KNNV vindt u een overzicht van lezingen, excursies en activiteiten van alle KNNV afdelingen en werkgroepen. Het is mogelijk te zoeken op provincie, soort activiteit, afdeling en of kinderen kunnen meedoen. Van de redactie Het eerste nummer van dit jaar is gemaakt. Voor mij betekent dat ik samen met u nu een jaarrond Lokvogeltjes heb gevuld. De ene keer gaat dat makkelijker dan de andere keer. Om het makkelijker te maken ben ik op zoek naar opvulmateriaal. Hierbij valt te denken aan foto s, pentekeningen, puzzels of materiaal dat digitaal is in te passen. Met een digitale foto zijn leuke dingen te doen, zoals bij een uitsnede raden wat er op de hele foto staat. Een voorbeeld vindt u elders in het Lokvogeltje. Een ander ideetje is een rubriek met De parel van.. Mogelijkheden genoeg, nietwaar? Wie doet er mee? 1
AGENDA Noteert u onderstaande activiteiten weer in uw agenda? Het zou zo zonde zijn als u een leuke lezing of excursie mist, omdat u niet op tijd het Lokvogeltje erop naslaat. U wordt verzocht u voor alle activiteiten enkele dagen van tevoren op te geven. Want afhankelijk van het aantal deelnemers kan een activiteit worden gewijzigd of afgelast. En alleen na opgave wordt u daarvan op de hoogte gesteld. Wanneer u zich opgeeft voor een auto-excursie, wordt u tevens verzocht om aan te geven of u bereid bent te rijden. Deelname aan de activiteiten is voor KNNV-leden en leden van de IVN-afdeling Lelystad gratis. Aan overige deelnemers wordt een bijdrage van 2,50 gevraagd. Ook geïnteresseerde kinderen zijn van harte welkom, als de activiteit daarvoor geschikt is. U kunt te kennen geven dat u enkele dagen van tevoren een e-mailtje wilt ontvangen, als herinnering. Stuur dan even een e-mail naar ons e-mailadres: lelystad@knnv.nl. Woensdag 11 maart: Fotocursus stacken Tijd en plaats: 20.00 uur, Landschapsbeheer Flevoland, Botter 14-03 in Lelystad. Heeft u wel eens een (macro-)foto van bijvoorbeeld een bloemetje gemaakt, waarbij het voorste puntje van de meeldraden duidelijk in beeld was, maar de bloemblaadjes al onscherp waren? Zou het niet mooi zijn om het hele bloemetje scherp in beeld te hebben? Dat kan, door meerdere foto's te stacken. Ap Bernhart laat vanavond zien hoe je dat doet. Let op: dit is een woensdagavond. 2
Maandag 16 maart: Verrijk kunstwerken van het Rijksmuseum met informatie over vogels Tijd en plaats: 20.00 uur, Archipel 44-27 in Lelystad. Chris Dijkshoorn (zoon van Nico Dijkshoorn en Ria Veenman) ontwikkelt in het kader van een promotieonderzoek een computerprogramma, dat het vogelkenners mogelijk moet maken informatie toe te voegen aan de vele duizenden digitale kunstwerken van het Rijksmuseum. Op deze avond krijgt u meer informatie over dit project en wordt u zelf in de gelegenheid gesteld informatie toe te voegen. Voor nadere informatie: zie elders in dit Lokvogeltje. Belangstellenden worden verzocht zich zo snel mogelijk aan te melden bij Nico Dijkshoorn: n.dijkshoorn@online.nl of tel. 0320-240689 Dinsdag 17 maart: Basiscursus vogelherkenning De derde en tevens laatste avond van de cursus vogelherkenning. Donderdag 19 maart: Landschapsecologie Tijd en plaats: 20.00 uur, Landschapsbeheer Flevoland, Botter 14-03 in Lelystad. Vanavond vertelt Martin Soesbergen over een jonge wetenschap in Nederland: de Landschapsecologie. Landschapsecologie gaat over hoe organismen het landschap gebruiken, hoe bereiken ze andere gebieden, wat bepaalt het uitsterven van populaties en het (opnieuw) vestigen van populaties. Uit de landschapsecologie is de Ecologische Hoofd Structuur (EHS) voort gekomen en de uitwerking daarvan heeft grote effecten gehad op de natuurbescherming, aanleg van ecoducten en dergelijke, landschaps- en natuurbeleving en bijvoorbeeld recreatief medegebruik. Donderdag 26 maart: Jaarvergadering Tijd en plaats: 20.00 uur in het multifunctioneel centrum Hanzeborg 'Plein 201', Koningsbergenstraat 201-p, op 10 minuten loopafstand van het NS station, naast het gerechtsgebouw in Lelystad. Zoals u gewend bent weer de jaarvergadering van de KNNV waarbij wij enorm benieuwd zijn naar uw mening over de activiteiten van het 3
afgelopen jaar en uw wensen voor het komende jaar. En natuurlijk al het overige van het afgelopen jaar. Woensdag 8 april: Boekbespreking Natuur aan huis / Vogels kijken Noordoost Duitsland Tijd en plaats: 20.00 uur, Landschapsbeheer Flevoland, Botter 14-03 in Lelystad. Vanavond vertelt Hans Peeters over twee door hem geschreven boeken: Natuur aan huis, en Vogels kijken in Noordoost Duitsland. In Natuur aan huis staan diverse tips over wat je op je erf of in je tuin kunt doen, om het aantrekkelijker te maken voor planten en dieren. Niet alleen vogels, maar ook zoogdieren, amfibieën, reptielen, insecten krijgen alle aandacht. Hoe lok je muizen voor roofvogels en uilen? Zaai eens een bloemenweide in. Maak een winterverblijf voor ringslangen. Of hoe timmer jezelf een torenvalkkast? In Vogels kijken in Noordoost Duitsland neemt Hans u mee door uitgestrekte natuurgebieden met ontelbare meren, afgewisseld met gevarieerde loofbossen, uiterwaarden en zompige moerassen. Je kunt in deze dunbevolkte streek eindeloos wandelen, fietsen of kanoën en mateloos genieten van een rijke flora en fauna zoals grote trap, kraanvogel en zeearenden. Er is gelegenheid om de boeken aan te schaffen. Zondag 12 april: Voorjaarsexcursie stinsenplanten Tijd en plaats: 14.00 uur, Heemtuin, Stadspark 1 in Lelystad. Trudy Backer neemt ons mee op een voorjaarsexcursie door de heemtuin en het stadspark. We gaan stinsenplanten bekijken, planten die oorspronkelijk door de adel bij hun stinsen (=stenen huizen) geplant werden. Denk hierbij aan soorten als sneeuwklokjes en anemonen. Donderdag 23 april: Insecten in uw achtertuin Tijd en plaats: 20.00 uur, Landschapsbeheer Flevoland, Botter 14-03 in Lelystad. Frans van Alebeek neemt u mee naar de miniatuurwildernis tussen het gras en de bloemen, in de struiken en onder boomschors en stenen en 4
zelfs onder de grond: de insectenwereld. Frans vertelt over deze vaak nuttige beestjes, en hoe u ze een handje kunt helpen. Zaterdag 9 mei: Gewestelijke excursie Hoog Buurlo en Radio Kootwijk Tijd en plaats: om te carpoolen verzamelen 7:30 uur, Landschapsbeheer Flevoland, Botter 14-03 in Lelystad. (eigen gelegenheid: 8:45 uur verzamelen op de parkeerplaats van café De Garage Radio Kootwijk, Radioweg 3 7348 BG Radio Kootwijk.) Rondleiding hoofdgebouw Radio Kootwijk (kosten 7,50) gevolgd door een van de drie wandelingen: - wandeling in de omgeving van Hoog Buurlo, grootschalig heidelandschap, gericht op vogels, vegetatie en landschap; 4 à 5 uur - wandeling door het buurtschap Hoog Buurlo, gericht op cultuurhistorie; 2 à 3 uur - wandeling Kootwijker stuifzand 2-3 uur; gericht op landschap en geomorfologie (stuifzandontwikkeling); 2 à 3 u Zelf meenemen: wandelschoenen, camera, verrekijker, drinken en lunch. Meer informatie: http://www.knnv.nl/afdelingapeldoorn/activiteit/gewestelijke-excursie-hoog-buurlo Opgeven voor 23 april via e-mail tjalling.ellen@caiway.nl of telefoon 0341-420199. 5
Donderdag 21 mei: Watervlooien Tijd en plaats: 20.00 uur, Landschapsbeheer Flevoland, Botter 14-03 in Lelystad. Martin Soesbergen laat ons vanavond kennismaken met watervlooien, hij laat zien hoe mooi ze zijn en vertelt over de ontwikkeling van deze diertjes, hun belangrijke rol in de voedselketen, hun verspreiding in Nederlandse vennen, sloten, rivieren en meren. Speciale aandacht zal er zijn voor de kolonisatie van nieuwe poelen/vijvers door watervlooien en waterplanten in Lelystad, met nadruk op een poel die na de aanleg al vier jaar gevolgd wordt. Donderdag 4 juni: Lezing Gierzwaluwen Tijd en plaats: 20.00 uur, Landschapsbeheer Flevoland, Botter 14-03 in Lelystad. Bert Zijlstra vertelt vanavond over de gierzwaluwen en hun bijzondere levenswijze. Wist u bijvoorbeeld dat deze luchtacrobaten zich vrijwel altijd in de lucht bevinden (ook 's nachts) en dat ze ondanks de gelijkenis met bijvoorbeeld de huiszwaluw, zij tot een andere familie behoren? Vrijdag 5 juni: Fietsexcursie Gierzwaluwen Tijd en plaats: 20.00 uur, Landschapsbeheer Flevoland, Botter 14-03 in Lelystad. Naar aanleiding van de lezing van 4 juni gaan we er vanavond met de fiets op uit, om de zwaluwen te bekijken. Zaterdag 6 juni, 13.00 uur Ringslangexcursie Oostvaardersveld Samen met KNNV NW-Veluwe gaan we op zoek naar de ringslang in het Oostvaardersveld. Het Oostvaardersveld is een van de belangrijkste ringslanggebieden van Flevoland en het kerngebied van de huidige populatie in Oostelijke en Zuidelijk Flevoland. Sinds 1999 wordt het gebied gemonitord door o.a. Jeroen Reinhold die deze excursie zal leiden. 6
Verzamelen om 13.00 uur kruising Knardijk-Lage vaart (nabij rood-witte sluiscomplex). Geschat wordt dat de excursie 2,5 uur duurt. Opgeven bij Jeroen Reinhold (reinhold@landschapsbeheer.net) Ringslang (foto: Jeroen Reinhold) Zaterdag en zondag 13 en 14 juni: Soortenzoekdag Zie elders in het Lokvogeltje Zondag 28 juni: Schilderen in de natuur Tijd en plaats: 14.00 uur, Karveel 12-38 in Lelystad. Martin Soesbergen en Tonia Nales laten u de natuur beleven met de penseel in de hand. Bij mooi weer gaan we naar buiten; bij slecht weer halen we de natuur naar binnen. Ervaring niet vereist, en materialen zijn aanwezig. Voor alle activiteiten geldt (tenzij anders vermeld): informatie en opgave bij Tonia Nales: : n.h.secretaris@lelystad.knnv.nl, T: 0320-795597. Natuurcafé Op de volgende data is er natuurcafé: Op 20 maart 2015 gaat het over het beheerplan parken en op 17 april 2015 is er iets met de mooiste natuurfoto s. Beide avonden zijn in de Duurzaamheidswinkel aan het Stadhuisplein 2. Op 22 mei 2015 is er natuurcafé op locatie. 7
Op donderdag 26 maart hebben we weer de jaarvergadering van onze afdeling. Aanvang 20.00 uur in de Hanzeborg (net achter het Station Lelystad), Koningsbergenstraat 201A, 8232 DC Lelystad. Agenda 1. Opening en mededelingen 2. Verslag jaarvergadering 27 maart 2014 3. Verslagen a secretaris b natuurhistorisch secretaris c redactie d website (incl. afscheid Ab en welkom Jeroen) e heemtuingroep f vogelwerkgroep g insecten en nachtvlinderonderzoek h korstmossenwerkgroep 4. Verslag kascommissie en verkiezing van nieuw kascommissielid 5. Financieel verslag 2014 6. Begroting 2015 7. Verkiezing nieuwe bestuursleden a Voorzitter: aftredend en niet herkiesbaar is Berry van Elst; het bestuur stelt voor Nico Dijkshoorn te kiezen in de functie van voorzitter. b Algemeen bestuurslid: op dit moment is nog niemand gevonden voor deze functie, maar mogelijk kan het bestuur tijdens de vergadering toch iemand voor verkiezing voordragen. 8
8. Belangrijke activiteiten a. soortenzoekdag (rapportage 2014 en vooruitblik 2015) b. verslag deelname aan klankbordgroep inrichting en beheerplan Oostvaardersveld 9. Rondvraag 10. Sluiting Na de vergadering een informele afsluiting met een hapje en drankje. Toelichting bij agendapunt 7 Bestuursverkiezing Voorzitter Berry van Elst is na één bestuursperiode als voorzitter aftredend en heeft aangegeven niet meer herkozen te willen worden. Dit i.v.m. zijn drukke andere werkzaamheden, o.a. voor zijn eigen bedrijf(je). Hij had bij benoeming al aangegeven voor één periode beschikbaar te zijn. Het bestuur heeft na, zoals dat heet ampel beraad, besloten Nico Dijkshoorn te vragen zich beschikbaar te stellen als voorzitter. Nico heeft zijn sporen binnen de KNNV ruimschoots verdiend en was ook al eerder voorzitter. Nico heeft zich bereid verklaard het voorzitterschap op zich te nemen. Wel onder de voorwaarde dat hij na één jaar voor zichzelf en binnen het bestuur wil evalueren, maar met de uitdrukkelijke intentie een volle periode voorzitter te zijn. Het bestuur vindt dat alleszins redelijk en stelt voor Nico tot voorzitter te kiezen. Tegenkandidaten kunnen tot 8 dagen voor de jaarvergadering bij het bestuur worden ingediend. Dat zou dan trouwens voor de KNNV Lelystad wel gelijk een unicum zijn. Algemeen bestuurslid Tot op heden is het bestuur er nog niet in geslaagd een opvolger voor Frans van Alebeek te vinden. Er zijn al wel verschillende mensen benaderd, maar zonder resultaat. We zoeken naarstig verder en mogelijk kunnen we toch nog tijdens de vergadering een kandidaat bestuurslid voorstellen. We zullen dat dan voor de vergadering via de mailing aan de leden bekendmaken. Denk jij even mee over geschikte kandidaten of denk je zelf eens na of je deze taak op je zou willen nemen? 9
Verslag Secretaris 2014 Door Martin Soesbergen Dit jaar bestond de KNNV Lelystad 40 jaar en we hebben ons 40 jarig jubileum op Schokland gevierd. Lelystad 1974 woningen in de Zuiderzeewijk (Foto van dia: J.U. Potuyt, bron Nieuw Land). Bestuur Er werd dit jaar 8 keer vergaderd door het bestuur, meestal over de excursies en lezingen, de inhoud van het Lokvogeltje, de website en actuele zaken Het bestuur begon het jaar 2014 volledig. Maar het was een roerig jaar voor wat betreft de samenstelling van het bestuur. Twee leden zijn gestopt vanwege hun gezondheid. Voor de webmaster is inmiddels een vervanger gevonden (Jeroen Reinhold) die de belangrijkste lopende zaken tot nu toe heeft bijgewerkt. Ook de voorzitter stopt en ook voor hem is een potentiële opvolger gevonden (Nico Dijkshoorn) die voor wordt gedragen tijdens de jaarvergadering. Netto is er nog een vacature voor een lid open. 10
Activiteiten In januari werd aansluitend op de landelijke telling, met veel succes, in de bebouwde kom van Lelystad voor het eerst een watervogeltelling gehouden. Het verslag kan worden gevonden op: http://www.knnv.nl/afdeling-lelystad/nieuws/rapport-watervogeltellinglelystad Samen met IVN en SBB werd de derde soortenzoekdag georganiseerd in Zuigerplasbos (Lelystad). Voor deze activiteit werd een subsidie verkregen van het Streekfonds. Deze subsidie is voor vijf jaar zodat we de komende twee jaar deze activiteit ook nog kunnen herhalen. In 2015 wordt de soortenzoekdag, samen met de Gemeente Lelystad gehouden. De deelname aan de klankbordgroep Oostvaardersveld verliep in een prettige sfeer en er wordt geluisterd naar onze argumenten. De reguliere vergaderingen over de herinrichting zijn inmiddels afgelopen, maar SBB wil graag met ons in gesprek blijven over toekomstige ontwikkelingen. De uitsnede Het digitaal fotograferen heeft een grote vlucht genomen. En biedt mogelijkheden om er op een makkelijke manier met andere ogen naar te kijken. Bewerken is een fluitje van een cent. Uitvergrotingen levert compleet andere plaatjes op. Leuk om er zelf mee bezig te zijn en anderen mee te verrassen. In deze rubriek is plaats voor twee foto s. De ene foto is een uitsnede van het origineel en laat een klein deel zien van een plant, dier, insect of. Vul maar in. De tweede foto is het origineel van de uitvergroting in het vorige nummer. Meedoen? Graag! Stuur het origineel en een uitvergroting naar de redactie. Heeft u nog een leuke naam voor deze rubriek, stuur deze in. Wie weet staat uw suggestie de volgende keer boven de rubriek. Op een mooie zomermiddag trof ik. in mijn tuin aan. Bij het bekijken van de foto stuitte ik op dit lijnenspel. Weet u waar dit bij hoort? 11
Verslag penningmeester Door Jan Neuvel RESULTATEN 2014 EN BEGROTING 2015 KNNV Afdeling Lelystad Contributie lid 2014) (103 in Contr huisgenootlid (11 in 2014) Werk. 2013 Begr. 2014 Werk. 2014 Begr. 2015 Ink. Uitg. Ink.. Uitg. Ink. Uitg. Ink. Uitg. 3.293 2.173 3200 2260 2.985 2.086 2900 2000 141 84 140 90 185 80 180 60 Donateurs 175 170 175 170 Broedvogel invent. 75 150 75 Jubileumfeest 500 445 0 Lezingen, excursies 139 150 29 150 Lokvogeltje drukker (4x) 593 650 382 700 Lokvogeltje porto 216 250 248 300 Flevolandschap 18 20 18 20 Ver Natuur en Milieu Flevoland KNNV jongeren landelijke 10 15 10 10-0 Kamer van Kooph. - 25 Jaarverg. + representaties+porto - 20 Jaarvergadering 137 140 223 150 Bankkosten 100 100 103 110 Resultaat 139 635 129 175 Totaal 3.608 3.608 4.220 4.220 3.606 3.606 3500 3500 Soortenzoekdag 2.000 1.651 1600 1000 1.696 3200 1600 Natuurcafé 200 100 200 100 200 200 100 12
Toelichting bij de Jaarcijfers over 2014 Door Jan Neuvel Er was een licht ledenverlies van een paar personen. Het uitbrengen van de papieren versie van het Lokvogeltje drukt zwaar op de kosten van de vereniging, vooral door de steeds duurdere postzegels. Toch hebben we de indruk dat het zeer op prijs wordt gesteld. We hebben de nota van de drukker pas in januari gekregen. Dit is de reden dat de kosten naar het volgende jaar zijn verschoven. Het 40-jarig jubileumfeest op Schokland is met 445 euro binnen de begroting gebleven. Aan lezingen / excursies is minder uitgegeven dan begroot. De uitgaven voor de jaarvergadering zijn hoger dan begroot door bloemen enzovoort vanwege afscheid van bestuursleden. We sluiten het boekjaar af met een nadelig saldo van 129 euro. Voor 2015 verwachten we geen grote verschuivingen in de posten, en koersen op een verlies af van 175 euro. Omdat de kosten structureel hoger lijken te worden en om toch een enigszins aantrekkelijk aanbod van excursies en lezingen te houden, stellen we voor om de contributie voor 2016 te gaan verhogen met 2,50 euro. Voor een lidmaatschap wordt het dan 32 euro, voor een huisgenoot lidmaatschap 15 euro, en voor een donateur 20 euro. We houden als afdeling hiervan respectievelijk 12, 8 en 20 euro aan over, de rest gaat naar Zeist. De keuze is aan U. Voor de Soortenzoekdag krijgen we een subsidie van het Streekfonds Flevoland. We hebben in 2014 ca. 1700 euro uitgegeven aan kosten voor het drukken van het verslag, en verder aan rolbanners, partytent, T-shirts, huur en catering. De subsidie voor 2014 is overigens nog niet binnen, maar we verwachten het natuurlijk wel. Voor het Natuurcafé, dat wordt geleid door Arjan van der Veen, wordt subsidie verkregen van een fonds van Natuur en Milieu Flevoland. Er worden met veel plezier met lage kosten veel excursies gehouden op de vrijdag. 13
Verslag Natuurhistorisch Secretaris 2014 Door Tonia Nales Bestuurslid Het afgelopen jaar was mijn eerste jaar als natuurhistorisch secretaris. Gelukkig kon ik met m'n vragen altijd bij Petra terecht en had ze voor de beginperiode al allerlei lezingen en excursies geregeld. Dat maakte het een stuk makkelijker om het stokje over te nemen. Petra, dank je wel! Activiteiten 2014 Zoals de voorgaande jaren hebben wij als bestuur over de activiteiten nagedacht en wat soms een onmogelijke taak lijkt, lost zich in de praktijk altijd weer op. Al pratend komen de ideeën voor lezingen en activiteiten naar boven. Vorig jaar tijdens de jaarvergadering groeide zo'n idee uit tot een watervogelsimultaantelling. Die heeft in 2015 inmiddels al een vervolg gekregen en is nog beter 'simultaan' geworden, doordat het aansloot bij het vogeltelweekend van de SOVON. En het was feest in 2014: de afdeling Lelystad van de KNNV bestond 40 jaar en dat hebben we uitgebreid gevierd op Schokland. Niet alles verloopt even probleemloos. De lezing over otters ging op 5 februari niet door vanwege autopech van de spreekster. Gelukkig hebben Petra en Ria dit prima opgevangen door zelf de avond te vullen met twee lezingen, en konden we op 11 december alsnog naar de lezing over de otters luisteren. Jaaroverzicht 2014 Datum Activiteit Door wie Opkomst 9-jan Lezing watervogel Berry van Elst, 18 herkenning Jeroen Reinhold 11-jan Watervogel 20 simultaan telling 25-jan Knoppenexcursie Petra Borsch 9 zuigerplasbos 5-feb Schaduwprogramma Petra Borsch, Ria 18 Heemskerk 13-feb Lezing over reis naar Michiel Post 16 Madagaskar 5-mrt Jacht Bert Kraan 10 13-mrt Wilde bijen in Lelystad Frans van Alebeek vervallen 14
27-mrt Jaarvergadering 25 12-apr Excursie Jac. P. vervallen Thijssepark 24-apr Lezing exoten in Lodewijk van 10 kaart en van de kaart Kemenade 10-mei Wilde Bijen excursie Frans van Alebeek vervallen 13-mei Op de fiets Jeroen Reinhold vervallen vleermuizen zoeken in Lelystad 13-mei Oostvaardersveld 11 14-mei Aftrap Dick Luijendijk / 16 soortenzoekdag lezing water: 'waarom water water is' Michiel Oudendijk 24 & 25 mei Excursie naar land Bart Smeets 6 van Bartje 15-jun Wilde Bijen excursie Frans van Alebeek 20 21&22jun Soortenzoekdag 30 11-sep Leden-voorledenavond 9 18-sep Voorlichtingsavond Bertwin Bergman 9 Oostvaardersveld 20-sep Jubileum 40 jaar 20 KNNV Schokland 2-okt Lezing Martin Soesbergen 9 bodemdiertjes 4-okt Excursie Martin Soesbergen 4 bodemdiertjes 30-okt Lezing Dhr. en mevr. v. 20,5 paddenstoelen Duuren 2-nov Excursie Dhr. en mevr. v. 15 paddenstoelen Duuren 13-nov 15 jaar bevers tellen Jeroen Reinhold 20 4-dec Braakballen pluizen Ria Heemskerk 5 11-dec Otterlezing Marianne van Oostrum 13 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 Opk. 333,5 366 382 310 374 339 209 333 266 182 172 Act. 23 24 22 25 33 40 29 40 50 22 18 Gem. aantal 14,5 15,3 17,4 12,4 11,3 8,5 7,2 8,3 5,3 8,3 9.6 15
Ook dit jaar ontvang ik graag van u ideeën over onderwerpen die nader belicht kunnen worden in een lezing of workshop en/of excursie. Dit kan tijdens de jaarvergadering maar u kunt ook altijd mailen naar n.h.secretaris@lelystad.knnv.nl. Graag zien wij u bij de activiteiten in 2015. Verslag redactie Lokvogeltje 2014 Door Bert Zijlstra De veertigste jaargang kende even als de voorgaande jaren een viertal nummers. Het eerste nummer van 2014 was onder redactie van Frank Böinck. De resterende drie nummers zijn samengesteld door de huidige redacteur. Door persoonlijke omstandigheden kan Bert Jansen voorlopig niet de lay-out voor zijn rekening nemen. Een zevenentwintig-tal mensen heeft vanuit functie en/of lid in woord en/of beeld bijgedragen aan de vier Lokvogeltjes. Tezamen was dit goed voor (inclusief de kaften) 156 pagina s geproduceerd met 38283 woorden, 74 foto s, 6 tabellen, 2 kaartjes en 1 grafiek. Een woord van dank aan allen die hebben bijgedragen! De distributie van het Lokvogeltje gaat voor een deel met de post, maar in Lelystad wordt dit vrijwel geheel verzorgd door een aantal leden. Mijn hartelijke dank gaat uit naar : Trudy Thomassen, John Post, Jeroen Reinhold, Petra Borsch, Nico Dijkshoorn, Sjoukje de Valk, Dick Luijendijk, Jan Verbraaken, Frank Böinck en Jan Neuvel. Verslag Websitebeheer 2014 Door Jeroen Reinhold Nadat Ap aangegeven had weinig tijd beschikbaar te hebben voor de website ben ik daar ingestapt. Altijd leuk om iets nieuws uit te proberen en ik had geen idee hoe technisch je daarvoor onderlegd moest zijn. Na een spoedcursus door Ap, en gewapend met een Cd-schijf met instructies van Ap, bleek het allemaal vrij eenvoudig. Zolang de techniek ons niet in de steek laat (en het programma dus geen kuren heeft) kan de website redelijk eenvoudig beheerd worden. 16
Het werk van mijn voorgangers maakt het leven natuurlijk ook makkelijk. Zij hebben de meeste problemen al eens ondervangen en opgelost. Hoe de lay-out er precies uit moet komen te zien is nog in ontwikkeling. Spiekend bij de websites van andere KNNV-afdelingen probeer ik een beeld te krijgen welke lay-out zij volgen. Dit levert nog niet een site op waar ik de lay-out nou heel mooi vind. Ik wil graag webpagina s met veel foto s en heb voorlopig vooral zwart-wit foto s gebruikt. Het is weer eens wat anders. Maar mocht iemand suggesties hebben dan hou ik me aanbevolen. Voor de webbeheerder is een goede samenwerking met de redactie van het Lokvogeltje heel belangrijk. Een goede samenwerking zorgt ervoor dat de webbeheerder weinig werk heeft: teksten worden digitaal aangeleverd en ook foto s kunnen voor een deel via de redactie binnenkomen. Ik ben dus heel blij dat de samenwerking goed is. Tevens is de webbeheerder afhankelijk van de medewerking van andere leden en zeker van de verschillende werkgroepen. Teksten over de werkgroepen of de organismen die zij bestuderen vragen nog aandacht maar daar heb ik nog weinig tijd voor gehad. Hopelijk kan de eerst volgende maanden opgepakt worden. Verslag heemtuin 2014 De werkgroep In maart heette de werkgroep twee nieuwe leden welkom. Trudy Backer en Anneke Janssen. Anneke Jansen overleed geheel onverwachts in juli, een aangrijpende gebeurtenis. Stages Een keer liep een natuurgids, in opleiding, stage. Waterverbruik Voor het eerst moesten we dit jaar het waterverbruik meten. Er is een watermeter geplaatst in de leiding bij de dierboerderij. Dit jaar is er 130 kubieke meter water verbruikt. 17
Werkzaamheden Met gemiddeld 6 mensen is er 690 uur gewerkt. Wat is er zoal gedaan? Er zijn in maart 13 nieuwe jonge struiken geplant, gekregen van de gemeente. Hondsrozen, krenteboompjes, vuilbomen, trosvlieren en een wegedoorn. 10 Hiervan zijn er aangeslagen. Met hun bloemen en vruchten wordt de tuin verrijkt. Naast het akkerkruidenmengsel en zaden van het spiegelklokje zijn dit jaar in maart ook zomerrogge en haver gezaaid. Het leverde in juni een kleurrijk schouwspel op. Insecten zoemden er omheen en ook de muizen pikten een graantje mee. (De halmen waren niet zo stevig op de zandgrond en ook de hoeveelheid graan was aan de magere kant. Volgend jaar meer zaaien!) De graspaden zijn zes keer met de motormaaier gemaaid. De eerste keer al op 24 april, te danken aan het zachte winterweer. De vegetatie in het open stuk is twee a drie keer met de zeis en grasschaar gefaseerd gemaaid. Op 3 juli, 28 augustus en 4 september. Op 1 november is de vegetatie geheel gemaaid en afgevoerd. Afgevallen blad van de omringende bomen is weggehaald tot half december. Evenals kiemplanten van bomen. Met een deel van deze kiemplanten is een begin van een haag gemaakt. De moerassen zijn vier keer gefaseerd gemaaid. 8 Mei, 19 juni, 25 september en 1 november. Vanaf maart tot november zijn de woekeraars gewied en teruggezet. Planten met weinig exemplaren werden vrijgezet. Woekeraars: o.a. dauwbraam, kleefkruid, riet, heermoes, daslook, grote berenklauw, adderwortel, guldenroede. Planten met weinig exemplaren: o.a. zwarte toorts, langbladige ereprijs, grote en kleine pimpernel. Om een beter inzicht te krijgen in de talrijkheid van de plantensoorten en welke invloed o.a. het maaien daarop heeft, zijn de planten opnieuw geïnventariseerd en voorzien van een cijfer volgens de schaal van Tansley. 1. Sporadisch; Op het gehele terrein komen enkele exemplaren voor (1-3). 2. Zeldzaam; Op het gehele terrein komen een gering aantal exemplaren voor (4-10). 3. Schaars, hier en daar; Op een aantal plaatsen komen groepjes voor, totaal niet meer dan 10-20. 18
4. Plaatselijk talrijk 20-100 exemplaren. 5. Talrijk, regelmatig verspreid, 20-100 exemplaren. 6. Plaatselijk zeer talrijk, > 100 exemplaren. 7. Zeer talrijk, regelmatig verspreid, > 100 exemplaren. 8. Soort domineert, samen met andere soorten. Soort domineert, bedekking > 50%.) De conclusie is : van de plantensoorten die in de afgelopen jaren zijn aangeplant of gezaaid zijn er meer wel opgekomen /aangeslagen dan niet opgekomen/ aangeslagen. Het totaal aantal soorten voor 2014 is 296. Soorten die een 1 of 2 of drie hebben gekregen volgens de schaal van Tansley verdienen meer aandacht. Soorten met een o (verdwenen soorten) worden kritisch bekeken en deels opnieuw aangeplant. Verder zijn de vlinders geïnventariseerd. Uitstapje Georganiseerd zijn een interessant uitstapje, voor de heemtuingroep, naar Thijsse s hof en Erkemederstrand en een geslaagde natuurwerkdag. Na de natuurwerkdag heeft Leo Kuijs zich aangemeld bij de groep. Vergaderingen Er is drie keer vergaderd met het bestuur van de dierboerderij, samen met de voorzitter van het IVN. Een keer met het IVN bestuur en een keer met het KNNV bestuur. In januari is er een programma voor 2014 gemaakt. Namens de werkgroep, Ria Bosma, Bram Smit, Piet Stooker, John Post, Trudy Thomassen, Trudy Backer, Tonia Nales, Nico Dijkshoorn. Dieuwke Donders-Scheepstra 19
Verslag Vogelwerkgroep 2014 Door Berry van Elst Zoals bekend waren we ook dit jaar weer bezig met de broedvogelinventarisatie in een deel van het Oostvaardersveld. Het afgelopen jaar voor de 16-e keer. Aan deze activiteit is dit jaar door zes personen deelgenomen. Dit jaar met een ongewijzigde groep, maar wel in heel andere omstandigheden. Het Oostvaardersveld werd dit voorjaar grondig verbouwd in het kader van natuurontwikkeling. En dan wordt bewaarheid dat het eerst erger moet worden voor het mooier wordt! Net voor het begin van de tellingen werden er veel bomen en struiken langs de dijk en langs het betonpad gekapt, het grazige gedeelte werd later in het seizoen deels opgehoogd en deels verlaagd om gradiënten te creëren en sommige stukken werden in gerasterd. Buiten ons gebied werden gedurende het telseizoen dezelfde werkzaamheden uitgevoerd en werden plassen gegraven of vergroot. En dat had behoorlijk effect op de vogels. Er was veel onrust in het gebied. Positief was dat de paarden buiten ons gebied bleven, waardoor het pad naar de kijk hut weer met ruigteplanten werd begroeid. We hebben in het werkoverleg kunnen bereiken dat dit pad weer wordt afgeschermd voor de koniks, zodat de hut zijn kijkfunctie kan behouden. Nu zagen de vogels wandelaars al van ver aankomen, waardoor de plas voor de hut doorgaans leeg was als men er aankwam, of de vogels zaten aan de andere kant en dus ver weg. Foto: Zijlstra Bert We hebben ook dit jaar weer geen uitgebreid verslag gemaakt, maar wel weer een overzicht in Excel van alle waargenomen soorten en territoria, 20
met tabellen met ontwikkelingen in de diverse vogelgroepen. Daarin zijn de ontwikkelingen over de reeks van jaren goed te zien. In 2014 hadden we een nieuwe soort: Ooievaar (waargenomen) en voor de eerste keer een territorium van een Brandgans. Leuk om te melden: dit jaar weer eens een Boomvalk en Kemphaan gezien. En voor het tweede jaar achtereen een Raaf. Het effect van de werkzaamheden was direct merkbaar bij de ruigtebroeders: maar 1 Nachtegaal (vorige jaren 5-7 st!) en een minder aantal Heggenmussen en Tuinfluiters. Ook de Dodaars was dit jaar terug naar een (normaliter 2-3). Het overzicht ligt ter inzage tijdens de ledenvergadering en is digitaal op aanvraag beschikbaar. Er is goed in te zien hoe de ontwikkelingen in het Oostvaardersveld verlopen. In 2014 stelden we, volgens de criteria van SOVON, voor 59 soorten een of meer territorium/territoria vast (in totaal 423 territoria, bijna 50 meer dan vorig jaar)) en namen we 89 vogelsoorten waar. Dit jaar waren er 8 rode lijst soorten (2013 11 ) met een territorium in het gebied, over de totale periode zijn dat er 27. We zijn komend jaar weer met zijn zessen. En zijn heel benieuwd naar de effecten op de vogelstand van alle wijzigingen in het gebied. We lopen in het begin van het seizoen met twee personen, als de vogelzang nog overzichtelijk is. Later lopen we met drie mensen, wat prettig is als het erg druk is met de vogelzang en het geeft ook wat ruimte om eens iemand mee te nemen. Dus als je zin hebt: meldt je aan. Vogelgeluiden herkennen kan je geleidelijk aan leren, zo zijn we allemaal begonnen. Dus probeer het eens. Dit jaar zijn er geen vogelcursussen gegeven, maar in het voorjaar van 2015 wordt er wel één gegeven door Jeroen en Berry. Bert en Berry geven dezelfde cursus voor geïnteresseerden van Protestantse Gemeente Lelystad en zullen daar ook proberen reclame te maken voor de KNNV. Verder werkten (leden van) de vogelwerkgroep mee aan het excursieprogramma van de afdeling. 21
Door Bert Zijlstra met bijdragen van Petra Borsch, Ria Heemskerk, Bram Smit, Trudy Thomassen-Gerritsen, Henk Timmerman, Marijke en Jan Verbraaken en Ineke Westrienen. Vogels Op 27 december had ik een klein vogeltje in mijn tuin (Tjalk) gezien en gefotografeerd. Een mooi klein vogeltje! Wie kan mij vertellen welk vogeltje dit is? Graag melden aan trudy.thomassen@xs4all.nl Tijdens ons rondje (Marijke en Jan Verbraaken) in februari, over de Houtribhoogte en langs de kust zagen we een roofvogel rond de ptt / zendmast vliegen. Volgens een voorbijganger zou het een Slechtvalk zijn. Met ons fototoestel hebben we de slechtvalk vastgelegd. Even later vlogen er 2. die samen aan het dollen waren. Bij het bekijken van de foto s zagen we dat het klopte. Een kleine 2 weken later zagen we er 2 vliegen en één daarvan zagen we in een nis landen, zie foto. Nestplaats? We houden het in de gaten. Wat leuke tuinwaarnemingen van Ria Heemskerk & Petra Borsch: Op 30 december landde er een Grote Gele Kwikstaart bij onze tuinvijver. Toen hij ons zag kijken ging ie er weer even snel vandoor als dat ie gekomen was. De volgende dag kregen we bezoek van een mannetje Sperwer en op nieuwjaarsdag kwam er een vrouwtje Goudvink in de tuin. 22
Insecten Op 17 januari zag Bert Zijlstra tijdens de watervogeltelling langs het spoor in de Kempenaar een Atalanta vliegen. Op maandag 23 februari heb ik, Ineke van Westrienen, mijn eerste Citroenvlinder van dit jaar gezien in onze tuin in het Oostrandpark. Heel leuk! Planten Op de sloottaluds van een diepe sloot in het Paardenbos (Overijsselse hout) vond Bram Smit diverse zeldzame varen soorten. Van de volgende soorten is één plant aangetroffen: de IJzervaren (Cyrtium falcatum), de Zachte naaldvaren (Polystichum setiferum) en één exemplaar van de Stijve naaldvaren (Polystichum aculeatum). Van de Tongvaren (Asplenium scolopendrium) zijn hier 8 planten waargenomen. De Tongvaren is vrij zeldzaam en rond Lelystad komt deze soort op vele plekken voor. Recent vond ik een Tongvaren op de beschoeiing van het kanaal bij de brug over dit kanaal in de Voorstraat naar de Landerijen. In de Gelderse hout is ook weer een Zachte naaldvaren, de derde naaldvaren, waargenomen langs het Henkepad, niet zo ver van het Geldersdiep. Mossen/korstmossen Op 11 januari 2015 vond Henk Timmerman in het Zuigerplasbos het korstmos Hamsteroortje (Normandina pulchella), een zeldzame soort die de laatste tijd aan het toenemen is. Het is de derde waarneming voor Flevoland, waar de recente verschijning van dit korstmos aangeeft dat de polderbossen een nieuwe fase ingaan, richting natuurlijk en soortenrijk loofbos. Binnen die ontwikkeling past ook de vondst van Gewoon schriftmos (Graphis scripta) in het Zuigerplasbos, op dezelfde datum. Op 18 januari vond Henk Timmerman een flink aantal exemplaren van het korstmos Gevorkt heidestaartje (Cladonia furcata) in de middenberm van de Geldersedreef, bij de kruising met Griend. Deze soort is op heidevelden en de hogere zandgronden algemeen, maar vind je soms ook op aangevoerd zand in laag-nederland, zoals in deze wegberm. 23
Zoogdieren. De volgende melding is van Marijke en Jan. In het gebied van Golfpark / Noordzoom zagen we in november 2014 de eerste vraatsporen van Bevers. Het aantal vraatsporen neemt nog steeds toe, zelfs in de aangelegde tuinen wordt volop gesnoeid. Een burcht hebben we nog niet ontdekt, maar gezien de activiteiten moet er een in de buurt zijn. Inmiddels loopt de voorbereiding voor de soortenzoekdag 2015 in het Oostervaartbos en het Bergbos voorspoedig. Op de zaterdagavond opent wethouder John van den Heuvel (o.a. Stads- en wijkbeheer inclusief natuur, flora, fauna en ecologie) samen met de voorzitter van de KNNV de dag. Daarna volgt een lezing over nachtdieren, met name vleermuizen. Daarna gaan we het veld in om de eerste soorten te tikken met een excursie vleermuizen, zaklampvissen en natuurlijk nachtvlinders vangen op het witte doek. Dwergvleermuis Op de zondag gaan we, net als de vorige jaren naar allerlei planten en dieren zoeken. Iets anders is dat de excursies voorafgegaan zullen worden door een korte inleiding over de groep of het onderwerp. In ieder geval komen de volgende groepen aan de orde: vogels, planten, mossen, amfibieën, vissen, waterbeestjes, bodembeestjes, vlinders, sprinkhanen en libellen, gallen. Om 13.00 is er een korte workshop tekenen naar de natuur voor volwassenen (maximaal 10 24
mensen), waarbij we op een andere manier gevonden soorten tekenen (voor teken- en schildermateriaal wordt gezorgd). Voor de kinderen is er aan het begin van de middag activiteiten zoals een speurtocht, water-beestjes vangen (netjes, emmertjes, bakjes en plaatjes zijn aanwezig) en mogen ze uilenballen uitpluizen. Ook kunnen ze tekenen en kleuren naar de natuur. Het voorlopige programma ziet er als volgt uit: ZATERDAG 13 JUNI ONDERWERPEN 20.45 uur OPENING door Wethouder John van den Heuvel en de voorzitter van de KNNV 21.00 uur Lezing over Vleermuizen 21.45 uur Excursie Vleermuizen met batdetector Aansluitend: Zaklampvissen 23.00 uur Nachtvlinderen Zondag 14 JUNI 10.30 uur Start programma met onder andere vogelexcursie, bodembeestjes, mossen en.. 12.00-12.30 uur PAUZE 12.30 uur Start middagprogramma met onder andere excursies vlinders, sprinkhanen en libellen, amfibieën en Waterbeestjes vangen, braakballen pluizen, bijenhotel maken en speurtocht. Workshop Tekenen en schilderen naar de natuur volwassenen (max/ 10 deelnemers) 15.00 uur Derde ronde excursies met planten, gallen, bijen en wespen en. 16.00 uur Afsluiting Het definitieve programma verschijnt op de website: http://www.soortenzoekdag.nl/ Michiel Oudendijk, Vanessa Hemrika, Tonia Nales en Martin Soesbergen 25
Tekst en foto's: Nico Dijkshoorn Winter 2014/15 lijkt al weer voorbij. Het verleden heeft geleerd dat het in februari nog bitterkoud kan zijn -en zelfs tot ver in maart zoals we in 2103 hebben gemerkt- maar dan moeten de weersystemen wel op de juiste plaats liggen. Daar zijn momenteel geen aanwijzingen voor. Volgens de computermodellen wacht ons een periode met wisselvallig weer, s nachts misschien nog een enkel graadje vorst en tijdens buien mogelijk wat hagel en een vlokje natte sneeuw. Echt winterweer zit niet meer in de verwachtingen en heeft deze winter ook niet in de verwachtingen gezeten. Het was weliswaar niet zo n extreem zachte winter als vorig jaar, maar ook dit jaar zijn de winterliefhebbers niet aan hun trekken gekomen. Ook deze winter konden de schaatsen in het vet blijven. Wel hebben we dit jaar enkele malen kortstondig van een sneeuwdekje kunnen genieten. Maar inmiddels lijkt alles grotendeels voorbij en laten roodborstjes, zanglijsters, heggenmussen en merels zich s morgensvroeg al uitbundig horen. De mezen en mussen worden pas later actief. Vooral de mussen zijn langslapers, maar zijn dan vervolgens echte druktemakers. De merels hebben vorige week een deel van de vreemde gasten uit de tuin verdreven. Voor hen is de tijd aangebroken om het territorium af te bakenen. 26
Op zonnige momenten is de vinkenslag en de roffel van de grote bonte specht te horen. Dat geeft een echt voorjaarsgevoel. De overwinterende lieveheersbeestjes willen al weer naar buiten, maar de hommels en vlinders houden zich nog even gedeisd. Dat is maar goed ook, want er zijn nog niet echt veel nectarplanten in bloei. Binnenkort zal de paddentrek ook wel weer op gang komen. De eerste kleine watersalamanders scharrelen al weer rond in de vijver. Door de betrekkelijk zachte winter zijn veel kieviten dit jaar niet naar zuidelijker streken vertrokken en de eerste aalscholvers zitten sinds eind januari al weer op het nest. Ook de zeearend is vanaf de Oostvaardersdijk en de Grote Praambult al weer als klein stipje op het nest in het hart van het moeras te zien. Ondanks de winderige locatie en het loodzware nest heeft deze krakkemikkige wilg zich nog staande weten te houden. Het zal niet lang meer duren of de kieviten gaan de broedgebieden weer opzoeken. Zo zullen ze binnenkort weer duidelijk aanwezig zijn op het Trekvogelgraslandje en de Natte graslanden van de Lepelaarplassen. De Natte graslanden van de Lepelaarplassen is tegenwoordig een van de beste weidevogelgebieden van Flevoland. Hier broedden de voorgaande jaren leuke aantallen kieviten, tureluurs, bontbekplevieren, kleine plevieren e.d. Deze graslanden staan tot in het voorjaar deels onder water en dit maakt ze erg aantrekkelijk voor de weidevogels. Vanachter de observatieschermen-/hutten langs het fietspad kunnen oplettende bezoekers de broedende kieviten hier in april prima op het nest zien zitten. In de beginperiode van Flevoland waren ook de natuurterreinen De Kievitslanden, Het Greppelveld en Het Gruttoveld vermaarde weidevogelgebieden. Dat is tegenwoordig aanzienlijk minder het geval. Waarschijnlijk door een zekere verdroging en verruiging. In het Gruttoveld komt nog een gedeelte voor, waar tot in het voorjaar water op het maaiveld staat en hier broeden nog redelijke aantallen kieviten, tureluurs en grutto s. Doet het gebied toch nog een beetje zijn naam eer aan. Het Gruttoveld is een beetje een vergeten natuurterreintje. Dit ondanks de grote aantallen eenden, ganzen, zwanen en plevieren, die hier s winters verblijven. Lepelaars maken ook graag gebruik van de visrijke greppels, slootjes en plasjes in dergelijke natuurterreinen. 27
De eerste lepelaars waren er dit jaar snel bij. Op 5 januari 2015 zag ik al drie lepelaars staan op het eilandje in de waterpartij juist ten westen van de Oostvaardersplassen. Extreem vroeg voor Flevoland. Waar zijn die winters van vroeger toch gebleven? Wereldwijd was de temperatuur in 2014 nog nooit zo hoog sinds men dit wereldwijd bijhoudt. De gletsjers trekken zich steeds verder tot de hogere berggebieden terug en bij Antarctica dreigen binnenkort reusachtige ijsvelden los te breken. Aan de toename van de uitstoot van broeikasgassen lijken we ondanks alle goede bedoelingen geen einde te kunnen maken. Hoewel goede bedoelingen..? Onze regering lijkt het gebruik van de auto alleen maar te willen stimuleren. Ondanks de forse bezuinigingen op veel maatschappelijk belangrijke gebieden gaat de aanleg van nieuwe snelwegen en het verbreden van bestaande wegen versneld door. Door de recessie en overproductie van olie zijn de brandstofprijzen nu erg laag. Dat zal maar tijdelijk zijn, want de olievelden zullen binnen enkele tientallen jaren leeg raken. Dat worden straks dus brede asfaltbanen met af en toe een auto. Het verbaast mij altijd dat in het overheidsbeleid toch nog zo weinig rekening wordt gehouden met de eindigheid van de fossiele brandstofvoorraden. Het besluit de gaskraan iets dicht te draaien om de aardbevingen in Groningen in omvang en aantal tegen te gaan, wordt door de minister van Economische Zaken slechts met grote tegenzin genomen. En dat terwijl er nog slechts voor ca. 10 jaar gas in de Nederlandse bodem zit. Dan lijkt mij het logisch om de winning daarvan over een langere periode uit te smeren. Of denkt de regering: na ons de zondvloed.?? De toekomstige schaarste aan fossiele brandstoffen zal ook gevolgen hebben voor het vliegverkeer. Momenteel groeit het aantal vliegbewegingen op Schiphol jaarlijks nog met enkele procenten. Vliegen is namelijk momenteel -dankzij de lage belastingen op kerosine- erg goedkoop. Dat het vliegverkeer op Schipholsnel verder stijgt, wordt in overheidskringen alleen maar toegejuicht. Groeien, groeien, groeien lijkt nog steeds het uitgangspunt. In het verlengde daar van zal de regering binnenkort besluiten dat vliegveld Lelystad uitgebreid mag worden. Het luchthavenbesluit is nog even aangehouden omdat de Raad van State had bepaald, dat aanvullend onderzoek nodig was naar de geluidsoverlast en de risico s voor aanvaringen met vogels. Het resultaat 28
van dit onderzoek schijnt te zijn dat het wel mee valt met de risico s. Het merendeel van de vogels zou niet hoger vliegen dan 300 meter. Ik heb de afgelopen weken met extra aandacht naar de overvliegende ganzen gekeken. Veel groepjes ganzen vliegen best hoog. Volgens mij toch zeker op 300 meter en hoger. En de terugkeer naar de slaapplaats gebeurt vaak pas na het invallen van de duisternis. Welk risico is aanvaardbaar? 1 op de 50.000 vluchten? Dat lijkt een laag risico. Maar men hoopt dat binnen enkele jaren jaarlijks 25.000 vluchten naar en van vliegveld Lelystad gaan. Later uitgroeiend tot 45.000 vluchten. Eens in de 1 à 2 jaar een gans in de vliegtuigmotor? Het zal er straks wel op neerkomen, dat de ganzen in een ruime straal rond het vliegveld verjaagd of afgeschoten gaan worden.en wat dan met de aalscholvers, lepelaars, eenden, kieviten, spreeuwen e.d.? De uitbreiding van het vliegveld zal ook tot gevolg hebben dat er nieuwe wegen moeten worden aangelegd. Onder meer zal er een aftakking komen van Rijksweg A 6 ergens tussen de Burchtkamp en het Natuurpark. Vooralsnog is deze weg overbodig en de aanleg zonde van het geld. Geld dat elders veel beter besteed zou kunnen worden. Bijvoorbeeld om de vele forenzen die Lelystad s morgens binnenrijden met een verhuispremie te stimuleren naar Lelystad te verhuizen. De uitgaande pendel krijgt altijd veel aandacht, maar het is verbazingwekkend hoeveel forenzen s morgens Lelystad binnenkomen. Mensen die hier wel werken, maar niet wonen. Daar valt toch wel winst te behalen, lijkt mij. Om de aanslag op de voorraden fossiele brandstoffen en de uitstoot van broeikasgassen tegen te gaan, is het momenteel overheidsbeleid om (naast de toepassing van zonnepanelen en windmolens) het gebruik van biobrandstoffen te stimuleren. Dat heeft weer gevolgen voor het gebruik van landbouwgronden en het bosbeheer. Tot voor enkele jaren was het credo bij bosbeheerders dood hout leeft. In de bossen moesten dode bomen blijven staan en het takhout van dunningen moest in het bos achterblijven: goed voor insecten, schimmels, vogels enz. Sinds enkele jaren is men van dit geloof afgestapt en nu wordt veel takhout versnipperd en naar de biogascentrales vervoerd. Het kan verkeren Op dit moment is Staatsbosbeheer ook intensief aan het dunnen in delen van de Hollandse Hout bij Lelystad. Ik vermoed dat dit onder meer gebeurt om het bos geschikt te maken voor de komst van de edelherten. Al jarenlang probeert het ministerie van EZ en Staatsbosbeheer om de grote grazers toegang te geven tot de Hollandse Hout. 29
In 2011 heeft de gemeenteraad van Lelystad na uitvoerige discussies besloten daar geen medewerking aan te verlenen. Ondanks dit eerdere besluit wordt door staatssecretaris Dijksma en de Provincie nu opnieuw druk uitgeoefend op de gemeente om mee te werken aan het toelaten van edelherten. Dit zou een impuls betekenen voor de recreatieve sector van Lelystad. Ik heb daar geen geloof in. Er zullen slechts enkele tientallen herten in de Hollandse Hout kunnen lopen, als men wil voorkomen dat het bos vernield wordt. Dit groepje herten zal zich goed schuil weten te houden en vrijwel onzichtbaar zijn voor bezoekers. Daarentegen zijn de herten nu al in grote aantallen te zien in de Oostvaardersplassen. In de winterperiode soms zelfs op enkele tientallen meters van bezoekers in de Driehoek, op de kade van de Keersluisplas, vanuit de observatie hut de Schollevaar en ook langs het pad naar de observatie hut de Grauwe gans. De afgelopen weken waren dagelijks ook tientallen herten te zien in de wilgenstrook langs de Knardijk. Vorig najaar zijn hier honderden wilgen omgezaagd om te voorkomen dat deze bomen tijdens een storm op het hekwerk zouden kunnen vallen. De takken en de omgezaagde bomen worden momenteel intensief door de herten van de bast ontdaan. Het is opmerkelijk hoe goed de schutkleuren van de herten zijn tussen het dode riet en de wilgenstruiken. Het merendeel van de automobilisten en fietsers op de dijk hebben niet in de gaten dat er zo veel herten in de dekking liggen en staan. Pas wanneer de dieren te veel aandacht van de passanten krijgen, verdwijnen de herten het rietland in richting aalscholverkolonie. Er lopen nu ook weer erg veel grote grazers in de Oostvaardersplassen. Door een aangepast beleid worden er sinds 2010 meer dieren doodgeschoten. Vóór 2010 werden de dieren pas afgeschoten als ze bijna niet meer in de benen konden komen. Tegenwoordig vind afschot plaats, wanneer de conditie van het dier dusdanig slecht is, dat het dier het eind van de winter waarschijnlijk niet zal halen. Door het aangepaste beleid en enkele wat strengere winters zijn een aantal jaren veel dieren afgeschoten en daalden de aantallen herten, paarden en koeien. Maar 30